Bilim Terimleri Sözlüğü

Sayfayı Paylaş

Radyometrik tarihlendirme: Radyoaktif elementlerin bozunumuna dayalı olarak kayaların oluştukları tarihlerin kesin olarak belirlenmesinde kullanılan bir tekniktir.
Rastgele eşleşme: Canlıların eşlerini herhangi bir tercih gözetmeksizin seçmesidir. Hardy-Weinberg kuralının varsayımlarından biridir.
Rastlantısal olmayan çiftleşme: Eş seçiminin bir ya da birden fazla karaktere bağlı olduğu; bu özelliklerinde eş seçilimini iyi ya da kötü yönde etkilemesi durumu. Evrimin bir mekanizmasıdır.
Rayetiya Epoku: Günümüzden 208.500.000 ile 201.300.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.
Referans sanrısı: Kişinin, çevresinde duyduğu sözlerin ve/veya olaylardan kendisi ile ilgili olduğunu sanmasına sebep olan sanrı türü. Örneğin kişi, televizyonda veya radyoda duyduğu bir cümlenin kendisine mesaj olarak…
Regl/Menstürasyon: Rahimin döllenmiş yumurtaya hazırlanmak için her ay oluşturduğu iç katmanının (endometrium), döllenme olmaması halinde kanama şeklinde dökülmesidir. Kadınların ilk gençlik yıllarından menopoza kadar…
Regürjitasyon: Genellikle sindirilmemiş gıda veya kan varlığı ile karakterize edilen ve ağız, yutak ya da yemek borusu yoluyla gerçekleşen madde atımı.
Rejenerasyon: Bir organizmanın zarar gören ya da kaybolan bir bölümünün yeniden büyümesi, meydana gelmesidir. Bitkilerde çok yaygındır. Tüm hayvanlarda da bir miktar rejenerasyon yeteneği vardır. Süngerlerde geniş…
Rekabetçi dışlanım ilkesi: Bu ilke Gause yasası olarak da bilinir. Diğer ekolojik faktörlerin sabit ve değişmez olması durumunda aynı kaynaklar için rekabet eden iki türün bir arada olamayacağını belirten bir…
Reklam Körlüğü: Reklam körlüğü; insanların bilerek ya da bilmeyerek girdikleri internet sitelerindeki reklam, ya da reklam benzeri bilgileri görmezden gelmesi durumudur.
Rekombinasyon: Mayoz bölünme sırasında kromozomun homolog çifti arasında görülen genetik materyal değişimidir.
Rekombinasyon oranı: Birbiriyle bağlantılı iki lokus arasında, mayoz sırasında meydana gelen çaprazlanma (crossing-over) sıklığı. "r" ile gösterilir ve 0 ile 0.5 arasında değerler alır.
Rekombinaz: Genetik çeşitlenme reaksiyonlarını katalizleyen enzimlerdir.
Renk körlüğü: Bazı belli renkleri normal insanların gördüğü şekilde görememe durumu. Bu görme bozukluğunda en sık rastlanan durum X genine bağlı genetik olarak kalıtılan kırmızı-yeşil renk körlüğüdür.
Reosta: İletkenin direncini değiştirmek için kullanılan elektronik cihazdır. İki uçlu ve değeri ayarlanabilen bir dirençtir. Aydınlatma, ısıtma sistemleri, elektronik cihazlar ve özellikle laboratuvar uygulamaları…
Replikon: DNA sentezinde tek seferde kopyalanan genetik materyalin birimi olarak tanımlanır. Bakterilerin çoğunda kromozomun tamamı replikondur. Ökaryotlarda kromozom yüzlerce replikondan oluşur. Ökaryotların oldukça…
Resesif ölümcül alel: Homozigot durumda ölümcül olan alel.Farelerde sarı tüye neden olan alel;
Restriksiyon Parça Uzunluk Polimorfizmi (RFLP): Restriksiyon (kısaltma) görevli belli endonükleaz enzimlerinin (EcoRI, PstI, BglII gibi) DNA parçalarını oluşturması ile belirlenen genetik bir çok çeşitlilik. Homolog DNA dizilerindeki bu farklılık,…
Retina: Işığa duyarlı hücrelerin bulunduğu göz sinir dokusu tabakası. Beynin bir uzantısıdır ve embriyonik olarak sinir dokusundan oluşur.
Retinol: A vitamininin bir formu olan Retinol, cilt kremlerine, losyonlara ve serumlara eklenen bir bileşendir. Yaşlanma karşıtı etkileri vardır ve sivilcelerin temizlenmesine yardımcı olabilir.
Retrogradasyon: Jelatinleşmiş nişastanın soğuma ve depolama süresine bağlı olarak, zamanla jel yapısındaki nişastanın çözünürlüğünün azalması ve kısmen kristallenmesi olayı.
Retrotranspozon: RNA aracılığıyla yer değiştirebilen ve ters transkriptaz enziminin genetik kodlarına sahip yer değiştirebilir elemanlardır (transpozonlardır). Retrovirüsler ile evrimsel olarak yakın akrabadırlar.
Retrovirüs: Genomu ters transkripsiyon yoluyla DNA üretebilecek olan RNA virüsleridir.
Rho ailesi: Hücre içi sinyal iletim yolaklarında moleküler anahtar olarak görev alan, GTP veya GDP'ye bağlanarak hangisine bağlandığına göre aktif ve inaktif haller arasında geçiş yapan bir küçük GTPaz ailesi. Açılımı:…
RhoA: Küçük GTPaz enzimlerinden Rho ailesinin bir üyesi. RhoA'nın açılımı: Ras Homology Family Member A, yani Ras homoloji ailesinin A üyesi.
Riboflavin: Riboflavin deyimi vitamin yapısında bulunan "riboz" ve flavin" gruplarından gelmektedir. B2 vitamini olarak da bilinir. Bitkiler bu vitamini sentez edebilir. Genç bitkilerde yaşlılara oranla daha…
Ribozim: Kendi kendinin üretilmesi tepkimesini katalize eden bir RNA molekülüdür. Canlılığın başlangıcındaki ilk genetik materyal ya da ona oldukça yakın olduğu düşünülmektedir.
Ribozom: mRNA translasyonunun, yani protein sentezinin, gerçekleştiği küçük bir sitoplazmik organel.
Ribozomal RNA: Ökaryotik hücrelerde bulunan 4 RNA çeşidinden biri. Oldukça düşük bir mutasyon hızına sahiptir. Bu nedenle, alem ya da şube düzeyindeki filogenetik analizlerde kullanışlıdır. Ribozom yapısı, proteinlerin…
Rijidite: Sert, sabit veya bükülmesi imkânsız olma niteliği. (Psikolojide) Bir bireyin değişime karşı direnci; düşüncelerinde, davranışlarında veya duygularında esnek olmaması. Yeni durumlara veya fikirlere uyum…
Rijitlik: Bir malzemenin ya da yapı elemanının kuvvet altında bükülmeye, gerilmeye veya deformasyona uğramaya karşı koyma direncidir. Kelimenin kendisi sertlik, bükülmezlik ve katılık gibi anlamlarda kullanılsa…
RNA: Bir cins nükleik asit. Hücrelerin çekirdeği be sitoplazmasında bulunur. DNA'nın aksine RNA tek zincirlidir.
RNA girişimi: mRNA’nın RNA’ya tepki veren susturma düzeneği (RTVSD) tarafından tanınmasına dayalı olarak enzimlerce kesilmesi. RTVSD içinde bulunan ve hedef mRNA dizisindeki bir kısma karşılık gelen kısa bir RNA kalıbı…
RNA Polimeraz: DNA'yı şablon alarak bir RNA molekülünü transkribe eden bir enzim. Substrat olarak ribonükleotid trifosfatlar (rNTP) kullanır. RNA molekülünün 3' ucuna her seferinde bir nükleotid ekleyerek…
Roadyan Epoku: Günümüzden yaklaşık olarak 272.300.000 ile 268.800.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir. Bu zaman aralığı, çok önemli değişimler göstermemekle birlikte, farklı kaynaklarda biraz daha…
Roche Limiti: Kütleçekimi göreceli olarak az olan bir cisim, kütleçekimi yüksek bir cisme belli bir değerden daha fazla yakınlaşırsa cisim kendi bütünlüğünü kütleçekimi ile sağlayamaz olur, tedirginlik kuvveti parçacıklar…
Rodopsin: GPCR (G proteini bağlı reseptörler) ailesinden yedi-geçişli bir hücre zarı proteini. Omurgalı retinasındaki çubuk fotoreseptör hücrelerinde ışık sensörü görevi görür. Işığa duyarlı bir prostetik grup…
Rupelyan Epoku: Günümüzden 33.900.000 ile 28.400.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

Bilim Terimleri Sözlüğü

Bize Ulaşın