Macaristan'daki Tiszafüred-Majoroshalom'da bulunan Tunç Çağı mezarlığı, Orta Avrupa tarihinin önemli bir dönemine ışık tutuyor. Scientific Reports dergisinde yayınlanan bir araştırma, yaklaşık MÖ 1500 yıllarında insanların hayatında köklü değişiklikler yaşandığını ortaya koyuyor.

Eötvös Loránd Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Tamás Hajdu ve Bologna Üniversitesi’nden Dr. Claudio Cavazzuti liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi MÖ 1500 civarında insanların yeme alışkanlıklarının ve yaşam tarzlarının değiştiğini, hatta sosyal sistemin bile yeniden düzenlendiğini ortaya çıkardı.

Yerden 35.786 kilometre irtifa, gezegenimiz için "özel"dir. Çünkü bu irtifadaki uydular, Dünya'nın dönüşü ile eş zamanlı olarak dönebilirler. Yani Dünya ile aynı hızda dönerler ve bu sayede her zaman aynı noktaya bakarlar. İşte bu videoda gördüğümüz de, bir Japon uydusunun yerden 35.786 kilometre yüksekte 10 dakika aralıklarla çektiği fotoğrafların bir birleşimidir. 

Nefes kesici, öyle değil mi?

Kararlı izotoplar göçmen rotalarının, trofik (beslenmeye ait) düzeylerin ve göçmen hayvanların coğrafik kökeninin ortaya çıkmasında yardımcı olmuştur. Okyanusta kullanıldığı gibi karada da kullanılabilir bir yöntem olması sebebiyle hayvanların hareketini inceleyen araştırmalarda kullanılan metotları köklü bir değişime uğratmıştır.

Çoğu element, izotop olarak bilinen iki ya da daha fazla formda bulunur. İzotoplar aynı sayıda protona fakat farklı sayıda nötrona sahiptir; bu da onların farklı kütlelere sahip olmasına yol açar. Daha hafif olanlar en genel formlardır (Hobson & Wassenaar 2008). Kararlı izotopların göreceli zenginliğindeki bu çeşitlilik, kimyasal reaksiyonlardaki ve fiziksel süreçlerdeki izotopların farklı hareketlerine neden olan ufak kütle farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Daha hafif izotoplar, genellikle ağır olanlardan daha zayıf bağlar oluşturur ve daha hızlı reaksiyona girerler. Bu izotop zenginliğindeki değişim damıtma olarak adlandırılır (Karasov & Martínez del Rio 2007). Öngörülen izotopların izleri, farklı çevresel etmenlerin kendi kimliklerine bürünmesine sebep olur (West ve ark. 2006).

Sinek (Diptera) ve elbise güvesi (Tineola bisselliella) gibi bazı uçan böceklerin ışığa olan ilgilerini fark etmeyeniniz yoktur galiba. Buna karşılık hamam böceği (Blattodea) gibi bazı böcekler de ışıktan kaçma eğilimi gösterirler. Peki aynı Insecta sınıfına dâhil olan bu hayvanların, ışık konusunda farklı davranmalarının nedeni nedir? Bilimsel olarak inceleyelim.

Fototaksi, organizmaların ışık kaynaklarına doğrudan tepki verebilme yetilerine verilen bir isimdir. Işığa yönelim pozitif fototaksi. ışıktan kaçma ise negatif fototaksi olarak tanımlanır. Yunancada "ışık" anlamına gelen "photo" ve düzenleme anlamına gelen "tax, taxo" sözcüklerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Doğada pek çok siyanobakteri pozitif fototaksi yapar ve bu kendileri için bir avantajdır; çünkü fotosentez yapabilmeleri için ışık gereklidir.

Canlı organizmalar arasındaki böylesi farklı davranışların nedenleri nelerdir? Davranışı nasıl inceleriz? Hayvan davranışına yönelik araştırmalar, çevrebilim ve evrim hakkında bilgi vermekte ve doğal çevrenin korunması ile ilgili sorunlara çözümler sunmaktadır.

Davranış, canlı organizmaların temel özelliklerindendir. Bakteriler kimyasal gradyanlara tepki olarak aktif bir şekilde hareket ederler, amipler besinin etrafını sarmak için şekil değiştirirler ve nergisler mutedil rüzgârlarda çiçeklerini rüzgâr yönünde çevirirler (Berg 2000, Etnier & Vogel 2000). Süngerler gibi basit yapılı çok hücrelilerden eklembacaklılar, derisidikenliler ve kordalılar gibi organ sistemi olan hayvanlara kadar tüm hayvanlar iç ve dış çevreden gelen uyaranlara tepki gösterirler.

NASA, 1977 yılının iki ayrı ayında, ikiz uzay araçları olarak bilinen Voyager 1 ve Voyager 2 araçlarını Florida'daki Cape Canaveral üssünden uzaya gönderdi. Voyagerlar'ın orijinal tasarım amacı; Jüpiter, Satürn, Satürn'ün halkaları ve bu iki gezegenin büyük uyduları üzerinde yakın geçiş araştırmaları yapmaktı.

İki ayrı gezegeni kapsayan görevlerini yerine getirmek için Voyager 1 ve Voyager 2, beşer yıl boyunca çalışacak biçimde inşa edildi. Ancak görev devam edip, hem Voyager 1 hem de Voyager 2 tüm görev hedeflerine başarılı bir şekilde ulaşınca, NASA'nın Jet İtim Laboratuvarı'ndaki bilim insanları ve mühendisler arasında, bu araçların Güneş Sistemi'nin en dışındaki iki dev gezegen olan Uranüs ve Neptün'e de ek uçuşlar yapabileceği fikri doğdu. Bunun, görev kapsamı dışında olmasına rağmen mümkün olduğunun anlaşılması sonucunda reddetmesi güç bir bilimsel merak haline geldi.