ABİ SALIN ŞU ADAMI | KUANTUM ZENO

Kuantum Zeno Etkisi:

Bir kuantum sistemini sürekli ölçersen, o sistemin hali değişemez.

Yani sürekli gözlem yapılan bir kuantum parçacığı, kilitlenir.

YANİ

Sınıftasın ve hoca anlık diyor ki: Kalkın fizik quizi yapacağım! Aboo! Hiçbir şey bilmiyoruz. Kesin 0 aldık. Ulan yanda ki arkadaş baya zeki, şuna çaktırmadan şöyle göz ucuyla.....

Fizik hocası da sizi sevmiyordur. Allah kahretsin hocanın gözler sizden ayrılmıyor. Size sinir oldu. Çekti sırayı yanınıza oturdu. Ulan ne değişik insan ya!

Bu durumda, kopya çekebilir misin? Hadi lan ordan kılını bile kıpırdatamazsın.

Atom durumu da böyle,

sanki kopya çekecekmiş gibi hareket edecek ama biri ona ha bire gelip hoca gibi "Hadi çözsene, napıyorsun, çözebiliyor musun" diyince, korkup hiç hareket edemiyor nerdeyse.

TEKNİK AÇIKLAMA (Peki Neden?)

Bir parçacığın kuantum hali, zamanla başka bir hale geçebilir (mesela temel halden uyarılmış hale).

Ama sen bu geçiş sırasında parçacığı sürekli ölçersen,

"State collapse" olur ve parçacık hep başlangıçta kalır.

Çünkü ölçüm yapmak, parçacığın süperpozisyonunu bozar.

Her ölçümde yeniden başa dönersin.

Yani ölçüm yapmak = "durdur tuşuna basmak".

Yani bir atoma her 0.00001 saniyede bir "Sen ne yapıyorsun la?" dersen,

o da tırsıp hiçbir şey yapamıyor.

Bununla atomları hareketsiz kitleyebiliyorsun. Resmen “bakarsan bozulur” değil, “çok bakarsan donakalır”. Zırt pırt ölçünce donuyor yani.

ÖRNEK VERELİM:

Fırına pizza attın.

Ama 2 saniyede bir kapağı açıp "pişti mi la?" diyorsun.

Ne olur? Isınmaz kardeşim. Her seferinde dışarı ısı kaçar, işlem sıfırlanır.

Aynı şekil, Atom bozulacak.

Ama sen 0.0000001 saniyede bir “bozuldun mu?” diye bakıyorsun.

Ne olur? Bozulamaz! Abicim adamı salarsan bozulacak, sen salmıyorsun.

Sen her seferinde onu "başlat" noktasına geri yolluyorsun.

Sürekli gözlem, hareketi kitleyen zincirdir.

SONUÇ: ÖLÜMSÜZ ATOM

Eğer bir atomun bozunmasını sürekli ölçersen,

Agora Bilim Pazarı

GENEL FİZİK

Devamını Göster

₺860.00

Satın Al Tüm Ürünler

O atom teorik olarak sonsuza kadar bozulmadan kalabilir.

Yani ölümsüzlük gibi bir şey.

Bunu laboratuvarda deneysel olarak yaptılar.

Ve atomları ölmesin diye gözlemlediler. Gerçek.

Bunu şöyle düşünebilirsiniz: Fizik quizinde hoca yanımıza oturdu ve artık kopya çekemiyoruz peki üstün fizik bilgimizi kullanarak soruları çözelim o zaman derken, tam soruya dikkatimizi toplamışken, hoca bir anda "Çözdün mü soruyu" diye soruyor ve dikkatimiz dağılıyor soruya tekrar başlıyoruz okumaya. Tam gene çözecekken gene "çözdün mü soruyu" diye soruyor. Yahu hocam salarsanız çözücem!

Burada ki mantık bu. Ve eğer hoca bu şekilde sürekli (sonsuza dek) bize bu soruyu sorup dikkatimizi dağıtırsa ve hep baştan başlarsak, soruyu sonsuza kadar çözemem ve böyle kalırız.

Kuantum Anti-Zeno Etkisi(TAM TERSİ)

Bir kuantum sistemine çok az ama çok "ayarında" müdahale edersen, sistemin hali daha hızlı değişir.

Yani az gözlem = daha hızlı bozunma/dönüşüm.

DİYELİM Kİ

bu sefer bu fizik hocası kafamıza dikilmek yerine ayağa kalktı ve: "yav bu çocuğa çok ayıp ettim, diğerleri de kesin kopya çekmiştir! Az diğerlerini de izleyim!" diyerek yanımızdan ayrılıp en önde ki kıza dadandı bu sefer. Aha fırsat bu fırsat! Hemen yanımızda ki adamdan kopya çekelim.

Hoca da her 20 dakika da bir gelip "çözüyorsun dimi" diyor. Ulan tabii ki çözüyorum sayende daha da hızlandım gözlemlemediğin için arkadaştan rahat rahat kopya alıyorum. Mantık bu.

Atom da aynen böyle:

Sürekli değil, ara sıra bakarsan

“Tamam ulan sal beni” der ve daha hızlı bozunur.

PEKİ NEDEN?

Normalde bir parçacığın belli bir ortalama ömrü vardır (mesela radyoaktif bir atom, x saniyede bozulur).

Ama eğer ölçümleri:

Çok az yaparsan ve uygun zaman aralıklarında yaparsan,

Sistem, sürekli ölçüme göre daha hızlı bir şekilde bozunabilir.

Neden? Çünkü ölçüm sistemle etkileşime girer ve bu etkileşim, bazen kuantum geçişini kolaylaştırır.

SONUÇ OLARAK

zırt pırt atoma bakarsam ve "bozuldun mu la, bozuldun mu la, bozuldun mu la" dersem, atom: "Kardeşim salsana artık, ulan sana inat bozulmuyorum" der bozulmaz (gözlemlerseniz sürekli bozulamaz) -> ZENO etkisi

ama eğer atoma zırt pırt bakmak yerine yalandan sanki eleman çokta umrumuzdaymış gibi 5-6 saniyede bir yalandan yoklarsak, bu seferde üzülür: "Ulan beni de kimse sevmiyor" diye düşünüp bozulması daha hızlı olur.

Zeno: "Çok bak -> değişmesin"

Anti-Zeno: "Az bak -> hemen değişsin"

Bence tıpkı insanlar gibi atoma da yerinde sevgi vermek lazım.