Faraday Discussions dergisinin 2009 sayısında yayınladığı makalesinde George M. Whitesides, bir teknolojiye yönelik insanlığın (ve bilim camiasının) beklentilerinin zamanın bir fonksiyonu olduğunu söylemektedir.

İlk başta abartılı beklentilere sahibizdir; buna "abartı fazı" denir. Bu süreçte bir teknoloji (ya da keşif) hakkında abartılı, hatta kimi zaman tekrar edilemez iddialar ileri sürülür. Bunun hemen arkasından, söz konusu iddiaların hataları fark edildiğinde "hayal kırıklığı fazı" başlar. İnsanlar (ve bilim camiası), o bilim dalı, keşif ya da yeni teknolojinin aslında bekleneni veremeyeceğini fark eder. Burada, umutsuzluk hakim olur. Ancak bazıları, umutsuzluğun ötesine geçip gerçekleri görmeyi başarır ve yılmadan yoluna devam eder. İşte bu noktada, "gerçekleştirme fazı" başlar. Çünkü ilk etaptaki "abartılı iddialar" arasında gerçekten de isabetli olanlar vardır ve bilimin zorlu yollarında yürüyen insanlar, bunları ortaya çıkarıp söz konusu keşfin ya da icadın gerçek potansiyeline ulaşmasını sağlar.

“Kendi kendini iyileştiren biri olmak istedim.” diyor Chloe Angeline, “Kendini İyileştiren Ana" (Ing: "self-healing mama) adıyla bilinen Instagram hesabında. Antidepresanlar ve anksiyete ilaçları ona zombi gibi hissettiriyordu, bu yüzden o da kendini iyileştirmeye karar verdi. Ama tüm hikâye bu kadar değil. “Kendi kendini iyileştirme” ve “vücudun kendini iyileştirmesine yardım etmek” gibi ifadeler genellikle tıp dışında kanıtlanmamış ve çürütülmüş müdahaleler için para ödemek anlamına gelir.

Angeline, “Healy” olarak bilinen bir ürün ailesini satmaya adanmış çok seviyeli pazarlama makinesinin bir parçası. Bu cihazlar, bilezik ya da kulak memesi elektrotları aracılığıyla hafif bir elektrik akımı sağlayan avuç içi büyüklüğünde uzaktan kumandalara benziyorlar ve çok pahalılar. Bazılarının tek seferlik satın alımlar, diğerlerinin ise aylık abonelik gerektiren akıllı telefon uygulamalarıyla birlikte kullanılması gerekiyor. Ayrıca bir saat, kablosuz verici, beslenme uygulaması, dijital bulut servisi ve çeşitli aksesuarlar da var.

Kuduz; çoğunlukla enfekte bir hayvanın ısırması yoluyla bulaşan, insanlarda ve diğer memelilerde ensefalite (beyin iltihabına) neden olan, aşı yoluyla kolaylıkla önlenebilen ancak önlenmediği takdirde çok ölümcül olan, viral bir hastalıktır. Kuduz virüsü (Rabies lyssavirus), memelilerin merkezi sinir sistemini enfekte eder ve nihayetinde beyinde hastalık oluşmasına ve ölüme neden olur. Virüs, genellikle ısırıkları, sıyrıkları ve yaraları kontamine eden tükürük veya mukozal maruziyet yoluyla bulaşır. Ayrıca nakledilen nörolojik dokular (örneğin kornea) ve katı organlar yoluyla kuduz geçişi de belgelenmiştir.

Kuduzun ilk belirtileri; halsizlik veya rahatsızlık, ateş veya baş ağrısı dahil olmak üzere gribe benzer olabilir. Ayrıca ısırık bölgesinde rahatsızlık, karıncalanma veya kaşıntı hissi olabilir. Bu belirtiler günlerce sürebilir. Semptomlar daha sonra serebral disfonksiyon, anksiyete, konfüzyon ve ajitasyon şeklinde ilerler. Hastalığa yakalanma ile semptomların başlaması arasındaki süre genellikle 1-3 aydır ancak bu süre 1 haftadan az veya 1 yıldan fazla olacak şekilde değişebilir. Aradaki süre, virüsün merkezi sinir sistemine ulaşmak için periferik sinirler boyunca kat etmesi gereken mesafeye (dolayısıyla ısırığın vücuttaki konumuna) bağlıdır.

Bizler, üzerinde yaşadığımız Dünya'yı, barındırdığı karalar, içilebilir sular ve akciğerlerimize doldurabildiğimiz oksijen dolu atmosferi nedeniyle Evren'de bizler için var olabilecek tek ve kusursuz yaşam alanı olarak görmeye alışığız. Bu düşüncenin kaçınılmaz gibi gözüken sonuçlarından biri de bu çevrenin tam da bizlere uygun şekilde var edildiğini varsayma... Ancak bu varsayım (ve temel aldığı düşünce), baştan sona ve tamamen hatalı. Bunu, büyük bilimkurgu yazarı Douglas Adams, Otostopçunun Galaksi Rehberi'nde harika bir şekilde anlatıyor:

Şimdi hayal edin, bu durum bir su birikintisinin bir sabah uyanıp düşünmeye başlaması gibidir: "Bulunduğum bu dünya ilginç bir yer -bulunduğum bu delik ilginç bir delik- tam bana göre, öyle değil mi? Aslında bana şaşılacak kadar uyuyor, beni içinde barındırmak için yapılmış olmalı!" Bu öyle güçlü bir düşüncedir ki, güneş gökyüzünde yükselip hava ısınırken, su birikintisi de giderek buharlaşıp küçülür, küçülür ama o telaş içinde her şeyin iyi olduğuna inanmaktadır, çünkü bu dünyanın amacı kendisini içinde barındırmaktır, onu içinde barındırmak için kurulmuştur. Bu yüzden, su birikintisinin kaybolma noktasına geldiği an onu çok gafil avlar...

Egzersiz sonrası toparlanmayı hızlandırmak için kas esnetmenin değeri ya da değersizliği konusunda ciddi bir kafa karışıklığı var gibi görünüyor. “Esneme laktik asidi temizler!” ve buna benzer pek çok iddia ortalıkta dolaşıyor. Bunların herhangi biri doğru mu? Bir bakıma öyle.

Egzersiz sırasında kaslar çalışmaya zorlanır. Bu çalışma sırasında yakıt tüketilir, atık ürünler oluşur ve kas liflerinin yapısı çok sayıda mikro yırtık nedeniyle bozulur. Kıyaslama yapmak gerekirse bir ziyafet düşünün; yemek yenilir, çöp birikir (peçeteler, tavuk kemikleri vb.) ve masa düzeni bozulur. Bir sonraki ziyafetten önce, yiyeceklerin yeniden stoklanması, çöplerin temizlenmesi ve masaların yeniden kurulması gerekir. Kaslar için bir sonraki etkinliğe hazırlanma sürecine "iyileşme" denir. Bu süreçte kas, ağrı olmadan tam işlevine geri döner.

Hücreden hücreye iletişim sinaps adı verilen özelleşmiş bölgelerde gerçekleşir. Sinapslar iletim (transmisyon) için kullandıkları mekanizmaya göre iki ana sınıfa ayrılır: kimyasal ve elektriksel.

Kimyasal iletim genellikle nörotransmitter (sinir iletici) içeren keseciklerin kalsiyuma bağımlı bir süreç ile hücre membranı ile birleşmesini ve takiben presinaptik hücreden postsinaptik hücre üzerindeki belirli reseptörlere etki etmek üzere serbest bırakılan transmitter maddenin hücre dışına atılmasını (eksositozunu) içerir.

Tamagawa Üniversitesi Beyin Bilimleri Enstitüsü'nden Profesör Matsuda Tetsuya ve Kobe Üniversitesi İnsan Gelişimi ve Çevre Enstitüsü'nden Yardımcı Doçent Ishihara Toru'nun da aralarında bulunduğu bir araştırma grubu, çocuklukta yapılan egzersiz ile sonraki yaşamda bilişsel işlevin sürdürülmesi ve desteklenmesi arasındaki pozitif ilişkinin altında yatan, beynin sinir ağları ve korteks yapısıyla ilişkili değişiklikleri aydınlattı. Sonuçlar, 23 Mayıs 2021'de NeuroImage dergisinde yayınlandı.^[1]

Önceki on yılda yapılan araştırmalar, çocukluk döneminde egzersizin bilişsel işlevlerin gelişimini etkilediğini zaten göstermekteydi. Son bulgularsa, çocuklukta yapılan egzersizin bu faydalarının, orta yaş ve sonraki yaşamda bilişsel işlevlerin korunmasına ve desteklenmesine kadar uzandığını göstermiştir. Ne var ki bu pozitif ilişkiye ilişkin beyin işlevselliği ve yapısındaki değişiklikler henüz aydınlatılamamıştır. Yeni araştırma, beyindeki bu ilişkinin arkasındaki yapısal ve işlevsel değişiklikleri aydınlatmak için MRI (manyetik rezonans görüntüleme) kullanarak çocuklukta fiziksel aktivite ile sonraki yaşamda bilişsel işlev arasındaki ilişkiyi araştırdı.

Japonya'daki Nagoya Üniversitesi'nden araştırmacılar, eLife dergisinde yayınladıkları çalışmada iki veya daha fazla yırtıcının avı yakalamak için iş birliği yaptığı işbirlikçi avlanmanın beyinde karmaşık bilişsel süreçler gerektirmediğini keşfetti.^[1] İş birliği basit bir dizi kural ve deneyim temelinde ortaya çıkabiliyor. Bu bulgular, hayvanlar arasındaki iş birliği davranışının evrimini anlamak için önemli sonuçlar taşımakla birlikte iş birliği yapabilen yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesine de yardımcı olabilir. Bu tür sistemler, takım sporları ve sürüş simülasyonları gibi taktiksel eğitim durumlarında sanal yardımcılar olarak hizmet etme potansiyeline sahip.

Geçmişte yapılan araştırmalar, iş birliğine dayalı avlanmayı aslanlar ve şempanzeler gibi karmaşık sosyal davranışlar sergileyen memelilerle ilişkilendirmişti. Ancak, benzer davranışlar timsahlar ve balıklar gibi daha az gelişmiş bilişsel yeteneklere sahip türlerde de bulundu. Bu, bu tür iş birliğinin daha basit bir mekanizma ile açıklanabileceğini düşündürmektedir.