Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Dinozorlar Hakkında Muhtemelen Doğru Olduğunu Sandığınız 5 Mit!

Dinozorlar Hakkında Muhtemelen Doğru Olduğunu Sandığınız 5 Mit! Time
5 dakika
53,556
Tüm Reklamları Kapat

Bir dinozor deyince deyince aklınıza ne geliyor? Muhtemelen fotoğraftaki T. rex gibi bir canlı, öyle değil mi? Ya da Jurassic Park'ta gösterilen ve animasyonlarla süslenen birbirinden ilginç "canavar". Ancak o zamanlardan beri dinozorlara ait bilimsel bilgilerimiz oldukça gelişti ve birçok yanlış düşünce ortaya çıktı. Bilim bu düşünceleri aşmış olsa da, halk arasında bu mitlere halen inanılıyor ve dinozorlar hala eski bilgilerle anılıyorlar. Bu yazımızda bu mitlerden 5 tanesine değinerek bilgilerinizi biraz tazelemeye çalışacağız.

Önce birkaç temel bilgiyi verelim ve o konularda şüphe ve anlaşmazlık olmadığından emin olalım: herkesin yaygın olarak bildiği gibi, dinozorlar yaklaşık 65.5 milyon yıl önce, devasa bir göktaşının Dünya'ya çarpmasıyla başlayan bir dizi jeolojik olayın sonucunda, o zamanlarda yaşayan tüm türlerin yüzde 75'inden fazlasıyla birlikte haritadan silindi. Yani dinozorlar, o dönemde yok olan tek canlı grubu değildi; ancak en fazla dikkat çeken oldukları kesin. Dinozorlara ait sayısız bilgiyi, onlardan arta kalan fosillere bakarak ve evrimsel süreçte bugüne kadar gelmeyi başarmış torunları olan kuşları ve çok yakın akrabaları olan timsahları inceleyerek elde edebiliyoruz. 

Tüm Reklamları Kapat

Dinozorlara ait ilk fosiller bulunduğunda, bunların devlere veya bilinmeyen yaratıklara ait olduğu düşünülmüştü. Hatta bazı insanlar tarafından mitolojik yaratıklar olan ejderhaların ispatı olduğu yönünde bile kullanıldı! 1800'lerde bilim insanları bu fosillerin, şu anda yaşayan hiçbir canlıya ait olmadığını fark etmeye başladı. Nihayetinde, bunların çok uzun zaman önce yok olmuş türlere ait kalıntılar olduğu anlaşıldı. Böylece, İngiliz paleontolog, Darwin'in çok yakın dostu ama aynı zamanda teorisinin çok sıkı bir düşmanı olan Sir Richard Owen, "dinozor" kelimesini ilk kullanan kişi oldu.

Her ne kadar bugün elimizde dinozorlara ait on binlerce kalıntı bulunuyor olsa da, bunları analiz etmesi ve yorumlaması zor olabiliyor. İşte bu bizi, sözünü ettiğimiz mitlere getiriyor:

Tüm Reklamları Kapat

1) Dinozorlar aptal hayvanlar mıydı? 

Hayır! 1970'li yıllarda dinozorların zekasını hesaplamak için, beyinlerinin ağırlığını diğer hayvanların beyinlerinin ağırlığına kıyaslayarak yapılan bir analiz yöntemi geliştirildi. Bu analizin sonuçlarına göre Velociraptor gibi bazı dinozorların, bildiğimiz birçok hayvan türüne göre fazlasıyla zeki olduğu anlaşıldı. Dolayısıyla dinozorların aptal hayvanlar olduğu düşüncesi ciddi anlamda zayıflamış oldu. Tabii bu hayvanların zekasına yönelik güvenilir bilgiler elde etmek çok zor. Ancak torunları arasındaki kargalar ve papağanların müthiş zekası düşünülecek olursa, dinozorların da bir kısmının ortalamanın üzerinde zekaya sahip olmasını beklemek hata olmazdı.


Velociraptor

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

 

 

2) Brontosaurus var olan en büyük dinozor mudur?

Hayır! Gelmiş geçmiş en başarılı bilim-kurgu yapıtlarından biri olan Jurassic Park, birçok miti de halka taşıdı. Bunlardan birisi de, sürekli olarak yapılan Brontosaurus vurgusuydu. Bugün, bu filmleri izlemiş sayısız kişi, Brontosaurus isimli otoburların bilinen en büyük dinozor olduğunu sanmaktadır. Ancak bu devasa hayvanla ilgili "ufak" bir sıkıntı var: Brontosaurus diye bir cins asla var olmadı. Bu cins, 19. yüzyıl paleontologlarından O.C. Marsh tarafından isimlendirilmiştir. Ne yazık ki paleontolojide sıklıkla yapılan hatalardan biri yapılmış ve aslında Apatosaurus cinsine ait bir fosil yeni bir tür olarak tanımlanmıştır. Yine, bilimde sıklıkla yapılan bir şey olarak, çok çok kısa bir süre sonra, 1903 yılında, bilim insanları daha detaylı analizlerle bu hatayı tespit edip düzeltmişlerdir. Ne yazık ki Dünya'nın etrafındaki müzelerin fosil isimledirmelerini düzeltmesi 1970'lere kadar sürdü! Bu da, Brontosaurus efsanesinin popülerliğini açıklıyor. Daha fazlasını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz. [Bu yazının yazılmasından sonra, paleontoloji dünyasında beklenmedik gelişmeler yaşandı ve Brontosaurus geri döndü! Buradan bilgi alabilirsiniz.]

Apatosaurus
Apatosaurus
Wikipedia

3) Dinozorlar pullarla mı kaplıydı?

Hayır, hepsi değil! Dinozorlar sürüngenlerden evrimleşmiştir; tıpkı memeliler gibi. Ve tıpkı memeliler gibi, dinozorların da pullarla kaplı olmadığını bugün biliyoruz. Belki evrimsel süreç içerisinde dinozorların bazılarında tüylerin evrimleştiğini ve bu soy hatlarından ayrılan grupların bugünkü kuşlara evrimleştiğini duymuşsunuzdur. Günümüzde yapılan bazı keşifler, dinozorların bir kısmının "kısmen" değil, "tamamen" tüylerle kaplı olduğunu göstermektedir. Üstelik evrimsel süreçte görmemiz gereken geçişi de harika bir şekilde görebiliriz: geçtiğimiz dönemlerde keşfedilen iki ayak üzerinde yürüyen, 160 milyon yıl önce yaşamış bir dinozorun fosillerinde net bir şekilde hem tüy, hem de pul kalıntıları keşfedildi! Yani evrimsel süreçteki bir diğer ara basamak, net bir şekilde fosillerde kendini gösterdi. Bu durumda bilim insanları, tüylerin dinozorlarda sanılandan çok daha erken evrimleştiği ve önemli bir parçaları olabileceği fikri üzerinde durmaya başladılar. Sürüngenlerden ayrıldıktan sonra memelilerde süt bezleri ve kılların evrimleşmiş olması gibi, dinozorlarda da sürüngenlerden ayrılmaları sonrasında tüyler evrimleşmiş olabilir! 

4) Dinozorlar soğukkanlı hayvanlar mıydı?

Muhtemelen hayır! Yine, sürüngenlerin torunları olmaları bakımından dinozorların da soğukkanlı oldukları düşünülür hep. Ancak yine, memelilerin de sürüngenlerin torunu olmasına rağmen soğukkanlı değil, sıcakkanlı olmaları gibi, dinozorlar da soğukkanlı olmayabilir! Gerçekten de dinozorların büyüme hızı, yetişkinlikteki boyutları ve metabolizma hızları dayanarak yapılan filogenetik analizler, dinozorların ne soğukkanlı, ne de sıcakkanlı olduğu fikrini doğurdu: dinozorlar, "ılıkkanlı" olabilirler! Yine evrimsel sürecin harika örneklerinden birisi! Ilıkkanlı ne mi demek? Dinozorlar, ataları olan sürüngenler kadar çevre sıcaklığına bağımlı değillerdi; ancak kuzenleri olan memeliler kadar da başarıyla vücut sıcaklıklarını kontrol edemiyorlardı demek! Daha fazlasını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

5) Dinozorlar hantal mıydı?

Hayır! Filmlere konu olan devasa dinozorlar bile, sanılandan çok daha hızlı hareket ediyor olabilir. Örneğin Compsognathus üzerinde yapılan bilgisayar analizleri, saatte 65 kilometre hıza ulaşabildiği ve bu sebeple, bilinen en hızlı dinozor olduğunu gösteriyor. Bu dinozordan 6 kat daha büyük olan Tyrannosaurus rex'in ise saatte 29 kilometre hızla koşabildiği düşünülüyor. Bilinen en hızlı insan koşu hızının saatte 44.72 kilometre olduğu düşünülürse, bir T-rex'ten kaçma ihtimaliniz yok denecek kadar azdır diyebiliriz. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
37
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 49
  • Bilim Budur! 26
  • İnanılmaz 21
  • Merak Uyandırıcı! 18
  • Muhteşem! 13
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Umut Verici! 4
  • Grrr... *@$# 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Talk Nerdy to Me | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/09/2023 20:59:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2701

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sivrisinek
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Çiçek
Renkler
Aşırı
Obezite
İnsan Evrimi
Venüs
Fosil
Müfredat
Kuantum Mekaniği
Dişler
Vejetaryen
Algoritma
Hastalık Kataloğu
Çocuklar İçin Bilim
Sayı
Zeka
Sars-Cov-2
Arkeoloji
Yıldızlar
Balık Çeşitliliği
İlişki
Çalışma
Aslan
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Dinozorlar Hakkında Muhtemelen Doğru Olduğunu Sandığınız 5 Mit!. (20 Eylül 2014). Alındığı Tarih: 28 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2701
Bakırcı, Ç. M. (2014, September 20). Dinozorlar Hakkında Muhtemelen Doğru Olduğunu Sandığınız 5 Mit!. Evrim Ağacı. Retrieved September 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/2701
Ç. M. Bakırcı. “Dinozorlar Hakkında Muhtemelen Doğru Olduğunu Sandığınız 5 Mit!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Sep. 2014, https://evrimagaci.org/s/2701.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Dinozorlar Hakkında Muhtemelen Doğru Olduğunu Sandığınız 5 Mit!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 20, 2014. https://evrimagaci.org/s/2701.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close