Bilim Terimleri Sözlüğü

Sayfayı Paylaş

Obezofobi: Kilo alma korkusu.
Ofidiyofobi: Yılan korkusu olarak bilinen, Yunancada "yılan" anlamına gelen ὄφις ("ophis") ve "korku" anlamında gelen φόβος ("phobos") kelimelerinden oluşan bir terim.
Öfori: Aşırı mutlu, heyecanlı ve özgüvenli olma hali. Kişi yoğun neşe ve heyecan yaşamakta olup bunların düzeyi, koşulların gerektirdiklerinden çok daha fazladır.
Öğretim: Bilgiyi bulmak, kazanmak, bilgiyi kazanma yolunun ve kazanılan bilgiyi hafızada tutarak yeri geldiğinde kullanabilmek için hatırlamaktır.
Ohm: Uluslararası Birim Sistemi'ne göre bir elektrik devresindeki elektriksel direncin ölçü birimi. Ω işareti ile gösterilir. Adını Alman Fizikçi Georg Ohm'dan alır. 1 ohm, 1 voltluk potansiyel farkın 1 amperlik…
Ohmmetre: Bir elektrik devresindeki devre elemanlarının elektrik akımına karşı gösterdiği direnci ölçmek için kullanılan ölçüm aleti.[1]
Öjenik: İnsan ırkının genetik özelliklerini düzeltmek amacıyla bilimsel olarak yönetilen ayıklama olayının araştırılması ve uygulanmasıdır. Öjenik denetim ilk kez 1883'te Francis Galton tarafından ileri sürülmüştür. Bu…
Ökaryot: Zarlı yapıda organellere sahip hücre tipidir. Genetik materyal, genelde hücrenin merkezinde veya çevresinde bulunan, zarlı bir yapı olan çekirdek içerisinde korunur. Aynı zamanda, bu tip hücrelerden oluşan…
Okazaki Parçacığı: DNA sentezi sırasında şablon olarak kesintili zinciri kullanarak üretilen küçük (<1 kb), kesikli DNA zinciri parçaları. DNA ligazı, kesintisiz bir zincir oluşturması için Okazaki parçalarını birbirine…
Oksfordiyan Epoku: Günümüzden 163.500.000 ile 157.300.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.
Oksipital lop: Beyin kabuğunun görme işlevinde kullanılan bölümüdür.
Oksitosin: Oksitosin, hipotalamus tarafından üretilen ve hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur. Bu önemli hormon, doğum sürecinde çok önemli bir rol oynar.
Olabilirlik: Belli bir sürece bağlı olarak belirli bir sonucun oluşabilmesi ihtimalidir.Genetik analizlerde, ebeveynlerin yavrularının çoklokuslu genlere sahip olup olmayacağının anlaşılması, olabilirlik incelemeleriyle…
Olabilirlik oranı: İki farklı durumun olabilirlikleri arasındaki orandır. Pratik ve tipik olarak, belli bir modelin belli bir sonucunun olabilirliği ile, aynı sonucun, aynı modelin boş model versiyonu içerisindeki olabilirliği…
Olenekiyan Epoku: Günümüzden 251.200.000 ile 247.200.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.
Oligonükleotit: Genetik çalışmalarda prob (sonda) olarak kullanılan, kısa, sentetik DNA dizisidir.
Oligosakkarit: Üç ila altı birimlik monosakkaritlerin yaptığı bileşiklere verilen genel isim. Yunanca "birkaç" anlamına gelen ὀλίγος ("olígos") ve "şeker" anlamına gelen σάκχαρ ("sácchar") kelimelerinden oluşmuştur.…
Oligosen: Oligosen (34-23 myö) bir jeolojik devre ismidir. Yaklaşık olarak 33.9 milyon yıl önce ile 23 milyon yıl önceki zaman dilimini kapsamaktadır. Oligosen'den önce Eosen, sonrasında ise Miyosen gelmektedir.…
Ölü Katılığı: Ölümden bir kaç saat sonra vücut kaslarında ortaya çıkan ve kas içindeki biyokimyasal değişikliklerin neden olduğu sertliktir. Vücut, değişikliklerin başladığı andaki durumunda kalır.
Omnivor: Hem ot hem de et ile beslenen bir diyete sahip canlılara verilen isimdir. Hepçil olarak da bilinmektedir. İnsan, maymun, fare, ayı ve domuz bu canlılara örnektir. Bir canlının omnivor olup olmadığına…
Omur: Omurgayı oluşturan kemiklerin her birine verilen isimdir. Latince tekil ismi vertebra.
Omurgalılar: Hayvanlar alemi içerisindeki kordalılar şubesine ait bir alt şube. Tüm üyelerinde notokord ve kafatası vardır. Balıkları, amfibileri, sürüngenleri, kuşları, ve memelileri (tekdelikliler, keseliler,…
Omurgasızlar: Chordata şubesindeki hayvanlar dışındaki tüm hayvanlar. Bir notokord veya vertebral kolona sahip değildirler. Örnekler solucanlar, mercanlar, süngerler vb.
Ön adaptasyon: Evrim süreci içerisinde çeşitli faktörlere bağlı olarak oluşan, ancak ileride, seçilim sürecinde çok büyük öneme sahip olacak olan adaptasyonlardır. Evrim, geleceğe yönelik adımlar atmasa da, önceki dönemde…
Ön beyin: Beynin hareketlerimizi kontrol eden bölgesidir.
Ön Lob: Frontal Lob da denir. Beynin en büyük kortikal bölgesidir ve serebral korteksin yaklaşık %40'ını oluşturur. Beynin duygusal ifade, problem çözme, hafıza, dil, yargı ve cinsel davranışlar gibi önemli bilişsel…
Önbaskı: Akademik yayıncılıkta kullanılan önbaskı terimi, akademik bir makalenin resmî hakem denetiminden geçip de hakemli bir dergide yayınlanmadan önce internet üzerinden okumaya açılması anlamına gelmektedir.…
Öncül: Bir sonuca veya çıkarıma ulaşmakta kullanılan önermeler. Öncüller, savunulan iddia veya argümanın dayandırıldığı temel fikir veya yargılardır. Argüman sunarken doğru öncüller sunmak argümanı daha sağlam…
Öncül mRNA: Birincil transkript ve ara ürün işleme için işlevsel mRNA türüdür.
Önerme: Önermeyi, doğru ve yanlış değerine sahip bir yargı, bir iddia taşıyan cümle olarak düşünmek mümkündür. Pritchard, önermesel bilginin insana özgü olduğunu ve daha sofistike entelektüel yetenekler gerektirdiğini…
Onkojen (Onkogen): Bir onkojen, kanser gelişimine katkıda bulunan, mutasyona uğramış bir gendir. Normal, mutasyona uğramamış hallerine proto-onkojen denir ve bunlar, hücre bölünmesinin düzenlenmesinde rol oynarlar. Bazı…
Önlenmiş görüş: Soluk nesneleri daha iyi gözlemleyebilmek için doğrudan nesneye değil, nesnenin 8° ila 16° civarına odaklanma tekniğidir. Normale kıyasla 40 kat daha hassas bir görüş sunduğu için amatör astronomlar tarafından…
Ontolojik natüralizm: Doğanın tamamının, var olanlardan ibaret olduğunu savunan felsefi duruştur.
Önyükleme: Evrim Ağacı inşası sırasında, belirli bir ortak atanın varlığına dair verilerin sağlamlığını tahmin etmekte kullanılan bir yöntemdir. Yükleme değerleri %0 ile %100 arasında değişir ve sayı arttıkça, verisel…
Oosfer: Alglerde ve mantarlarda (fungus) erkek gamet tarafından döllenerek yumurtayı oluşturan dişi gamet, yumurta hücresi.
Oosit: Olgunlaşmamış yumurta hücresi, dişi gametosit.
Operant koşullanma: Yapıldığı zaman bir ödüle götüren davranımın gittikçe kuvvetleneceğini ve bu ödülle bir ilişki kurulacağını düşünen koşullanma tekniğidir. "Araçsal/Enstrümental koşullanma" adı da verilir.
Optik: Işık özelliklerini, hareketlerini, ışığın ölçümünü, sınıflandırılmasını ve ışığın etkileşimini inceleyen fiziğin alt dalı. Günlük hayatta ve teknolojide sıklıkla yararlanılan optik, gözle görülebilen…
Ora Serrata: Retinanın en uç uzantısı Ora serrata olarak adlandırılır, koroid ve siliyer cisim arasında bağlantıdır. Retina kendi içinde 2 tabakaya ayrılır, bunlar dışta vasküler tabakaya yaslı olan pigment tabakası…
Orak hücre özelliği: Genetik olarak kalıtılan çekinik hastalık. Kırmızı kan hücrelerinin bir kısmı ya da tamamı orak bir şekile sahip oluyor. Semptomları; acı ve aşırı aneminin yanında kalp, ciğler ve böbrek sorunları. Bu…
Ordovisiyen: Ordovisiyen (485.4-443.8 myö) bir jeolojik dönem ismidir. Paleozoyik'in 6 majör dönemi arasında Kambriyen'den sonra gelen ikincidir. Yaklaşık 41.6 milyon yıl sürmüştür ve 485.4 milyon yıl önce ile 443.8…
Orfon: İzole olmuş lokasyonlarda bulunan, izole olmuş bir gen kümesinin üyesi olan gen.
Organ: Organizma içinde özel görevleri olan ve dokulardan oluşmuş, karaciğer, böbrek, kalp gibi yapılar.
Organel: Ökaryot hücrelerde belirli bir görev yapmak üzere özelleşmiş mitokondri, çekirdek, kloroplast vb. gibi yapıların her biri.
Organik Kimya: Temel yapısını karbon atomunun oluşturduğu, karbon atomunun yanında hidrojen, oksijen, azot, fosfor gibi atomları da içeren bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyen bilim dalıdır.[1]…
Organik kimyasal savunma: Canlı bir organizma, bu durumda bir bitki ya da onun mutualist bir ilişki içinde bulunduğu canlı tarafından üretilen kimyasal savunma.
Organik tarım: Bitkileri, toprak verimliliğini korumak ve zararlıları kontrol etmek için sadece doğal yöntemlerle yetiştirme sürecidir.
Organizma: Bir bütün olarak, hayati olaylarını devam ettirebilen herhangi bir canlı varlık.
Organoid: Organoid; laboratuvar ortamında üretilen ve gerçekçi mikro anatomik gösterime yardım etme amacı taşıyan, bir organın minyatürleştirilmiş ve basitleştirilmiş versiyonudur.
Ori: Bir DNA dizisinin, DNA replikasyonu proteinleri tarafından tanınan, DNA sentezinin başlatıldığı bölümü. İngilizce açılımı: Origin of replication. Türkçe karşılığı: Replikasyon orijini veya ikileşme orijini.
Öriyapsit: Göz çukurunun arkasında, sinapsitlere benzer olarak tek bir açıklığa sahip omurgalı grubudur. Ancak deliğin konumu sinapsitlerden farklı olarak göz çukurunun arka üstünde (posterosuperior) yer alır, üstelik…
Örnekleme hatası: Bir bireyin taşıdığı özelliklerin, popülasyonun genelindeki özelliklerden rastlantısal olarak farklı olması durumudur. Örnekleme hatası, küçük örnek grupları için fazla, büyük örnek grupları için düşüktür.…
Ornitofobi: Kuşlara karşı duyulan aşırı korku olarak bilinen, Yunanca'da "kuş" anlamına gelen ὄρνις ("ornis") ve "korku" anlamına gelen φόβος ("phobos") kelimelerinden oluşan bir terim.
Orojenez: Birbirlerine yaklaşan levhalar arasında sıkışan tortul tabakaların yükselip kıvrılması veya kırılması yoluyla gerçekleşen dağ oluşum süreci.
Orta lamel: Bitki hücresinin bölünmesi sırasında hücre plağını oluşturan, yan yana iki bitki hücresi duvarı arasındaki çoğunlukla pektinden oluşan tabaka.
Ortadöl Değeri: Bir ailedeki yavruların ortalama fenotiplerini belirtmek için kullanılır.
Ortaebeveyn Değeri: Bir bireyin iki ebeveyninin ortalama fenotip değeridir.
Ortak Bahçe Deneyi: Farklı popülasyonların benzer koşullar altında bir araya getirilmesine dayanan bir deneydir.
Ortak kültür: Organ-Organ etkileşimi olan organların (Karaciğer-Böbrek, Mide-Bağırsak, Akciğer-Karaciğer vb.) sinerjisini, gelişim fizyolojisini, toksikolojisini ve metabolizmasının hücre kültürü ortamına ko-kültür…
Ortak Yaşama (Simbiyoz): Ayrı türden iki canlı arasında karşılıklı çıkar ilişkisine dayalı olarak süren, birlikte yaşama biçimidir. Simbiyoz olarak da bilinmektedir. Ortak yaşama biçimi iki ayrı bitki türü, iki ayrı…
Ortalama fazlalık: Bir a aleli için ortalama fazlalık, a alelini taşıyan bireylerin ortalama uyum başarılarının, popülasyonun genel ortalama uyum başarısından olan fazlalığı ya da eksikliğidir. Eğer ortalama fazlalık pozitif…
Ortolog genler: Farklı organizmalarda bulunan, atasal kökeni aynı, dolayısıyla yapısal ve işlevsel benzerliği olan fakat tür oluş sürecinde ayrılmış olan genler. Şekilde A atasal geninin tür içinde A ve B genlerine ikilenmesinden…
Ortoloji: Türleşme nedeniyle (gen kopyalanmasından değil) farklı türlerde bulunan homolog genler.
Os irregular: Düzensiz kemik yapısına verilen isimdir. Sakrum, koksa ve mandibula bu gruba girer.
Oşinografi: Okyanusların fiziksel ve kimyasal özelliklerini, okyanuslarda yaşayan canlı türlerini, okyanusların oluşumlarını ve gelişimlerini inceleyen bilim dalıdır.
Osmotik basınç: Hücrenin içerisindeki çözünmüş hâldeki maddelerin oluşturduğu su alma isteğidir. Pasif taşımada önemli rol oynamaktadır. Turgor basıncı ile ters, emme kuvveti ile doğru orantılıdır.
Osmoz: Az derişik bir ortamdan seçici geçirgen zar aracılığı ile çok derişik bir ortama geçiş. Yunanca "itiş, itme" anlamındaki "ōsmos" kelimesinden gelir.
Ösosyal: Çakışan nesiller, ortak olarak yavru yetiştirme ve özelleşmiş eşeysel ve eşeysel olmayan görev dağılımları ile karakterize edilen sosyal yapılardır.
Ossifikasyon: Normalde kemik dokusunun oluşmadığı dokularda osteoblast hücreleri sayesinde kemikleşmenin oluşması.[1]
Osteodontokeratik kültür: Avustralya'lı antropolog Raymond Arthur Dart tarafından ortaya atılmış olan, insanın erken atalarından kimi türlerin fosilleşmiş kalıntıları çevresinde, herhangi bir alet kalıntısı bulunmamasını, alet…
Osteosit: Kemik hücresidir, kemik içinde lakuna denen boşluklarda yerleşiktirler.
Östrojen: Estrojenler özellikle kadınlarda cinsel üreme ve gelişiminde önemli olan hormondur. Bunlara ayrıca kadın seks hormonları denir. "Östrojen" terimi, bu gruptaki, estron, östradiol (üreme çağındaki…
Ötegezegen: Güneş sistemi dışındaki gezegenlerdir. Bu tanıma hem diğer yıldızlar etrafında yörüngede olan hem de yıldızının yörüngesinden ayrılmış veya galaksi merkezinin yörüngesinde olan "başıboş" gezegenler girer.…
Öterya: Memeliler sınıfından dişileri keseli olmayan canlılardır.
Otofaji: Vücudun zarar görmüş hücrelerinin yerine sağlıklı ve yeni hücreler koyarak gerçekleştirdiği temizleme işlemidir. Yunancada kendi kendine anlamına gelen "oto" ile yeme anlamına gelen "faji" sözcüklerinden…
Otoimmün Hastalık: Vücudun kendi dokularına karşı oluşan hücre aracılı bağışıklık reaksiyonu veya özgün antikor üretimi sonucu ortaya çıkan özel hastalık grubudur.[1]
Otopomorfi: Eşsiz kazanılmış karakteristik; Bir soyun yalnızca bir üyesinde ya da birkaç soyun sadece birisinde bulunan özellik.
Otostop: Yakın bir şekilde bağlı olduğu lokuslar üzerinde oluşan seçilimden ötürü bir alelin frekansının değişmesidir. Seçici süpürme olarak da bilinir.
Ototomi: Hayvanların avcılardan kaçmak amacıyla seçilim gösterdiği uzuv bırakma davranışı. Bazı sürüngen ve amfibiyenlerde kuyruk bırakma davranışına "kaudal ototomi" denir.
Ototrof: Beslenebilmesi için yalnızca inorganik bileşiklerle güneş enerjisine gereksinim duyan organizmadır. Ototroflar, beslenme zincirinin ilk halkasını oluştururlar. Yeşil bitkiler ve bazı bakteriler ototroftur.
Otozom: Cinsiyet kromozomu dışında kalan bütün kromozomlar.
Oviparite: Yumurtlama yeteneği
Ovum: Ovum, insan fizyolojisinde, bir sperm hücresi ile döllendiğinde yeni bir organizma haline gelebilen, dişi üreme organlarından birinden salınan tek hücre, yumurtadır.
Öz Isı: Bir saf maddenin birim kütlesinin (1 g ya da 1 kg) sıcaklığını 1 °C (ya da 1 K) arttırmak için verilmesi gereken ısı miktarıdır.[1] Birimi J/kg°C ya da J/kgK'dir. Ancak cal/g°C da kullanılabilir. Skaler…
Özbiçimlilik: Birbiriyle hiçbir benzerlik ve iki karşı cinsin soyları arasıda homoloji göstermeyen, fungilerde görülen üreme biçimi.
Özelci bitkiler: Dar bir kaynak tabanına sahip organizma. Özelci otçullar tek bir veya birkaç bitkinin savunmasına karşı iyi bir adaptasyon geliştirir.
Özgecilik: Direk bir fayda sağlamadan, hatta bazı durumlarda zarar görerek, başkalarına yardım etmek.

Bilim Terimleri Sözlüğü

Bize Ulaşın