Mars'tan gelen ve "Black Beauty" (Kara Güzellik) olarak da bilinen NWA 7034 adlı bu meteorit (göktaşı), bilimsel bakımdan dünyanın en değerli taşlarından biri.^[1] Meteoritin içeriğinde bulunan bir kristal, önceden sanılanın aksine Mars'ın asteroid bombardımanına tutulmaya devam ettiğini gösteriyor. Bu da organizmaların gezegende hayatta kalmış olabileceği aralığı daraltıyor.

Asteroid kuşağından gelenlere kıyasla Mars meteoritleri daha ender bulunuyor çünkü meteoritlerin Kızıl Gezegen'in yüzeyinden uzaya savrulması için güçlü bir darbe gerekiyor. Bu da onları değerli kılıyor. NWA 7034'ün "Kara Güzellik" ismini almasının sebebiyse rengi ve 320 gramlık kütlesi.^[2] Perseverance uzay aracının topladığı veriler 2031'e kadar bize ulaşamayacağı için, Mars hakkında yakından bilgi almak için şimdilik bu meteoritlerle yetinmek zorundayız.

(...)

Kimi canlının yavru haldeki görünümü, türün atalarıyla ilgili bazı bilgiler verebilir. Bunun gelişimsel ve evrimsel birçok nedeni vardır ve bunları "Heterokroni, Neoteni (Çocuk Görünümlülük) ve Sıçramalı Evrim" başlıklı makalemizde incelemiştik.

En tipik örneklerinden biri, insan da dahil olmak üzere birçok maymun türünün yavrularının birbirine daha benzer olması, yetişkin halde ise görünümlerinin daha bariz bir şekilde farklılaşmasıdır. Yakın akrabaların yavrularının yetişkinlere nazaran birbirine daha fazla benzemesi, atasal formlara daha benzer olan görünümlerin yavruluk dönemlerinde daha fazla belirgin olmasıdır.

(...)

Yaşam Ağacı, Evrim Ağacı tarafından başlatılan ve Evrim Ağacı ekibi ve Evrim Ağacı'na katkı sağlayanlar tarafından geliştirilen bir türler kataloğudur. Bu türler, evrimsel akrabalık ilişkilerine göre, filogenetik bir ağaç olarak gösterilmektedir. Dolayısıyla birbirine yakın dallarda bulunanlar daha yakın, uzak dallarda bulunan daha uzak akraba türlerdir.

Yaşam Ağacı, sabit bir ağaç değildir; Evrim Ağacı üyesi olan doğa gözlemcilerimizin ve doğa fotoğrafçılarımızın yaptıkları gözlemler ve çektikleri fotoğraflara bağlı olarak zaman içinde gelişmekte, değişmekte, evrimleşmektedir. Dolayısıyla Yaşam Ağacı'na her uğradığınızda, yeni dalların oluştuğunu görebilirsiniz. Ayrıca proje yapım aşamasında olduğu için, dalların ve ara basamakların eksik olduğunu görebilirsiniz. Bu eksikler zaman içerisinde tamamlanacaktır.

(...)

Sinirbilimciler, anı oluşturan moleküllerin canlı bir hayvanın beynindeki dolaşımını gerçek zamanda ilk kez gözlediler. Bu eşi görülmemiş buluş, sinir hücrelerinin anıları nasıl oluşturduğuna ışık tutuyor.

Anıyı hatırlayabilmenin, daha doğrusu yeniden oluşturabilmenin öncesinde onun kodlanması ve beyinde saklanması gereklidir. Moleküler yapıların değişimini gerektiren ve nöronlar arasındaki sinaptik transmisyonları değiştiren, dinamik ve karmaşık bir süreçtir. Ancak bu süreci olurken izlemek, söylemesi kolay yapması zor bir iştir. 

(...)

Şimdi size “Solunuzda ne var?” diye sorsam ezberden söyler ya da kısaca dönüp bakarsınız. Ancak “Güneybatınızda ne var?” diye sorsam bir süre cevap veremez, türlü akıl yürütmelere girişirsiniz. Böyle bir soru size eğlencelik –ve belki biraz da gereksiz- bir akıl oyunu gibi gelir. Öyle ya, insanın sağı solu gibi net ifadeler varken, kuzeyi güneyi işin içine karıştırmaya ne gerek var?

Gerçekten öyle mi? Sağ ve sol net kavramlar mı? Avustralya’da bir Aborjin topluluğu olan Pormpuraaw’larda sağ ve sol kavramları mevcut değil. Bunun yerine dillerinde, güneşin konumuna göre yönleri belirten kelimeler kullanıyorlar. Bu sadece onlara özgü de değil. Kaliforniya Üniversitesinden Lera Boroditsky’ye (2001) göre dünyadaki dillerin üçte birinde yönlere ilişkin göreli değil mutlak ifadeler kullanılıyor. Bu tür dilleri kullanan insanlar anbean güneşin şu an hangi konumda olduğunu ya da kuzeyin ne yönde olduğunu biliyor ve bunu bizim sağımızı solumuzu bildiğimiz gibi sıradan ve hızlıca belirleyebiliyor. Oysa bizde aynı evde yıllarca kalan insanlara kuzeyin ne taraf olduğunu sorsanız, muhtemelen hatırı sayılır bir kısım buna hemen cevap veremez.

(...)

“Melek öpücükleri”, “Café au lait lekeler”, “Belgin Doruk beni” veya “leylek ısırıkları”; tüm bunlar bazılarımızın cildindeki lekeler, hepimizin bildiği adıyla doğum lekeleri için kullanılan metaforlardır. Doğum lekeleri çok çeşitli renk ve şekillere sahiptir. Yüzeysel veya hafif bir kabartı halinde olabileceği gibi cildin çok daha derinlerine inen türleri de vardır. Doğum lekelerinin çoğu doğuştan var olabilir ya da doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıkabilir. Kayıp çocukları ve hatta suçluları belirlemede doğum lekelerinden faydalanırız. Çoğu doğum lekesi ciddi bir tıbbi soruna yol açmazken bazıları da bir sağlık sorununa işaret edebilir. Her durumda ebeveynlerin endişelenmesine neden olurlar.

Doğum lekeleri kişiden kişiye farklılık gösterdiği halde genellikle pigment kaynaklı ve vasküler olmak üzere iki grupta toplanır. Pigment kaynaklı doğum lekeleri cildin bir bölgesinde yoğunlaşan melanosit nedeniyle oluşur. Temel biyoloji derslerinden hatırlayacağınız üzere melanositler melanin üretir, yani cildinizin pigmentini veya rengini belirler. Bu lekeler çoğunlukla kahverengimsi renktedir. Vasküler doğum lekeleri ise farklı deri katmanlarındaki kan damarlarının anormal gelişimi nedeniyle oluşur. Bu lekeler ise genellikle kırmızı, mor veya pembe renktedir.

(...)

Kanser, uzun zamandır hayatımızın gerçeği ve günümüzde kansere yönelik pek çok tedavi seçeneği bulunmakta. Bu yönüyle gelinen nokta oldukça umut verici olsa da bilim dünyası hala daha etkili ve güvenli seçenekler aramaya devam ediyor. Bu süreçte her zaman laboratuvar ortamında görülen pozitif sonuçları klinik sonuçlarda görmek mümkün olmuyor. Peki aradaki bu farkı yaratan ne?

Kanseri tedavi edilmesi zor hale getiren, aslında kanserin vücudumuzda yalnız olmayışıdır. Kanseri yalnızca tümör hücreleri olarak tanımlamak ne yazık ki yeterli değil. Bütüncül bir bakış açısı için, bu hücrelerin manipülasyonla oluşturduğu ortamı, yani kanser mikroçevresini değerlendirmek şart. 

(...)

Gümüş, sembolü Ag olan kimyasal bir elementtir. Periyodik tablonun 11. grubuna aittir ve atom numarası 47'dir. Gümüş, parlak, yumuşak, çok sünek ve dövülebilir bir metaldir. Tüm metaller arasında en yüksek elektrik iletkenliğine sahip metaldir; ancak çok pahalı olduğu için elektriksel amaçlarla yaygın olarak kullanılamamaktadır.

Gümüş, saf yataklardan olduğu kadar argentit gibi gümüş cevherlerinden de elde edilebilir. Altın, bakır veya kurşun içeren cevher yataklarının yanı sıra yan ürün olarak da elde edilebilir. Gümüş havada oksitlenmez; ancak havadaki hidrojen sülfür ile reaksiyona girerek gümüş sülfit oluşumu nedeniyle metalin kararmasına neden olur. Bu nedenle gümüş ürünler düzenli temizlik gerektirir. Gümüş bileşiklerinde hemen hemen her zaman tek değerlik alır, ancak, bir oksit, bir fluorür ve çift değerli bir gümüş sülfid olarak da bulunabilmektedir.

(...)