Yabancı Dil Öğrenmek İçin, Ana Dilde Altyazı mı, Yoksa Öğrenilen Dilde Altyazı mı Kullanılmalıdır?

Yeni bir dil öğrenirken o dile olabildiğince fazla maruz kalmak önemlidir. Bunu sağlamanın en iyi yollarından biri, öğrenmek istediğiniz dilde film ya da diziler izlemektir.

Yabancı bir dildeki bir videoyu izlerken altyazı olması, olmamasından genellikle daha iyidir.^[1] Ancak bu noktada aklımıza şu soru gelebilir: Acaba kullanılacak en iyi altyazı şekli hangisi? Bu soru çok önemlidir; çünkü kullandığımız altyazı şekliyle ilgili ufak bir değişiklik, dil öğrenme sürecimizin verimliliği üzerinde oldukça büyük bir etkiye sahiptir.

Bu makalede, ne tür altyazılar kullanmanın en etkili olduğunu ve dil öğrenme sürecinin hangi noktasında olduğunuza bağlı olarak altyazı tercihlerinizin nasıl değişmesi gerektiğini öğreneceksiniz.

Ana Dilimizde Altyazılar mı, Öğrendiğimiz Dildeki Altyazılar mı?

Araştırmalara göre, yabancı dilde bir materyal izlerken ana diliniz yerine öğrenmek istediğiniz yabancı dilde altyazı kullanmak genellikle daha faydalıdır; bu faydalar, kendini sadece belirli alanlarda gösteriyor olsa da. Örneğin:

• İkinci dil olarak İngilizce öğrenen Hollandalı öğrenciler, cümleleri anlamakta, İngilizce bir materyali İngilizce altyazılarla izlediklerinde, aynı materyali Flemenkçe altyazılarla izledikleri duruma nazaran bir miktar daha başarılı oldular.^[2]
• Ana dili İngilizce olan ve İspanyolca öğrenen bir grup öğrenciden İspanyol filmlerini İspanyolca altyazı ile izleyenlerinin, İngilizce altyazı ile izleyenlere göre kelimeleri tanıma konusunda daha fazla gelişim gösterdiği görüldü.^[3] Ayrıca bu öğrenciler filmlerden daha fazla keyif aldılar ve filmlerin içine daha rahat girebildiler.
• İngilizce öğrenen Türk üniversite öğrencileri arasından, İngilizce bir videoyu İngilizce altyazıyla izleyenlerin, Türkçe altyazılarla izleyenlere kıyasla videoyu izledikten sonra dinlediklerini anlama konusunda herhangi bir önemli gelişme göstermediği görüldü.^[4]

Anlayacağınız, fark çok büyük olmasa da ana dilimizde alt yazı kullanmak yerine hedef dilde altyazı kullanmak genellikle daha iyi sonuçlar vermektedir. Bunun yanı sıra, tercihlerimizin öğrenmekte olduğumuz dili hangi seviyede konuştuğumuza göre değişebileceğini aklımızda tutmakta fayda var.

Yabancı dilde altyazı kullanımı dil öğrenimi açısından genellikle daha iyi sonuç verse de özellikle başlangıç seviyesindeki öğrenciler zorlanabilmektedirler.^[5] Bu yüzden, eğer hedef dilde yeterli bir seviyede değilseniz, o dilde hem yazılı hem de sesli anlamda yeterli bir seviyeye gelene kadar altyazıları anadilinizde kullanmak daha faydalı olabilir.

Diğer Altyazı Türleri

Makalenin bu noktasına dek, yabancı bir dilde bir şey izler ya da dinlerken kullanılan en yaygın iki şemayı inceledik. Bu şemalar, bir video/ses kaydının anadilde ya da hedef dildeki altyazılarla birlikte bulunduğu şemalardı. Şimdiyse, daha az kullanılan ancak yine de öğrenme sürecine katkı sağlayabilecek diğer şemaları inceleyeceğiz.

Zıt Altyazılar

Zıt altyazılar; altyazıların hedef dilde, konuşmaların ise izleyicinin anadilinde olmasıdır. Dil öğreniminin kelime öğrenimi gibi bazı alanlarında anadilde altyazılar, hedef dilde konuşmaların olduğu videolar yerine tercih edilebilir.^[6]

Zıt altyazılar, özellikle başlangıç seviyesindeysek yararlı olacaktır; çünkü bizleri hedef dile maruz bırakacaktır ve bunu yaparken de bizleri karakterlerin neler söylediğini anlayabilmek için sürekli uğraşmak zorunda bırakmayacaktır.^[7]

Bunun yanında hedef dile daha pasif şekilde maruz kalmamızı sağladıkları için faydalıdırlar. Çeşitli şeyler izlerken altyazı ayarlarımızı hedef dile ayarlarsak, altyazıları kullandıkça, daha uzun metinleri anlayabildiğimizi fark edeceğiz.

Zıt altyazıların bir diğer önemli avantajı ise, hedef dilde film veya program bulmanın bazen daha kolay olmasıdır. Örneğin, anadilimizin İngilizce olduğunu düşünelim. Anadilimizde izleyebileceğimiz materyal sayısı, muhtemelen hedef dilde izleyebileceğimizden daha fazla olacaktır.

Ancak zıt altyazıların önemli bir dezavantajı ise şudur: Zıt altyazıları kullandığımız zaman, dil anlamında dinleme becerileri gibi bazı önemli noktalarda gelişemiyoruz. Elbette bu bu tür bir altyazıyı kullanmamamız gerektiği anlamına gelmiyor; fakat bu altyazıların da öğrenme süreci boyunca kullanacağımız tek altyazı olmadığını aklımızda tutmakta fayda var.

Özetle, zıt altyazılar faydalı olabilir; ancak sınırlamalarını da aklımızda tutmalıyız. Eğer bir dilde başlangıç seviyesindeysek zıt altyazılar hedef dile güvenli bir ortamda maruz kalmamızı sağlayarak kelime öğrenimini teşvik eder; ancak bu altyazı türünü kullanmak hedef dilin seslerine maruz kalmamamız anlamına geldiği için dilde yetkinliğimiz arttıkça farklı türde altyazılar da kullanmaya başlamalıyız.

Çift Altyazılar

Çift altyazılar, yabancı dildeki diyalogların hem yabancı dilde hem de anadilimizdeki altyazılar ile birlikte bulunduğu altyazı çeşididir. Bu altyazı türü bütün altyazı türleri içerisinde en çok bilgiyi sağlayan altyazı çeşididir.^[8] Bu izleyiciye pek çok bilgi sağlaması bakımından değerli olsa da bu altyazı türündeki problem, programı izlerken genellikle bütün bu bilgileri işleyecek zamanın olmamasıdır.

Bu problemle baş etmenin bir yolu, sürekli olarak ya yabancı dildeki ya da anadilimizdeki altyazılara bakıp sadece çeviriye ihtiyaç duyduğumuz durumlarda diğer altyazıya bakmaktır. Örneğin, eğer yabancı dildeki altyazılara odaklanıyorsak, muhtemelen sadece bir kelime ya da ifadenin çevirisine ihtiyacımız olduğunda anadilimizdeki altyazılara bakacağız.

Bazı platformlar normalde sadece hedef dildeki altyazıları gördüğümüz ancak bazı kelimelere geldiğinde programı durdurarak anadilimizdeki çevirisini gösteren altyazı servisleri sağlamaktadır.^[9]

Kısacası, bu altyazı türünün sağlıklı bir şekilde bulunduğu bir platform bulabilirseniz, bu altyazı tipi son derece faydalı olabilir. Ancak bunu kullanmanın programı izlerken bizi boğmamasına dikkat etmekte yarar var.

Hangi Altyazı Türünü Kullanacağınıza Karar Verirken Gözetmeniz Gereken Diğer Faktörler

Öncelikle, bir dili öğrenme konusunda ne kadar yeniysek, o kadar fazla bilgiye ihtiyaç duyarız. Hedef dilimizde geliştikçe, o dilde daha fazla şey anlayabiliriz; ancak bütün öğrenme türleri gibi, bu da bir süreçtir ve zaman gerektirir.

Bunun dışında, insanların kişisel tercihleri arasında pek çok fark olabilir. Yani farklı insanlar farklı şekillerde öğrenirler ve farklı öğrenim araçları kullanarak bunlardan daha fazla yararlanabilirler. Bu nedenle kullanacağımız altyazıyı seçerken farklı şeyler denemeli ve bizim için hangisinin en iyisi olduğuna karar vermeliyiz.

Son olarak, hangi altyazı türünü seçeceğimize karar verirken en önemli faktör, sizi o dille ilgilenmeye iten motivasyondur. Eğer hedef dilimizle ilgilenmezsek, asla öğrenemeyiz.

Bu yüzden, eğer bir materyali anlaması çok zor olduğu için izlemiyorsak, kendimizi daha rahat hissetmemizi sağlayacak değişiklikler yapmak daha iyi olacaktır - hedef dilimizle iç içe olmamız şartıyla elbette. Ancak dil öğrenmenin bazen zorlayıcı olabileceğini ve başlangıçta korkutucu gözükse de eninde sonunda daha karmaşık metinleri anlayabilecek seviyelere gelecek kadar gelişmeniz gerektiğini hatırlamalıyız.

Özet ve Sonuçlar

• Bir film, dizi ya da hedef dilinizde herhangi bir materyal izlerken altyazı kullanmak genellikle daha faydalıdır.
• Yabancı dildeki altyazılar anadildekine göre genellikle biraz daha faydalıdır. Ancak eğer başlangıç seviyesindeysek hem altyazıları hem de diyalogları yabancı dilde anlayabileceğimiz bir seviyeye gelene kadar muhtemelen anadilimizde altyazılar kullanmamız gerekecek.
• Altyazı türleri iki tanedir: İlki yabancı dildeki altyazıların ana dildeki diyaloglarla birlikte bulunduğu zıt altyazılar, ikinci ise yabancı dildeki diyaloglara hem hedef dilde hem de yabancı dildeki altyazıların eşlik ettiği çift altyazılardır.
• Hedef dildeki seviyemiz değiştikçe altyazı tercihimiz de muhtemelen zamanla değişecektir. Ayrıca, farklı insanlar farklı altyazı türleri tercih ederler. Bu nedenle hangisinin bizim için en iyisi olduğunu bulmak için denemeliyiz.
• Konu öğrenmeye gelince odaklanmamız gereken ana konu hedef dille geçirdiğimiz süreyi artırmak olmalıdır. Hal böyle olunca, motivasyonumuzu artırarak yabancı dilde daha fazla şey izlememizi sağlayacak altyazı türünü seçmeliyiz çünkü hedef dilde ne kadar fazla şey izlersek o kadar fazla şey öğreniriz.