Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İhtiyoloji
Astrobiyoloji
Koku
Doku
Diyet
Deri
Değişim
Evrimsel Psikoloji
Tehlike
Bebek
Karbonhidrat
Hayvan Davranışları
Hematoloji
Kuşlar
Evrim Kuramı
Ekosistem
Boyut
Biyolojik Antropoloji
Kanser
Önyargı
Analiz
Taksonomik Sınıflandırma
Irk
Bağışıklık
Stres
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Deha Kaykı
Deha Kaykı
182K UP
Yazar

Darwin, Lamarck ve Huxley başta olmak üzere evrimsel biyolojinin öncülleri, evrimin geniş zaman ölçeğinde, aşamalı olarak gerçekleştiği fikrini ortaya koymuşlardır. Başlangıçta yaygın olarak türlerin zaman içinde adaptasyonlar yoluyla değişebileceği ve evrimin uzun süreçler boyunca milyonlarca yıl içinde sürekli olarak gerçekleşerek, organizmaların çevreleriyle etkileşim içinde olduklarını ve bu etkileşimlerin zamanla türlerin evrimine yol açtığı fikirleri kabul görmüştür.

Zamanla evrim üzerinde yapılan araştırmalar artıkça bazı organizmaların çevresel değişikliklere hızla uyum sağlayarak adaptasyonlar geliştirebileceği ve bu adaptasyonların kısa süre içinde genetik varyasyonlar yoluyla yayılabileceği keşfedilmiştir. Bu noktada da evrimin uzun stabil dönemlerini bölen hızlı değişim sıçramaların olduğu hipotezi ortaya atılmıştır. Örneğin söz konusu tür uzun bir süre "değişmeden" seçilim göstermeye devam ediyordur; lakin kısa bir dönemde gerçekleşen jeolojik veya biyolojik olaylar ardından jenerasyonda hızlı bir değişim (sıçrama) yaşanabileceği savunulmaktadır. Tam olarak desteklenemeyen ve üzerinde tartışmalar olan bu hipoteze sıçramalı evrim veya kesintili denge (İng: "punctuated equilibrium") adı verilmiştir.

31
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
Güneşi hiç bu kadar yakından görmüş müydünüz?
İstanbul & ÇevrimiçiÜcretsiz23 Kasım
Qturkey (Kuantum Türkiye)
Etkinliği Ekleyen
QTurkey Kuantum Günleri | 23-24 Kasım 2024
23 Kasım 2024 14:54 tarihinden 24 Kasım 2024 14:54 tarihine kadar.

QTurkey Kuantum Günleri, QTurkey’in ülke genelinde kuantum teknolojileri üzerine araştırma yapan hocaların ve alandaki şirketlerin kendilerini tanıtmalarını sağlayarak görünürlüklerini artırmayı amaçladığı, hem de QTurkey’in yıl içerisinde gerçekleştirdiği ve sonraki dönemlerde gerçekleştirmeyi planladığı faaliyetleri aktardığı etkinliktir.

2024 QTurkey Kuantum Günleri, Q&Co sponsorluğunda 23-24 Kasım 2024 tarihlerinde İstanbul Teknik Üniversitesi’nde gerçekleşecek, eş zamanlı olarak çevrimiçi yayınlanacaktır.

Etkinliğe katılım ücretsiz olup başvuru formunu doldurmanız gereklidir.

Etkinliğimizin ilk günü 23 Kasım Cumartesi TSİ 10:00‘da  başlayacak, QTurkey tanıtımının ardından Boğaziçi Üniversitesinden Prof. Dr. Cem Say‘ın konuşmasıyla devam edecektir. Saat 13:00’da University of Cambridge‘den Mete Atatüre‘nin konuşması yer alacaktır.

Etkinliğimizin ikinci günü 24 Kasım Pazar TSİ 10:00’da, Sabancı Üniversitesinden Prof. Dr. Zafer Gedik‘in konuşmasıyla başlayacaktır.

Etkinliğin detayları belirli oldukça buradan ve sosyal medya hesaplarımızdan duyurulacaktır.

Takipte kalmayı unutmayın!

Devamını Göster
3
0 Yorum
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Sizden Gelenler
Space Man
Üye
Bu ülkeden ne zaman umudumu kesersem Evrim Ağacı aklıma geliyor. Siz Carl Sagan'ın bilimde yaptığını Türkiye'de yapıyorsunuz. Varlığınız bizim umudumuz Sevgili Evrim Ağacı. İyi ki varsınız ♥️💙

Başlık idrar yapma (işeme, çiş yapma) gibi bir konu için biraz fazla heybetli gelebilir. Ancak Brigham Young Üniversitesi'nden araştırmacılar için erkeklerin tuvalette idrar yapması ciddi bir akışkanlar mekaniği sorunu ve önemli bir bilimsel araştırma konusu. Zira her erkeğin bildiği gibi, pisuvarlara yapılan idrar, akışkanın basıncından ötürü dikkate alınması gereken bir miktarda geri sıçramakta ve bacakları, kıyafetleri, vs. ıslatmaktadır. Bu da birçok bakterinin buralara bulaşmasına yol açmaktadır. Bu durumdan rahatsız olan sadece erkekler değil, aynı zamanda evi paylaşan ebeveynler, oda arkadaşları ve sevgililer/eşler gibi kişilerdir de...

Dolayısıyla Brigham Young Üniversitesi Sıçrama Laboratuvarı'ndan Randy Hurd ve Tadd Truscott, yaptıkları bir araştırmayla erkeklere sıçramayı en aza indirmelerini sağlayacak bazı yöntemler sundular. Penisten çıkış yapan idrar akışına temel akışkanlar mekaniği yasalarını uygulayan ve çeşitli testler yürüten ikili, araştırmalarının sonucunu aşağıdan izleyebileceğiniz videolar ile sundular. Araştırmaları aynı zamanda, "İdrar Dinamikleri: Taktiksel Bir Özet" başlığıyla Amerikan Fizik Cemiyeti Yıllık Toplantısı'nın Akışkanlar Dinamiği Bölümü'nde sunuldu.

43
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Beril Dursunkaya
Çeviren

San Diego'da bulunan Kaliforniya Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden bir grup araştırmacı, sıçan hafızasını silip, geçmişteki olaylara olan tepkisini büyük ölçüde değiştirecek şekilde yeniden aktive etmeyi başardılar. Araştırma Nature’da yayınlandı.

Bu çalışma, seçilen bir anının silinebileceğini ve sinapsların, bağlantıları zayıflattıkları ve güçlendirdikleri bilinen frekanslarla tekrar uyarılması ile öngörülebilir şekilde yeniden aktive edilebileceğini gösteren ilk çalışma oldu.

25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Alıntı & Aforizma
Evrim Ağacı
Alıntıyı Ekleyen
Bilim, batıl inancın zehridir.
Bu alıntı Evrim Ağacı tarafından öne çıkarılmıştır.
1839
8 Yorum
21
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Bilim, evrenin sırlarını çözmek için kullandığımız tek güvenilir pusuladır. Gerçek ise bilimin ışığında şekillenen en güçlü haritamızdır.
12
0 Yorum
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Evrim Ağacı'na Destek Ol
11 dk.
Tansel Efe Büyükkasap
Analist

Fentanil ciltle temas veya hava yoluyla maruz kalma durumlarında hemen etki etmez. Gerçek riskler, fentanil içeren maddelerin yanlışlıkla tüketilmesi veya aşırı doz alınmasıyla ortaya çıkar.

Her şey Montreal'de başladı: Nisan 2013'te polis Montreal çevresinde yedi baskın düzenledi ve desmetil fentanil adı verilen bir fentanil türevi de dahil olmak üzere uyuşturucu üretim ekipmanları ve sentetik uyuşturucular ele geçirdi. Bu uyuşturucuların üretildiği gizli laboratuarlarda çok sayıda kimyasal madde bulunuyordu ve Montreal Gazette'nin haberine göre o dönemde dört polis memuru bu uyuşturucuların bazılarıyla ilgili işlemleri yaparken hastalandı.[1] Polislerden biri kalp sorunları nedeniyle hastaneye kaldırılırken, maske ve eldiven takan diğer üç polisin kollarında kızarıklıklar oluştu. Fentanile dokunmak ile hastalanmak arasında bir bağlantı olduğu miti böylece doğmuştu.[2]

8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Yabancı dil öğrenmek çok istiyorum nasıl nereden başlamam gerektiğini nasıl bir yol izlemem gerektiğini bilmiyorum yardımcı olursanız sevinirim şimdiden teşekkür ederim
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Arsel Berkat Acar
Yazar

Sonu sırf “loji” ile bitiyor diye astroloji, frenoloji ve ufoloji gibi konuları bilimsel sanan nice insan bulunmaktadır, hatta astronomi ile astrolojinin aynı şey olduğunu düşünenler de olmaktadır. Gökbilimci Carl E. Sagan bu durumu şöyle özetlemektedir:

Astroloji’yi bir bilim olarak değerlendirmeyen astrologlar da bulunmaktadır. Ancak astroloji, nasıl yorumlanırsa yorumlansın, astronomi sahasına da giriş yaptığından dolayı, elbette fizikteki kuvvetler konusuna da değinmemiz gerekiyor. Detayları anlamakta zorlanan okurlarımız her bir kuvvetin altında yer alan “Neden bu kuvvet sorumlu olamaz?” paragraflarını okumakla yetinebilirler.

207
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Alıntı & Aforizma
Glaze Lilies
Glaze Lilies
20K UP
Alıntıyı Ekleyen
Kitap okuyorsun ve yapayalnız buluyorsun kendini.
Kaynak: Martin Eden
5
0 Yorum
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Rabia Aydın
Rabia Aydın
40K UP
Yazar

Daha önceki bir yazımızda, tıbbi amaçlarla kullanılan bitkisel ürünlerin güvenilirliği konusundaki soru işaretlerini ele almış ve bu güvenliğin nasıl sağlanabileceğini anlatmıştık. Bu yazımızda ise, Türkiye'de çok yoğun olarak sürdürülen bitkisel ürün alışverişinde en önemli aktör olan aktarlık mesleğini ele alacak, ülkemizdeki aktarların güvenilirliği konusunda yapılmış 2 çalışmaya göz atacağız.

Bir çalışmada İstanbul’da faaliyet gösteren rastgele seçilmiş 12 aktardan, sarı kantaron olarak satılan örnekler temin edilmiştir, bu droglar çeşitli analiz yöntemleriyle analiz edilmiştir. Diğer bir çalışmada ise 6 ilde (Siirt, Batman, Mardin, Diyarbakır, Gaziantep ve Şanlıurfa) faaliyet gösteren, merkezi konumdaki müşteri yoğunluğunun fazla olduğu aktarların olması amacıyla aktarlar örnekleme yöntemi uygulanarak seçilmiş ve toplam 60 işyerinden mayıs papatyası olarak satılan örnekler temin edilmiştir. Temin edilen örneklerin teşhisi Siirt Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü laboratuvarlarında yapılmıştır. Yapılan çalışmalardan çarpıcı sonuçlar elde edilmiştir. Aşağıda, bu sonuçların detaylarını ve önemlerini bulabilirsiniz.

39
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
İnceleme
Mehmet Can Köken
İnceleyen10
Cengiz Aytmatov çok önemli bir yazar birçok kitabı çok kalın olmaması okuyucuyu biktirmiyor ve yazdığı hikayelerin birçoğu savaşın etkilerini anlatıyor, anlatırken duygusal bir üslup kullanan aytmatov hikayelerin bazılarının sonunu yazmayarak okuyucuya tamamlatıyor (Sultanmurat kitabinda da bu durum sözkonusu) ve herkese önereceğim bir kitaptır
Kitap
10.0/10
(7 Kişi)
Puan Ver
İnceleme Yaz
Sonra Okuyacaklarıma Ekle
5
0 Yorum
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Saygın Güleç
Çeviren

Evrimsel süreçler genomu nasıl etkiler? Popülasyon genomiği alanı, evrim ve genomla ilgili çıkarım yapmak için genomun popülasyon içi ve popülasyonlar arası yapısını inceler.

Popülasyonların birbirinden bağımsız olarak evrimleşmesi genetik ıraksamaya neden olur. Genomun çeşitli bölgelerinin birbirlerinden oldukça farklı düzeylerde genetik ıraksama göstermesi beklenir (Nosil ve ark. tarafından incelenmiştir, 2009). Bazı bölgelerde popülasyonlar arasında neredeyse hiç farklılaşma görülmezken, bazı bölgelerde genetik ıraksama son derece belirgindir (Şekil 1). Genomun bölgeleri boyunca gözlemlenen bu popülasyonlar arası ıraksama çeşitliliğine heterojen genomik ıraksama denir (Nosil ve ark. 2009). Popülasyonların farklılaşması ve tür oluşumu sırasında genomik ıraksamanın son derece heterojen olması beklenir, çünkü bu sırada bazı bölgelerde ıraksak doğal seçilim ile bağlantılı genetik farklılıklar birikirken, diğer bölgelerde gen akışının homojenize edici etkileri ve genetik sürüklenme tarafından rastgele farklılıkların ortaya çıkarılması için yeterli zaman olmaması ıraksamanın önüne geçer. Ekolojik sebeplerden veya genetik çatışmadan kaynaklanan seçilim, genetik sürüklenmenin stokastik etkileri, farklılık gösteren mutasyon sıklıkları, seçilim altındaki özelliklerin genetik temeli ve kromozomlardaki genler arasındaki genetik bağlantı dahil birçok unsur, heterojen genomik ıraksamaya katkıda bulunur. Popülasyonlardaki genomik farklılaşma şekilleri, bu çeşitli tarihi evrimsel ve genetik süreçler sonucunda oluşur ve birleşir. Böylece, biyologlara evrimsel ıraksamayı şekillendiren kuvvetleri yeniden oluşturma imkanı sunar.

40
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nı sosyal medya hesaplarından takip etmeyi unutmayın! Yeni paylaşımlarımızı görmek için bizi aşağıdaki sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Yaşam Ağacı Türü
Asrın Akıncıoğlu
Türü Ekleyen
Yetişkin bireylerin uzunluğu genellikle 110-160 cm arasındadır. Ancak 200 cm kadar olabilen uzun bir yılandır. Yumurtadan çıkan bireyler yaklaşık 30 cm civarındadır. Göz bebekleri yuvarlaktır. Yetişkinlerde sırt tarafı siyah veya zeytin yeşili olup beyaz lekeler bulundurabilir. Sırt pulları düzdür. Genç bireylerde sırt, açık yeşil veya kahverengimsi yeşil üzerine siyah lekelidir. Alt taraf sarımsı veya kirli beyazdır. Yaşam süreleri 25-30 yıldır. İnsanlara kolayca alışabilen, uysal ve zehirsiz bir türdür.
1
  • Raporla
  • Dış Sitelerde Paylaş

The Information, OpenAI'nin kod adı "Orion" olan bir sonraki büyük dil modelinin beklenenden çok daha küçük performans artışları sağladığını bildirdi.[1] GPT-4 ve Orion arasındaki kalite iyileştirmesi, GPT-3 ve GPT-4 arasında gördüğümüzden çok daha az olacak gibi...

Dahası, The Information'ın kaynaklarına göre Orion, programlama gibi alanlarda selefi GPT-4'ü istikrarlı olarak da geçemiyor ve yalnızca dil yeteneklerinde gelişme gösteriyor. Modelin veri merkezlerinde çalıştırılması da önceki sürümlere göre daha maliyetli olacağa benziyor.

31
3
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
Ece Müker
Ece Müker
435K UP
Bilim insanları, Hindistan'ın hava kirliliği sorununu çözmek için yapay yağmur yağdırma planları yapmaktadır. Plan, bulutlara tuz veya gümüş iyodür atarak yağmur damlacıklarının oluşumunu teşvik etmek. Destekçiler, bu yapay yağmurun kirliliği azaltmaya yardımcı olacağını ummaktadır. Proje, Delhi bölgesel hükümeti tarafından Hindistan Teknoloji Enstitüsü Kanpur'daki bilim insanlarıyla birlikte organize edilmektedir.
Bu gönderi Evrim Ağacı tarafından öne çıkarılmıştır.
11
0 Yorum
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Sabri Küsüroğlu
Araştırmacı
Bu soru, Abdulkadir Özcan tarafından sorulmuştur.
Eğer gezenimizden hızla hareket eden bir roket göndersek, o rokette zaman nasıl akar?
Eğer gezenimizden hızla hareket eden bir roket göndersek, o rokette zaman nasıl akar?

Zamanın, bir roketin hızına göre nasıl işlediğini anlamak için Albert Einstein’ın izafiyet teorisine bir yolculuk yapmamız gerekiyor. Zamanın göreceli olduğu fikri, her ne kadar sezgisel olarak kabul edilmesi zor görünse de, modern fiziğin en temel gerçeklerinden biridir. Ama hadi bunu biraz daha eğlenceli ve öğretici hale getirelim!

Einstein’a göre zaman, bir otorite gibi sabit ve mutlak değildir. Hızlı hareket eden bir nesne için zaman daha yavaş akar. Buna zaman genişlemesi diyoruz. Bu, hızla hareket eden bir roketin içindeki astronotun, dünyada kalanlara göre daha "yavaş" yaşlanacağı anlamına gelir. Ancak bu yavaşlamayı dünya üzerindekiler değil, yalnızca rokettekiler hisseder. Bu noktada işler biraz daha kafa karıştırıcı hale gelir, çünkü izafiyet teorisinde mutlak bir referans çerçevesi yoktur.

Dünya’nın hızına zıt yönde hareket eden bir roketin, "mutlak hız" diye bir ölçüte göre yavaşlaması mümkün değildir çünkü evrende böyle bir mutlak referans çerçevesi bulunmaz. Einstein’ın dediği gibi, “Doğa bize, uzayın ve zamanın kesin bir anlamı olmadığını öğretti.” Sadece birbirine göre hızlardan bahsedebiliriz. Roket, dünya yüzeyine göre hızlanırsa, onun zamanında genişleme olur; yani rokettekiler daha az zaman geçirir.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak sorunuzun asıl ilginç kısmı şu: Biz dünyadan daha hızlı hareket ederken rokettekiler bizi ağır çekimde görür mü? Cevap, hayır. Çünkü izafiyet teorisinde zaman genişlemesi, karşılıklı bir olaydır. Rokettekiler, dünyadakileri daha yavaş hareket ediyor gibi görür. Ancak bu durum, bir gözlemcinin "daha hızlı" ya da "daha yavaş" olduğunu belirlemez. Bu, tamamen bakış açısına bağlıdır.

Bir başka deyişle, dünya üzerindeki bir kişi, roketin içinde bir kahvenin yavaş yavaş soğuduğunu fark ederken, roketin içindekiler de dünya üzerindekilerin ağır çekimde hareket ettiğini gözlemler. Bu tuhaflık, Einstein’ın izafiyet teorisinin temel taşlarından biridir: Her iki taraf da birbirinin saatlerinin yavaşladığını düşünür ve bu çelişki, sadece tekrar bir araya geldiklerinde çözülebilir. İşte bu, ünlü "ikizler paradoksu"nun da temelidir.

Bu, bir paradoks gibi görünse de aslında fiziksel olarak uyumludur. İzafiyet teorisi bize, uzay ve zamanın her gözlemci için farklı algılanacağını, ancak bu farklılıkların kesin matematiksel ilişkilerle açıklanabileceğini söyler. Yani, herkes kendi zamanında yaşıyor; sadece birbirlerinin zamanına dışarıdan baktıklarında bu tuhaflıkları gözlemliyorlar.

Sonuç olarak, hızın ve zamanın ilişkisi, evrenin bize sunduğu en büyüleyici olgulardan biridir. Bu durumu açıklarken Einstein’ın şu sözü aklımızda olmalı: “Gerçeklik bir yanılsama olabilir, ama bu yanılsama oldukça inatçı bir doğaya sahip.”[1][2][3][4]

Kaynaklar

  1. A. Einstein. Relativity: The Special And The General Theory. ISBN: 9780143039822.
  2. T. Chiba, et al. (2022). Quantum Clocks, Gravitational Time Dilation, And Quantum Interference. American Physical Society (APS). doi: 10.1103/PhysRevD.106.124035. | Arşiv Bağlantısı
  3. J. Polkinghorne. (2008). The Nature Of Time. On Space and Time, sf: 278-283. doi: 10.1017/CBO9781139644259.007. | Arşiv Bağlantısı
  4. S. Chandra, et al. (2014). Theory Of Relativity. Fundamentals of Mechanics, sf: 175-210. doi: 10.1017/9789382993681.007. | Arşiv Bağlantısı
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Discord
Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bilim haberlerimizi ve diğer yazılarımızı Google Haberler'de görmek için bizi takip etmeyi unutmayın.

Daha Fazla İçerik Göster
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close