Paylaşım Yap

Bilim Terimleri Sözlüğü

Evrim Ağacı Bilim Terimleri Sözlüğü, bilim dünyasında sıkça kullanılan terimlerin anlamlarını ve açıklamalarını içerir.

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P Q R S Ş T U Ü V W X Y Z #
Urasil

Sadece ribonükleik asidin (RNA) yapısında bulunan azotlu organik baz tipidir.[1] Kimyasal formülü C4H4N2O2 olup IUPAC adı Pirimidin-2,4(1H, 3H)-Dion'dur.[1]

İngilizce: Uracil

Kaynaklar

  1. PubChem. Uracil. Alındığı Tarih: 26 Ocak 2023. Alındığı Yer: PubChem | Arşiv Bağlantısı
Ulna

Dirsek kemiği veya ulna; ön kolda en küçük parmaktan dirseğe kadar uzanan, anatomik pozisyonda medial yani iç tarafta bulunan, dirsekten bileğe daralan şekle sahip uzun bir kemiktir. Ön kolda radius kemiğine paralel olarak yerleşiktir.

İngilizce: Ulna

Kaynaklar

  1. Wikipedia. Ulna. (1 Eylül 2022). Alındığı Tarih: 3 Kasım 2022. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Uyluk Kemiği

Uyluk kemiği; memeli iskelet sistemindeki en uzun, en güçlü ve en hacimli kemiktir. Kalçanın bir bölümünü oluşturan bu kemik dizin bir bölümüne kadar uzanır ve vücut yükünün önemli bir bölümünü taşır. Latince’de uyluk anlamına gelen femur kelimesi uyluk kemiği anlamına gelen os femoris kelimesinden türetilmiştir.

İngilizce: Femur

Kaynaklar

  1. Wikipedia. Femur. (8 Ağustos 2022). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2022. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Unkus

Unkus, temporal lobun ön ve en medialinde yer alır. Birincil koku alma alanının en büyük kısmını oluşturur.[1] Koku alma, duyular ve bu işlevlerle ilgili olan bir çok çekirdek ve korteks ile olan bağlantıları dolayısıyla yeni anıların oluşturulması ile ilişkilendirilir.[2]

İngilizce: Uncus

Kaynaklar

  1. R. E. Merchant. (2022). Uncus. Springer Link. doi: 10.1007/978-0-387-79948-3_372. | Arşiv Bağlantısı
  2. S. Amina. (2014). Uncus. ScienceDirect, sf: 612-613. doi: 10.1016/B978-0-12-385157-4.01182-9. | Arşiv Bağlantısı
Uygun İşlevselcilik

Gettier sonrasında gerekçelendirme koşuluna odaklanan çağdaş epistemolojideki kuramlardan biri olan uygun işlevselcilik, gerekçelendirmenin neliğine yönelik bir araştırma olarak kaşımıza çıkmaktadır. Uygun işlevselciliğe göre bir inancın güvence altına alınmış olmasını sağlayan üç koşul vardır: bilişsel yetilerin uygun bir çevrede uygun bir şekilde çalışması, öznenin doğru inanç oluşturmayı amaçlaması ve bu koşullar altında oluşturulan inançların yüksek güvenilirliğinin olması. Temel olarak uygun işlevselcilik kuramı, öznenin bilişsel yetilerine dayanır ve epistemik güvenceyi bu doğrultuda açıklar. Söz konusu kuramın önemli temsilcilerinden biri olan Alvin Plantinga; ‘Olumlu Epistemik Statüler ve Uygun İşlevselcilik’, ‘Güvence ve Uygun İşlevselcilik’, ‘Güvence: Güncel Tartışmalar’ gibi kitaplarında kuramı detaylıca açıklamıştır. Uygun işlevselcilik, bilginin dördüncü koşulunu ‘uygun işlev’ olarak belirler ve bir inancın teminat altına alınmasını, epistemik öznenin bilişsel yetilerinin uygun bir şekilde çalışıyor olması anlamına geldiğini ileri sürer. Yani öznenin, bir önermeye dair inancından yola çıkarak bilgi oluşturma sürecinin epistemik niteliğe sahip olabilmesi için, bilişsel yetilerin işlevini uygun bir şekilde yerine getirmesi gerekmektedir. Bu bağlamda uygun işlev kavramı, hem içsel hem de dışsal koşullara işaret etmektedir. Kısaca uygun işlevselcilik kuramının, doğru inancın bilgiye dönüştürülmesi için odaklandığı temel kavram olan güvencenin, onun üç niteliğinin işleyişiyle mümkün olduğunu ve bu bakımdan bilgiyi ‘güvence altına alınmış doğru inanç’ ya da ‘olumlu epistemik statü gösterilmiş doğru inanç’ olarak tanımladığını söyleyebiliriz.

İngilizce: Proper Functionalism
Uzama Katsayısı

Bir maddenin 1 cm'lik uzunluğunun sıcaklığını 1°C artırdığımızda boyundaki uzama miktarına "Uzama katsayısı" denir. SI birim sisteminde birimi 1/K'dir. Sıcaklık °C olursa, birimi 1/°C olur. Madde için ayırt edici bir özelliktir.

İngilizce: elongation coefficient

Kaynaklar

  1. Berkeley. (2020). Berkeley Mekanik 1.
Ustilago

Mantar Aleminin Basidiomycetes Şubesinden bir cins. Çok polimorfik çiftleşme türleri ile bilinen smut mantarlarını temsil eder.

İngilizce: Ustilago

Kaynaklar

  1. M. T. Dorak. Common Terms In Evolutionary Biology And Genetics. (22 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 22 Kasım 2020. Alındığı Yer: Dorak.info | Arşiv Bağlantısı
Uyumluluk sahası

Sewall Wright (1931) tarafından ortaya atılan bu kavram, uyarlanmış bireylerin oluşturduğu bir evrim "uzayını" ifade eder. Bir popülasyonun üyeleri arasında uyumluluk farklarını gösterebilmek amacıyla, "uyumluluk sahası" grafiği kullanılır. Genotip ile üreme başarısı arasındaki ilişkiyi görselleştirmek için kullanılan grafikte, düşey eksen uyumluluk başarısını (fitness) gösterir. Ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir. Enlem ve boylamsa bireysel tasarımın  bazı etmenlerini ele alır. Her çubuk farklı bir genotiptir.

İngilizce: Fitness landscape

Kaynaklar

  1. D. C. Dennett. (2013). Darwin'in Tehlikeli Fikri. ISBN: 9786051068343. Yayınevi: Alfa Yayıncılık.
  2. J. Gribbin. (2013). Derin Basitlik (Kaos, Karmaşa Ve Yaşamın Ortaya Çıkışı). ISBN: 9786051067780. Yayınevi: Alfa Yayınları.

Evrim ağacı üzerindeki dalların en uç noktasıdır. Gününümüzde var olan türleri veya taksonları, yaşayan tüm bireylerle birlikte kapsayan noktalardır.

İngilizce: uc

Kaynaklar

  1. J. C. Herron, et al. (2006). Evolutionary Analysis. ISBN: 9780132275842. Yayınevi: Prentice Hall.
Uyum başarısı

Bir türün gelecek nesillere ne kadar gen aktardığını gösteren veya gelecek nesillere aktaracağı gen performansının ölçülmesinde kullanılan, ömür boyu eşeysel başarıyı ve hayatta kalma becerisini gösteren terimdir.

İngilizce: uyum-basarisi

Kaynaklar

  1. J. Herron, et al. (2001). Evolutionary Analysis. ISBN: 9780130172914. Yayınevi: Prentice Hall.
U ilmeği

Tek sarmal arasındaki ikili oluşum tarafından oluşturulan nükleik asit ilmiği. Eğer PCR primerinde oluşursa, bir işlevi olmaz. U ilmiği

İngilizce: u-ilmegi

Kaynaklar

  1. Algbio. Phylogenetic Trees / Kirsi Luohisuo. (22 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 22 Kasım 2020. Alındığı Yer: Algbio | Arşiv Bağlantısı
Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi (NCBI)

1988 yılında Ulusal Sağlık Enstitüsü'nün bir kolu olarak Moleküler Biyoloji Bilgi Araştırma Merkezi olarak kuruldu. Özellikle genetik bilimciler ve moleküler biyologların araştırma yaparken en fazla kullandığı sitelerden biridir.

İngilizce: ulusal-biyoteknoloji-bilgi-merkezi-ncbi
Uyumsal Yayılım

Özelleşmemiş bir grup organizmanın geçirdiği ve sonunda özel yaşam biçimlerine uyum sağlamış farklı tiplerin meydana gelmesiyle sonuçlanan bir dizi evrim olayıdır. Bu tip bir evrimsel/uyumsal yayılım sonucunda ilk plasentalı memelilerden günümüzdeki tırmanan, uçan, koşan ve yüzen canlı türleri oluşmuştur.

Uyumsal YayılımBrittanica
İngilizce: Adaptive Radiation

Kaynaklar

  1. E. A. Myers, et al. Ecological Opportunity: Trigger Of Adaptive Radiation. (26 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 26 Eylül 2019. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
Ubikitin

Ökaryot hücrelerde yaygın olarak bulunan, hücre proteinlerinin proteazlarla parçalanabilmesi için parçalanacak proteine kovalent bağlarla bağlanan, enzim özelliği bulunmayan, sıcaklığa dayanıklı, 76 amino asitlik küçük bir protein.

UbikitinWikipedia

İngilizce: Ubiquitin

Kaynaklar

  1. M. Hochstrasser. (2009). Origin And Function Of Ubiquitin-Like Proteins. Nature. | Arşiv Bağlantısı
Ubikitin
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close