Geçen sene de yayınladığımız ve büyük ilgi gören Evrim Ağacı Bilim Takvimleri'nin 2021 sürümü yayında!

Bu takvimler, bilimin çeşitli sahalarıyla ilgili temaları içeren, dijital ortamda tamamen ücretsiz bir şekilde edinebileceğiniz, kendi çıktınızı alarak basılı olarak da kullanabileceğiniz takvimlerdir. Her biri, uzun aylar süren bir uğraş sonucunda hazırlandı. Her yıl biraz daha geliştirilerek sizlerin beğenisine sunmaya devam edeceğiz. Bu yılki takvimlerimiz, geçen senekinden bile kaliteli, dolu dolu ve heyecan verici!

(...)

Günlük hayatımızda kendimiz ve çevremizdekilerin ebeveynlerle olan bağını çok sık görürüz. Hepimiz annesinin yemeğinin tarifini veren ya da lezzetini anlatan biriyle ya da Instagram profilinde "#aile" etiketiyle paylaşılan onlarca fotoğrafa tanık olmuşuzdur. Kendi ayakları üzerinde duran bireyler de olsak, bu bağın bir çoğumuz için devam ettiği ve hayatımızın her döneminde kişiliğimiz üzerinde bir rolü olduğu aşikardır.

Bu yazımızda işleyeceğimiz Bağlanma Teorisi, bu bağın temelini ve davranışlarımız, kişiliğimiz ve belki de en çarpıcı olanı; diğer insanlarla olan ilişkilerimiz üzerindeki etkilerine dair temel hususları ortaya koymaktadır. Bağlanma teorisinin temel ilkeleri ingiliz psikoanalist John Bowlby (1907-1990) tarafından konmuş ve teori Mary Ainsworth (1913-1999) tarafından geliştirilmiştir.

(...)

İnsanlık tarihi boyunca belirli ihtiyaçlar doğrultusunda sayı sistemleri icat edilmiş veya keşfedilmiştir. Belirli insan toplulukları, bu ihtiyaçlar çerçevesinde, kendi medeniyetlerine özgü sayı sistemleri geliştirmişlerdir. Bu sayı sistemlerinin oluşumunda yatan temel faktörlerden birisi, sistemlerin "taban bazlı" olmasıdır. Roma sayıları ve Arap sayıları gibi sayı sistemlerinde farklı tabanlar kullanılmıştır. Örneğin günümüzde kullandığımız onluk tabanda sayma sistemine dayanırken, Babiller altmışlık tabanda bir sayma sistemi kullanmışlardır; Mayalar ise yirmilik tabanda bir sayma sistemi geliştirmişlerdir. Bu sayı sistemleri oldukça eskidir ve birçoğu artık terk edilmiştir; ancak İnyupikler tarafından bulunan yirmilik tabanlı sayma sistemine dayanan kakvotik sayı sistemi diğer sayı sistemlerine göre çok yenidir. Bu nedenle bu ilginç sayı sistemi, incelemeye değerdir.

İnyupikler, ABD'nin kuzeyinde yer alan Alaska bölgesinde yaşayan Eskimo toplumlarıdır (bu farklı terimlerle ilgili olarak buradaki yazımızı okuyabilirsiniz). Genel olarak belirli bölgede yoğunlaşmış olsalar da, kendi içlerinde bazı farklı toplulukları aşağıdaki görselden inceleyebilirsiniz. Bu toplulukların konuştuğu dil inupiaq dili olarak bilinmektedir. Bu dil, fonetik yapısı gereği onluk tabanlı sayma sistemine pek uygun değildir. Öyle ki bu sorun, okullarda belirgin hale gelmeye başlamıştır ve bu soruna kalıcı çözüm arayan İnyupikler, yaklaşık 25 yıl kadar kısa bir geçmişe sahip olan kakvotik sayı sistemini icat ettiler. Peki bu sayı sisteminin işleyişi nasıldır?

(...)

Evrilebilirlik (ya da evrim leşebilirlik), en basit tanı mıyla doğal seçilim in etkili olduğu bir evrim sistemi içerisinde, bir canlının kalıtsal fenotip ik varyasyonlar geliştirme kapasitesidir. Daha detaylı açıklamak gerekirse evrilebilirlik; tür içerisindeki bir popülasyon un genetik çeşitlilik oluşturma yeteneğinden öte, doğal seçilim in etkili olduğu bir evrim sistemi içinde uyumsal yani adaptasyon sağlayan genetik çeşitlilik oluşturma yeteneğidir. Burada uyumsal veya adaptasyon sağlayan genetik çeşitlilik oluşturma yeteneğinden kasıt, popülasyon un yararına olacak çeşitliliğin kazanılmasıdır

Aynı zamanda evrilebilirlik; evrimsel sürece hücre biyolojisi, gelişim biyolojisi ve moleküler biyoloji gözünden modern bir bakış olarak da düşünülebilir. Darwin’in evrim teorisinin de yansıttığı gibi evrim; oldukça başarılı işleyen, bir o kadar da yaratıcı ve doğal ilkelerin ürünü olan bir süreçtir. Evrim kuramının tam olarak anlaşılması ve eksikliklerinin giderilebilmesi için evrilebilirlik kelimesinin de doğru bir şekilde anlaşılması gerekir. Bunun için öncelikli olarak Darwin’in evrim teorisi fikrine biraz daha yakından göz atalım.

(...)

Yapay zeka dünyasında, GPT-3 olarak bilinen bir teknoloji, 2020 yılında büyük bir heyecana neden olmuştu. Basitçe söylemek gerekirse; OpenAI tarafından geliştirilen GPT-3, insan veya makine dili gibi bir dil yapısına sahip içerikler oluşturmada kendinden önce gelen her modelden daha iyi olan bir yapay zeka modelidir. Ancak tam olarak ne yaptığı (ve aslında yapmadığı) konusunda bazı karışıklıklar var. Bundan dolayı bu yazımızda, arkasındaki temel ilkeleri anlamak isteyen, teknik bilgisi olmayan okuyucular için konuyu basit bir şekilde ele alacağız.

İlk olarak, GPT-3, Üretken Önceden Eğitilmiş Transformatör 3 ("Generative Pre-trained Transformer 3") isminin kısaltılmış halini ifade eder. Adından da anlaşılacağı üzere, GPT-3, önceden eğitilmiş algoritmaları kullanarak metin oluşturabilen, OpenAI tarafından model in piyasaya sürülmüş 3. versiyonudur.

(...)