Mutasyon, kelime anlamıyla genetik materyalde meydana gelen rastlantısal değişim demektir. Bu değişim, genetik dizideki bir nükleotidin bir başkasına dönüşmesi kadar basit olabileceği gibi, bir kromozomun baştan sona fazladan kopyalanarak sayısının artması kadar devasa da olabilir. Birçok mutasyon ise genellikle spesifik bir geni veya birkaç geni etkileyen boyuttadır.

Mutasyonları anlamak için, öncelikle mutasyonlarda gördüğümüz rastgeleliği anlamamız gerekmektedir. Fakat sadece rastgelelik üzerinden yapılacak bir mutasyon analizi yetersizdir; fayda/zarar dengesi, mutasyonların çeşitlerine örnekler, belirli mutasyonların elenmesinin güçlüğü gibi birçok konuyu öğrenmek gerekmektedir. Bu yazımız, ihtiyacınız olan temeli size fazlasıyla kazandıracaktır.

Kötü bir grip sezonu, bir yılda yüz binlerce ölüme yol açabilir.^[1] Aşı, sizi gripten koruyabilir ama durmaksızın değişen influenza virüsünün evrimine yetişebilmek ve aşının sağlayacağı kısa ömürlü bağışıklığı yenilemek için her yıl aşı olmanız gerekiyor.^[2][3][4] Aşının etkililiğinin bağlı olduğu başka bir etken ise, belirli bir mevsimde hangi virüs soy hattının (suşunun) en yaygın olacağı hakkında doğru tahminlerin yapılıp yapılamadığıdır.

Bu nedenler dolayısıyla tek dozda işi halleden, birden fazla grip mevsiminde kalıcı bağışıklık ve çeşit çeşit suşlara karşı koruma sağlayacak evrensel bir aşı, bilim insanları için uzun vadeli bir hedef olmuştur.

Elbette evrimsel biyoloji söz konusu olduğunda, soruların ucunun Tanrı inancına ve dinlere gelmemesi oldukça zor. Doğadaki evrim yasasının her ne kadar kütleçekimi yasasından veya kimyasal maddelerin tepkime dinamiklerini belirleyen yasalardan hiçbir farkı olmasa da ve her ne kadar Evrim Ağacı olarak biz, bugüne kadar bütün konuları bilimsel bir çerçeveden ele alıp, şahsi inançlara yönelik yorumlardan kaçınmış olsak da, ister istemez okurlarımız bizim halk arasında yaygın olarak Tanrı inancını bilimsel olarak nasıl izah edebileceğimizi, tanrıların, dinlerin ve bu inançların spesifik argümanlarının gerçeklik payı olup olmadığını ve Tanrı/din kavramını var oluşun neresine yerleştirmemiz gerektiğini soruyorlar.

Ne yazık ki bu soruların hepsinin cevabını veremeyiz; çünkü... Bilmiyoruz. Hatta halk arasında yoğun bir kamplaşma olsa da ve tutkuyla savunulan argümanlar/iddialar aksi yönde bir izlenim verse de, tarafların hiçbirinin yukarıdaki soruların nihai ve gerçek yanıtlarını bilmediğini de rahatlıkla iddia edebiliriz. Dolayısıyla biz, bu konuda bilimsel olarak sonlandırılmamış bir tartışmayı Evrim Ağacı olarak sonlandırma iddiasında olamayız - bugüne kadar hiç olmadık da. Ancak şunu yapabiliriz: İnsanı ve Evren'i tamamen doğal bir varlık olarak gören bilimin, "Eğer Evren bir süperbilinç tarafından var edilmediyse ve insan da dahil her şey doğal süreçlerle var olduysa, insanlar arasında görülen dini inançları ve Tanrı kavramlarını bilimsel ve doğal olarak nasıl izah edebiliriz?" sorusuna verdiği yanıtları size aktarabiliriz. Bu yazıda da yapacağımız bu olacak.

Kanser vücutta anormal çoğalma yeteneğine sahip hücreler tarafından oluşturulan ve hayatı tehdit eden bir hastalıktır. Çağımızın en büyük sorunlarından birisidir. Bu soruna yönelik ilaçlar bulunmuş olsa da kanser hücreleri yerinde durduğu gibi durmadığı, sürekli kendilerini hayatta kalmaya adapte ettikleri için bulduğumuz tedaviler de bir süre sonra belli kanserlere karşı etkisini kaybetmektedir. "Peki hiç mi çare yok?" diye sorabilirsiniz. Tabii ki çare var fakat kanser ne kadar erken evrede yakalanırsa o kadar çok seçeneğimiz vardır.

Erken teşhis için ülkemiz dahil çoğu ülkede ücretsiz şekilde bazı kanserlere yönelik tarama testleri uygulanmaktadır. Maalesef bu uygulanan tarama testlerinin sayısı çok az olsa da yine de onlardan bahsetmek istedik. Bu tarama testleri kalın bağırsak (kolon), meme ve rahim ağzı kanserleri için uygulanmaktadır. Onları derinlemesine incelemeden önce isterseniz bir testin tarama testi olması için gereken şartları inceleyelim.

Entomofoji (böcek yeme), kültürel ve biyolojik olarak böceklerin besin kaynağı olarak tüketilmesidir. Bilimsel olarak böcekler var olan tek eklembacaklılar olmasalar da, "entomofoji" sözcüğü kültürel olarak eklembacaklı tüm hayvanları tüketmeyi kapsar. İnsanların böcek yeme uygulaması tıpta ve biyolojik çalışmalarda antropo-entomofaji olarak da tanımlanır. Günümüzde Asya, Afrika ve Latin Amerika başta olmak üzere ortalama 2 milyar insan 1900'den fazla böcek türünü besin olarak tüketmektedir.

Böceklerin besin kaynağı olarak görülmesinin ana nedeni, özellikle de gelişmemiş ülkelerde beslenme sorunlarını gidermek, ulaşılamayan et, süt ve tahıllardan almaları gereken besin değerlerini alabilmek içindir. Genelde en sık tüketim oranı %31 ile Coleoptera (Kın Kanatlılar), %18 ile Lepidoptera (Pul Kanatlılar), %14 ile Hymenoptera (Zar Kanatlılar), %13 ile Orthoptera (Düz Kanatlılar), ve %10 ile Hemiptera (Yarım Kanatlılar) takımındandır.^[1][2]