Bilim Terimleri Sözlüğü

Sayfayı Paylaş

F Faktörü (Dölleme Faktörü): Bakterilerde eşey faktörü olarak rol oynayan transfer edilebilen plazmittir. Çift iplikli ve çembersel yapıda olup yaklaşık olarak 94000 baz uzunluğundadır. Konjugasyon ve kromozomal gen transferleri,…
F İstatistiği: Wright'ın F-istatistiği olarak bilinen Sewall Wright (1969, 1978) tarafından geliştirilen genetik yapının ölçüldüğü bir istatistiktir. F-istatistikleri populasyon genetiğinde bir populasyonda…
F- (eksi) suş: F faktörü içermeyen suştur.Konjugasyon esnasında "alıcı" olan E. coli suşu F faktörü içermez.
F-istatistikleri: Wright'ın F-istatistiği olarak da bilinen populasyon genetiğinde genetik çeşitliliği analiz etmek amacıyla Sewall Wright tarafından geliştirilmiştir. FST, alt popülasyonun toplam genetik varyansın toplam…
F' (F-üssü) faktörü: F faktörü yalnızca konjugasyonla ilgili genleri içerirken, buna ek olarak bakteri genomuna ait parçalar da içeren plazmit F' (F-prime) faktörü olarak tanımlanır.
F+ (artı) suş: F faktörü içeren suştur.Konjugasyon esnasında "verici" olan E. coli suşu F faktörü içerir.
F1: İlk çaprazlama sonunda çıkan ilk filial (oğul veya kız) melezler. Sonraki nesiller F2, F3 vb. Ile gösterilir. Kantitatif özellik lokusu (QTL) haritalaması ile hayvan çalışmalarında, fenotipin…
Fagozom: Fagositozla alınan maddenin oluşturduğu vakuol.
Faktöriyel: Seçilen bir pozitif tam sayıdan 1'e kadar olan tüm pozitif tam sayıların çarpımıdır. Matematikte "!" işareti ile gösterilir. Gösterimi şöyledir:
Falkat: Ayası orak şeklinde kıvrık olan basit yaprak.
Fameniyan Epoku: Günümüzden yaklaşık olarak 372.200.000 ile 358.900.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir. Bu zaman aralığı, çok önemli değişimler göstermemekle birlikte, farklı kaynaklarda biraz daha…
Farad: Uluslararası Birimler Sistemi'nde (SI) kapasitansın birimidir ve 1 Coulomb/Volt'a tekabül eder.[1] Adını İngiliz fizikçi Michael Faraday'dan almıştır. Farad, elektronik devreler için oldukça büyük bir…
Farklılaşma: Ayrışmamış bir hücrenin (örn; bir kök hücrenin) vücuttaki spesifik bir hücreye dönüşme işlemine verilen addır. Farklılaşma, bir takım genlerin aktive olduğu, bazılarının inaktive olduğu karmaşık bir süreçtir.…
Farmakokinetik: Farmakolojinin bir alt dalı. Vücudun maruz kaldığı ilaçlarla etkileşimini inceler. 4 başlıktan oluşur: Emilim (absorbsiyon), Dağılım (distribüsyon), Metabolizma ve Atılım (eliminasyon):
Farmakope: İlaçları veya diğer farmakolojik maddeleri, özellikle bunların kullanımını, hazırlanmasını ve düzenlenmesini açıklayan resmî kitap.
FASTA formatı: DNA ve protein sekansları için evrensel yazı formatıdır. ">" işareti ile başlayıp tek satırlık tanımlamadan sonra sekans bilgileri ile devam eder.>gi|129295|sp|P01013|OVAX_CHICK GENE X PROTEIN (OVALBUMIN-RELATED)
Fasya: Latince’de “bant” anlamına gelen fasya; vücut içerisinde kasların üzerini örten, kasları ve iç organları birbirinden ayıran, bağlayan ve sabitleyen kolajen zar yapılı bir bağ doku katmanıdır. Katmanlarına…
Fauna: Bir ülke, bölge, özel bir çevre ya da devreye has tüm hayvanlar.
Fazladan kromozom kalıtımı (Sitoplazmik kalıtım): Mendel kalıtımına uymayan kalıtım tipidir. Bir özelliğin ana hücreden yavruya kromozom üstünden değil, sitoplazma aracılığıyla kalıtılmasına denir. Çeşitliliğe önemli katkı sağlar.Retrieved on 24/12/2012…
Febril konvülsiyon: Genellikle 6 ay ila 6 yaş arası çocuklarda görülen, ateşin 38 derece ve üstüne çıkması ile meydana gelen nöbetlere verilen isimdir. Halk arasında "ateşli havale" olarak da bilinir.
Fenetik: Türlerin fiziksel benzerliklerine göre popülasyonları ve türleri gruplandırma şablonudur.
Fenokopi: Olağandışı çevre koşullarından kaynaklanan ve kendi dışındaki bir genotipin normal dışavurumuna benzeyen fenotipik özellilk. Farklı genetik yapılara sahip olmalarına rağmen, farklı türlerin aynı fenotipi…
Fenotip: Dışyapı. Genetik ve çevresel etkenlerin yarattığı özelliklerin canlının dış görünüşündeki yansımasıdır. Fenotip çoğunlukla genler tarafından belirlenir; ancak bazı koşullarda diğer etkenler, fenotipin…
Fenotipik çeşitlilik: Bir popülasyon içerisindeki fenotipik farklılıkların ve çeşitliliğin toplamıdır.
Fenotipik esneklik: Genotipe bağlı olarak oluşan fenotipin, çevresel etmenlerin etkisiyle çeşitlilik göstermesidir.
Fermantasyon: Biyoloji'de ve Biyokimya'da birçok anlamı bulunur. Temel olarak, ısı alan, organik elektron kabul edicilerini kullanan, oksijensiz bir sindirim tipidir.
Fermat prensibi: Geometrik optiğin bazı esas kanunları, bircins ortamda ışığın doğru yolla yayılması, iki ortamın sınırında ışığın kırılması ve ışığın yüzey sınırından yansıması eskiden beri bilinen bir gerçektir. Fakat…
Feromon: Aynı türün bireyleri arasında haberleşmeyi ve tür içi bireylerin birbirlerini tanımalarını sağlayan kimyasal madde.İnsanda, eşey organlarından salınan feromonlar, eşey organlarının kendine has kokularını…
Fetüs: Embriyoyu takiben, bir yavrunun doğumdan önceki son gelişme evresidir.
Fikobilin: Fikobilinler fotosentetik pigmentlerdir. Suda çözünebilirler ve bu nedenle sitoplazmada veya kloroplastın stromasında bulunurlar. Sadece Siyanobakteri ve Rhodophyta'da bulunur.
Filetik dönüşüm: Bir türün, popülasyon bazında ve nesiller içerisinde, herhangi bir türleşme veya izolasyon olmaksızın, fiziksel özellikleri (fenotip) bakımından farklılaşması, evrim geçirmesidir. "Anagenez" olarak da…
Filetik kademelilik: Türlerin yaklaşık sabit hızla başka türlere dönüştüğünü gösteren teorik evrimsel modelleme.
Filocoğrafya: Organizmaların coğrafi dağılımlarına dair soruları cevaplandırabilmek adına, evrim ağaçlarının kullanılmasıdır.
Filofobi: Âşık olma fobisi olarak bilinen, Yunanca'da "sevmek" anlamlarına gelen φιλέω ("phileo") ve "korku" anlamına gelen φόβος ("phobos") kelimelerinden oluşan bir terim.
Filogenetik: Çeşitli organizma grupları arasındaki evrimsel ilişkinin araştırılmasını konu alan bilim dalıdır. Filogenetik ağaçlar ise (filogeni ağacı, evrim ağacı ya da yaşam ağacı olarak da bilinir), bu tarihi şematik…
Filogenetik ağaç: Türlerin veya popülasyonların birbirleriyle olan evrimsel ilişkilerini gösteren bir çizimlerdir. Belirli canlıları kapsayabileceği gibi, var olmuş, olan ve olacak olan tüm türleri de kapsamaktadır. Paleontolojik…
Filogenetik ayakizi: Filogenetik karşılaştırmalarda korunmuş işlev ögelerini göstermek için kullanılır.
Filogenetik dal: Evrim Ağacı üzerindeki dalların her bir parçasıdır. Bu çizgiler, belirli bir popülasyonu ya da taksonomik grubun zaman içerisindeki değişimini temsil eder.
Filogeni (Soy oluş): Türlerin ve tür içi popülasyonların geçmişlerini ve diğer türler ile tür içi popülasyonlarla olan evrimsel ilişkilerinin tümüne verilen isimdir. Evrim Ağacı veya Yaşam Ağacı ile temsil edilir. Aşağıdaki…
Filoloji: Filoloji, bir dilin tarihsel süreç içerisindeki hâlini ve geçmişini, yapısını, öbür dillerle olan benzerliklerini ve farklılıklarını inceleyen bilim dalıdır. Kelime, köken olarak Yunancada kelime sevgisi…
Filopodyum: İnce ve aktin bakımından zengin hücre zarı uzatısı. Hücre göçünde, yaraların iyileşmesinde ve nörit büyümesinde önemli bir role sahiptir. Nöronlarda dendritik dallar için precursor (öncü madde) görevi…
Filum: Şube, dal. Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan ve sınıfların bir araya gelmesi ile oluşan birliktir.
FISH (Floresan in situ hibridizasyon): Floresan probların uygulandığı doku ve hücre örneklerinde translokasyon, inversiyon, delesyon ve diğer yapısal ve sayısal kromozom anomalileri gibi spesifik DNA veya RNA dizilerinin belirlenmesi için…
Fisher'ın cinsiyet oranı teoremi: Fisher'ın bu teoremi çoğu türlerde neden cinsiyet oranının 1:1 olduğunu açıklar. Bu teoreme göre rastgele çiftleşmenin olduğu populasyonlarda 1:1 oranı bozulduğunda otomatik bir seçilim baskısı olur ve…
Fisher'ın temel teoremi: R.A. Fisher tarafından öne sürülen bu teorinin tam ismi Fisher'ın doğal seçilim hakkında temel teoremidir. Matematiksel gösterimler içermesine rağmen bu teorem matematiksel bir teorem değildir. Bu…
Fisyon: Fisyon yani nükleer parçalanma, atom ağırlığı (Kütle numarası) büyük olan atomların parçalanarak kütle numarası küçük olan atomlara dönüşmesi olayıdır. Fisyon reaksiyonları kontrollü gerçekleşmelidir…
Fitch-Margoliash Metodu: Eşit evrimleşme hızı varsayımı olmaksızın genetik uzaklık bilgisinden evrim ağacı oluşturmak için kullanılan algoritmadır.
Fitofag: Yalnızca bitkilerle beslenen canlılara verilen isimdir. Fitofag böceklerin 500.000'den fazla olduğu düşünülmektedir. Bu sayı bilinen çok hücreli canlıların yaklaşık olarak %25'ine denk gelmektedir. Orthoptera,…
Fizik: Madde, hareket, kuvvet ve enerjiyi inceleyen bilim dalıdır. Aynı zamanda doğal dünyayı ve herhangi bir ortamdaki nesneler ve enerji arasındaki etkileşimleri incelemeyi de içerir.
Fizik: Maddeyi, maddenin uzay-zaman boyunca hareketlerini ve davranışlarını, maddenin enerji ile olan etkileşimlerini deneye ve gözleme dayalı olarak inceleyen bilim dalı. Fizik; kuarklar, leptonlar ve bozonlar…
Fizikokimya: Kimyasal sistemlerin özellik ve davranışlarını inceleyen, bu özellik ve davranışların sonucunda ortaya çıkan yasaları belirleyen bilim dalıdır.[1] Fizikokimya; sıcaklık, basınç, hacim, derişim gibi fiziksel…
Fizyoloji: Canlı organizmaları ve sistemlerinin parçalarının işlevlerini inceleyen bilim dalıdır. Organizmaların, organ sistemlerinin, organların, hücrelerin ve biyomoleküllerin canlı sistemi içerisinde işlevlerini…
Fıçıdaki Beyin Argümanı: Şüpheciliğin çağdaş bir versiyonudur. Bu argüman, epistemik gerekçelendirmenin zihne içkin süreç ve unsurlar ile mümkün olduğunu iddia eden İçselcilere ve Temelci/Kartezyen epistemologlara yönelik çağdaş…
Flakon: Genellikle camdan yapılan, içine sıvı tıbbi malzemeler (aşılar ve ilaçlar gibi) konulan, küçük kaplara verilen isim, viyal.
FlavrSavr: Genetiği değiştirilerek piyasaya sürülen ilk gıda (GM gıdası). Bu tür domatesler hızlı olgunlaşmayacak şekilde modifiye edilmişti.
Fleksiyon: İnsan anatomisinde eklem hareketini tanımlamak için kullanılan terim. Eklemin öne veya arkaya doğru hareket açıklığının azalması durumu.[1]
Floem (Soymuk Borusu): Bitkilerde yapraklarda üretilen besinleri bitkinin diğer tüm bölgelerine yönlendiren dokulardır.
Florofor: Işığı belirli bir dalga boyunda emme ve daha sonra daha uzun bir dalga boyunda ışık yayma yeteneğine sahip moleküllerdir. Bu süreç "floresan" olarak adlandırılır. Proteinler, nükleik asitler ve küçük…
Fobofobi: Korkma korkusu olarak bilinen terim.
Fonksiyon: Bir kümenin her elemanının başka bir kümenin en az bir defa ve yalnız bir elemanıyla ilişkilendiren bağıntı. Tanım kümesindeki tüm elemanlar, değer kümesindeki en az bir elemanla ilişkilendirilir. Tanım…
Fonksiyon kaybı mutasyonu: Genlerin fonksiyonlarını bozduğu için işlevsel proteinlerin üretilmesine engel olan mutasyonlardır. "İleri mutasyon", "nakavt mutasyonu" veya "boş mutasyon" olarak da bilinir.
Fonksiyon kazandırıcı mutasyon: Herhangi bir genin transkripsiyonu sonucunda yeni ya da işlevsel olarak gelişmiş bir protein üretimine sebep olan mutasyon türüdür.
Formül: Bir olgunun, semboller ve sayılar ile özgün bir şekilde ifade edilmesine formül denir.
Fosfolipit: Hücre zarının yapısında bulunan lipit çeşididir. Fosfolipitler, trigliseritlerden farklı olarak 2 yağ asidi, 1 fosforik asit, 1 gliserol molekülü ve kolin bazından oluşur. Bu moleküller suya bırakıldığı…
Fosforile etmek: Bir organik molekülü bir fosforik asit ya da fosfor içerikli bir grupla birleştirmek veya bu birleşime sebep olmak.
Fosil: Çökelti kayaçları ya da taşlar ile kayaların içerisinde rastlanan taşlaşmış, canlı parçaları veya kalıntıları. "Taşıl" olarak da bilinir.
Fosil kaydı: Fosillerin Dünya çapındaki tüm kurum ve kuruluşlardaki örneklerinin resmi kayıtlarının tamamıdır.
Foton: Esas olarak bir elektromanyetik radyasyon paketi olan bir ışık parçacığıdır. Fotonun enerjisi, frekansına bağlıdır. Foton ayrıca elektromanyetik kuvvetin, kuvvet taşıyıcısıdır. Frekans ne kadar yüksekse,…
Fotosentetik Pigmentler: Pigmentler, görünür ışığın sadece belirli dalga boylarını yansıtan kimyasal bileşiklerdir. Bu da onları "renkli" görünmlerine sebep olur. Çiçekler, mercanlar ve hatta hayvan derisi onlara renk veren…
Fotosentez: Fotosentez, yeşil bitkiler ve bazı diğer organizmaların ışık enerjisini organik bileşikleri oluşturmada kullandıkları tepkime. Yeşil bitkilerdeki fotosentez sırasında ışık enerjisini kullanarak; su,…
Frasniyan Epoku: Günümüzden yaklaşık olarak 382.700.000 ile 372.200.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir. Bu zaman aralığı, çok önemli değişimler göstermemekle birlikte, farklı kaynaklarda biraz daha…
Frekans: Birim zamanda bir noktadan geçen dalga boyu. Birimi hertzdir (Hz). Titreşim hızı ne kadar artarsa, frekans o kadar artar. En düşük frekansa sahip dalgalar radyo dalgaları, en yüksek frekansa sahip dalgalar…
Frekans (Biyoloji): Bir fenotipin, genotipin, gametin veya alelin bir popülasyon içerisinde bulunma yüzdesidir.Her 10 bireyden 6'sı belli bir özelliği gösteriyorsa, o özelliğin frekansı %60 ya da 0.6'dır.
Frekansa bağlı seçilim: Bir bireyin uyum başarısını arttıran bir özelliğin, o özelliğin popülasyon içerisindeki frekansına bağlı olduğu durumda görülen seçilim tipidir. Çoğu zaman bu tip seçilimde, frekansı yüksek olan özellikler…
Frontal Lob: Beynin duygusal ifade, problem çözme, hafıza, dil, yargı ve cinsel davranışlar gibi önemli bilişsel becerileri kontrol eden kısmıdır. Beynin en büyük kortikal bölgesidir ve serebral korteksin yaklaşık…
Fruitaryan: Dini, siyasi, çevresel, kültürel, estetik ve ekonomik gibi nedenlerle hayvansal ürünler ve tahıllar olmadan meyve, sebze, kabuklu yemişler ve tohumlar içeren bir diyet uygulayan kişi. Kuru erik,…
Fruktoz: Fruktoz veya meyve şekeri, birçok besinde bulunan altı karbonlu bir monosakkarittir.[1] Beyaz, katı bir görünüme sahip olan fruktoz suda kolaylıkla çözünür. Fruktoz ayrıca başka bir monosakkarit olan…
FSH (Folikül Uyarıcı Hormon): Follikül stimüle edici hormon, gonadotropik hormonlardan biridir (diğeri LH'dır). Her ikisi de hipofiz bezi tarafından kan dolaşımına salınır. Folikül stimüle edici hormon, pubertal gelişim ve kadınlarda…
Fulminan: Aniden ortaya çıkan, hızla büyüyen ve ölümcül olacak kadar yoğun ve şiddetli olan herhangi bir olay veya süreç.Tıbbi bağlamda, aniden başlayan ve yaşamı veya uzuvları tehdit eden tıbbi durumlar.
Fungus: Fungus: maya, küf ve mantarları içeren krallık Mantarlarının yaklaşık 99.000 bilinen organizma türü herhangi biridir. Funguslar, dünyadaki en yaygın organizmalar arasındadır ve büyük çevresel…
Füzyon: Çekirdek tepkimesi olarak da bilinen Füzyon, bir ya da birden fazla hafif elementin (atom numarası küçük olan elementler) uygun ısı düzeyinde birleşerek ağır bir elementin oluşması olayına verilen isimdir.…

Bilim Terimleri Sözlüğü

Bize Ulaşın