Masal sonlarında dendiği gibi, sonsuza dek mutlu mesut yaşamak mümkün mü? Bunu en çok sağlayabileceğini düşündüğümüz sıra dışı bir duruma bakalım: Piyangoda büyük ikramiyeyi kazandınız! Artık hiçbir sıkıntınızın kalmayacağını varsayabilirsiniz. Hayatınızın geri kalanında istediğinizi yer içer, istediğiniz yere gider, istediğiniz her şeyi alırdınız. Eh, bu durumda artık sürekli mutlu bir insan olurdunuz…

Bir de bu durumun duygusal olarak tam tersi bir şey düşünelim: Bir kaza sonucu bacaklarınız felç oluyor ve artık yürüyemeyeceğinizi öğrendiniz. Bu durumda, kalan hayatınızda sizi sürekli bir mutsuzluğun bekleyeceğini düşünebilirsiniz. Öyle ya, sadece bir hayatınız var ve dünyadaki sürenizin kalanında hayattan tat almanızı engelleyecek çok travmatik bir deneyim yaşadınız.

Evrim Teorisi ile ilgili yaygın bir kullanım, teorinin birbirinden farklı ve çoğu zaman birbirine zıt (örneğin komünizm ve kapitalizm gibi veya bireycilik ve toplumculuk gibi) ideolojiler için dayanak olarak kullanılmasıdır. Bu durumda şu soru doğmaktadır: Evrim Teorisi, herhangi bir ideoloji ile doğrudan ilişkili olabilir mi? Cevap açıktır; ancak iki basamaklıdır: Hayır; Evrim Teorisi hiçbir siyasi ideoloji ile doğrudan ilişkili değildir. Ancak evet, çok sayıda ve hatta birbirine karşı olan siyasi ideolojiler Evrim Teorisi'ni doğrudan veya dolaylı olarak kullanmışlar ve bilimin bu önemli sahasının bilgilerinden faydalanmışlardır.

Söz konusu ideolojiler, Evrim Teorisi'ni kendilerine araç olarak kullanmıştır ve yer yer halen kullanmaya devam etmektedirler. Evrim Teorisi ise, diğer tüm bilim sahaları gibi, bu ideolojilerin hiçbirine diğerlerinden daha yakın veya uzak değildir. Dolayısıyla herhangi bir siyasi ideoloji ile herhangi bir bilim dalı arasındaki ilişki kat'i suretle tek yönlüdür.

Malign Melanom olarak da adlandırılan Melanom, öncelikle melanin pigmentini üreten hücreler olan melanositleri etkileyen bir cilt kanseri türüdür. Ayrıca, gözün koroid tabakasında, leptomeninkslerde (pia veya araknoid mater) ve tırnak yataklarında da gelişebilir. Primer yeri bilinmeyen metastatik melanom sadece lenf nodlarında bulunabilir.

Melanomun birincil nedeni, cilt pigmenti melanin düzeyi düşük olanlarda ultraviyole ışığa maruz kalmaktır. Çok sayıda beni olanlar, etkilenmiş aile üyeleri öyküsü ve zayıf bağışıklık fonksiyonu olanlar daha büyük risk altındadır. Tanı, potansiyel olarak kanserli olma belirtileri gösteren herhangi bir cilt lezyonunun biyopsisi ve analizi ile konulur.

Beslenme konusunda üzerine en çok çalışma yapılan ve merak edilen konulardan birisi öğün sıklığının ve zamanlarının kilo vermeye etkisinin ne olduğudur. Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda, daha fazla öğün sayısı daha düşük hastalık riski ile ilişkilendirilse de, deneysel çalışmalarda çelişkili sonuçlar elde edilmiştir. O yüzden bu konu hakkında kesin bir yargı bildirmektense, öğün sıklığını değiştirmenin olumlu ve olumsuz etkileri ayrı ayrı değerlendirilir. Bu yazımızda, bu değerlendirmeleri başlıklar halinde inceleyeceğiz.

Günde 3 öğün yemek yemenin sağlıklı bir seçim olduğuna dair toplum arasında bir inanış bulunur. Bu inanışın temelleri, daha önceden yapılan epidemiyolojik çalışmalara ve daha da çok nesilden nesile aktarılan kültürel mirasa dayanır. Yapılan çalışmalarda aynı kalori miktarını az ya da çok öğünde almanın kilo verme üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır.

Sosyal medya akışı çoğunlukla yapay zeka tarafından oluşturulan görsellerle dolu. Bir videoda, bir Sinek kuşu çifti bir gülün içinde yağmurdan korunurken gösteriliyor; bir diğerinde ise bir kutup ayısı yavrusu buzlu okyanustan “kurtarılıyor” ve kurtarıcılarına şakacı ve minnettar bir şekilde davranıyor. Yapay zeka; büyük, siyah, sevimli gözleri olan semender benzeri “amfiblet” yaratıklar da dahil olmak üzere, tamamen yeni hayvanlar bile üretiyor.

Yapay zeka tarafından üretilen içerikler giderek daha kolay, daha hızlı ve daha ucuz hale geliyor. OpenAI'ın Sora, Google'ın Gemini veya Meta'nın video oluşturucusu gibi araçlarla içerik oluşturucular, kelime komutlarıyla vahşi yaşam görselleri ve videoları hazırlayıp bunları sosyal medyada toplu olarak paylaşabiliyor ve bazı gönderiler milyonlarca beğeni topluyor. Bu görseller genellikle şaşırtıcı düzeyde ayrıntı ve gerçekçilik içeriyor, öyle ki yorum yapan birçok kullanıcı görsellerin sahte olduğunu fark etmiyor gibi görünüyor. Gerçekte, çiçeklerin içinde sinek kuşu yuvaları yok, kutup ayılarının doğal ortamlarından "kurtarılmaya" ihtiyacı yok ve "amfiblet" diye bir şey de mevcut değil.

Bunaltıcı bir gün... Koltukta oturmuş, günün stresini atmaya çalışıyorsunuz. Birdenbire terlemeye başlıyorsunuz, mideniz bulanıyor, kendinizi berbat hissediyorsunuz. Normal olmayan bir şeyler var. Birkaç düğmenizi aralayıp nefes almaya çalışıyorsunuz ama nafile... Burnunuza tuhaf bir yanık kokusu gelmeye başlıyor. Olduğunuz yerde şöyle bir doğruluyorsunuz ama mutfakta yanan bir şey yok. Korkuyla etrafınıza bakınıyorsunuz ve korkunç gerçeği fark ediyorsunuz: Vücudunuzdan dumanlar çıkıyor! Sıcaklık hızla artıyor, artık dayanılmaz boyuta ulaşıyor ve siz ne olduğunu daha anlayamamışken, birden alev alıyorsunuz!

Acıyla bağırıyorsunuz ama vücut sıcaklığınız o kadar yüksek ki, hareket bile edemiyorsunuz. Bilinciniz kapanmadan önce gördüğünüz son şey, çatlayarak yarılmış derinizin altında yandığını gördüğünüz kaslarınız ve kemikleriniz...

Her yıl en az 60 milyar hissedebilen canlıyı (yüz tanıyan, rüya gören, sosyalleşen, bir dereceye kadar akıl yürütebilen, acı kaynağından kaçan ve çığlık atan, iletişim kuran, sosyalleşen, favori oyun ve yemeği olan) yemek için öldürüyoruz. Bunların çok büyük bir kısmının fiziksel ve psikolojik acı çektiği açıkça görünüyor. Yalnızca tabağımızda yemek olarak değil; kıyafet, kozmetik, yarışlar ve sirkler, deneyler vb. birçok alandaki hayvan kullanımı modern toplumların temel mekanizmasının çekirdeğinde yer alıyor gibi duruyor. Bu ahlaken tartışmaya değer bir mesele ki bundan ötürü felsefecilerin uygulamalı etik başlığında en çok tartıştığı konu başlıklarından biri hayvan hakları olmaya devam ediyor.

Hayvan hakları meselesi; ahlak felsefesi, hukuk, bilişsel bilimler, psikoloji, dinler tarihi, antropoloji ve daha birçok entelektüel alanla temas eden ve ilk bakışta görüldüğünden çok daha kapsayıcı, belirleyici ve mühim olan bir konuma sahip. Bu nedenle hayvan hakları ve etiğine yönelik kitapları okuyarak bu konuda daha fazla bilgilenmek son derece önemli.

Himalayalar'da zirveye ulaşmak için yarışanlar yalnızca dağcılar değil, ağaçlar da bu mücadeleye katılıyor. Nature Plants dergisinde yayınlanan bir araştırma, birçok yerde dağlık bölgelerdeki baskın ağaç türü olan huş ağacının yavaş büyüyen ve yaprak dökmeyen bir kozalaklı ağaç olan göknara karşı zemin kaybettiğini gösteriyor.^[1] Bu değişim, diğer türlerin yaşam alanlarını yeniden şekillendirmelerine ve Himalaya ekosisteminin dinamiklerini değiştirmesine neden olabilir.

Çalışmada yer almayan Gent Üniversitesi'nden ekolojist Pieter De Frenne, ekosistemlerin değişen iklime nasıl tepki verdiğini anlamak için "bütünsel bakış açısının gerekli olduğunu" gösterdiğini söylüyor.