Bilim Terimleri Sözlüğü

Canlıların embriyonik safhadan erişkin safhaya geçiş süreçlerinde diğer (yakın) türlerden canlılara göre zamansal farklılıklar yaşanması. Evrim ağacı silsilesinde bazı anatomik özellikler atalara (veya karşılaştırma yapılabilecek yakın akraba diğer çağdaş türlere) göre daha erken ya da daha geç ortaya çıkabilir, daha hızlı ya da daha yavaş gelişebilir; gelişmesini daha erken ya da daha geç bitirebilir. Bu tür değişimlerin geneline heterokroni denir. Canlıların vücutlarındaki oranlar başta olmak üzere, dik ya da dört ayak üstünde yürümesi gibi pek çok özgün özelliği etkiledikleri düşünülmektedir. 

Embriyonik gelişim insanda 8 hafta sürerken yakın primat akrabası şempanzede bu süre 2 haftadan ibarettir. Buna karşılık insan gebeliği şempanze gebeliğinden 4 hafta uzun sürmektedir. Toplam gebelik süresinde 4 hafta artış ve embriyonik dönemin 6 hafta uzaması sonucu arada 2 haftalık fark oluşur. Bu yüzden fetal dönem insan gebeliğinde şempanzeninkine göre 2 hafta daha kısadır. Embriyonik dönemin insanda uzun olması beyin gelişimi açısından avantaj sağlarken şempanzenin uzun fetal dönemi beyin gelişimini kısmen baskılar fakat şempanze yavrusunun doğumdan sonra daha kolay kendine yetebilecek hale gelmesi için insana göre fazladan 2 hafta gelişim sağlar. Aradaki zamansal farklar (heterokroni) iki yakın tür arasında bilişsel yeteneklerin farklılaşmasına ve fiziksel görünümün belirgin şekilde değişmesine sebep olur.