Gluten (veya glüten), bazı tahıl tanelerinde bulunan bir çeşit tohum depolama proteini grubudur. Her ne kadar "gluten" sözcüğü genellikle sadece buğday glutenlerinden söz ederken kullanılsa da, tıbbi literatürde prolamin ve glutelin isimli proteinleri doğal olarak barındıran tahılların tamamını kapsamak için kullanılmaktadır. Daha spesifik olaraksa, buradaki yazımızda detaylarına yer verdiğimiz çölyak hastalığını tetikleme potansiyeli olan tahıllardaki proteinleri kastederken kullanılmaktadır.

Gluten, hamurun istenen viskoelastisitesini sağlamak ve güçlü bir protein ağı geliştirmek için gerekli olan iki ana bileşen olan glutenin ve gliadin (bir çeşit prolamin) proteininden oluşmaktadır. Buğday proteininin %85-90'ını oluşturan gluten, HLA-DQ2/8 genotipli gluten duyarlı bazı kişilerde immünolojik bir reaksiyonu tetikler. Bu da ince bağırsak villuslarında semptomatik hasara neden olur ve Çölyak Hastalığı'na (ÇH) yol açar. Glutensiz diyet, Çölyak Hastalığı için etkili olan tek tedavidir. Glutensiz diyetin gluten metabolizması bozukluklarındaki etkisi tabloda yer almaktadır. 

Evrimle doğrudan ilgisi olmayan herkesin yakından tanıdığı bir sorudur bu: "Madem insanlar maymundan geliyor, şimdiki maymunlar neden insan olmuyor?" Soru, evrimle ilgili o kadar ikonik ve komik bir hale geldi ki, internette şunun gibi oldukça ilginç videolar bulmak bile mümkün:

Buna rağmen, soru aslında son derece önemli ve bilgilendiricidir. Ancak bu soruyu art niyetli amaçlarına, kendi öznel emellerine ve şahsi inançlarına alet eden evrim karşıtları ve bilim düşmanları, soruyu o kadar fazla "ayağa düşürdü" ki, evrime yeni giriş yapan birçok insan soruyu sormaktan ve cevabını aramaktan çekiniyor.

Alan Turing'in 1950 yılında Mind dergisinde yayımlanan "Computing Machinery and Intelligence" başlıklı makalesi, yapay zeka tarihi için bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Bu eserde Turing, daha sonraları "Turing Testi" olarak adlandırılacak olan fikri ortaya atarak makinelerin düşünme yeteneğini sorgulamış ve bilgisayar biliminin temel taşlarını döşemiştir. Bu test, insan bir "sorgucu"nun, hangisinin hangisi olduğunu bilmeden bir makine ve başka bir insanla yazılı olarak veya doğal dilde konuşmasını içerir. Sorgucu, makineyi insandan güvenilir bir şekilde ayıramazsa, makinenin insan benzeri bir zeka sergilediği kabul edilir.

Turing'in makalesi, tartışmayı zihin ve bilincin doğasına ilişkin soyut felsefi tartışmalardan pratik ve operasyonel bir perspektife temelden kaydırmaktadır. Bunu yaparak, insan düşünce sürecinin kendisini taklit etmek yerine, makinelerin insan zekasına davranışsal eşdeğerlik sergileme becerisine odaklanan zeka için net, ölçülebilir bir standart belirler. Bu pratik yaklaşım, sadece yapay zeka araştırmacılarına somut bir hedef sunmakla kalmamıştır, aynı zamanda psikoloji, bilişsel bilim ve bilgisayar bilimlerinden daha geniş bir disiplinlerarası katılımı davet ederek akıllı sistemlerin geliştirilmesinin önünü açmıştır. Turing'in çalışması bu nedenle sadece makinelerin yeteneklerine bir meydan okuma olarak değil, aynı zamanda zekanın doğasına ilişkin felsefi bir sorgulama olarak da hizmet etmekte ve onlarca yıllık tartışma, araştırma ve yeniliği teşvik etmektedir.

Büyük gıda şirketleri ve yatırımcılar, Ozempic ve diğer benzer kilo verme ilaçlarının milyonlarca insana ulaşmasını, Amerika'nın diyet endüstrisini altüst etmesini ve tüketicilerin nasıl besleneceği konusunda yeni sorular ortaya çıkarmasını sessizlikle izliyorlar.

Campbell Soup'tan Conagra Brands'e gıda üreticilerinin yöneticileri, ekiplerin tüketici davranışlarını değerlendirmeye ve bu davranışlara nasıl karşılık vereceklerine dair beyin fırtınası yapmaya başlamasıyla birlikte yatırımcılardan ilaçların potansiyel etkisi hakkında sorular almaya başladıklarını söyledi.

İnsanların deri rengi, siyaha yakın bir kahverengiden beyaza yakın renklere kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. İnsanlar arasındaki bu deri rengi (veya ten rengi) farklılığının yakın nedeni genetik faktörler ve/veya Güneş'e maruziyettir; ancak yaş, cinsiyet, hastalıklar, hormonlar, duygudurum gibi diğer faktörler de deri rengini kalıcı veya geçici olarak etkileyebilmektedir. İnsan popülasyonları arasındaki deri rengi farklılıklarının nihai sebebiyse, insan toplumlarının Dünya üzerinde farklı yaşam alanlarında yaşaması ve bu sırada deri altına ulaşabilen zararlı ultraviyole ışınlarının miktarının değişmesi nedeniyle, doğal seçilim yoluyla meydana gelen biyokimyasal bir adaptasyondur (evrimdir).^[1]

İnsan derisinin farklı renklerine etki eden birçok etmen vardır. Bu faktörlerin bir kısmı kalıtsal ve kalıcı etkilere sahiptir (yani evrimsel nedenlerdir); diğerleriyse gelişimsel etkilere sahiptir ve duruma bağlı olarak kalıcı veya geçici etkilere sahip olabilirler. Aşağıda, bu faktörlerin bir listesini bulabilirsiniz.

Bir dinozor deyince deyince aklınıza ne geliyor? Muhtemelen fotoğraftaki T. rex gibi bir canlı, öyle değil mi? Ya da Jurassic Park'ta gösterilen ve animasyonlarla süslenen birbirinden ilginç "canavar". Ancak o zamanlardan beri dinozorlara ait bilimsel bilgilerimiz oldukça gelişti ve birçok yanlış düşünce ortaya çıktı. Bilim bu düşünceleri aşmış olsa da, halk arasında bu mitlere halen inanılıyor ve dinozorlar hala eski bilgilerle anılıyorlar. Bu yazımızda bu mitlerden 5 tanesine değinerek bilgilerinizi biraz tazelemeye çalışacağız.

Önce birkaç temel bilgiyi verelim ve o konularda şüphe ve anlaşmazlık olmadığından emin olalım: herkesin yaygın olarak bildiği gibi, dinozorlar yaklaşık 65.5 milyon yıl önce, devasa bir göktaşının Dünya'ya çarpmasıyla başlayan bir dizi jeolojik olayın sonucunda, o zamanlarda yaşayan tüm türlerin yüzde 75'inden fazlasıyla birlikte haritadan silindi. Yani dinozorlar, o dönemde yok olan tek canlı grubu değildi; ancak en fazla dikkat çeken oldukları kesin. Dinozorlara ait sayısız bilgiyi, onlardan arta kalan fosillere bakarak ve evrimsel süreçte bugüne kadar gelmeyi başarmış torunları olan kuşları ve çok yakın akrabaları olan timsahları inceleyerek elde edebiliyoruz.