Yapay zeka modelleri, dünyanın en önde gelen matematik yarışmalarından biri olan Uluslararası Matematik Olimpiyatları'nda (İng: "International Mathematical Olympiad", IMO) tarihte ilk kez altın madalya seviyesinde prestijli bir başarıya imza attı. Bu başarı, yapay zeka teknolojisinin en büyük destekçileri için inkar edilemez bir övünç hakkı olsa da şu anda, Google ve OpenAI'nin en gelişmiş yapay zeka programları bile hala son derece zeki bir genci geçebilmiş değil.

Her ne kadar kulağa tuhaf gelse de karmaşık matematik, yapay zekanın hâlâ en büyük engellerinden biri. Bunun neden böyle bir sorun olmaya devam ettiğine dair pek çok analiz mevcut, fakat genel olarak bu durum, yapay zeka teknolojinin çalışma prensiplerinden kaynaklanıyor. ChatGPT ve Google Gemini gibi yapay zekalar, bir komut aldığında kelimeleri ve harfleri "token" denilen küçük parçalara ayırıyor, sonra bunları analiz edip uygun bir cevap tahmin ediyor. Yapay zeka için bir cevap, sadece en olası token dizisi demek. Ancak biz insanlar; kelimeleri, cümleleri ve düşünceleri bir bütün olarak algılıyoruz.

Bir yapay zeka sistemi, iki bronz sütunun üzerine işlenmiş ve Roma tarihi boyunca kopyaları yapılmış en ünlü Latin yazıtlarından biri olan Res Gestae Divi Augusti (Tr: "Yüce Augustus'un Fiiliyatı", "Augustus'un Eylemleri") isimli yazıt hakkında yeni detaylar ortaya çıkardı. Araştırmacılar, otobiyografik olduğu düşünülen yazıtı analiz etmek için Aeneas adlı bir yapay zeka kullandı. Diğer Latin yazıtlarıyla karşılaştırıldığında Augustus'un Eylemleri, Romanın yasal belgelerinde kullanılan dil ile benzerlikler gösteriyor. Ayrıca, emperyal siyasi söylemler veya emperyal gücü sürdürmeye yönelik bir mesajlar içeriyor. Google DeepMind'da bilgisayar mühendisi olarak çalışan ve bu makalenin ortak yazarı olan Yannis Assael şöyle söylüyor:

Assael ve ekibi daha önce antik Yunan yazıtlarını restore ve kategorize etmeye yarayan Ithaca isimli bir yapay zeka sistemi geliştirmişti. Adını Romalıların efsanevi atası, Truva kahramanı Aeneas'tan alan sistem ise Ithaca'nın sistemi ile benzer şekilde çalışıyor ancak Yunanca yerine Latince kullanıyordu.

Moğol göçebelerinin yaptığı narin, antika bir Budist parşömeni, onlarca yıl müze deposunda saklandıktan sonra Almanya'daki Helmholtz-Zentrum Berlin (HZB) araştırma enstitüsündeki ekip, Journal of Cultural Heritage dergisinde yayınlanan bir makalede bu değerli eseri fiziksel olarak açarak zarar verme potansiyelinden dolayı 3 boyutlu X-ışını tomografisi ve yapay zeka yardımıyla parşömenin içini inceledi.^[1]

Yüzyıllar boyunca Moğolistan'ın göçebe halkları, sadece kendilerinin ve yük hayvanlarının taşıyabileceği kadar eşyaya sahipti. Budist aileler için bu eşyalar arasında genellikle içinde sanat eserleri, süs eşyaları ve manevi anlam taşıyan nesneler bulunan taşınabilir bir tapınak olan gungervaa da olurdu. En dikkat çekici parçalardan biri ise "dharani" adı verilen, genellikle 4,8 x 1,8 x 1,8 cm boyutlarında, ipek kumaşa sarılı, sıkıca rulo yapılmış küçük dua parşömenleriydi. Bu gelenek, 1921'deki Sovyet destekli Moğol Devrimi sırasında neredeyse tamamen yok oldu ve birçok eser bu süreçte tahrip edildi. Ancak bir tapınak bu dönemi atlatmayı başardı. Kökeni tam olarak bilinmese de bu kalıntı 1932 yılında Almanya'daki Etnoloji Müzesi'ne ulaştı.

Bu yönerge, Evrim Ağacı ismini kullanarak açılmış ve açılacak hayran sayfaları için belirlenmiş kuralları içeren bir yönergedir. Hesap kapatılması gibi platforma özel ve telif davası gibi hukuki sorunlarla yüzleşmemek için, bu dökümanı dikkatlice okuduğunuzdan ve kurallara harfiyen uyduğunuzdan lütfen emin olunuz.

Öncelikle, Evrim Ağacı'na gösterdiğiniz ilgi için çok teşekkürler. Yaptığımız işin sizde bu konuda bir hesap oluşturmaya itecek kadar etki yaratmış olması bizim için onur verici! Sizin bu çabanız, Evrim Ağacı'nın halka bilimi ulaştırma görevini güçlendirmek adına çok özel ve anlamlıdır, bunu lütfen bilin.

Proteazomlar hücre içi proteinleri indirgemeye yarayan büyük protein kompleksleridir. Bu kompleks aynı zamanda hücre döngüsü, sinyal transdüksiyonu, hücre ölümü, bağışıklık tepkileri, metabolizma, proteinlerin kalite kontrolu ve gelişim başta olmak üzere neredeyse tüm temel hücresel süreçleri düzenler.^[1] Bu yüzden bu proteinin hücre için olan önemi yadsınamaz. Gelin beraber bu çok işlevli proteini yakından tanıyalım!

Proteaozomlar iki alt kompleksten oluşur: Bir katalitik çekirdek parçacığı (20S proteazom) ve bir ya da iki tane de uç 19S regülasyon parçacığı (RP). Enzimatik olarak aktif proteazom oluşturmak için 20S proteazomun bir ya da iki ucuna 19S RP bağlanır. Bunun sonucunda da 26S (1 tane 19S RP bağlanmış) ya da 30S (iki tane 19S RP bağlanmış) proteazomları oluşur.^[1]