LIDAR, "Işık Tespiti ve Uzaklık Tayini" anlamına gelen "Light Detection and Ranging" sözcüklerinin kısaltmasıdır. En yalın haliyle; lazer ışınlarını kullanarak, nesnelerin, ölçüm aleti arasındaki uzaklığını ölçmeye yaran bir uzaktan algılama teknolojisidir. Işık hızında çalışması dolayısıyla ölçüm yaptığı alanı çok hızlı bir şekilde, yüksek doğrulukla ölçebilmektedir. Bu sayede, gerek topografik haritaların oluşturulmasında, gerekse diğer başka teknolojik çalışmalarda yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Bu konuya daha sonra geleceğiz; ancak önce, kısaca bu teknolojiyi mümkün kılan fizik tarihine bakış atalım.

20. yüzyılın başlarında, Albert Einstein ve Max Planck, ışığın sadece dalgalar halinde yayıldığını değil, aynı zamanda parçacıklar ("foton") halinde de yayıldığı gerçeğini ortaya çıkardılar. Bu sayede, hem ışığın doğasını daha iyi bir şekilde anlayabildik, hem de kuantum teorisinin temellerini atmış olduk. Fakat en nihayetinde, temel bilimlerde yaşanan böylesine olağanüstü bir gelişme, sadece yaşadığımız evreni, doğayı anlamamıza katkı sağlamaz, bunun yanında başka yepyeni teknolojilerin keşfine de büyük olanaklar sağlar.

(...)

Dünya nüfusunun artmasıyla gıda tüketimi de artarken, gıda üretimi aynı oranda artmıyor. Hatta Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, sınırlı kaynaklardan üretilebilen gıdaların yaklaşık %5'i böcek istilası veya hasat sonrası bozulma nedeniyle kullanılamaz hale geliyor. Ayrıca, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) açıklamasına göre, dünyadaki ölümlerin %35'inin gıda kaynaklı salgınlar ve parazitlerden kaynaklandığı bildirildi. Tüm bu nedenlerle gıda güvenliğini sağlamak, yani sağlıklı ve besin değerini korumak için yüzyıllardır çeşitli ürün ve teknolojiler geliştirilmiştir.

Gıdanın yüksek enerji ışınlarına maruz bırakılarak bir muhafaza sürekliliği olan "gıda ışınlaması", ürün güvenliği, mikroorganizmalardan korunma, raf ömrü gibi iyileştirmeler için 20. yüzyılın ikinci yarısında ön plana çıkmıştır. Gıdaların ışınlanması ile birlikte ışınlanmış gıdaların güvenliği tüm dünyada araştırılmaya başlanmıştır.

(...)

2019 yılının Ekim ayında, Johns Hopkins Üniversitesi Bloomberg Kamu Politikaları Okulu, Nükleer Tehdit İnsiyatifi ve Economist İstihbarat Birimi, bu alanda bir ilk olan ve büyük önem arz eden Dünya Sağlık Hazırbulunuşluk Raporu ve Küresel Sağlık Güvenliği İndeksi'ni yayımladı. Çalışma ülkelerin salgınlara karşı hazır bulunma düzeyini ülke ülke inceliyor.

Ülkeleri ayrıca incelemek adına rapora konulan internet sitelerinin bulunduğu sayfalar ile 324 sayfalık bu raporda yazarlar, ülkelerin ortalama salgına hazır bulunma durumlarını ölçmek için toplamda 6 boyut (ya da kategori) kullandılar. Bu faktörler şunlar: patojen lerin ortaya çıkışının engellenmesi, erken tanı , hızlı cevap, sağlık sistemlerinin kuvveti, milli sağlık kapasitesini artırmak adına verilen taahhütler ve ülkenin sahip olduğu ortalama risk faktörleri.

(...)

Günümüzden sadece 10-15 yıl öncesine kadar hayatımızda olan tüplü televizyonlara neden "tüplü" dediğimizi hiç düşündünüz mü? Çünkü "tüplü" televizyonların tamamı, içerisinde "Katot Işın Tüpü (CRT)" denen bir mekanizma bulundurur. Bu mekanizmanın görevi, televizyon içerisinde serbest kalan elektronları, o elektronların çarpması halinde ışık saçacak ve dolayısıyla görüntü oluşturacak bir ekrana fırlatmaktır.

Katot ışın tüpleri içerisinde anot ve katot uçlar bulunur. Bu uçlar, tıpkı bir pilin artı ve eksi ucu gibidir. Katot uçta bir tel, anot uçta ise bir fosfor tabakası bulunur. Anot ve katot uçlar arasında oluşan gerilim farkı sebebiyle telde bulunan elektronlar fosfor tabakasının bulunduğu anot uca fırlatılır. Fırlatma sonucu oluşan çarpışmanın ardından elektronlar parlayarak ekranı adeta "pikseller gibi" aydınlatır (ancak günümüzdeki televizyonların aksine, eski televizyonlarda bağımsız olarak aydınlanan pikseller yoktur). Bu aydınlanma sonucunda, ekranda görüntü elde edilir. Eğer bu parlamayı yeterince hızlı bir şekilde ekran boyunca dağıtabilirseniz, hareketli görüntüler elde etmeniz de mümkün olur. İşte bu mekanizma ile beraber, "parçacık hızlandırma" kavramı, 19. yüzyıl sonlarında hayatımıza girdi. Ancak bu teknoloji, sadece televizyonda görüntü oluşturmaktan ibaret kalmayacaktı...

(...)

Günümüzde yaşayan ve günlük hayatımızdan tanı dığımız atların tamamının yapay seçilim sonucunda vahşi atlardan evrim leştiğini, günümüzdeki at türlerinin de diğer tüm hayvan türleri gibi uzun evrim sel süreçler sonucunda bugünlere ulaşabilmiş hayvanlar olduklarını biliyoruz. Peki ya evcilleştirilmiş atların dışında kalanlar? Vahşi atlar nerede? Ne yazık ki, birçok türe yaptığımız gibi, onları da yok olma tehdidiyle karşı karşıya bıraktık. Ancak neyse ki, bazı çabalarla onları halan görmek mümkün.

Przewalski'nin Atları olarak bilinen Equus ferus przewalskii alttürüne (kimi kaynağa göre Equus przewalskii ismiyle ayrı bir türe) ait atlar, günümüzde yaşayan son gerçek vahşi atlardır. Moğollar, Przewalski atını "ruh" ve "tapınmaya değer" anlamına gelen "takhi" diye isimlendirmiştir. Doğal popülasyon larından sonuncusu da, 50 yıl kadar önce Moğolistan'da yok olmuştur.

(...)