Paylaşım Yap

Bilim Terimleri Sözlüğü

Evrim Ağacı Bilim Terimleri Sözlüğü, bilim dünyasında sıkça kullanılan terimlerin anlamlarını ve açıklamalarını içerir.

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P Q R S Ş T U Ü V W X Y Z #
Lidar (Işık Algılama ve Mesafe Ölçümü)

Nesnelerin uzaklığını ölçmek için lazer ışığı kullanarak çalışan uzaktan algılama teknolojisi. Yüzeylerin detaylı haritalarını oluşturmak, nesneleri algılamak ve mesafeleri tespit etmek için ışık darbelerini kullanır. Otonom araçlardan, haritalama ve topografya çalışmalarına kadar birçok alanda kullanılır.

İngilizce: Lidar (Light Detection and Ranging)

Kaynaklar

  1. Başarsoft. Lidar Nedir?. Alındığı Tarih: 5 Eylül 2024. Alındığı Yer: Başarsoft | Arşiv Bağlantısı
  2. Anka Coğrafi Bilgi Teknolojileri. Lidar Teknolojisi. Alındığı Tarih: 5 Eylül 2024. Alındığı Yer: Anka Coğrafi Bilgi Teknolojileri | Arşiv Bağlantısı
Lobotomi

Bir hastanın beyin lobunun bir veya birkaç bölümünün kesilmesi yoluyla yapılan psikocerrahi yöntem. Eski dönemlerde şizofreni, bipolar bozukluk veya depresyon hastalarının semptomlarını azaltmayı amaçlayan oldukça radikal bir tedavi yöntemidir.

İngilizce: Lobotomy

Kaynaklar

  1. J. Begum. What Is Lobotomy?. Alındığı Tarih: 23 Kasım 2023. Alındığı Yer: WebMD | Arşiv Bağlantısı
Lenfatik Sistem

Vücuttaki doku sıvısının (lenf) dolaşımını sağlayan bir ağ sistemidir. Lenf; dokulardaki hücreler tarafından üretilen atık maddeler, fazla sıvı ve bağışıklık hücrelerini içeren bir sıvıdır. Lenfatik sistem; lenf damarları, lenf düğümleri ve lenfoid organlardan oluşur.

İngilizce: Lymphatic system

Kaynaklar

  1. C. C. M. Professional. Lymphatic System: Parts & Common Problems. Alındığı Tarih: 31 Mayıs 2023. Alındığı Yer: Cleveland Clinic | Arşiv Bağlantısı
Lizozom

Bitkiler ve bazı özelleşmiş hücreler haricinde ökaryotik hücrelerde bulunan ve proteinler gibi makromoleküllerin, mikroorganizmaların ve eski hücre parçalarının sindiriminden sorumlu olan sitoplazmik organeldir. Her lizozom, bir proton pompası aracılığıyla iç kısmında asidik ortam sağlayan tek katlı bir zarla çevrilidir. Ek olarak lizozomlar; nükleik asitler, proteinler ve karbonhidratlar gibi makromolekülleri parçalayan çok çeşitli hidrolitik enzimler içermektedir. Bu enzimler lizozomun sadece iç kısmında aktiftir; asitliğe bağlı aktiviteleri, hücrenin pH'ı nötr ila hafif alkali olduğundan, lizozomal sızıntı veya yırtılma durumunda hücreyi kendi kendine bozulmaya karşı korur. Buna karşın bir tür planlı hücre ölümü olan otofaji durumunda lizozomlar görev alarak hücredeki bileşen ve organellerin parçalanmasını sağlarlar.

Lizozomlar 1950'lerde Belçikalı sitolog Christian René de Duve tarafından keşfedilmiştir. De Duve peroksizom ve lizozomları keşfinden ötürü 1974 Nobel Tıp ve Fizyoloji ödülünü almıştır.

İngilizce: Lysosome

Kaynaklar

  1. Encyclopedia Britannica. Lysosome | Description, Formation, & Function. Alındığı Tarih: 1 Aralık 2022. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
Liposuction

Vücuttaki istenmeyen yağ birikintilerini ortadan kaldıran bir kozmetik cerrahi işlemdir.

İngilizce: Liposuction
Lignin

Lignin, birçok bitkinin destek dokusunda bulunan ve bulunduğu dokuya sertlik özelliği veren karmaşık bir organik polimer sınıfıdır. Ağaç kabukları gibi sert bitki dokularında bulunur. Kolayca çürümeyen dayanıklı bir bileşiktir. Bitki hücre duvarının daha az bozunmasını sağlayarak bitkiyi enfeksiyonlara karşı korur. Fosil olmayan organik karbon kaynaklarının %30’unu tek başına oluşturur.[1]

İngilizce: Lignin

Kaynaklar

  1. A. Wypych. Lignin. (30 Ekim 2018). Alındığı Tarih: 30 Ekim 2022. Alındığı Yer: Science Direct | Arşiv Bağlantısı
Laktoz

Doğada sadece sütte bulunan bir disakkarittir. Sütte bulunan en önemli karbonhidrattır ve süte tadını vermektedir. Suda yavaş bir şekilde çözünmektedir. Sadece kuvvetli asitlerle hidrolize uğrar ve glikoz ile galaktoza ayrılır.

İngilizce: Lactose

Kaynaklar

  1. Encyclopedia Britannica, et al. Lactose. (15 Ekim 2022). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2022. Alındığı Yer: Encyclopedia Britannica | Arşiv Bağlantısı
Lazarus Taksonu

Uzun bir süre boyunca nesli tükendiği sanılan, ama tükenmediği zamanla ortaya çıkan canlı türleridir. Paleontolog Karl Flessa ve David Jablonski tarafından bulunan terim, Lazarus ismini Yuhanna İncili 11. bölümde İsa tarafında diriltilen Aziz Lazarus’tan almaktadır.

Coelacanth, Gracilidis pombero, Mallorkan Ebe Kurbağası, Yumuşakça şubesi sınıfı Monoplacophora, Lazarus taksonu içinde sayılan organizmalara örnektir.

İngilizce: Lazarus Taxon

Kaynaklar

  1. R. Black. Sciencespeak: Lazarus Taxon. (2 Şubat 2015). Alındığı Tarih: 21 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
Leydig Hücreleri

 

Leydig hücreleri seminifer tübülleri çevreleyen bağ dokusunda bulunur. Erkek seks hormonu olan testosteronu salgılarlar.

İngilizce: Leydig Cells

Kaynaklar

  1. Med.yale.edu. Leydig Cells. (12 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 12 Şubat 2021. Alındığı Yer: Med.yale.edu | Arşiv Bağlantısı
LH (Luteinleştirici Hormon)

LH, hipofiz bezinin ön kısmından salgılanan bir hormondur.

Kadınlarda, östradiol üretmesi için yumurtalıkları uyarır. Bir kadının döngüsündeki ikinci haftada LH'ın artması, yumurtalıkların yumurta bırakmasına neden olur. Döllenme gerçekleşirse, LH korpus luteumu uyarır. Bu durum progestoronun artıp hamileliğin devamını sağlar.

Erkekler de, LH testislerde Leydig hücrelerinden testosteron üretimini uyarır. Testosteron, sperm üretimini uyarır ve sesin derinleşmesi, yüz kıllarının çıkması gibi erkek özelliklerini vurgulamaya yardımcı olur.

İngilizce: LH

Kaynaklar

  1. Hormone Health Network. What Is Luteinizing Hormone?. (12 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 12 Şubat 2021. Alındığı Yer: Hormone Health Network | Arşiv Bağlantısı
  2. Berkeley University. Fsh And Lh In Females And Males. (12 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 12 Şubat 2021. Alındığı Yer: Berkeley University | Arşiv Bağlantısı
Ligaz

Rekombinant DNA teknolojisinde oldukça önemli olan bir enzim. Bir polinükleotid zincirinin 5'-P ucu ile bir başka polinükleotid zincirinin 3'-OH ucu arasında bir fosfodiester bağı kurarak nükleotidleri birleştirir.

İngilizce: Ligase

Kaynaklar

  1. M. T. Dorak. Common Terms In Evolutionary Biology And Genetics. (12 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 12 Şubat 2021. Alındığı Yer: Dorak.info | Arşiv Bağlantısı
Lesch-Nyhan sendromu

X kromozomuna bağlı resesif kalıtımdır. Anormal nükleikasit metabolizması; kanda ve dokularda ürik asit birikmesine sebep olur. Zihinsel gerilik, palsi (felç), dudak ve parmak mutilasyonu (bireyin dudaklarını/parmaklarını ısırarak,eliyle koparması). Bu hastalık HPRT'ı (hipoksantin-guanin fosforibosil transferaz) kodlayan gendeki bir mutasyondan meydana gelir. 

İngilizce: lesch-nyhan-sendromu

Kaynaklar

  1. W. S. Klug, et al. (2005). Concepts Of Genetics. ISBN: 9780131918337. Yayınevi: Benjamin-Cummings Publishing Company.
Lizin

Doğadaki 20 aminoasitten biridir, proteinlerin yapısına katılır.

İngilizce: lizin
Lösin

Doğadaki 20 aminoasitten biridir, proteinlerin yapısına katılır.

İngilizce: losin

Kaynaklar

  1. M. R. Etzel. (2004). Manufacture And Use Of Dairy Protein Fractions. The Journal of Nutrition, sf: 996S-1002S. doi: 10.1093/jn/134.4.996S. | Arşiv Bağlantısı
Lamarckçılık

Kuramcı dönüşümcülük olarak da bilinir. Yaşamsal sürecin çevreye uyma zorunluluğundan doğan dönüşümlerini kalıtımla kuşaklardan kuşaklara geçirerek evrimleştiğini öne süren kuramdır. Fransız doğabilimcisi Jean Baptiste Lamarck (1733-1829), türlerin değişmezliği kuramına karşı çıkarak, evrim düşüncesinin ilkel ama tutarlı ilk biçimini sunan kişidi. Kuramının temel özellikleri şunlardır:

  1. Canlı varlıkların cansızlardan türediğini ileri sürmüştür.
  2. Canlıların çevreye uyma zorunluluğunu saptamıştır.
  3. Çevreye uymanın gerektirdiği değişikliklerin kalıtımla kuşaklardan kuşaklara geçtiğini savunmuştur.
İngilizce: lamarckcilik

Kaynaklar

  1. K. Ateş. (2009). Dünü Ve Bugünüyle Evrim Teorisi. ISBN: 9789756106532. Yayınevi: Evrensel Basım Yayın.
Lokomosyon

Hareket, yer değiştirebilme.

İngilizce: lokomosyon

Kaynaklar

  1. K. Ateş. (2009). Dünü Ve Bugünüyle Evrim Teorisi. ISBN: 9789756106532. Yayınevi: Evrensel Basım Yayın.
Laktat dehidrojenaz (LDH)

Bir enzimdir. Özellikle kalp, alyuvar, böbrek, iskelet kası, akciğer ve deride bulunur. Bu enzimler, hemen hemen tüm hücrelerin sitoplazmasında bulunmaktadır. Piruvat ile laktatın dönüşümünü katalizler.

İngilizce: laktat-dehidrojenaz-ldh

Kaynaklar

  1. K. Ateş. (2009). Dünü Ve Bugünüyle Evrim Teorisi. ISBN: 9789756106532. Yayınevi: Evrensel Basım Yayın.
Lofotrokozoa

Lofofor isimli beslenme uzantısının bulunduğu, protostom hayvanların bir alt soyudur.

İngilizce: lofotrokozoa

Kaynaklar

  1. J. C. Herron, et al. (2006). Evolutionary Analysis. ISBN: 9780132275842. Yayınevi: Prentice Hall.
Laserat

Kenarları derin ve düzgün olmayan şekilde parçalanmış yaprak.

İngilizce: laserat

Kaynaklar

  1. C. Ayvalı, et al. (2007). Biyoloji Terimleri Sözlüğü. ISBN: 9789751610126. Yayınevi: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Latent

Uyku halinde olma ve belli şartlar oluşunca gelişme yeteneğinde olma durumu.

İngilizce: latent

Kaynaklar

  1. C. Ayvalı, et al. (2007). Biyoloji Terimleri Sözlüğü. ISBN: 9789751610126. Yayınevi: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ladinin Epoku

Günümüzden 242.000.000 ile 235.000.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

İngilizce: ladinin-epoku
Lutetin Epoku

Günümüzden 48.600.000 ile 40.400.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

İngilizce: lutetin-epoku
Langihan Epoku

Günümüzden 15.970.000 ile 13.650.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

İngilizce: langihan-epoku
Laktoferin

Süt, gözyaşı, mukus, safra ve bazı beyaz kan hücrelerinde bulunan ve kanser tedavisi ve önlenmesinde rol alan bir proteindir. Laktoferin yeni doğanlarda bağırsak düzenlenmesinde görev alır ve aynı zamanda antiviral, antibakteriyal, antioksidan özelliğindedir.

Wikipedia
İngilizce: laktoferin

Kaynaklar

  1. Natonal Cancer Institute. Nci Dictionary Of Cancer Terms. (12 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 12 Şubat 2021. Alındığı Yer: Natonal Cancer Institute | Arşiv Bağlantısı
Lyon hipotezi

Lyon hipotezi X inaktivasyonunu açıklayan ilk teoridir. 1961 yılında Mary Lyon tarafından öne sürülen bu hipotez yapılan araştırmaların artması sonucu 2011 yılında Lyon kuralı olarak anılmaya başlanmıştır. 

İngilizce: lyon-hipotezi

Kaynaklar

  1. M. F. LYON. (1961). Gene Action In The X -Chromosome Of The Mouse ( Mus Musculus L.). Nature, sf: 372-373. doi: 10.1038/190372a0. | Arşiv Bağlantısı
Larva

Başkalaşım geçiren hayvanların yaşamlarının ilk evresi. Bu evre, yumurtadan çıktıktan sonra pupa evresine geçinceye kadar olan dönemi kapsar. Larvalar cinsel gelişimini tamamlamamış genç hayvanlar. Kelebeklerde larvalar "tırtıl" adını alırlar.

İngilizce: Larva

Kaynaklar

  1. ScienceDaily. Larva. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: ScienceDaily | Arşiv Bağlantısı
Lokus

Lokus (çoğul hali loci), genetikte, bir DNA dizisinin veya genin kromozom üzerindeki konumunu belirtir. O DNA dizisinin veya genin kromozomlar ve genel olarak genom üzerindeki adresi olarak düşünülebilir. Hemofili'ye neden olan gen için lokus Xq27.3 olarak üç parçalı gösterilir. Genin X kromozomunun q (uzun) kolunda -kısa kolu için p kullanılır- ve 27. bandın 3. alt bandında olduğunu belirtir. 

İngilizce: Locus

Kaynaklar

  1. M. Purello, et al. The Human Genes For Hemophilia A And Hemophilia B Flank The X Chromosome Fragile Site At Xq27.3.. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: PubMed | Arşiv Bağlantısı
  2. B. Arne, et al. Allele Interaction – Single Locus Genetics Meets Regulatory Biology. (18 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 18 Şubat 2019. Alındığı Yer: PlosOne | Arşiv Bağlantısı
Lokus
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close