Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Kütleçekim Kilidi Nedir? Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?

12 dakika
8,718
Kütleçekim Kilidi Nedir? Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?
Evrim Ağacı Akademi: Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği Yazı Dizisi

Bu yazı, Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği yazı dizisinin 7 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Kütleçekimiyle İlgili (Muhtemelen) Bilmediğiniz 20 Gerçek!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Kütleçekim kilidi (veya "senkronize dönüş"), bir gök cisminin yörüngesindeki dönüş hızının, kendi etrafındaki dönüş hızıyla aynı (veya neredeyse aynı) olması sonucu, yörüngesinde dolaştığı cisme hep aynı yüzünü göstermesi olayıdır. Örneğin B cismi, A cisminin yörüngesinde kütleçekim kilidi altında dönüyorsa, A'dan B'ye bakıldığında, B'nin her zaman aynı yüzü görünecektir ve bir yüz her zaman arkada kalıp, A'dan bakanlara görünmez olacaktır. Ancak B'den A'ya bakan biri, A'nın kendi etrafında farklı bir hızda dönüyor olmasından ötürü her yüzü görebilirler.

Bu kilitlenme olayı iki cisimden sadece küçük olanı etkileyebileceği gibi (yukarıdaki örnekte B cismi), eğer iki cismin kütlesi birbirine yakın veya eşitse, iki cismi aynı anda etkileyebilir. Yani A ve B isimli gök cisimleri örneğimizde, A'dan B'ye bakan kişi B'nin hep aynı yüzünü görürken, B'den A'ya bakan kişi de A'nın hep aynı yüzünü görecektir.

Kütleçekim kilidinin en bilindik örneği Dünya ile Ay arasındaki olsa da bu fiziksel olgu evrenseldir ve Güneş Sistemi'ndeki birçok gezegen-uydu ikilisinde görülür (muhtemelen Güneş Sistemi dışında da yaygın bir özelliktir).

Tüm Reklamları Kapat

Dünya ve Ay Arasında Kütleçekim Kilidi

Bunu anlayabilmek için, Dünya ve Ay'ı gözünüzün önünde canlandırabilirsiniz. Şimdi de Ay'ın, kendi ekseninde dönmeden, sadece Dünya'nın etrafında hareket ettiğini hayal edin (aşağıda, sağ taraftaki durum). Bu durumda, Ay'ın her tarafını görme şansımız olurdu; çünkü Dünya etrafında döndükçe farklı tarafları bize görünür hâle gelirdi. Benzer şekilde, kendi etrafında hiç dönmemek yerine, şu anki dönüş hızının 2 katı hızda dönerek Dünya etrafında turlasaydı da 360 derecelik görüntüsüne sahip olurduk. Ama Ay kendi etrafında ve Dünya etrafında öyle bir hızda dönüyor ki, onun her zaman aynı yüzünü görüyoruz (aşağıda, sol taraftaki durum).

Sol tarafta, etrafında döndüğü Dünya ile kütleçekim kilidi altında bulunan Ay görülmektedir. Sağ tarafta ise Ay kendi etrafında hiç dönmeyecek olsa Dünya'dan nasıl görüneceği gözükmektedir. Çizimler ölçeğe göre yapılmamıştır.
Sol tarafta, etrafında döndüğü Dünya ile kütleçekim kilidi altında bulunan Ay görülmektedir. Sağ tarafta ise Ay kendi etrafında hiç dönmeyecek olsa Dünya'dan nasıl görüneceği gözükmektedir. Çizimler ölçeğe göre yapılmamıştır.
Wikimedia

İşte buna neden olan şey, kütleçekim kilidi olgusudur. Örneğin, Ay'ın Dünya etrafında 1 tam turu da, kendi etrafında 1 tam turu da 27 gün sürer, bu da onun yalnızca tek bir yüzünü görmemize yol açar. Her ne kadar herhangi bir anda Ay'ın %50 kadarı görünür olsa da, hiçbir gök cisminin yörüngesi kusursuz olmadığı ve bazı yalpalamalar ("librasyonlar") ve paralaks etkisi bulunduğu için, Dünya'dan Ay'a yönelik yapılan yer gözlemlerinde Ay'ın sadece %50'sini değil, toplamda %59 kadarını görebilmekteyiz.

Kütleçekim kilidi nedeniyle Ay'ın hatalı bir şekilde "karanlık yüzü" (İng: "dark side of the Moon") şeklinde isimlendirilen, bizden uzak tarafa bakan, dolayısıyla göremediğimiz yüzü, 1959 yılında Sovyetler Birliği tarafından gönderilen Lunar 3 uzay aracından önce hiç görülmemişti. Ancak sonradan Ay'ın arka tarafına gönderilen gözlem araçları sayesinde artık Ay'ın 360 derecelik, tam bir haritasına sahibiz.

NASA'nın Ay Gözlem Uydusu sayesinde elde edilen 360 derecelik Ay görüntüsü
NASA

Kütleçekim Kilidinin Oluşum Süreci

Bu durum, başından beri geçerli değildi elbette. Ay'ın daha yeni oluştuğu dönemde, kendi ekseninde ve gezegenimiz etrafındaki dönüşünün Dünya'yla hiç uyumlu olmadığından neredeyse eminiz; ancak hangisinin daha hızlı hareket ettiğini henüz bilmiyoruz. Bu kilit, aşağıda izah edeceğimiz süreç sonucunda, Ay'ın oluşmasından sonraki 1.000 yıl kadar kısa bir süre içinde oldu.

Tüm Reklamları Kapat

Aralarında bulunan kısa mesafe, Dünya'nın devasa kütleçekiminin etkisiyle Ay'ın şeklinin "bozulmasına" ve biraz ovalleşmesine yol açtı; böylece kusursuz bir küre değil de, yassılaşmış bir küremsi (elipsoid) olmasına neden oldu. Örneğin aşağıdaki görselde yeşil olan elipsoidin Ay olduğunu düşünürsek, Dünya ekranın sağ veya sol tarafında hayal edilebilir. Görülebileceği gibi Ay, Dünya'nın olduğu yönde uzamıştır. İşte bu uzamaya gelgit çıkıntısı denir (gelgitler, kütleçekim kuvveti kaynaklı esnemelerdir).[1] Bu çıkıntılar astronomik ölçekte oldukça küçüktür; ancak yine de Ay nedeniyle Dünya yüzeyi 40 santimetre kadar yükselmektedir![2]

Eğer kütleçekim kuvveti kaynaklı elipsleşme, cismin ana ekseni ile örtüşmezse, cisim üzerinde bu yönü düzeltecek yönde bir tork oluşur.
Eğer kütleçekim kuvveti kaynaklı elipsleşme, cismin ana ekseni ile örtüşmezse, cisim üzerinde bu yönü düzeltecek yönde bir tork oluşur.
Wikimedia

Kırmızı çizgi, Ay'ın ana eksenidir. Ay'ın kendi etrafındaki dönüşüne bağlı olarak bu eksenden sapma olur. Ancak bu sapma her yaşandığında, kütçekim etkisinin gelgit çıkıntıları üzerine daha fazla etki etmesinden ötürü, Ay'ın şeklini düzeltici bir tork (dönme momenti) oluşur. İşte bu tork, küçük cismin dönüşünü senkronizasyon noktasına dek, yani kütleçekim kilidi oluşana dek yavaşlatmaktadır.

Bu süreç, şöyle yaşanır: Henüz Ay Dünya ile kütleçekim kilidine girmemişken, bu gelgit çıkıntıları yörünge hareketi nedeniyle yüzey boyunca yer değiştirir. Her durumda iki çıkıntıdan biri, Dünya'ya daha yakın olacaktır.

Ancak Ay'ın jeolojisi (yani Ay'ı oluşturan malzeme), üzerine binen ve şeklini değiştirmeye çalışan kuvvete direnç gösterecektir. Ne var ki bu direncin şekli düzeltmesi anlık olarak yaşanmaz, belli bir süre alır. İşte bu süre zarfında çıkıntılar, Ay'ın dönme hızı nedeniyle çoktan yer değiştirmişlerdir. Yukarıdaki görselde Ay ile Dünya arasındaki ana ekseni gösteren kırmızı çizgiye, görselde olduğu gibi yukarıdan bakacak olursak, çıkıntıların görseldeki gibi ana eksenden kaymış olduğunu görürdük.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

İşte bu kaymadan doğan kütleçekim farkı, her zaman düzeltici bir rol oynamaktadır: Eğer Ay'ın kendi etrafındaki dönüşü, Dünya etrafındaki dönüşünden daha hızlıysa, gelgit çıkıntıları ana eksende (Ay'ın dönme yönünde) öne geçmiş olurdu ve dolayısıyla torkun etkisi yavaşlatma yönünde olurdu. Ancak Ay'ın kendi etrafındaki dönüşü Dünya etrafındaki dönüşünden daha yavaşsa, bu çıkıntılar ana eksende geride kalmış olurdu ve bu defa tork, Ay'ın dönüşünü hızlandırıcı bir etkiye sahip olurdu. Böylece tork, her zaman kütleçekim kilidine zorlayan bir etkiye sahip olurdu.

Bu arada bu yassılaşma Ay'ın iki tarafında da olsa da, bu çıkıntılardan sadece 1 tanesi Dünya'ya daha yakın olduğu için, o çıkıntı üzerindeki kuvvet, arka taraftaki çıkıntıya göre daha büyük olacaktır. Zaten bu kuvvetler farkının birbirini götürüp de net olarak sıfır tork uygulamak yerine, bir miktar net tork uygulaması bundandır.

Elbette, Dünya-Ay sisteminin (veya herhangi iki gök cisminin) toplam açısal momentumu korunmak zorundadır. Dolayısıyla Ay daha hızlıysa ve sonradan yavaşladıysa, rotasyonel açısal momentum kaybediyor demektir. Bunu dengelemek için, Ay'ın yörüngesel açısal momentumu artar ve buna bağlı olarak Ay, Dünya'dan uzaklaşır. Eğer tork, Ay'ı hızlandıracak şekilde çalışıyorsa, bu defa Ay bu momentum değişimini dengelemek için Dünya'ya yaklaşırdı.

Soldaki (1) durumunda uydu, yörüngesinde döndüğü cisimle aynı yönde ama daha yavaş dönmektedir. Daha yakın olan gelgit çıkıntısı (kırmızı), daha uzaktaki (mavi) çıkıntıya göre ana gezegeni daha fazla etkiler ve onu yavaşlatır. Buna bağlı olarak uydunun üzerinde net pozitif bir kuvvet oluşur (kesintili çizgiler, kırmızı ve mavi kuvvetlerin ana eksendeki izdüşümleri arasındaki farkı göstermektedir). Buna bağlı olarak uydunun yörünge uzaklığı artar. (2) numaralı görselde rotasyon ters yöndedir ve net kuvvet de uydunun yörünge yönündedir, buna bağlı olarak yörünge mesafesi kısalır. İlk durumda olana "gelgit ivmelenmesi", ikinci durumda olana "gelgit yavaşlaması" denir.
Soldaki (1) durumunda uydu, yörüngesinde döndüğü cisimle aynı yönde ama daha yavaş dönmektedir. Daha yakın olan gelgit çıkıntısı (kırmızı), daha uzaktaki (mavi) çıkıntıya göre ana gezegeni daha fazla etkiler ve onu yavaşlatır. Buna bağlı olarak uydunun üzerinde net pozitif bir kuvvet oluşur (kesintili çizgiler, kırmızı ve mavi kuvvetlerin ana eksendeki izdüşümleri arasındaki farkı göstermektedir). Buna bağlı olarak uydunun yörünge uzaklığı artar. (2) numaralı görselde rotasyon ters yöndedir ve net kuvvet de uydunun yörünge yönündedir, buna bağlı olarak yörünge mesafesi kısalır. İlk durumda olana "gelgit ivmelenmesi", ikinci durumda olana "gelgit yavaşlaması" denir.
Wikimedia

Yörünge Değişimleri

Günümüzde Ay'ın Dünya'dan uzaklaşmasının nedeni de kütleçekim kilidinin etkisidir; ancak bu torkun kendi yavaşlatıcı etkisi değildir, çünkü Ay ile Dünya sistemi çoktan kütleçekim kilidi dengesi haline ulaşmıştır. Ancak bu kütleçekim kilidinin sürdürülebilmesi için Dünya, Ay'a bir miktar enerji kaybetmektedir ve bu enerji, Ay'ın her yıl 3.78 santimetre civarında Dünya'dan uzaklaşmasına neden olmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Büyük Cismin Kilitlenmesi

Elbette tıpkı Dünya'nın Ay'ı etkilemesi gibi, Ay da Dünya'yı etkilemektedir. Şu anda Ay'dan Dünya'ya bakan biri, Dünya'nın her yüzünü görebilir; çünkü Dünya kendi etrafında, Ay'ın Dünya etrafında (dolayısıyla Dünya'nın Ay etrafında) dönüşünden çok daha hızlı dönmektedir: "Dünya, Ay etrafında" 1 kez dönene kadar kendi etrafında 27 kez dönmektedir.

Yukarıda öğrendiklerimiz ışığında, Ay'ın Dünya üzerindeki gelgit etkisinin bu farkı azaltacak yönde işleyeceğini görebilirsiniz. Yani Ay, Dünya'yı giderek yavaşlatmaya çalışmaktadır. Bu yavaşlamanın etkisini jeolojik kayıtta ölçmemiz mümkündür.[3] Bu etkileşime bağlı olarak Dünya'nın kendi etrafındaki dönüşü, son 4.5 milyar yıl içinde, 6 saat gibi oldukça yüksek bir hızdan, bugün aşina olduğumuz 24 saate kadar uzamıştır ve her yüzyılda 2.3 milisaniye civarında yavaşlamaya devam etmektedir.[4]

Tüm Reklamları Kapat

Eğer yeterince süre tanınacak olursa, Dünya da Ay ile kütleçekim kilidine girecektir ve böylece Ay'dan Dünya'ya bakan biri de Dünya'nın hep aynı yüzünü görecektir. Ne var ki bu olana kadar Güneş çoktan bir kızıl deve dönüşüp Dünya'yı yok edeceği için, Dünya'nın Ay kütleçekim kilidine girdiği bir günü hiçbir zaman göremeyeceğiz.

Kütleçekim Kilidine Diğer Örnekler

İkili Kütleçekim Kilidi: Plüton ve Charon

Ancak bu şekilde uydusuyla kütleçekim kilidine girmiş bir cismi Güneş Sistemi'mizde bile görebiliyoruz: Cüce gezegen Plüton ve uydusu Charon!

Bu iki cismin her ikisi de benzer büyüklükte olduğundan ve birbirlerine daha yakın olduklarından, iki gök cismi de birbirine kütleçekimsel olarak kilitlenmiş durumdadır. Yani ikisi de birbirinin tek bir yüzünü görebilmektedir.[5]

Tüm Reklamları Kapat

Güneş ve Mars?

Bir süre öncesine kadar Merkür'ün dönüş hızının da Güneş'le uyumlu olduğu düşünülüyordu; çünkü ne zaman gözlemlenecek durumda olsa aynı tarafın göründüğü sanılıyordu. 1965'te yapılan radar gözlemleri ise Merkür'ün 3:2 dönüş rezonansına sahip olduğunu, yani Güneş'in etrafında her iki dönüşünde kendi ekseninde üçüncü dönüşünü tamamladığını gösterdi.

Pluto ve Charon
Pluto ve Charon
Space

Evren'in Her Yerindeki Kütleçekim Kilidi!

Bilim insanları, evrendeki birçok ikili yıldızların kütleçekimsel olarak birbirleriyle ''kilitlenmiş'' olması gerektiğini tahmin ediyorlar. Yani bu örnekler, Güneş Sistemimizle sınırlanmıyor.

Tau Boötis'in bu konuda sıra dışı bir örnek olduğu söylenebilir: bizden yaklaşık 51 ışık yılı uzakta olan bu yıldız, bir gezegen tarafından ''kilitlenmiş'' durumdadır. Keşfedilen yaklaşık bin ötegezegenden bazılarının yıldızlarına kilitlenmiş olduğuna dair kanıtlar da mevcuttur. Zarmina, gezegenimizden 20,5 ışık yılı uzaklıkta, Gliese 581 sisteminde bulunduğu düşünülen bir ötegezegendir. Suyu ve yaşamı barındırma olasılığı yüksek olan ve Dünya'ya çok benzediği söylenen bu ötegezegenin de dönüş hızı kendi yıldızına uyum sağlamış durumdadır.

Senkronize Yörünge

Kütleçekim kilidi ile benzer olan, sıkça birbirine karıştırılan ama aynı olmayan bir diğer kavram ise senkronize yörünge kavramıdır. Bu yörünge, bir cismin bir gezegen etrafındaki dönüşünün, o gezegenin kendi etrafındaki dönüş hızıyla aynı olduğu noktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Algoritmalara Giriş

Boyut: 20,5×23,5
Sayfa Sayısı: 1292
Basım: 3
ISBN No: 9786053556497

Devamını Göster
₺800.00
Algoritmalara Giriş
  • Dış Sitelerde Paylaş

Bu tanım kütleçekim kilidinin tanımıyla benzer olsa da, aynı olmadığına (hatta oldukça farklı şeylere işaret ettiğine) dikkat etmek önemlidir: Ay, Dünya ile kütleçekim kilidi hâlindedir; ancak senkronize bir yörüngede değildir.[6] Çünkü Ay'ın kendi etrafındaki 1 tam tur dönüşü, Dünya'nın kendi etrafındaki 1 tam tur dönüşüyle aynı hızda yaşanmaz. Ay, kendi etrafında 1 tam tur atana kadar, Dünya kendi etrafında 27 tur atar. Buna bağlı olarak Ay, Dünya'da hep farklı noktalardan doğar ve batar. Dolayısıyla bir noktada durup Ay'ın doğup battığı noktaları takip etseydik, her gece birazcık kaydığını görürdük.

Yine de senkronize yörüngeler, yapay uydular (özellikle de telekomünikasyon ve gözlem uyduları) için müthiş önemlidir. Eğer herhangi bir coğrafyayı veya bir gezegen/uydu üzerindeki tek bir bölgeyi sürekli olarak gözlemek (örneğin telekomünikasyon amacıyla bunu isteyebilirsiniz) ama gök cisminin dönüş hızını yakalamak için yakıt tüketmek istemiyorsanız, jeo-durgun yörünge (İng: "geostationary orbit") adı verilen bir yörüngede bulunmanız gerekmektedir. Bu yörünge, uydunuzun gezegen etrafındaki dönüşünün, gezegenin dönüşüyle aynı hızda olacağı oluşturacağı noktadır.

Bu mesafeyi bulmak için, aşağıdaki formül kullanılır:

RS.Y.=G(m2)T24π23\LARGE{R_\text{S.Y.}=\sqrt[3]{\frac{G(m_2)T^2}{4\pi^2}}}

Burada G=6.674×10−11m3⋅kg−1⋅s−2G=6.674\times{10^{-11}m^3\cdot{kg^{-1}\cdot{s^{-2}}}} olarak verilen evrensel kütleçekim sabitidir. m2m_2, etrafındaki jeo-durgun yörüngeyi bulmak istediğiniz cismin kütlesidir. TT, aynı gök cisminin kendi etrafındaki rotasyon periyodudur.

Örneğin Dünya için m2=5.97237×1024kgm_2=5.97237\times{10^{24}}kg, rotasyon periyodu ise 0.99726968 gündür. Bu sayıları yerine koyacak olursanız, Dünya'nın jeo-durgun yörüngesinin 35.786 kilometre uzakta olduğu görülür. Ay ise Dünya'dan 384.400 kilometre uzaktadır. Görülebileceği üzere Ay, Dünya'nın jeo-durgun yörüngesinden çok daha uzaktadır. Bu, kütleçekim kilidi altında olması için bir engel teşkil etmez. Ay'ın görünmeyen bir tarafının olması, jeo-durgun yörüngeden değil, kütleçekim kilidinden kaynaklanmaktadır.

Bu kafa karışıklığının bir nedeni, "senkronize yörünge" ile "senkronize rotasyon" terimlerinin benzerliğidir. Senkronize yörünge, jeo-durgun yörünge gibi yörüngelere işaret etmek için kullanılırken, senkronize rotasyon kütleçekim kilidinin diğer ismidir.

Sonuç

Görülebileceği gibi kütleçekim kilidi, gezegensel astronominin en önemli olgularından biridir. Hatta bir zamanlar kütleçekim kilidinin, gezegenler üzerinde herhangi bir yaşam olasılığını ortadan kaldıracak kadar uç iklimlere yol açtığı da düşünülüyordu.

Fakat bilim insanları, atmosferin ve rüzgarların bu etkileri azaltarak ılıman iklimlerin ve yaşamın olmasını sağlayacağını gördüler. Bu konuda yapılan çalışmalar, atmosferin ısıyı gece tarafına taşıyabileceğini, bu sayede bu durumun görüldüğü gezegenlerde havanın donup kaybolmadığını göstermiştir. Dolayısıyla araştırmacıların kütleçekim kilidinin gezegenlerdeki yaşamı tehdit ettiği konusundaki endişeleri azalmış durumdadır. Hatta Washington Üniversitesi'nde astronom olan Rory Barnes, NASA'nın keşfedeceği potansiyel olarak yaşanabilir gezegenlerin büyük ihtimalle bu durumda olabileceğini söylemektedir.

Kütleçekim kilidinin ve dinamiklerinin daha iyi anladıkça, gezegen ve uyduların birbiriyle ve hatta yıldızlarıyla ilişkisini daha da iyi anlayacağız.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği Yazı Dizisi

Bu yazı, Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği yazı dizisinin 7 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Kütleçekimiyle İlgili (Muhtemelen) Bilmediğiniz 20 Gerçek!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Özetini Oku
39
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 20
  • Bilim Budur! 12
  • İnanılmaz 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • Muhteşem! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ J. S. Lewis. (2014). Physics And Chemistry Of The Solar System. ISBN: 9780323145848. Yayınevi: Not Avail.
  • ^ C. Watson, et al. (2006). Impact Of Solid Earth Tide Models On Gps Coordinate And Tropospheric Time Series. Geophysical Research Letters. doi: 10.1029/2005GL025538. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ I. D. Pater, et al. (2001). Planetary Sciences. ISBN: 9780521482196. Yayınevi: Cambridge University Press.
  • ^ NASA. Ocean Tides And The Earth's Rotation. Alındığı Tarih: 13 Ağustos 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
  • ^ E. Michaely, et al. (2017). On The Existence Of Regular And Irregular Outer Moons Orbiting The Pluto–Charon System. The Astrophysical Journal, sf: 27. doi: 10.3847/1538-4357/aa52b2. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ O. Kuhn. Our Moon, And Synchronous Orbits. (1 Şubat 2009). Alındığı Tarih: 13 Ağustos 2021. Alındığı Yer: CSEG Recorder Magazine | Arşiv Bağlantısı
  • F. Cain. What Is Tidal Locking?. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: Phys | Arşiv Bağlantısı
  • Washington University. Tidally Locked Exoplanets May Be More Common Than Previously Thoughtiously Thought. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
  • K. Croswell. Exoplanets Could Avoid ‘Tidal Locking’ If They Have Atmospheres. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: Physics World | Arşiv Bağlantısı
  • Conceptual Academy. Earth's Moon: Why One Side Always Faces Us. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
  • Minute Earth. Tidal Locking | Why Do We Only See One Side Of The Moon?. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
  • M. Ö. Nevres. What If The Earth Was Tidally Locked To The Sun?. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: ourplnt | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Far Side Of The Moon. (8 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2021. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

Kütleçekim kilidi, bir gök cisminin yörüngesindeki dönüş hızının, kendi etrafındaki dönüş hızıyla aynı olması durumudur. Bu durumda gök cismi, yörüngesinde dolaştığı cisme hep aynı yüzünü gösterir.

Kütleçekim kilidi, hem küçük hem de büyük gök cisimlerini etkileyebilir. Eğer iki cismin kütlesi birbirine yakın veya eşitse, iki cismi aynı anda etkileyebilir.

Ay'ın Dünya'ya her zaman aynı yüzünü göstermesinin nedeni, kütleçekim kilidi olgusudur. Ay'ın Dünya etrafında ve kendi etrafında dönüş hızı aynı olduğu için, Dünya'dan bakıldığında Ay'ın her zaman aynı yüzünü görürüz.

Kütleçekim kilidinin en bilindik örneği Dünya ve Ay arasındaki ilişkidir. Bu durum, evrensel bir olgu olup birçok gezegen ve uyduda görülür.

Kütleçekim kilidi olan bir gezegende yaşam teorik olarak mümkün olsa da, bu tür bir gezegende hava koşulları ve sıcaklık farklılıkları genellikle oldukça aşırı olacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2024 17:49:24 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10825

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Halk Sağlığı
Uçak
Kartal
Diş Gelişimi
Ağız Sağlığı
Retrovirüs
Diş Sorunları
Freud
Sağlık
Bilim İnsanı
Aşılar
Tıp
Sinek
Astrofizik
Zeka
Ekoloji
Kimyasal Bağ
Kimya
Allah
İnsanlık
Gerçek
Organ
Mitler
Şempanzeler
Cinsiyet
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Recep, et al. Kütleçekim Kilidi Nedir? Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?. (13 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10825
Recep, A., Bakırcı, Ç. M. (2021, August 13). Kütleçekim Kilidi Nedir? Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?. Evrim Ağacı. Retrieved December 08, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10825
A. Recep, et al. “Kütleçekim Kilidi Nedir? Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 13 Aug. 2021, https://evrimagaci.org/s/10825.
Recep, Arzu. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kütleçekim Kilidi Nedir? Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görüyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 13, 2021. https://evrimagaci.org/s/10825.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close