Hafıza Aktarımı | Bilinç Kopyalamaya Ne Kadar Yakınız?

Bir gün beynindeki anıları, düşünceleri ve hatta bilincini dijital bir sisteme aktarabileceğini düşün. İşte o gün... kapıda.

Beyin-Bilgisayar Arayüzleri (BCI) Nedir?

Beyin-bilgisayar arayüzü (Brain-Computer Interface - BCI), beynin elektriksel aktivitesini okuyarak, bunu bir bilgisayara ileten ve ardından bu veriyi anlamlı komutlara dönüştüren sistemlerdir. Yani beyin elektrik üretir, bilgisayar o elektriği “anlar.”

Beynimiz saniyede yaklaşık 100 milyar nöronun ateşlemesiyle elektrik üretir. Bu ateşlemeler “aksiyon potansiyeli” denen bir olayla gerçekleşir. Her aksiyon potansiyeli küçük bir “klik” gibi düşünebilirsiniz, ama saniyede milyonlarcası oluyor. Bu “klik”ler birlikte senin düşüncelerini, hislerini, hareketlerini oluşturuyor.

Basit açıklama:

Beynin, düşünce üretirken yaptığı şey aslında “elektrik sinyali çıkarmak.” Tıpkı telefonunun titreşim motorunun çalışması gibi. Sen "kalk" diye düşünüyorsun, beyin o düşünceyi elektrik sinyaliyle kaslara iletiyor. Bilgisayar da diyor ki: “Ha, bu sinyal kolu kaldır demekmiş gibi gibi”

Elon Musk’ın Neuralink projesinde, maymunlar düşünerek bilgisayar oyunu oynuyor. 2024’te ilk insana çip takıldı ve adam düşünerek mouse'u hareket ettirdi. Sıradaki hedef: konuşamayan kişilerin düşüncelerini yazıya dökmek.

Hafıza Nedir Abi? Neden Aktarılabilir?

Hafıza, beynin nöronları arasındaki bağlantıların (sinapsların) belirli örüntülerde organize olmasıdır. Düşün bir lego seti gibi: her anı, her bilgi bir legoyu farklı bir yere takmak gibi. Bu bağlantı örüntüsü senin çocukluk hatıran, annenin sesi ya da dün izlediğin video olabilir.

Bu sinaptik örüntüler, elektriksel aktiviteyle kodlanır. Ve bu kodların bir kısmı EEG, ECoG (elektrokortikografi), fMRI gibi cihazlarla okunabilir.

Hafıza, beynin içinde “nöronların el ele tutuşması” gibidir. Bir koku duyduğunda hatırladığın çocukluk anısı, o sinaptik zincirin yeniden canlanmasıdır. Bu zinciri “kopyalarsan”, anıyı da kopyalamış olursun. Yani Matrix’teki “Kung Fu yükledim” sahnesi, teorik olarak mümkün.

Hafıza Aktarımı Mümkün mü? Gerçek Deneyler Var mı?

Evet. Ama şimdilik basit seviyelerde. Fareler ve maymunlarla yapılan bazı deneylerde, bir hayvana öğretilen bilgi, bir başkasına elektrik sinyalleriyle aktarılabildi.

Örnek Deney (2013 - Duke Üniversitesi):

Bir fareye bir labirent öğretiliyor. Daha sonra o farenin beyin aktivitesi kaydediliyor. Bu kayıt, başka bir fareye aktarılıyor. Diğer fare, hiç deneyimlemeden labirenti çözmeye başlıyor. Ne oldu şimdi? Tecrübe transferi.

İnsan Deneyleri:

2019’da yapılan deneylerde, insanlar düşünceyle yazı yazabildi. 2022’de ise bir hastanın “konuşma bölgesi” olmayan beyin kısmından düşünceler okundu. Yani adam konuşamıyordu ama cihaz onun ne demek istediğini yazıya dökebildi.

Beynin bir şeyi öğrendiği anda çıkardığı sinyaller, başka bir beyne aktarılırsa... o kişi sanki öğrenmiş gibi davranıyor. Yani khabibin beyninde güreş öğrenirken çıkardığı sinyalleri size aktarırsak, muhtemelen bir UFC kemeri getirmeniz mümkün olabilir.

Bu şu anda tam anlamıyla olmasa da başladı. Temel bilgiler, refleksler, yön bulma gibi şeyler aktarılabiliyor.

Bilinç Aktarımı Mümkün mü?

Şimdi geldik konuya. Hafıza ayrı şey, bilinç başka. Bilinç dediğimiz şey, “ben şu an kendimin farkındayım, bu yazıyı okuyorum ve varım” hissi. Bunu aktarabilmek için sadece hafızayı değil, kişiliği, algıyı, hisleri, her şeyi aktarmak gerekir.

Henüz tam anlamıyla bilinç aktarımı yapılmadı. Ama birkaç teori ve teknoloji bu hedefe çok yakın:

Whole Brain Emulation (Tam Beyin Simülasyonu)

Beyni, bir bilgisayar modeline %100 sadık şekilde taklit etmek. Nöron nöron, bağlantı bağlantı tarayıp birebir dijital kopyasını oluşturmak.

Connectome Mapping (Bağlantı Haritası)

Tüm nöronların kimle bağlantılı olduğunu çıkaran bir harita. 2023’te bir meyve sineğinin beyni %100 haritalandı. İnsan için bu henüz imkansız gibi... ama sadece şimdilik.

Bilinç, bir bilgisayar programı gibi düşün. Programı anlamak için her satır kodu bilmen lazım. Eğer beynin bütün bağlantılarını çıkarırsan, o kişiyi dijital olarak yeniden yaratabilirsin. Tam olarak “Black Mirror” dizisindeki gibi.

“Benim Beynimi Yedeklersen, O Ben mi Olurum?” (Felsefi Bölüm)

Bu soru, bilemiyorum. Diyelim ki beynin dijital kopyası alındı. O kopya düşünmeye başladı. Senin anıların var, senin gibi konuşuyor, senin gibi seviyor... Ama sen ölmüşsün. Şimdi o yapay zeka “sen” mi?

Hayır ve evet.

Bu bir çeşit “bilincin klonlanması.” Aynı kitap iki yerde basılabilir ama kopya olan seni hissetmez. O sadece seni taklit eder. Bu yüzden gerçek bilinç aktarımı sadece teknolojiyle değil, varlık felsefesiyle de ilgilidir.

Yani, örneğin sizin ismini A,

Size A1 diyelim. Kopyaladığımızda A1 ama aslında o A1-kopya, sizde olsa, sonuçta o sizin kopyalanana kadar ki tüm haliniz, ama kopyalandıktan sonra hala bir etkileşim yoksa, sizden farklı kararlar alabilir. Veya farklı çözümler yapabilir. Yani o siz değilsiniz adı üstünde sizin bir kopyanız. Siz öldüğünüzde, o yaşamaya devam eder. Siz olarak ama sadece sizi oluşturan şeylerin bir yansıması olarak.

Agora Bilim Pazarı

Evlilik Meselesi

“YILIN EN İYİ KİTABI” seçkilerinde

New York Times • NPR • Seattle Times • Publisher’s Weekly • The Times

Pulitzer Ödüllü Middlesex’in yazarından

On dokuzuncu yüzyılın büyük aşk hikâyeleri artık yalan mı oldu? Peki, yeni bir aşk hikâyesi anlatmak mümkün mü, içinde modern zaman gerçekleri, değişen roller, evlilik öncesi anlaşmalar, boşanmalar olsun…

1980’lerdeyiz… İflah olmaz romantik ve edebiyat tutkunu Madeleine Hanna, üniversite bitirme tezi için Jane Austen ve George Eliot’ın eserleri üstünden Victoria dönemindeki evlilik kurgusunu sorgulamakla meşgul. Tez konusu hayatını da ele geçirmiş durumda: Madeleine tutkulu, şiddetli ve ıstırap dolu bir aşk öyküsünün kahramanı. Üstelik aşkının diğer ucunda bir değil, iki erkek var: zeki, çekici biyoloji öğrencisi Leonard ile içine kapanık, kuşkularla dolu teoloji öğrencisi Mitchell.

Üniversite bitse de üçgen ayakta kalacak; gençliğin bitişiyle birlikte yüzleşecekler, hayatın anlamı ve aşkın gerçek doğasını sorgulamaya birlikte sürüklenecekler.

Bakir İntiharlar ve Middlesex’le adını çağdaş edebiyatın büyük ustaları arasına yazdıran Jeffrey Eugenides, Evlilik Meselesi’nde bize genç ve idealist olmanın, fikirler ve kitaplarla yanıp tutuşmanın coşkusunu hatırlatıyor.

Devamını Göster

₺261.00

Satın Al Tüm Ürünler

(Yani "SİZ" dediğimiz şey gider. Ama dışarı da görünen nerdeyse "size" yakın bir şey olurdu.)

“Beyin çok karmaşık, bunu başaramayız.”

Hadi len ordan, içine bakıp "aa çok karmaşık benden bu kadar" mı dedin? Bir zamanlar uçmak da “imkansız”dı. Şu anda sinek beyninin %100 dijital haritası çıkarıldı. Bu, insan için de sadece zaman meselesi.

“Dijital olan, ruh taşıyamaz.”

Bilim, ruhun varlığıyla değil veriyle ilgilenir. Ve beyin, düşünceyi veriye dönüştüren bir organdır. Hafıza = elektrik = veri = aktarılabilir. ;)

“Kopya ben değilim.”

Aynaya baktığında gördüğün sen misin? Hücrelerin 7 yılda bir değişiyor. “Sen” dediğin şey zaten sürekli kopyalanan bir bilinç akışıdır. Dijital kopya sadece bu sürecin modern bir versiyonudur. Yani kopya sen değilsin belki ama sende bir gerçek olmayabilirsin belki de?

SONUÇ: Beyin ve Gelecek

İnsanlık ilk kez tarihte beden ölümlü, bilinç ölümsüz bir geleceğe yaklaşıyor. Hafıza aktarımı, beyin-bilgisayar bağlantıları, bilinç modellemesi… Tüm bu gelişmeler, bir gün ölümden sonra dijital varlık olarak yaşama fikrini mümkün kılıyor.

Gelecekte torunların, büyükbabasının “yapay zekâ kopyasıyla” sohbet edecek. Ve o kopya: “Sen doğmadan önce bu sokakta oynardık,” diyecek. Çünkü o sensin. Ama değilsin. Ama belki de öylesin. Kim bilir?