Bilim Terimleri Sözlüğü

Nesnelerin uzaklığını ölçmek için lazer ışığı kullanarak çalışan uzaktan algılama teknolojisi. Yüzeylerin detaylı haritalarını oluşturmak, nesneleri algılamak ve mesafeleri tespit etmek için ışık darbelerini kullanır. Otonom araçlardan, haritalama ve topografya çalışmalarına kadar birçok alanda kullanılır.

Bir hastanın beyin lobunun bir veya birkaç bölümünün kesilmesi yoluyla yapılan psikocerrahi yöntem. Eski dönemlerde şizofreni, bipolar bozukluk veya depresyon hastalarının semptomlarını azaltmayı amaçlayan oldukça radikal bir tedavi yöntemidir.

Vücuttaki doku sıvısının (lenf) dolaşımını sağlayan bir ağ sistemidir. Lenf; dokulardaki hücreler tarafından üretilen atık maddeler, fazla sıvı ve bağışıklık hücrelerini içeren bir sıvıdır. Lenfatik sistem; lenf damarları, lenf düğümleri ve lenfoid organlardan oluşur.

Bitkiler ve bazı özelleşmiş hücreler haricinde ökaryotik hücrelerde bulunan ve proteinler gibi makromoleküllerin, mikroorganizmaların ve eski hücre parçalarının sindiriminden sorumlu olan sitoplazmik organeldir. Her lizozom, bir proton pompası aracılığıyla iç kısmında asidik ortam sağlayan tek katlı bir zarla çevrilidir. Ek olarak lizozomlar; nükleik asitler, proteinler ve karbonhidratlar gibi makromolekülleri parçalayan çok çeşitli hidrolitik enzimler içermektedir. Bu enzimler lizozomun sadece iç kısmında aktiftir; asitliğe bağlı aktiviteleri, hücrenin pH'ı nötr ila hafif alkali olduğundan, lizozomal sızıntı veya yırtılma durumunda hücreyi kendi kendine bozulmaya karşı korur. Buna karşın bir tür planlı hücre ölümü olan otofaji durumunda lizozomlar görev alarak hücredeki bileşen ve organellerin parçalanmasını sağlarlar.

Lizozomlar 1950'lerde Belçikalı sitolog Christian René de Duve tarafından keşfedilmiştir. De Duve peroksizom ve lizozomları keşfinden ötürü 1974 Nobel Tıp ve Fizyoloji ödülünü almıştır.

Vücuttaki istenmeyen yağ birikintilerini ortadan kaldıran bir kozmetik cerrahi işlemdir.

Lignin, birçok bitkinin destek dokusunda bulunan ve bulunduğu dokuya sertlik özelliği veren karmaşık bir organik polimer sınıfıdır. Ağaç kabukları gibi sert bitki dokularında bulunur. Kolayca çürümeyen dayanıklı bir bileşiktir. Bitki hücre duvarının daha az bozunmasını sağlayarak bitkiyi enfeksiyonlara karşı korur. Fosil olmayan organik karbon kaynaklarının %30’unu tek başına oluşturur.[1]

Doğada sadece sütte bulunan bir disakkarittir. Sütte bulunan en önemli karbonhidrattır ve süte tadını vermektedir. Suda yavaş bir şekilde çözünmektedir. Sadece kuvvetli asitlerle hidrolize uğrar ve glikoz ile galaktoza ayrılır.

Uzun bir süre boyunca nesli tükendiği sanılan, ama tükenmediği zamanla ortaya çıkan canlı türleridir. Paleontolog Karl Flessa ve David Jablonski tarafından bulunan terim, Lazarus ismini Yuhanna İncili 11. bölümde İsa tarafında diriltilen Aziz Lazarus’tan almaktadır.

Coelacanth, Gracilidis pombero, Mallorkan Ebe Kurbağası, Yumuşakça şubesi sınıfı Monoplacophora, Lazarus taksonu içinde sayılan organizmalara örnektir.

Leydig hücreleri seminifer tübülleri çevreleyen bağ dokusunda bulunur. Erkek seks hormonu olan testosteronu salgılarlar.

LH, hipofiz bezinin ön kısmından salgılanan bir hormondur.

Kadınlarda, östradiol üretmesi için yumurtalıkları uyarır. Bir kadının döngüsündeki ikinci haftada LH'ın artması, yumurtalıkların yumurta bırakmasına neden olur. Döllenme gerçekleşirse, LH korpus luteumu uyarır. Bu durum progestoronun artıp hamileliğin devamını sağlar.

Erkekler de, LH testislerde Leydig hücrelerinden testosteron üretimini uyarır. Testosteron, sperm üretimini uyarır ve sesin derinleşmesi, yüz kıllarının çıkması gibi erkek özelliklerini vurgulamaya yardımcı olur.

Rekombinant DNA teknolojisinde oldukça önemli olan bir enzim. Bir polinükleotid zincirinin 5'-P ucu ile bir başka polinükleotid zincirinin 3'-OH ucu arasında bir fosfodiester bağı kurarak nükleotidleri birleştirir.

X kromozomuna bağlı resesif kalıtımdır. Anormal nükleikasit metabolizması; kanda ve dokularda ürik asit birikmesine sebep olur. Zihinsel gerilik, palsi (felç), dudak ve parmak mutilasyonu (bireyin dudaklarını/parmaklarını ısırarak,eliyle koparması). Bu hastalık HPRT'ı (hipoksantin-guanin fosforibosil transferaz) kodlayan gendeki bir mutasyondan meydana gelir. 

Doğadaki 20 aminoasitten biridir, proteinlerin yapısına katılır.

Doğadaki 20 aminoasitten biridir, proteinlerin yapısına katılır.

Kuramcı dönüşümcülük olarak da bilinir. Yaşamsal sürecin çevreye uyma zorunluluğundan doğan dönüşümlerini kalıtımla kuşaklardan kuşaklara geçirerek evrimleştiğini öne süren kuramdır. Fransız doğabilimcisi Jean Baptiste Lamarck (1733-1829), türlerin değişmezliği kuramına karşı çıkarak, evrim düşüncesinin ilkel ama tutarlı ilk biçimini sunan kişidi. Kuramının temel özellikleri şunlardır:

1. Canlı varlıkların cansızlardan türediğini ileri sürmüştür.
2. Canlıların çevreye uyma zorunluluğunu saptamıştır.
3. Çevreye uymanın gerektirdiği değişikliklerin kalıtımla kuşaklardan kuşaklara geçtiğini savunmuştur.

Hareket, yer değiştirebilme.

Bir enzimdir. Özellikle kalp, alyuvar, böbrek, iskelet kası, akciğer ve deride bulunur. Bu enzimler, hemen hemen tüm hücrelerin sitoplazmasında bulunmaktadır. Piruvat ile laktatın dönüşümünü katalizler.

Lofofor isimli beslenme uzantısının bulunduğu, protostom hayvanların bir alt soyudur.

Kenarları derin ve düzgün olmayan şekilde parçalanmış yaprak.

Uyku halinde olma ve belli şartlar oluşunca gelişme yeteneğinde olma durumu.

Günümüzden 242.000.000 ile 235.000.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

Günümüzden 48.600.000 ile 40.400.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

Günümüzden 15.970.000 ile 13.650.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

Süt, gözyaşı, mukus, safra ve bazı beyaz kan hücrelerinde bulunan ve kanser tedavisi ve önlenmesinde rol alan bir proteindir. Laktoferin yeni doğanlarda bağırsak düzenlenmesinde görev alır ve aynı zamanda antiviral, antibakteriyal, antioksidan özelliğindedir.

Lyon hipotezi X inaktivasyonunu açıklayan ilk teoridir. 1961 yılında Mary Lyon tarafından öne sürülen bu hipotez yapılan araştırmaların artması sonucu 2011 yılında Lyon kuralı olarak anılmaya başlanmıştır. 

Başkalaşım geçiren hayvanların yaşamlarının ilk evresi. Bu evre, yumurtadan çıktıktan sonra pupa evresine geçinceye kadar olan dönemi kapsar. Larvalar cinsel gelişimini tamamlamamış genç hayvanlar. Kelebeklerde larvalar "tırtıl" adını alırlar.

Lokus (çoğul hali loci), genetikte, bir DNA dizisinin veya genin kromozom üzerindeki konumunu belirtir. O DNA dizisinin veya genin kromozomlar ve genel olarak genom üzerindeki adresi olarak düşünülebilir. Hemofili'ye neden olan gen için lokus Xq27.3 olarak üç parçalı gösterilir. Genin X kromozomunun q (uzun) kolunda -kısa kolu için p kullanılır- ve 27. bandın 3. alt bandında olduğunu belirtir.