Geceleri gökyüzündeki yıldızlara veya uzağınızdaki bir şehrin ışıklarına bakarsanız ışıkların ışıldadıklarını, titrediklerini veya yanıp söndüklerini görebilirsiniz. Sanki ışıkların şiddeti sürekli değişmektedir. Her ne kadar öyle gözükse de ışıklar gerçekten titremiyor veya yanıp sönmüyorlar. Aslında bu durum, güneşli bir günde havuz tabanında oluşan desenle neredeyse aynı nedene sahiptir. Işıkların gözümüze böyle titrer gibi gözükmesinin nedeni sintilasyon (kırpışım) olayıdır.

Atmosferin içinde sıcaklık ve basınç değerleri birbirinden farklı olan birçok bölge mevcuttur. Işık, kaynağından gözümüze gelirken bu bölgelerin içinden geçip her sıcaklık veya basınç değişiminde ufak bir kırılmaya uğrar. Bu kırılmalar, ışık ışınlarının gözümüze dümdüz gelmesi yerine küçük zikzaklar çizerek gelmesine sebep olur. Yani bir kaynaktan çıkan ışınlar farklı yollar izleyerek gözümüze ulaşır.

(...)

Uzun yıllardır uydumuz Ay'ın kuru ve ölü bir çölden ibaret olduğu düşünülüyordu. Ama 2009 yılında Ay robotları tarafından toplanan verinin işlenmesi sonucunda, Ay toprağının suyla dolu olmasa bile, nemli olduğu görüldü. Ancak o zaman yapılan çalışmalarda, Ay toprağının ne kadarının bildiğimiz sudan (H2O), ne kadarının hidroksilden (OH) oluştuğunu tespit edememişlerdi. O dönemde uzmanlar bu Ay neminin çoğunun hidroksil olduğunu düşünmüşlerdi, çünkü bu molekül bildiğimiz sudan daha stabil bir moleküldür.

Ancak 26 Ekim 2020'de Nature Astronomy dergisinde yayınlanan iki makale, Ay'daki suya bakış açımızı değiştiriyor. Araştırmalardan ilkinde uzmanlar Ay yüzeyine ait kızılötesi verileri kullanarak nemin ana kaynağının hidroksil değil, bildiğimiz su (H2O) olduğunu kesin bir şekilde doğruladılar.[1] İkinci çalışmada ise eskiden tahmin edildiği gibi suyun sadece Ay'ın güneş görmeyen kutuplarında olmadığı, tam tersine uydumuzun Güneş gören bölgelerinde de bulunduğu gösterildi.[2][3] Bu durum, Ay'daki suyun sanılandan çok daha yaygın olduğu anlamına geliyor.

(...)

1933 Üniversite Reformu ile Türkiye’ye gelen yabancı profesörlerden biri de Viyana Çevresi’nin önde gelen temsilcilerinden olan Hans Reichenbach’tır. (1891-1953) 1938 yılına kadar İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde görev alan Reichenbach, ülkemizde bulunduğu süre içerisinde felsefe tarihi, bilim tarihi ve sembolik mantık dersleri vermiştir. “Felsefe ve Tabiat İlimleri”, “Tabiat Kanunu Meselesi”, “Descartes ve Rasyonalizm”, ”Hume ve Tecrübecilik”, “Kant ve İntikat Felsefesi” ve “İlmi Felsefenin Bugünkü Meseleleri” başlıklı bildirilerini Üniversite Konferansları içerisinde sunmuştur.

Bu çalışmalar dışında, Amerika’ya gittikten sonra yayınladığı Experience and Prediction (Deney ve Öndeyi, 1938) adlı eserini ise Türkiye’de iken hazırladığı düşünülmektedir. Reichenbach, İstanbul Üniversitesi’nde verdiği lojistik dersleriyle Türkiye’deki mantık çalışmalarında yeni bir dönemin öncüsü olmuştur. Reichenbach 12 Nisan 1936’da Einstein’a bir mektup yazmış ve Amerika’ya gidebilmesinde kendisinde yardımcı olup olmayacağını sormuştur. Aşağıda Türkçesini paylaştığımız bu mektup, Amerikalı bilim insanı ve tarihçi Arnold Reismen’ın 2007 yılında Epistemologia’da yayınladığı “He Raplaced Ottoman Theology With Modern Philosophy in Turkey: Hans Reichenbach in Exile from Nazi Rule: 1933-1938” başlıklı makalede yer almaktadır. Kısa olmakla birlikte, içeriğiyle çok ilgi çekici olan ve bazı açılardan döneme ışık tutan bu mektubu, Einstein’ın cevabı ile birlikte siz okuyucuların ilgisine sunuyoruz:

(...)

Günümüzde dünya çapında tüketilen besin maddelerinden birisi de baldır. Balın insan tarafından tüketilmesinin on bin yıl öncesine kadar dayandığı düşünülmektedir; çünkü tam olarak tarih verilemese de İspanya Valencia'daki bir mağarada M.Ö. 6000 yılına tarihlendirilen bir duvar resminde bal üreten arılar ve o balı toplayan tarih öncesi bir insan resmedilmiştir. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) 2019 yılı arıcılık verilerine göre Türkiye, bal üretiminde ikinci sırada bulunmaktadır.

Arıların polenlerini ve nektarlarını topladığı bitkilere göre balın çeşidi değişebilmektedir. Bu yazımızda da balın bir çeşidi olarak nitelendirilen ve toksik etkisi ile tarihte adından sıkça bahsedilen deli baldan (İng: "mad honey") bahsedeceğiz.

(...)

İnsanlar, diğer insanların yüzlerinde enfeksiyon izlerini tespit etmek konusunda sıra dışı bir yeteneğe sahipler; hasta olan kişiler, hastalığın çok erken evrelerinde olsalar bile!

"Yapma ya!" diyerek bunun bariz bir şey olduğunu düşünebilirsiniz. Nihayetinde kim grip olan birinin kırmızı burnunu ayırt edemez ki? Ama İsveç'teki Karolinska Enstitüsü'nden John Axelsson ve ekip arkadaşlarının yaptığı çalışmaya göre, burada sözünü ettiğimiz şey, bundan çok daha hassas bir beceri. Hatta bizim hasta yüzleri tespit etme konusundaki becerimiz o kadar hassas ki, bazı insanlar diğerlerinin hasta olduğunu, o kişinin kendisi fark etmeden bile tespit ediyor olabilir!

(...)