GELECEĞİNİZ GEÇMİŞİNİZİ DEĞİŞTİRİR | Kuantum Fiziği

Bilim tayfa kendi aralarında şöyle düşündü:

"Ya biz kuantum fiziği diyip diyip duruyoruz, ama şu olay kafamızı patlattı:

Elektron aynı anda iki yerden nasıl geçiyor lan?

Ee kardeşim biz bakınca neden tek yerden geçmiş gibi davranıyor?"

Hmm, acaba bizim gelecekte yapacağımız bir "ölçüm", geçmişte elektronun ne yaptığına etki ediyor mu?

YANİ BABACIM BİZ BAKINCA DEĞİL, BAKMAYA KARAR VERİNCE EVRENİN GEÇMİŞİ DEĞİŞİYOR MU?

"Hadi lan ordan"

Delayed-choice quantum eraser (Gecikmiş seçim kuantum silgisi deneyi)

Hayal et. Bizim bi tane foton arkadaş var adı da Fırıldak Necmettin. Necmettine diyorsun ki şu karanlık koridorda dümdüz yürü.

Koridorun en sonunda 2 kapı var. (karanlık olduğu için biz o 2 kapıyı göremiyoruz.)

Oda A (A kapı)

Oda B (B kapı)

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Sen diyorsun ki:

"Geç içeri, ama ben bakmıyacam, sen ne yaparsan yap."

Necmettin geçiyor, ve yerde ayak izini bırakıyor. Ama sen bakmadığın için hem A hem B odasında ayak izi çıkıyor. Yani fırıldak necmettin sanki "iki kişi olmuş" ve hem A'dan hem B'den geçmiş gibi düşün.

Yani necmettinimiz sen bakmayınca 2 olasılığı da birden gerçekleştiriyor. Normalde ya A 'dan geçersin ya B odasından geçersin. Bizim fırıldak bu 2 olasılığı aynı anda yapıyor. (Süperpozisyon)

BİLİMSEL OLARAK

Fotonlar (ışık parçacıkları) iki yarıklı bir düzeneğe gönderiliyor.

Arka tarafta bir dedektör var (duvar gibi düşün, ayak izi orda çıkıyor).

Eğer hangi yarıktan geçtiğini anlamazsan,

“girişim deseni” dediğimiz dalgalı iz çıkıyor yani aynı anda iki yerden geçtiğini gösteren şekil.

"FOTON AYNI ANDA 2 YARIKTAN GEÇİYOR"

AMA BİZ BİR CİNGÖZLÜK YAPIYORUZ:

Şimdi biz bu fırıldağı yolladık ya. Senle ikimiz şimdi necmettin nerden geçti göremiyoruz. Karanlık çünkü. Ama şimdi kendimize şunu soralım:

“Lan biz acaba necmettin hedefe vardıktan sonra ‘hangi yarıktan geçmişti?’ diye bakarsak nolur?”

Ve o yüzden:

Fırıldak necmettinin klonunu oluşturuyoruz (aynı anda ikiye bölünüyor).

Agora Bilim Pazarı

Wundersmith – Morrigan Crow'un Gerçek Kimliği

Waterstones Çocuk ve Gençlik Kitabı Ödülü’nü kazanan; Amazon, Times, Bookseller tarafından yılın kitabı seçilen ve 38 dile çevrilen NEVERMOOR serisinin ikinci kitabı.

“Sana bahşedilmiş bir lütuf var, Morrigan. Ve onun ne anlama geldiğine sadece sen karar verebilirsin. Başkası değil.”

Morrigan üstündeki ölümcül laneti atlatıp gizemli Wunderous Cemiyeti’ne katılmayı başardı. Ama Nevermoor hakkında öğrenmesi gereken daha çok şey var.
Bolca sihir, hayal gücü ve dostluk bulmayı umduğu Wunderous Cemiyeti’nde, önce okul müdiresi onu feci kırıcı –ve sıkıcı– tarih derslerine mahkûm ediyor, ardından sonsuza dek kardeşlik yemini etmiş ekip arkadaşları birdenbire ona sırtını dönüyor. Gerçek apaçık ortada: Eskiden iyilikle anılan Wundersmith kelimesi, Ezra Squall gücünü kötüye kullanıp Nevermoor halkına ihanet ettiğinden bu yana karanlık ve korkunç bir anlama büründü. Onlar için Morrigan’a bahşedilmiş yetenek bir sihir değil, lanet. Burası onun evi olacaksa, önce Wundersmith’lere eski saygınlığını kazandırmak zorunda.

Ezra Squall onu karanlık tarafa çekmeye kararlı.
Hamisi “Şanlı Şerefli Kaptan Jüpiter Amantius North Hazretleri” ise
birer birer ortadan kaybolan cemiyet üyelerini aramakla meşgul.
Ama Morrigan Crow Kışdenizi Cumhuriyeti’nden, Nevermoor’daki
en nefret edilen kişi olmak için kaçmadı!

“Ustalıkla kurgulanmış. Hep daha fazlasını merak ettiriyor.”
New York Times

Devamını Göster

₺253.00

Satın Al Tüm Ürünler

Birini dedektöre gönderiyoruz (ayak izi bırakacak).

Diğerini arkaya dolaştırıp “hangi yarıktan geçtiğini” gecikmeli olarak öğrenmeye çalışıyoruz.

VEEEE ŞOK OLAY: SONUÇLAR

Sen necmettin hedefe ulaştıktan sonra onun klonuna bakıp "hangi yarıktan geçmişti?" dersen...

Fırıldak Necmettin geçmişte sanki tek yarıktan geçmiş gibi davranıyor.

Ve o güzelim “iki yerden geçmiş gibi” olan girişim deseni,

YOK OLUYOR!

Yerine düz, sade, “tek yarıktan geçti” deseni çıkıyor.

Yani anlamanız için, arkadaşı yolladınız arkadaşınız biz bakmıyorken 2 kapıdan aynı anda geçiyor ve ayak izi 2 kapıda da çıkıyor. Ama biz bunu ölçünce, 2 kapıdan birini seçiyor ve diğerinden ayak izi siliniyor. Normalde 2 olasılığı da birden yaparken, ölçümden sonra olasılığı bire düşürüyor.

BAK ŞİMDİ EN MANYAK YERİ:

Necmettin hedefe ulaşmış. Olay bitmiş.

Ama sen sonra "hangi yarıktan geçmişti bu fırıldak?" diye klonuna bakınca,

Geçmişte olan davranışını değiştirmiş gibi oluyor.

Bu şuna benziyor:

Necmettin var ya bizim fırıldak, geliyor mahalleye giriyor ama sen bakmıyorsun.

önünde necmettinin 2 kapı var

-A ve B kapısı- şimdi birinden geçmiştir. YOK, o diyor ki: "Hayır kardeşim ben ikisinden de aynı anda geçtim ya!"

Hadi lan ordan necmettin, bir dakika.

A ve B kapısının arkasında ki duvara bakıyorsun. "Bu ne?" girişim deseni var. Yani necmettin sanki 2 kişi olup iki kapıdan aynı anda geçmiş, iz bırakmış.

Hem orada hem burada

Ulan kesin biz bakmıyorken bu çakallık hile falan yaptı. Şuraya bi kamera koyalım da izleyelim şunu. İnanmıyorum.

Kamerayı koyduk, necmettin geldi. Fırıldak necmettin: "ahaaa! Kamera var lan burda!" Gözlendiğini anladı çakal.

Kamerayı görünce deli necmettin uslandı sadece tek kapıdan geçti. Ve girişim oluşmadı. Artık sanki aynı anda 2 kapıdan geçen bir manyak değilde, bir insan gibi olması gerektiği gibi tek bir seçim yaptı.

ABİ NASIL OLABİLİR? Tamam kamerayı kapatıyorum. (Gözlemlemeyelim.)

Yani necmettin kardeş geçerken izlemicem söz. Bu adam bu sefer gözlemlenmediğini anlayınca gene 2 kapıdan aynı anda geçti iz bıraktı! (Girişim deseni)

AMA DİYORUM Kİ: AHA YAKALADIM SENİ ŞİMDİ KARAR VERDİM AÇIYORUM KAMERAYI, HANGİ KAPIDAN GEÇTİĞİNİ GÖRMEM LAZIM!

Sonradan bile baksak, evren diyor ki: "Haa sen gördün mü? Tamam o zaman başta da o kapıdan geçti diyelim, diğer kapıdan hiç geçmemiş gibi yapalım."

Duvardaki iz silindi. Sanki hiç aynı anda geçmemiş gibi, sanki hiç olmamış gibi, evren geçmişi editliyor.

PEKİ BU NASIL OLUYOR?

Kuantum parçacıklar (foton, elektron, vs.),

gözlemlenene kadar süperpozisyonda, yani birden fazla ihtimalde aynı anda bulunuyor.

Ama ölçüm yaparsan ihtimaller çöküyor, sadece tek ihtimal kalıyor.

Ve bu deney şunu gösteriyor:

Gözlem sadece şimdiki zamanı değil, geçmiş zamanı da belirliyor olabilir.

Sen gözlem yapmaya karar verdiğinde, evrenin “CTRL+Z” tuşuna basılıyor gibi oluyor.

Bizim fırıldak necmettin diyor ki,

Beni kimse görmezse, ben her şeyim. Ama bir kişi bakarsa, ben sadece O'yum

Hadi lan ordan fırıldak seni, kesin bir düzeneğin vardır senin!

1999, ABD – Scully & Drühl tayfası