Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Berber Cerrahlar: Orta Çağ'da Berberler, Aynı Zamanda Cerrahlardı!

Berber Cerrahlar: Orta Çağ'da Berberler, Aynı Zamanda Cerrahlardı! My Heritage
7 dakika
15,939
  • Tıp

Günümüzde tıp doktorluğunun en saygın dallarından birisi kuşkusuz cerrahlıktır. Öte yandan klasik halk zanaatinin en önemli parçalarından birisi berberliktir. Peki bundan birkaç asır önce, bu ikisinin aynı meslek olduğunu biliyor muydunuz?

Berber-cerrahlık, kökenleri 13. yüzyıla kadar takip edilebilen bir meslektir. Bu dönemde şehirler henüz oldukça küçüktü ve birçok "popülasyon merkezi"nin kendisine ait bir hekimi ve hamamı ("banyo evi") bulunuyordu. İşte berber-cerrahlar, bu mini-şehirlerde görevlerini icra eden, hem saç ve sakal kesip, peruk takımı gibi kozmetik prosedürleri uygulayan, hem de kırık-çıkık düzeltme, ot-temelli tedaviler uygulama, kanama durdurma, diş çekimi, katarakt temizleme, kangrenli uzuvlara ampütasyon gibi çeşitli cerrahi operasyonları gerçekleştiren uzmanlardı. Ayrıca kupalama ve sülük tedavisi gibi sahtebilim uygulamaları da bu dönemde berber-cerrahlar tarafından uygulanıyordu. Bu kişilere "uzman" diyoruz; çünkü berber-cerrah olmak için bir kişinin 7 yılı bulabilen süreler boyunca çıraklık yapması gerekiyordu. Bu, birçok diğer meslekten daha uzun bir eğitim dönemi demektir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu berber-cerrahlar, operasyonlarını gizli ve steril ortamlarda değil; halka açık ve genellikle şehir merkezindeki bir gösteri ile icra ederlerdi; çünkü bir berber-cerrah ameliyatı, halkın eğlencelerinden birisiydi. İnsanlar operasyon etrafında toplanır, berber-cerrahın mesleğini icra etmesini izlerlerdi.

Franz Anton Maulbertsch'in "The Quack" isimli tablosunda berber-cerrahların çalışması görülüyor (c. 1785)
Franz Anton Maulbertsch'in "The Quack" isimli tablosunda berber-cerrahların çalışması görülüyor (c. 1785)
Wikipedia

İşin berberlik ayağı da oldukça ilginçti: Günümüzdeki berber/kuaför salonlarının dedikodu ve iletişim kaynakları olması tesadüf değil. Bundan asırlar önce, Bolonya'daki berber-cerrahların berber salonlarında Roma ve Venedik'ten gelen havadislerin yüksek sesle ve halka açık şekilde okunduğuna dair bazı tarihi kanıtlar bulmak mümkün.

Tüm Reklamları Kapat

Neden Hekimler Değil de Berberler?

Burada aklınıza takılabilir: O dönemde hekimlik zaten vardı; hatta çeşitli tıbbi uzmanlıklar da şekillenmeye başlamıştı. Cerrahlık gibi önemli bir dal, nasıl oldu da diğer hekimler tarafından değil, berberler tarafından icra edilmeye başlandı?

Bunun da ilginç ve karmaşık bir hikayesi var. Her şey; dini inançlar, hekimler arasında cerrahî uygulamalara yönelik bakış açısı ve... Rahiplerin saçları (veya kellikleri) ile başladı.

Dini İnançlar

İşin dini inançlar ayağında Katolik Kilisesi ve Hristiyanlık bulunuyordu. Tıp tarihinde cerrahi işlerle uğraşan ve hekim olmayan tek meslek grubu berberler değildi. 1215 senesine kadar cerrahi işlemler rahipler tarafından yapılmaktaydı; çünkü hem bu kişiler bir toplumun en eğitimli ve yetkin kişileri olarak görülüyordu, hem de insan vücudunu açmanın, insanın tanrısal kutsallığına potansiyel bir zarar verebileceğine inanılıyordu. Hatta öyle ki, 1200'lü yıllarda Katolik Kilisesi, hiçbir Hristiyan'ın kan dökmemesi gerektiğini ilan etti; bu da, hekimlerin berberlere daha da "kasap" gözüyle bakmasına, böylece cerrahinin saygın bir meslek değil, insanlık-dışı bir uygulama olarak görülmesine neden oldu. İşte bu, hekimler arasında cerrahî uygulamaların saygınlığını iyice azalttı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Berber-Cerrah (Miguel March)
Berber-Cerrah (Miguel March)
My Heritage

Hekimler Arasında Cerrahîye Bakış

Bu saygınlık değişimine bağlı olarak hekimlerin cerrahîye bakış açısı tamamen değişti. Orta Çağ'daki hekimler arasında cerrahlık, "daha düşük seviyeli bir uğraş" olarak görülüyor, bir uzmanlık yerine teknisyenlik olarak algılanıyordu. Hekimler, cerrahi işlemden geçmesi gereken kişilere danışmanlık yapsalar da, bizzat operasyon yapmaktan kendilerini uzak tutmaktalardı. Bunun yerine ya akademik işlerle uğraşıyorlardı ya da zenginlerin kalelerinde aile hekimliği ile uğraşıyorlardı. Dolayısıyla doktorlar cerrahi gibi "düşük seviyeli" bir işe zaman ayırmak istemiyorlardı.

Rahiplerin Kelliği

Peki ya iş nasıl berberlere kaldı? Rahiplerin kelliklerinden ötürü! Katolik kiliselerindeki hijyen standartlarından ötürü rahiplerin kafalarının üst kısmında kel bir bölge (İng: "tonsure") bırakmaları gerekiyordu. Bu nedenle her kilisede bir berber bulunması veya yetiştirilmesi gerekiyordu. Bu geleneğin tarihini 1000'li yıllara kadar takip etmek mümkün. Bu kişiler, sadece saç işleri ile uğraşmamak adına, bu kiliselerde diş çekme gibi operasyonları yapmayı ve kupa çekme gibi sahtebilimsel uygulamaları da öğrenmişlerdi. Öte yandan berberler, zaten halihazırda makas, ustura, jilet, bıçak gibi kesici ve delici aletlere sahip bir meslek grubu olarak, halkın cerrahî ihtiyaçlarını gidermeye en iyi aday olarak belirdiler.

St. Bartholomew'in Kelliği (Carlo Crivelli, 1473)
St. Bartholomew'in Kelliği (Carlo Crivelli, 1473)
Wikipedia

Papa Honorius III'ün rahiplerin cerrahî uygulama yetkisini elinden alarak, cerrahi işleri yapma yetkisini halka vermesi üzerine; hekimler arasında cerrahinin ilgi çekici olmayan bir çaba olmasından da ötürü, berberler bu görevi üstlendiler. Böylece rahipler, insan "ruhunu" hasta eden sebepleri tespit eden tanı koyucular konumuna geldiler; berberler ise buna bağlı olarak cerrahi operasyonlar yapan uzmanlar konumuna...

Bu durum, 1638 senesine kadar böyle devam etti. Bu süre zarfında berber-cerrahlar, kendilerine ait "odalar" inşa ettiler, organize oldular ve söz konusu uzmanlıklarını ellerinden gelen en iyi şekilde icra etmek için sınavlar, eğitimler, çıraklık okulları geliştirdiler. Her ne kadar hekimlik bu dönemde halihazırda oturmuş ve gelişmekte olan bir uzman mesleği olsa da, yine de modern tıbbın yanında neredeyse bir hiçti. Hele ki 14. ve 15. yüzyıllarda "ameliyat" kavramı daha halen bebeklik aşamasındaydı; neredeyse hiç gelişmemişti. Şöyle düşünün: Matbaa, 1452 yılında icat edildi. Amerika kıtaları, Avrupalılar tarafından 1492 yılında keşfedildi. Dolayısıyla bu dönemde insanlığın dünya algısı oldukça kısıtlıydı. İnsan vücudunu açmak, çeşitli hastalıkların sebeplerinden anlamak, bunları cerrahi yöntemlerle temizlemek gibi kavramlar halen bir uzmanlık olmaktan fazlasıyla uzaktı.

Hekimler Arası Gerginlik ve Hiyerarşi

İşin akademik çekişmeler ayağında da oldukça ilginç ve günümüzdeki rekabet ortamını yansıtan parçalar bulmak mümkün.

Tüm Reklamları Kapat

St. Cosme Koleji'nde iki ayrı hekimlik seviyesi bulunmaktaydı: Cerrahî yetkisi bulunan hekimler ve bulunmayan hekimler. Bunlardan ilkine uzun kuyruklu bir cübbe verilmekteydi; ikinci grubun cübbesi ise kısa kuyrukluydu. Bu kısa kuyruklu cübbeli hekimlerin cerrah olabilmeleri için ek bir sınavdan geçmeleri gerekiyordu. Bu cübbe uzunluğu arasındaki fark, hekimler arasında rekabet ve çekememezliği doğuruyordu; çünkü kısa-kuyruklu hekimlere göre, uzun-kuyruklu hekimler burnubüyük ve diğerlerine tepeden bakan bir yaklaşıma sahipti.

İşte bu nedenle kısa-kuyruklu hekimler, Paris'teki berberler ile işbirliği kurmaya başladılar. Onlara gizlice dersler vererek, insan anatomisi öğrettiler. Karşılığında ise çeşitli çevrelerde kısa-kuyruklu hekimlerin, güçlü bir dayanışmaya sahip berberler tarafından desteklenmesini bekliyorlardı. Bir grup hekim ile berberler arasındaki bu gizli anlaşma 1210'lu yıllardan 1499 yılına kadar devam etti.

1499 yılında berber-cerrahlar artık o kadar yerleşik ve donanımlıydılar ki, anatomik çalışmalarını sürdürmek için kendi kadavralarını talep ederek, anlaşmanın gizliliğini bozdular. Berber-cerrahların Fransa'daki cerrahî üstünlüğü, 1660 senesine kadar devam etti. O noktadan sonra ise hekimlerin cerrahî üstünlüğüne boyun eğmek durumunda kaldılar.

Cerrahinin Berberlikten Ayrılışı

17. yüzyılda ise, özellikle de İtalya'dan yayılan bir akım, berberlik ile cerrahiyi birbirinden ayırmaya başladı. İtalya'da cerrahi, berberlik ile pek ilişkili değildi; çünkü Bolonya, Salerno ve Padua'daki tıp okulları, hekim adaylarına üst düzey cerrahi eğitimi vermekteydi ve cerrahinin sınırlarını zorlayan araştırmalara imza atmaktaydı. Bu çalışmalar her geçen gün gelişip, bunlara bağlı olarak tıbbi prosedürler karmaşıklaştıkça; hekimlerin alandaki yetkinliği berberlerinkinin çok ötesine geçti. Böylece cerrahi, tekrardan tıbbi bir alan olmaya doğru kaymaya başladı.

Tüm Reklamları Kapat

1540 yılında Cerrahlar Birliği ile Berberler Birliği birleşerek Berber-Cerrahlar Birliği'ni kurmuşlardı. Ancak cerrahinin karmaşık bir uzmanlık alanı olmaya başlamasıyla birlikte, 1745 yılında İngiliz hekimler, berber-cerrahlar üzerine giderek artan bir baskı uygulamaya başladılar. Bu baskı, belli bir noktadan sonra iki birliğin yeniden ayrılmasına neden oldu. 1800 yılında Cerrahlar Birliği'ne "kraliyet odası" statüsü verildi ve böylece, Londra'da bulunan Cerrahî Kraliyet Okulu kurulmuş oldu.

18'inci yüzyıldan itibarense berberlik ile cerrahî, tamamen ayrı bir şekilde yollarına devam ettiler. Birkaç sembolizm haricinde...

Berber-Cerrahlardan Arta Kalan Sembolizm

Orta Çağ'ın berber-cerrahlarından geriye kalan tek şey, bir grup sembolizm olmuştur. Örneğin Avrupa ve Kuzey Amerika'daki berber salonlarında görülen meşhur kırmızı-beyaz berber direği, berber-cerrahlardan kalma bir işarettir. Bu direkteki kırmızının akan kan, beyazın ise o kanamayı durduran sargı bezi olduğu ileri sürülür. Mavi ise, genellikle sadece ABD'de eklenen bir renktir ve Amerikan bayrağının renkleriyle uyumlu olması için eklenmektedir.

ABD'den bir berber direği...
ABD'den bir berber direği...
Today I Found Out

Bir diğer sembolizm ise, günümüz İngilteresi'nde MRCS veya FRCS diplomasını alarak cerrah olan kişilerin "Doktor" ("Dr.") unvanını değil de, "Bay" ("Mr.") unvanını kullanmasıdır. Günümüzde cerrahi uzmanlığı, temel tıbbî eğitimi, doktora eğitimini ve en az birkaç yıllık cerrahî özel eğitimini gerektirse de; Orta Çağ'da herhangi bir eğitim almaksızın, sadece çıraklık ile elde edilebilen bir uzmanlık olarak görülmekteydi.

doi: 10.47023/ea.bilim.7388

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
56
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 29
  • Tebrikler! 18
  • Merak Uyandırıcı! 15
  • Bilim Budur! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • Muhteşem! 7
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 1
  • Korkutucu! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2023 13:27:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7388

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Fare
Deniz
Yapay Zeka
Eşeyli Üreme
Skeptisizm
Metal
Homo Sapiens
Kimya Tarihi
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Charles Darwin
Hafıza
Koruma
Böcek
Köpek
Kan Hastalıkları
Uyku
Toplumsal Cinsiyet
Hominid
Karanlık Enerji
Dışkı
Elementler
Şeker
Coğrafya
Aşılar
Kurt
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Berber Cerrahlar: Orta Çağ'da Berberler, Aynı Zamanda Cerrahlardı!. (4 Eylül 2018). Alındığı Tarih: 29 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7388 doi: 10.47023/ea.bilim.7388
Bakırcı, Ç. M. (2018, September 04). Berber Cerrahlar: Orta Çağ'da Berberler, Aynı Zamanda Cerrahlardı!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2023. from https://doi.org/10.47023/ea.bilim.7388
Ç. M. Bakırcı. “Berber Cerrahlar: Orta Çağ'da Berberler, Aynı Zamanda Cerrahlardı!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 04 Sep. 2018, https://doi.org/10.47023/ea.bilim.7388.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Berber Cerrahlar: Orta Çağ'da Berberler, Aynı Zamanda Cerrahlardı!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 04, 2018. https://doi.org/10.47023/ea.bilim.7388.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.