Başıboş gezegenler (İng: "rogue planets"), galaksimizde kütle çekimiyle herhangi bir yıldıza bağlı olmadan, yıldızlararası uzayda tek başına seyahat eden dünyalardır. Bu yalnız gezegenler, yakınlarında kendilerini aydınlatacak bir yıldız ışığı olmadığı için karanlık ve soğuk bir varoluş sürdürürler.

Yeni araştırmalar, başıboş gezegenlerin evrende sanıldığından çok daha yaygın olduğunu gösteriyor. Bilim insanları, bu tür yalnız dünyaların, Samanyolu Galaksisi'nde bir yıldızın yörüngesinde dönen gezegenlerden bile daha fazla olabileceğini öne sürmektedir.

İnsanların evriminin devam edip etmediği, evrimin mekanizmalarının insanlar üzerinde halen işleyip işlemediği, işliyorsa insanın ne çeşit bir evrimsel süreçten geçtiği, bu sürecin diğer hayvanlarla benzer mi yoksa farklı mı olduğu gibi sorular, evrimsel biyolojiye ilgi duyan insanların en sık sordukları sorular arasındadır. Bu makalemizde, konuya etraflıca bir bakış atacak ve insan evriminin günümüzdeki süreçlerine dair bilimin elindeki verileri sizlere aktarmaya çalışacağız.

İlk olarak, böyle bir sorunun neden akıllarımıza geldiğine dair temel bir gerçeği irdeleyerek başlayalım: Evrim tarihinde şimdiye kadar, bildiğimiz kadarıyla, evrimin kurallarını ve vahşi doğadaki normal işleyişini bozan veya en azından aksatan, ona çeşitli şekillerde bilinçli veya bilinçsiz olarak müdahale etmeyi başaran ve bunu yaparken kendi evrim hızına etki edebilen tek bir canlı evrimleşmiştir: İnsan (Homo sapiens). İnsanın bu sıradışı becerisinin temel kaynağında ise, yine evrimsel sürecin son derece kıymetli ve ilgi çekici ürünlerinden birisi olan beyin ve bir organ olarak beynin evrimleşmesi süreci sırasında birer yan ürün olarak ortaya çıkan algı, zeka, düşünce, bilinç, farkındalık gibi olgular yatmaktadır. Beynin evriminin detaylarını diğer makalelerimizde detaylıca işlemiştik; dolayısıyla burada tekrar değinmeyeceğiz. Lakin bilinmelidir ki, beynin yapısal özellikleri karmaşıklaşıp özelleştikçe, bizim genel olarak "zeka" diye tabir ettiğimiz üst düzey bilişsel fonksiyonların doğası da karmaşıklaşmakta ve özelleşmektedir. Bu bakımdan insanın (ve insan beyninin) evrimi son derece ilgi çekici olsa da, pek de "inanılmaz", "olağanüstü" ya da "akıl almaz" değildir.

Uzun Vadecilik (İng: "long-termism"), insanlığın uzak geleceğini olumlu etkilemenin, günümüzde yaşayan insanların ahlaki açıdan önceliği olduğunu savunan bir düşünce biçimidir. Geleceğin, sadece birkaç yıl sonraki değil, binlerce yıl sonraki nesillerin de sorumluluğunu taşıyan bir miras olduğu fikri, çoğu zaman göz ardı edilir. Bu noktada Stephen Hawking'in 2016 yılında The Guardian'da yazdığı gibi, “insanlığın gelişiminde en tehlikeli anda olduğumuz" fikri önemlidir. Örneğin Lord Martin Rees, medeniyetin 2100 yılına kadar var olma şansının %50 olduğunu tahmin etmektedir. Noam Chomsky ise yok olma riskinin şu anda “Homo sapiens tarihinin eşi benzeri görülmemiş bir düzeyde olduğunu" savunmaktadır. Oysa bugün aldığımız kararlar, teknolojiyi nasıl geliştirdiğimiz, iklim değişikliğiyle nasıl mücadele ettiğimiz ve hatta ne tür riskleri göze aldığımız gibi hususları ön planda tutarak henüz var olmamış trilyonlarca potansiyel yaşamın kaderini belirleyebiliriz. İşte Uzun Vadecilik tam da bu noktada devreye giriyor:

Modern çağın filozoflarından William MacAskill ve Toby Ord tarafından yakın bir zamanda ortaya çıkmış bu yeni düşünce, insanlığın uzun vadeli geleceğinin potansiyelini koruma ve maksimize etme çabası olarak tanımlanan felsefi bir duruş olarak da değerlendirilebilir. Bu yaklaşım, sadece birkaç on yıllık planlar yapmak yerine, varoluşsal riskleri (tüm insanlığın yok olmasına veya kalıcı olarak çöküşüne yol açabilecek olayları) önlemeyi birincil ahlaki görev olarak görüyor ve en ufak eylemlerimizi bile önemsememiz gerektiğini vurguluyor. Bu makalede, Long-termism'in felsefesini, önemini ve eleştirel tartışmaları derinlemesine inceleyerek eylemlerimizin gelecekteki etkilerini gerek birey olarak bizi gerekse türümüzü nasıl şekillendireceğini öğreneceğiz.

Kuşkusuz ki hepimiz hayatlarımızı ve neslimizi devam ettirme güdüsüne sahip hayvanlarız. Günümüz Homo sapiens'inin şartlarında bu güdünün işimize çokça yaradığını söyleyemeyiz, fakat bizler de bir zamanlar doğada yaşam mücadelesi veriyor, neslimizi devam ettirmeye çalışıyorduk. Bu zorlukların üstesinden zekamızı kullanarak ve yardımlaşarak geldik. Sosyal hayvanlar olduk ve neslimizi böylece devam ettirdik.

Bu eski zamanlardan gelen sosyal olmamız hala daha devam ediyor. Şu anda dahi, diğer insanlardan kendinizi soyutlasanız, onlardan yardım beklemeseniz ve siz de onlara yardım etmeseniz işiniz gerçekten zor olurdu. Bunu bir düşünün!

Daha önceden bilim insanları arasındaki ateizm oranlarını buradaki yazımızda anlatmıştık. Bu yazımızda, evrimsel biyologlar arasındaki ateizm oranlarına bakış atacağız:

American Scientist tarafından yapılan bir araştırmada, evrimsel biyologların inançları araştırılmıştır. Gregory W. Griffin ve William B. Provine tarafından yürütülen ve 149 profesyonel evrimsel biyolog üzerinde yapılan araştırma, ilginç sonuçlar çıkarmıştır.^[1] Bu bilim insanları toplamda 28 farklı saygın ulusal akademiye üyedirler. Deneklerin uzmanlıkları şu bilim dallarından en az birini içermektedir: evrim, filogenetik, popülasyon genetiği, paleontoloji, paleoekoloji, paleobiyoloji, sistematik, organizma düzeyinde adaptasyon veya uyum başarısı.