Egzersiz sonrası toparlanmayı hızlandırmak için kas esnetmenin değeri ya da değersizliği konusunda ciddi bir kafa karışıklığı var gibi görünüyor. “Esneme laktik asidi temizler!” ve buna benzer pek çok iddia ortalıkta dolaşıyor. Bunların herhangi biri doğru mu? Bir bakıma öyle.

Egzersiz sırasında kaslar çalışmaya zorlanır. Bu çalışma sırasında yakıt tüketilir, atık ürünler oluşur ve kas liflerinin yapısı çok sayıda mikro yırtık nedeniyle bozulur. Kıyaslama yapmak gerekirse bir ziyafet düşünün; yemek yenilir, çöp birikir (peçeteler, tavuk kemikleri vb.) ve masa düzeni bozulur. Bir sonraki ziyafetten önce, yiyeceklerin yeniden stoklanması, çöplerin temizlenmesi ve masaların yeniden kurulması gerekir. Kaslar için bir sonraki etkinliğe hazırlanma sürecine "iyileşme" denir. Bu süreçte kas, ağrı olmadan tam işlevine geri döner.

Muhtemelen zaten bildiğiniz gibi boşanmalar giderek yaygınlaşıyor. Wang ve Schofer, 2018’de yaptıkları çalışmada, 1970’li yıllardan bu yana dünyada boşanma oranının iki katından fazla arttığı sonucuna ulaştılar. Araştırmacılara göre Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa boşanma oranlarının en yüksek olduğu yerler. Bunun dışında Kanada’da, Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da da dünya ortalamasının çok üzerinde oranlar mevcut. Uzak Doğu ve Orta Doğu ülkelerinde ise oranlar giderek artmasına rağmen, dünyanın geri kalanına göre hâlâ oldukça düşük.

Aynı araştırmada, bir ülkedeki boşanma oranını en fazla etkileyen faktörün ekonomik gelişmişlik düzeyi olduğu sonucuna ulaşıldı. Buna göre kişi başına düşen milli gelir arttıkça boşanma oranı da artıyor. Boşanma ile en ilgili görünen toplumsal bazdaki diğer değişkenler ise eğitim seviyesinin yüksek olması, kadının çalışma hayatında olması, dindarlığın daha düşük olması ve sosyal aktivizm.

2010'da Nature'da yayınlanan bir makalede gördüğümüz üzere, Polonya'nın kuzeydoğusunda bulunan tetrapod ayak izleri, Tiktaalik roseae'den 10 milyon yıl yaşlı!^[1] Tiktaalik'ten 10 milyon yıl öncesinde, kendini yerden kaldırabilecek ve sürüngen benzeri yürüyüş tarzına sahip canlıların olması kafa karıştırıcı olabilir. Sonuç itibarıyla, madem Tiktaalik 'ten önce dört üyeliler (tetrapodlar) vardı, o halde ona neden balık ve tetrapod arası bir canlı diyoruz? Daha iyi anlamak için makaleyi biraz inceleyelim:

Makalede, Polonya bulgusundan önceki, Devoniyen çağı tetrapod ayak izlerinden bahsediliyor. Bunlar; Viktorya, Avustralya ve Valentia Adası, İrlanda. Buralarda bulunan ayak izlerinin Üst (bir ihtimal Orta) Devoniyen'den kaldıkları bulunmuştu ki bu zaman aralığı da, Elpistostege ve Tiktaalik gibi organizmalardan milyonlarca yıl öncesine denk geliyor.

İdrarın steril, yani bakterilerden arınmış olduğuna dair genel kabul, yeni bir araştırmayla yanlışlandı ve bu düşüncenin bir mit olduğu anlaşıldı. Evet, havuza ya da denize çiş yapılsa bile idrarın temiz olmasından ötürü kişilere zarar vermeyeceğini ileri süren iddia aslında tamamen hatalı. Daha yaygın bir şekilde, acil durumlarda bir yaranın üzerine idrar dökmenin yarayı steril hale getireceği veya zor durumlarda idrar içmenin sorun olmadığı iddiaları da tamamen yanlış.

Chicago'da bulunan Loyola Üniversitesi'nden araştırmacıların 18 Mayıs 2014'te Boston'da düzenlenen Amerikan Mikrobiyoloji Cemiyeti toplantısında sunduğu rapor, idrarımız içerisinde de bakterilerin yaşadığını gösterdi. Hatta idrarımız içerisinde yaşayan bazı bakterilerin çeşitli idrar kesesi hastalıklarıyla ilişkili olabileceği bile ortaya kondu. Bu hastalıkların, bu keşiften önce mikroplardan değil, nöromasküler sorunlardan kaynaklandığı düşünülüyordu. Loyola Üniversitesi'nde bir doktora öğrencisi olan Evann Hilt, şöyle söylüyor:

Bir insanın hayatının stresli dönemlerinde yaşadıkları depresif semptomlar geliştirmesine yol açabilir. Örneğin, biriyle ilişkimizin sona ermesi oldukça yaygın bir olaydır ancak majör depresif bozukluk riskini artırarak, hayat kalitemiz için büyük bir risk oluşturur.

Dinlenme-durumu (İng: "resting-state") beyin görüntüleme çalışmaları, depresyon hastalarında giderek daha fazla anormal beyin iletişimi tanımlıyor. Ancak güvenilir nöral temellerle klinik tanısı olmayan bireylerde depresif belirtilerin olup olmadığı şu anda belirsiz. Bu yüzden klinik teşhis almadan hayatlarının bir döneminde stresli durumlara maruz kalan bu kişilerin depresyon semptomlarıyla ilişkili yeterince güvenilir veri mevcut değil veya dikkate alınmıyor.