Bilim Terimleri Sözlüğü

Evrimsel silahlanma yarışının (en temel manada, bir av ve bir avcının arasındaki rekabetin) doğasını açıklamakta kullanılan bir hipotez. Herhangi bir tür için, hayatta kalmaya gereken donanım, doğal seçilimle ne denli karmaşıklaşsa ve üstünleşse dahi rakip türün bir şekilde buna aynı seçilimle karşılık vererek rekabete devam etmesi ve bunun sonucunda donanımdaki artışın ve uzmanlaşmanın rakip türlerden herhangi biri için net bir kâra dönüşememesi olarak özetlenebilir. Kavram aynı türe mensup bireyler arasında belli bir kaynak için (ışık, besin, eşi yaşam alanı) yapılan rekabetlerde de kullanılabilir. 

Bu haliyle ABD'li biyolog Leigh van Valen tarafından açıklanmıştır ve ismini Lewis Caroll'un bir öyküsünde Kızıl Kraliçe ve Alice arasında geçen bir diyalogdan dolayı almıştır. Bir çita ve bir antilop arasında av-avcı rekabeti aralarından koşma yeteneği daha kötü olanın "aç kalması" ya da "av olması" ile sonuçlanabilecek bir durum. 

Çitaların koşu yeteneklerinin herhangi bir şekilde gelişmesi sonucu başlarda daha çok antilop av olmaya başlayacak. Bu antilopların daha yavaş koşanlarını ya da bir çitayı yakın mesafeye kadar fark edemeyenlerini diğer türdeşlerine göre (üreme ve hayatta kalmada) daha dezavantajlı hale getirecektir. Sonuçta başta çitaların hızındaki olumlu artış önemsizleşecek, sonraki nesillerde çitaların yakalamakta zorlandığı hızlı ve dikkatli antilopların yavrularının çoğalması ile iki tür arasındaki rekabetin eski dengeye yakın bir hale geri dönmesini sağlayacaktır. 

Diğer taraftan bir antilop, avlanırken boynuna saldıran çitayı uzak tutabilmek için uzun boynuzlar evrimleştirdiğinde, çitalar arasında bazıları buna yeni bir avlanma tekniğiyle (örneğin antilobu yere devirene kadar dengesini bozmaya çalıştıktan sonra dişlerle saldırmayı denemek gibi) karşılık verecek. Bunun sonucunda takip eden nesillerde çitalar arasında avcılık yetenekleri gelişmiş zeki bireyler arttığından antilop-çita rekabeti baştaki avantaja rağmen tekrar dengeye gelecektir.

Zamanla rakip türlerin yeni nesilleri daha üstün avcılar ya da daha zorlu avlar haline gelse dahi bütün bunların artan maliyetine rağmen iki tür arasındaki dengenin korunduğu nihai haller yüzünden baştaki gelişmenin getirisi zamanla azalacak hatta tükenecektir.