Kahverengi cüceler, kütleleri gezegenler ve yıldızlar arasında olan astronomik nesnelerdir. Kütlelerinin sınırlarının tam olarak nerede olduğu sorusu, özellikle yapıları düşük kütleli yıldızlarınkine çok benzediğinden, tartışma konusu olmaya devam ediyor. Peki bir kahverengi cüceyle mi, yoksa çok düşük kütleli bir yıldızla mı karşılaştığımızı nasıl bileceğiz?

Cenevre Üniversitesi'nden (UNIGE) ve İsviçre Ulusal Araştırmada Yeterlilik Merkezi (NCCR) PlanetS'ten bilim insanları tarafından yönetilen uluslararası bir ekip, Bern Üniversitesi ile işbirliği içinde, yıldızları ayıran sınırın yakınında kütleleri olan 5 nesne tespit etti. Bu hahverengi cüceler bilim insanlarının bu gizemli nesnelerin doğasını anlamalarına yardımcı olabilecek. Sonuçlar Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlandı.^[1]

Astronomi ve uzay araştırmalarının daha ilginç ve faydalı yönlerinden biri, bilimkurgunun bilimsel gerçeklere dönüşmesine şahit olmaktır. Güneş Sistemi'ni kolonileştirmekten veya en yakın yıldızlara ulaşmaktan (tabii eğer yapabilirsek) halen yıllarca uzak olmamıza rağmen, bilimkurgu hayranlarının tutkulu hayallerini yerine getiren birçok ümit verici keşif yapılıyor.

Örneğin, bilim insanlarından oluşan uluslararası bir ekip, Dharma Gezegen Araştırması'nı (İng: ''Dharma Planet Survey'') kullanarak, yakın zamanda bir yıldızın etrafında dönen ve yaklaşık 16 ışık yılı uzakta olan bir süper dünya keşfetti. Bu süper dünya, Güneş Sistemi'ne türünün en yakın gezegeni olmakla kalmıyor; aynı zamanda Star Trek evrenindeki kurgusal Vulcan gezegeni ile aynı yıldız sisteminde bulunuyor.

Tarihte birçok hükümdar halkına büyük faydalar sağlamış ve tarihte olumlu bir şekilde hatırlanmıştır. Ancak bazı hükümdarlar daha çok zulüm ve adaletsizlikleriyle tanınmış, ülkelerine faydadan çok zarar vermiştir. Hükümdarların yaşamlarını incelemek bazen karmaşık bir uğraş olsa da aynı zamanda oldukça ilgi çekicidir. Özellikle yazımızın odağı olan Commodus gibi sıra dışı Roma imparatorlarının hayatları bu ilginin önemli bir parçasıdır.

Roma İmparatorlarına yüzeysel bir göz attığımızda ilginç bir döngüyle karşılaşabiliriz. Ülkeye refah getiren hükümdarları, genellikle kaotik ve çılgın olarak anılan imparatorlar takip etmiştir. Örneğin Tiberius'tan sonra tahtı kan dondurucu zalimliğiyle tanınan Caligula devralmış, Roma'ya refah getiren hayırsever imparator Claudius'tan sonra ise Roma'yı felakete sürükleyen Nero tahta geçmiştir.^[1][2] Benzer bir döngü, filozof ve bilge bir lider olarak anılan Marcus Aurelius'un ardından gelen oğlu Commodus ile de görülür. Gladyatör dövüşlerine olan düşkünlüğü ve sıra dışı davranışlarıyla tanınan Commodus, Roma'nın en ilginç ve tartışmalı imparatorlarından biri olarak tarihe geçmiştir. Öyleyse gelin, bu çılgın imparatorun hayatına daha yakından bakalım.

Saflaştırma ve ayrıştırma işlemleri, saf olarak elde edilmek istenen maddenin belirli tekniklerle, saf olmayan karışımdan elde edilmesi için kullanılır. Saflaştırmanın gıda mühendisliğinden farmasötiğe, petrol endüstrisinden suyun saflaştırılmasına kadar birçok alanda uygulaması vardır. Bunun yanında kullanılan teknikler, temelde benzer bir mantığa sahiptir.

Saflaştırma işlemleri, ister mikron düzeyinde boyuttaki bir hücreden nanogramlarla ölçülen DNA'nın saflaştırılması olsun, ister tonlarca litre suyun su arıtma tesislerinde saflaştırılması olsun, bir ürünün elde edilmesinde kullanılan ilk ve en önemli adımdır. Bilim insanları, bir organik ya da inorganik maddenin kantitatif ve kalitatif özelliklerini incelemek için o maddenin tamamen saflaştırılmış olmasını isterler çünkü herhangi bir bulaşkan deneyin doğruluğunu saptırır. Buna ek olarak gıda ve su üretiminde yeterli ve kaliteli düzeyde saflaştırmalar, tüketilen maddenin içerisinde sağlığa zarar verecek herhangi bir mikroorganizma veya inorganik çevre kaynaklı bulaşkanın olmamasını garanti eder. Çoğu durumda, özellikle yakıtlar için, bir madde ne kadar saf ise işlevi doğrultusunda sağladığı yarar o kadar fazla olacaktır. Tüm bu saflaştırma işlemleri genelde uzun zaman alır ve maliyetlidir fakat sonuç olarak her biri gereklidir.

Altın oran 1.618033... diye giden bir sayıdır. Yunanca $\phi$ veya $\varphi$ veya $\Phi$ işaretiyle gösterilen altın oran, "kutsal oran", "ilahi oran" veya "altın sayı" gibi isimlerle bilinmektedir. Bu abartılı isimlerin nedeni, 2400 yıl önce yaşamış Öklid'e kadar giden bir süredir insanların, Evren'deki olay, olgu ve süreçlerin bu sayı etrafında şekillendiğine inanmış olmasıdır. Gelmiş geçmiş en popüler kurgu yazarlarından Dan Brown'un Da Vinci Şifresi kitabı gibi eserleri bu inancın halk arasında pekişmesine katkı sağlamıştır. Bu inanca göre altın oran, elde edilebilecek en estetik, en ilahi geometrileri vermektedir. 

Altın oranı veya $\phi$ sayısını elde etmenin 3 temel yolu vardır: Bunlardan ikisi geometriye, biriyse aritmetiğe dayanmaktadır. Önce geometrik altın orana bakalım. Bir şeyin altın orana uyduğunu bulmak için uzun ve kısa kenarlarının toplamını, uzun kenarına bölmeniz gerekmektedir. Örneğin elinizde, aşağıdaki gibi iki segmente bölünmüş bir doğru parçası olduğunu düşünelim:

Milyonlarca insan yeni yıla zayıflamak için kararlılıkla girerken, yüzleşmeleri gereken sinir bozucu bir fizyolojik gerçek var: Ne kadar kilo verirsek verelim, vücudumuzdaki yağ hücrelerinin sayısı muhtemelen hiçbir zaman azalmayacaktır.

Bunun yerine, yağ hücrelerimiz sadece küçülür ve fazla enerji aldığımızda tekrar şişmeye hazır bir şekilde dokularda kalır. Kilo verdiğimiz zaman, birçoğumuz muhtemelen yağ hücrelerimizin "yağ yakıcı" egzersizler ya da "göbek eritmeye yönelik" diyetler sayesinde yok olduğunu sanarız. Fakat, Mayo Clinic'te obezite araştırmacısı olan Michael Jensen, kilo vermeyi uman herkesin bu hücrelerin aslında kilo kaybına nasıl tepki verdiğinin farkında olması gerektiğini söylüyor.

Noel’den hemen önce, Michigan’daki iki kuş gözlemcisi olan Arlene ve John McDaniel, Michigan'ın East Lansing yakınlarındaki Bath kasabasında, evlerinin arka bahçelerinde sayısı oldukça az ve nadir olan sarı renkli bir Kuzey Kardinali olduğunu fark ettiler. Cornell Üniversitesinde ontolog olan Shawn Billerman şaşkınlığını şöyle ifade ediyor:

Her ikisi de müzisyen olan John ve Arlene, kuşa halk müzisyeni Donovan’ın anısına onun adını verdiklerini söylüyor. Donovan’ın akılda kalıcı şarkısı Mellow Yellow, 1966 yılında Billboard Hot 100 listesinde ikinci sıraya kadar yükselmişti.

Serkan Anılır'ın ismini belki gazetelerden ve bazı bilim dergilerinden duymuşsunuzdur. Bir aralar çeşitli illerde bilim konuşmaları yapan, uçuk kaçık bilim projeleriyle halkı heyecanlandıran, hatta NASA'nın ilk Türk astronotu olduğunu iddia ederek ün yapan bir şahıstı. Detaylarını makalemizde vereceğiz; ancak Serkan Anılır'ın hayatı, edebiyat ve bilimin en tehlikeli düşmanlarından birisi olan veri uydurma ve aşırma (intihal) suçlarının en ilginç örneklerinden birisidir. Serkan Anılır'ın yaptıkları, bir insanın kariyerini intihal ve yalanlarla nasıl yerle bir edebileceğinin en ilgi çekici örneğidir. Çünkü Anılır'ın hayatında yaşananlar, sadece 1-2 çalışmanın sağdan soldan aşırılması değil, koca bir kariyerin yalanlar ve intihaller üzerine kurulu olmasının bir örneğidir. 

Texas Tech Üniversitesi'nde aldığım "Mühendislik Pratiği ve Araştırmalarında Etik" isimli doktora dersinin dönem projesi olarak Serkan Anılır ile ilgili internette yer alan bilgileri bir araya getirerek bir derleme yapmak ve hayatın her alanında etiğin ne kadar büyük öneme sahip olduğunu göstermek istedim. Bu araştırma makalesi, bu ders için yaptığım araştırmaların ve analizlerin bir sonucudur.