Müzik Dinlerken Beynimizde Neler Oluyor? | Müziğin Insan Beyni Üzerindeki Etkisi

Giriş

Müzik, günlük yaşantımızda pek çok kez duyduğumuz ve bazen bizde üzücü duygular bazense neşe, mutluluk uyandıran bir evrensel sanat formudur. Bu yazıda, müziğin insan beynindeki yolculuğu ve etkileri incelenecek ve müziğin insan yaşamındaki rolü anlaşılacaktır. Bu yazı, müziğin insan beyni üzerindeki etkilerini anlamamıza ve müzik terapisinin sağlık üzerindeki potansiyelini daha iyi anlamamıza yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Ancak, müziğin insan beynindeki işleyişi ve bu işleyişin insan davranışları ve sağlık üzerindeki etkileri hala keşfedilmemiş birçok gizemi de barındırmaktadır.

Beyin Nasıl Çalışır?

İnsan beyni; işleyişlerine, görevlerine göre farklı loblara (bölümlere) ayrılmıştır. Temel olarak anlatacak olursak: Ön tarafta bulunan kısıma prefrontal korteks denilir. Bu kısım karar vermemizi, duygularımızı, kişiliğimizi vb. Işlemleri gerçekleştirmemizi sağlar. Başınızın iki yanında ise temporal lob bulunur. Bu kısımın konuşmaların anlamını kavramaktan tutun da yüzleri tanımaya kadar çeşitli işlevleri bulunur. Başımızın arka kısımında ise Oksibital lob bulunur. Burası ise lisan öğrenme, görme yeteneği vb. Işlevlerden sorumludur.^[1]

Dr. Jockers

İnsan beyninde ortalama olarak 100 milyar hücre bulunur. Bunların 10-15 milyarı düşünme, öğrenme vb. Işlevlerini yerine getiren nöronlardan oluşmaktadır.^[2] Nöronlar, temel olarak üç kısıma ayrılırlar: Hücre gövdesi, dentrit ve akson.^[3]

Bağlantı kurmaya yarayan dentrit ağları, insan doğduğunda ve belli bir yaşa kadar yeterince sinaps (Hücreler arasındaki elektriksel ve kimyasal bağ) geliştirememiştir. İleriki yıllarda yaşadığımız deneyimler ve hayatta başımıza gelen pek çok olay bu dentritlerin sayılarının gittikçe artmasına neden olur (Yani daha çok dallanma görülür).

Yukarıda değindiğim sinaps, kabaca iki nöron arasında bulunan boşluktur. Vücuda gelen sinyaller bir nörondan diğerine bu küçük boşluklardan geçerek iletilir. Nörotransmitter adı verilen kimyasallar ise sinyallerin nöronlar arasında iletilmesinde aktif rol almaktadırlar. Belirtilen bu elektrokimyasal işlem tüm davranışlarımızın ve vücut fonksiyonlarımızın temelini oluşturmaktadır.

Müziğin Beyindeki Yolculuğu

Beynimiz sağ ve sol yarıküre olarak ikiye ayrılmaktadır. Müzik dinlerken beynimizin neredeyse tamamı aktif hale geldiğinden bu iki yarıküreye çeşitli görevler düşmektedir: Sol yarıküre, daha çok matematisel işlemleri yaparken sağ yarıküre daha çok görsel işlemlerle uğraşır. Örneğin bir müzik çalarken ritmi duyan ve işleyen sol yarıküredir. Sağ yarıküre ise melodiye odaklanma, önümüzdeki notayı işleme vb. Işlerden sorumludur.^[4]

Sağ ve sol yarıküre, korpus kollozum tarafından ikiye ayrılmaktadır. Korpus Kollozum, müzisyenlerde ve müzikle uğraşan kişilerde daha kalındır. Çünkü müzik çalarken iki yarıküre arasındaki sinirsel bağlantılar güçlenir ve bu da korpus kollozumun kalınlaşmasına yol açar.

Müziği işittikten sonra sesler temporal lobta bulunan işitme korteksine ulaştırılır. İşitme korteksi, müzikal öğeleri tanımlar ve temel yapıtaşlarına ayırır (perde, tını vs.). Daha sonra parçalara ayrılan sesler temporal lobun diğer bölgelerine ve duyguyu işleyecek olan amigdalaya ulaştırılır. Amigdala, dinlenen müziğin insanın ruhsal durumunu etkilemesine yol açar. Müzik dinlerken beyinde zevk merkezi olan nükleus akumbens de aktif hale gelir. Beyin, nükleus akumbensin salgıladığı kimyasalı sevdiğimiz bir yemeği yerken veyahut orgazm olurken de salgılar (M. Ç. Sever, et al. Müzik Beynimizde Nasıl Etkiler Yaratır?. Evriim Ağacı (19 Aralık 2018).

Daha sonra sesler, beynizimde bellekten sorumlu olan hipokampüse uğrar. Hipokampüs, bu seslerin ne olduğunu algılamaya çalışır ve eğer daha önce duymadığı bir ses ise onu belleğe kaydeder.

Müziğin Duygularımız Üzerindeki Etkisi ve Müzikle Tedavi

Daha önce işitme korkeksinden ve sesi parçalara ayırmakla görevli olduğundan bahsettim. İşitme korteksi bunu yapabilmek için beyincik ile birlikte çalışmaktadır. Beyincik ise prefrontal korteks (beynimizin ön kısmı) ve duygu denetiminden sorumlu olan amigdala ile bağlantılıdır. Müzik dinlerken, amigdala müzikal uyaranları işler ve bu uyaranlara duygusal bir yanıt oluşturur. Örneğin, hoşa giden bir melodi veya ritim, amigdalayı aktive ederek dopamin salgılamasına ve dolayısıyla olumlu duygusal tepkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Benzer şekilde, müziğin hüzünlü veya tehditkar bir tonu, amigdalayı aktive ederek negatif duygusal tepkileri tetikleyebilir. Örneğin bizi korkutacak bir seste kıllarımızın dikleşmesi ve vücudumuzun aniden sıcaklık kaybetmesi de bundan dolayıdır. Beyin, tehditkar bir ses algıladığı vakit (bu işten özellikle amigdala sorumludur) kaçmamız için vücudumuzun üst kısımlarında kan akışı yavaşlar ve bacaklarımızda artar. Bu da soğuk hissetmemize ve buna bağlı olarak kıllarımızın dikleşmesine sebep olur.

Müzik terapisi ise, müzikal aktivitelerin ve deneyimlerin bilinçli bir şekilde ve sistemli olarak klinik bir ortamda kullanılmasıdır. Müzik terapisi; bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel sağlık gibi çeşitli alanlarda faydalar sağlayabilir. Özellikle; ruh sağlığının iyileştirilmesi, stresin azaltılması, anksiyete ve depresyonun yönetilmesi, iletişim becerilerinin geliştirilmesi, özgüvenin artırılması ve ağrı yönetimi gibi konularda müzik oldukça etkili olabilmektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Örneğin, Avusturya Meidling Klinik’te çalışmakta olan Dr. Gerhard Kadir Tuçek, komadaki hastalara Türk müziği dinlettiklerini ve yoğun bakımdaki hastaların çoğunda da olumlu sonuç aldıklarını belirtmektedir. Meidling Klinik’te yoğun bakımda tedavi görmekte olan hastalara, her gün 20–30 dakika arasında dinletilen Türk müziği ya da Klasik Batı müziği sonucunda, hastaların kımıldatamadıkları organlarını çalıştırabildikleri ortaya çıkmıştır.^[5]

Müzikle tedavi, özellikle Türk müziğinde asırlardır kullanılmaktadır. Türk müziğinde kullanılan makamlar, melodik yapıları ve duygusal derinlikleriyle bilinirler ve insanın zihinsel ve ruhsal sağlığını desteklemek için kullanılırlar.

Sonuç

Sonuç olarak, müzik insan beyni üzerinde çeşitli etkiler yaratan güçlü bir uyarıcıdır. Müziğin dinlenmesi, işlenmesi ve üretilmesi sırasında beynin farklı bölgeleri aktive olur ve bu da duygu, hafıza, öğrenme ve motor beceriler gibi çeşitli işlevleri etkiler. Araştırmalar, müziğin insan sağlığı üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu göstermektedir. Özellikle, müzik terapisi gibi müzik tabanlı tedavi yöntemleri, ruhsal sağlık sorunlarının yönetilmesinde, stresin azaltılmasında ve rehabilitasyon süreçlerinde etkili bir destek olarak kullanılmaktadır. Ancak, müziğin beyne etkisinin hala tam olarak anlaşılmamış birçok yönü bulunmaktadır ve bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.