Gish Yardırması: Bazı İnsanlar Kendilerine Sunulan Argümanları Cevaplamak Yerine Neden Sizi Argümana Boğmayı Seçiyor?

Gish yardırması, (İng: "Gish gallop"), argümanların doğruluğu, geçerliliği veya uygunluğu dikkate alınmaksızın rakibi mümkün olduğunca çok argümanla boğmayı içeren bir retorik tekniğidir. Bu çerçevede Gish yardırması yöntemini kullanan bir kişi, çok sayıda muğlak iddiayı, anekdot niteliğindeki ifadeleri, yanlış yorumlanmış gerçekleri ve alakasız yorumları hızlı bir şekilde arka arkaya gündeme getirerek kendi duruşunu desteklemeye çalışabilir.

Gish yardırması aynı zamanda laf kalabalığı argümanı, laf kalabalığı kanıtı ve pompalı tüfek argümantasyonu olarak da bilinir. "Gish gallop" terimi ilk defa, o zamanlar Ulusal Bilim Eğitimi Merkezi'nin yetkili müdürü olan Profesör Eugenie Scott tarafından, Genç Dünya yaratılışçısı Duane Gish ile yapılan tartışmaları tanımlamak için kullanılmıştır.^{[1], [2]} Scott, bu tartışmaları şöyle özetlemektedir:

Yaratılışçının 45 dakika ile 1 saat arasında bir sürede konuşmasına, hata seli kusmasına izin verilmektedir; evrimci ise bu hataları bir tartışma formatında ele alıp çürütmeyi rüyasında bile göremez.

Gish yardırması, çeşitli konular üzerine yapılan tartışmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır ve anlaşılması son derece önemlidir. Makalemizde bu retorik tekniği hakkında daha fazla bilgi edinecek ve bir Gish yardırması ile karşılaştığınızda nasıl yanıt verebileceğinizi göreceksiniz.

Gish Yardırması Örnekleri

Gish yardırmasının klasik bir örneği, bir sözde bilim savunucusunun bilimsel bir uzmanla tartışması sırasında uzmanı zayıf argüman bombardımanına tutması ve uzman bu argümanlardan birini başarılı bir şekilde çürüttüğünde yeni bir argümana geçmesidir.

Tekniğin bir başka örneği de politikacılarda görülmektedir. Bir politikacı, görevini kötüye kullanmakla suçlanmaktan sonra bu suçlamaları doğrudan çürütüyormuş izlenimini yaratmak için çok sayıda konuyla ilgisiz ve yanıltıcı ifadelerde bulunur.

Gish yardırması örnekleri daha az resmi bağlamlarda da karşımıza çıkmaktadır. Örneğin sosyal medyada asılsız bir duruşu desteklemek isteyen biri, aslında okumadığı ve konuyla bir ilgisi olmayan kaynakların büyük bir listesini okuyucuların gözüne sokma yoluyla Gish yardırması tekniğini sergileyebilir.

Benzer şekilde, partneri tarafından uygunsuz bir şekilde davranmakla haklı olarak suçlanan biri, kendi davranışını haklı çıkarmak ve suçu başkasına atmak için bir dizi zayıf argüman ortaya atabilir.

Pixabay

Gish Yardırması Yönteminin Uygulanmasına Yönelik Örnekler

Gish yardırması, farklı bağlamlarda benzer temel şekillerde kullanılmasına karşın uygulanma yöntemi değişiklik gösterebilir.

Örneğin canlı tartışmalarda Gish yardırmasına başvuran taraf, "puan" kazanmak veya rakibini yıldırmak amacıyla büyük bir hızla birbiri ardına çok sayıda argüman sunar.

Çevrimiçi tartışmalarda ise Gish yardırmasına başvuran kişiler, savundukları görüşü destekleyen büyük bir kaynak listesi paylaşırlar. Bu insanlar, bu gibi durumlarda tartışmaya uygun anahtar kelimeleri bir akademik kaynakta aratır ve görüşlerini destekleyip desteklemediğine bakmaksızın buldukları bütün makaleleri listelerler.

Örneğin bir sosyal medya kullanıcısı, yoganın terminal dönemdeki kanser vakalarını iyileştirebildiğini ifade ettiği bir sosyal medya gönderisi paylaşmış, argümanını desteklemek için de konuyla ilgili anahtar kelimeleri barındıran makalelerin bir listesini eklemiştir.^[3] Gönderide "Kanser Hastaları ve Kurtulanlar için Yoga" isimli bir makale de yer almaktadır; bu makale dikkatle incelendiğinde ise yoganın kanser hastalarının fiziksel ve zihinsel refahında belirli iyileşmeler sağlayabildiği, ancak kanser için etkili bir tedavi yöntemi olmadığı görülmektedir.^[4]

Gish yardırması yönteminin bu şekilde kullanılması bir dereceye kadar işe yaramaktadır; zira birçok insan Gish yardırması üreten kimsenin sunduğu kaynakları "Savunduğu görüşü destekliyor mu, desteklemiyor mu, bir bakalım." benzeri bir düşünceyle kontrol etme zahmetinde bulunmaz; hatta onca kaynağı bir arada gördüğünde kaynakların geçerli ve konuyla ilgili olduğu izlenimine kapılır. Gish yardırması üreten kimsenin rakibi, bu kaynakların Gish yardırması üreten kişinin savunduğu görüşü desteklemediğini göstermek isterse bu kaynakların büyük bir kısmını incelemek zorunda kalacaktır. Böylesi bir çaba da bu kaynak listesini oluşturmaktan çok daha büyük bir çabadır.

Not: Gish yardırması yöntemine başvuran kimseler, görüşünü desteklediğini ifade ettikleri kaynakları genellikle gizlerler ve bu yolla argümanlarının çürütülmesini zorlaştırırlar. Bu gizleme işlemi de kaynağı bulunması zor, bulanık bir şekilde verme veya 20 sayfalık bir makale veya 1 saatlik bir video gibi uzun bir kaynak verip kaynağın hangi noktasının görüşlerini desteklediğini belirtmeme yollarıyla yapılır.

Gish Yardırması Sırasında Kullanılan Argümanlara Örnekler

Gish yardırması tekniğinin genellikle içerdiği sorunlu argümanların belirli örnekleri, aşağıda küresel ısınma hakkında bir tartışma bağlamında verilmiştir:

• Çürütülmesi zor olan genelleştirilmiş ve asılsız iddialar. Örneğin: "Yakın zamanda yayınlanan birkaç makalenin küresel ısınmayı çürüttüğünü gördüm, demek ki pek çok bilim insanı bunun gerçek olduğuna inanmıyor." Bu tür muğlak ifadeleri ifadeye dair daha fazla bilgi edinmeden çürütmek zordur, zira argüman bu haliyle çürütülebilecek somut bir bilgi vermemektedir.
• Çok az veya hiç değeri olmayan anekdotal ifadeler. Örneğin: "Küresel sıcaklıkların arttığını söyleyip duruyorsunuz ama benim şehrime geçen hafta çok kar yağdı." Bu, hem bilimsel açıdan hem de mantıksal açıdan anlamsız olmasına rağmen, küresel ısınmayı çürüttüğünü iddia eden anekdot niteliğinde bir bilgidir.^[5] Bir bölgede çok miktarda kar yağması küresel ısınmayı çürütmez.
• Gerçeklerin kasıtlı ya da kasıtsız olarak yanlış sunulması. Örneğin: "Bilim camiasında küresel ısınmanın olup olmadığı konusunda pek çok tartışma ve anlaşmazlık vardır." Buradaki doğru bilgi, küresel ısınmanın çeşitli yönlerine ilişkin devam eden bir tartışma olduğu ve küresel ısınma fikrine katılmayan bazı bilim insanlarının gerçekten de olduğu bilgisidir. Ancak, bilim insanlarının büyük bir çoğunluğu bir tür küresel ısınmaya tanık olduğumuz konusunda hemfikirdir, yani yukarıdaki ifade gerçeği büyük ölçüde çarpıtmaktadır.
• Açık yalanlar. Örneğin: "Çoğu bilim insanı küresel ısınma olduğuna inanmıyor." Bu yanlıştır, çünkü yukarıda gördüğümüz gibi, bilim insanlarının büyük çoğunluğu şu anda küresel ısınma olduğunu düşünmektedir.^[6]
• Tartışmayla ilgisi olmayan ya da anlamlı bir kanıt sunmayan doğru ifadeler. Örneğin: "İklimin şu anda değişmekte olduğu doğru olabilir, ancak Dünya'nın iklimi geçmişte de birçok kez değişmiştir." Dünya ikliminin geçmişte birçok kez değiştiği doğru olsa da bu durum araştırmaların şu anda küresel ısınmayı geçmiştekinden farklı bir şekilde yaşadığımızı gösterdiği gerçeğini geçersiz kılmaz.^[6]
• Gerçekte ortaya atılmamış ifadelerin yalanlanması. Örneğin bir kişi "Gezegen genelinde sıcaklık ortalamalarında bir artış var." ifadesinde bulunursa, Gish yardırması üreten bir kimse "Tarihte ilk kez Dünya'nın ikliminde değişiklikler olduğunu söylemek yanlıştır." diyebilir.^[7] Bu laf kimsenin savunmadığı bir ifadeyi çürütüyordur ve bazı insanlarda argümanın tamamını çürütüldüğü izlenimini yaratabilir.
• Çok fazla gereksiz teknik terim içeren ifadeler. Örneğin: "Küresel ısınma, ECS_2xC noktasına göre iklim duyarlılığının dengesini inceleyerek ve özellikle Bayesian çıkarımını kullanarak iklim duyarlılığının son olasılık yoğunluk fonksiyonlarını hesaplayarak gelecekteki antropojenik karbon emisyonlarının etkisini değerlendiren bir çalışma ile çürütülmüştür." Bu, söz konusu çalışmanın bulgularını sunmanın gereksiz derecede karmaşık bir yoludur ve konuyu bu ifade ile ele almak çalışmanın bulgularının yanlış temsil edildiği gerçeğini gizlemeye yardımcı olur. Nihayetinde böyle bir ifade, tartışılan alanda güçlü bir geçmişe sahip olmayan insanları konuyu çürütmeye çalışmaktan vazgeçirir.
• Önceki ifadelerin biraz değiştirilmiş yeni versiyonları. Örneğin Gish yardırması üreten bir kimse "Küresel ısınma olduğunu iddia ediyorsunuz, ancak geçen ay New York'ta çok fazla kar vardı." diyerek lafa girebilir, daha sonra "Eğer küresel ısınma gerçekten varsa birkaç hafta önce Doğu kıyısında görülen rekor kar yağışını nasıl açıklıyorsunuz?" sorusunu sorabilir. Her iki argüman da aynı anekdotal bilginin farklı şekillerde sunulmasıdır; ve ikisi de küresel ısınmaya karşı anlamlı kanıtlar barındırmamaktadır.^{[5], [8]} Bu tür argümanlar, Gish yardırması üreten kimsenin elindeki toplam argüman sayısını kolayca arttırmak için kullanılır.
• Gish yardırması çerçevesinde sunulmuş argümanların ana fikirlerinin tekrar edilmesi. Örneğin: "Küresel ısınma konusunda pek çok bilimsel anlaşmazlık var, daha önce de belirttiğim gibi, ülkenin bazı bölgelerinde rekor kar yağışları yaşadık." Önceden öne sürülen argümanları kanıt olarak kullanmak, Gish yardırması üreten bir kimsenin görüşüne ilişkin çok sayıda destekleyici kanıtı varmış izlenimini yaratır ve argümanlarını birbirine bağlamasına yardımcı olur.

Markus Spiske

Gish Yardırması ve Mantık Hataları

Gish yardırması, tek ve belirli bir kusurlu akıl yürütme modeline dayanmamaktadır. Bu sebeple genellikle bir mantık safsatasından ziyade yanlış (yani yanıltıcı) bir retorik tekniği olarak kabul edilir.

Bununla birlikte Gish yardırması ile sunulan kusurlu argümanlar genellikle çeşitli mantık safsataları barındırmaktadır. Bu mantık safsatalarına örnek olarak saman adam safsatası ve doğaya başvurma safsatası verilebilir.

Buna ek olarak Gish yardırması, belirli bir konuya ilişkin bir duruşun, argümanların geçerliliği ve ilgililiğine bakılmaksızın, birçok argümanla destekleniyor olmasının duruşun doğru olduğu ve daha az argümanla desteklenen duruşlara kıyasla tercih edilebilir olduğu varsayımına dayanması sebebiyle belirli kusurlu akıl yürütme modelleriyle güçlü bir şekilde ilişkilendirilmektedir.

Bir kişinin duruşunu birçok argümanla desteklemesinin her durumda bu kişinin Gish yardırması ürettiği anlamına gelmeyebileceğini unutmamalısınız. Argümanların kalitesi, neden ve nasıl sunuldukları, bir kişinin genel argümantasyon çizgisinin kusurlu bir Gish yardırması olup olmadığını belirlemek açısından kilit önem taşır.

Gish Yardırmasına Kimler, Neden Başvurur?

Herkes boş konuşabilir; ancak teknik, çeşitli bilimsel bulguları eleştirmek üzere en çok sözde bilim destekçileri tarafından kullanılır.^[9] Bu kimseler teknikle ilişkilendirilen sorunlara karşın iki ana sebeple bu tekniği kullanmaktadır:

• Gish yardırması ile zayıf argüman üretmek, genellikle üretilen argümanları çürütmekten daha kolaydır. Buna uygun olarak Gish yardırması tekniği, düzgün bilimsel tartışmaya sıkı sıkıya bağlı kimseleri yıldırma konusunda, özellikle tekniğe dair bir aşinalıkları yoksa genellikle başarılı sonuçlar vermektedir.^{[10], [11]} Bu konuda daha fazla bilgi almak için Brandolini Yasası'na da bakabilirsiniz.
• İnsanlar genellikle anlaması daha kolay olan, temel düzeydeki argümanları karmaşık çürütmelere tercih etmektedir. Gish yardırması da böyle argümanlarla yürümektedir; bu türdeki argümanlar birçok insanın bu argümanları çürütmek için gereken karmaşık bilimsel açıklamalardan daha çekici bulduğu açıklamalar barındırır.

Bunlara ek olarak boş konuşan bir kimse, bu tekniği uygularken önceden hazırlanmış, üzerine çok fazla düşünülmeden birbiri ardına sunulması kolay argümanlar barındıran bir listeyi takip edebilir. Bu tür durumlarda boş konuşan kimsenin rakibi, sunulan argümanlardan birini başarıyla çürüttüğünde boş konuşan kişi "Evet, ama..." diyerek listesindeki bir sonraki maddeye geçer ve bu şekilde rakibini yıldırmayı dener.

Böylesi durumlarda boş konuşan kişi, kendi duruşunu desteklemek amacıyla hazırlanmış ek argümanlarla tartışmaya iyi hazırlandığı izlenimini yaratmaktadır ve bu çerçevede boş konuşma, rakip düşünceyi başarıyla çürütüyormuş gibi görünür. Zira çoğu insan, bir tartışma sırasında Gish yardırması tekniği ile kendisine sunulan sayısız zayıf argümanı birer birer çürütmeyi kolay kolay başaramaz.

Gish Yardırmasına Nasıl Cevap Verilir?

Yukarıdaki başlıklarda da gösterildiği üzere çok sayıda zayıf argümanları üretmek için gereken görece düşük miktarda çaba ve bu argümanları çürütmek için gereken görece büyük çaba ve uzmanlık asimetrisi, Gish yardırması tekniğine karşı koymayı zor bir hale getirmektedir.

Ancak bu, Gish yardırmasına hiçbir şekilde karşı koyamayacağınız anlamına da gelmez. Bu bağlamda kullanabileceğiniz, farklı düzeylerde başarılı birçok teknik bulunmaktadır:

• Tam çürütme. Tam çürütme, rakibiniz tarafından öne sürülen her noktanın üzerinden geçmek ve her birini ayrı ayrı çürütmek anlamına gelir. Bu teknik genellikle rakibin argümanlarına yanıt vermenin doğru yolu olarak kabul edilse de Gish yardırması tekniği kapsamında çok sayıda argüman ortaya atılır ve ortaya atılan her argümanı birer birer çürütmek oldukça zordur. Dahası bu tür bir çürütme çabası, sunulan argümanlarının tek bir noktasının bile düzgün bir şekilde çürütülmemesi halinde Gish yardırması üreten tarafın eline bir koz verir. Gish yardırması üreten taraf da bu koza odaklanarak çürütülemeyen tek noktanın bütün çürütme çabalarını geçersiz kıldığını öne sürecektir.
• Örnek temelli çürütme. Örnek temelli çürütme, rakibinizin argümanlarından rastgele ya da bazı kriterlere dayalı olarak temsili bir örneklem seçme ve yalnızca bu argümanları çürütme tekniğidir. Bunu başarmak genellikle tam bir çürütmeden daha kolay olsa da benzer sorunlardan etkilenmektedir, zira argümanları çürüten kişi, argümanları sunan kişiden yine daha fazla çaba harcayacaktır. Ayrıca bu yaklaşım kullanıldığında Gish yardırması üreten kişi, çürütmek için belirli argümanların art niyetle seçildiği suçlamasında bulunacaktır ve konuyu evirip çevirip örneklem kapsamına alınmamış argümanlara geri getirebilir.
• Tematik çürütme. Tematik çürütme, rakibinizin argümanlarının ana temasını (veya temalarını) belirlemek ve tek tek argümanlarına odaklanmak yerine bu temaya karşı çıkmaktır. Bu yöntem görece etkili bir yöntemdir, zira bu yöntemle rakibinizin argümanlarının temel önermelerini ele alırsınız ve birçok zayıf argümanla elde ettiği avantajı ortadan kaldırırsınız. Bu tekniği kullanırken rakibinizin temasını siz belirleyebilir veya bunu rakibinizden rica edebilirsiniz; tema belirleme işini rakibinizden rica etmek özellikle faydalıdır, çünkü temayı rakibinizin belirlemesi ilerleyen bir safhada yanlış anlama suçlamasında bulunmasını zorlaştırır ve daha yapıcı bir tartışmanın önünü açar.
• Kategorik çürütme. Kategorik çürütme, karşıt argümanların bazı kriterlere göre farklı kategorilere ayrılması ve ardından bu kategorilerin her birinin ayrı ayrı ele alınması yöntemidir. Kavramsal olarak tematik çürütmeye benzemekle beraber kategorik çürütmede temalar yerine argümanlar ele alınır.
• En iyi nokta çürütmesi. En iyi nokta çürütmesi, rakibiniz tarafından sunulan kanıtların yalnızca en güçlü parçasına (veya parçalarına) değinmekten oluşur. Tematik çürütmede olduğu gibi bu yöntemde de kanıtları kendiniz belirleyebilir veya rakibinizin belirlemesini isteyebilirsiniz. Bu tekniğin sorunu ise rakibinizin en güçlü kanıtını başarılı bir şekilde çürütmüş olsanız bile sırada sizi bekleyen birçok argüman olmasıdır.
• En kötü nokta çürütmesi. En kötü nokta çürütmesi, rakibiniz tarafından sunulan kanıtların yalnızca en zayıf parçalarına değinmekten oluşur. En iyi nokta çürütmesi ve en kötü nokta çürütmesi aynı sorunlardan muzdarip olmanın yanı sıra en kötü nokta çürütmesinde argümanlarınız cımbızlama safsatası ve saman adam safsatası olarak görülebilir. Bütün bunlara karşın en kötü nokta çürütmesi, özellikle ele aldığınız argümanın sunulan argümanlar arasında en kötü argüman olduğunu açıkça belirtmeniz ve neden bu argümanı seçtiğinizi açıklamanız durumunda mantıklı bir yöntem olabilir. Bu yöntemin bir başka geçerli tercih sebebi de ele alınan argümanın karşıt duruşun temellerini oluşturduğu, dolayısıyla bu argümanın çürütülmesinin genel bağlamda duruşu çürüteceği durumlarda görülmektedir.

Farklı teknikler farklı koşullarda farklı etkiler yaratmaktadır; bundan ötürü yönteminizi, içinde bulunduğunuz durumda kimin Gish yardırması ürettiği, nerede ürettiği, bu argümanları çürütmekle neyi amaçladığınız gibi faktörlere dayanarak seçmelisiniz.

Agora Bilim Pazarı

İlk Mikrop Kitabım

MİKROPLARI ANLAMAK HİÇ BU KADAR KOLAY OLMAMIŞTI!
Baktığınız her yerde, bir damla suda, havada, hatta cildinizde, gözle görülemeyecek kadar küçük canlılar var. Onlara MİKROP diyoruz. En iyi şeyleri (bazen de en kötü şeyleri) onlara borçluyuz. Örnek mi? Mikroplar olmasa Dünya’da yaşam olmazdı. Soluduğumuz oksijeni bile onlar üretiyor. Ama bazı hastalıklar (ve evet, pandemi de!) bu minik canlıların başının altından çıkıyor.
İlk Mikrop Kitabım bizleri bakteriler, virüsler, mantarlar, algler gibi çeşit çeşit mikrop türüyle tanıştırıyor. Mikroplar en olmadık yerlerde ve şartlarda nasıl yaşayabiliyor ya da bağışıklık sistemimiz onlarla nasıl mücadele ediyor gibi birbirinden ilginç soruları göz alıcı çizimlerle cevaplıyor.
Hadi, Profesör Darwin’le birlikte mikroorganizmaların küçücük dünyasına dalıp bu büyüleyici varlıkları keşfedelim.

Serinin diğer kitapları:
İlk Kuantum Fiziği Kitabım
İlk Görelilik Kitabım

Devamını Göster

₺256.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Genel hatlarıyla ele alındığında ise tematik ve kategorik çürütme yöntemlerinin en etkili yöntemler olduğu görülmektedir. Bu yöntemlerle rakibinizin argümanlarını düzgün bir şekilde ele almanın yanında Gish yardırması sayesinde kazandıkları çok sayıda zayıf argüman avantajını denklemden çıkarırsınız.

Özellikle karşı tarafın sunduğu bütün argümanları neden birer birer çürütmediğinizi açıklamanızın gerekli olduğu durumlarda, seçtiğiniz teknikten bağımsız olarak rakibinizin Gish yardırması ürettiğini açıkça belirtmeniz de faydalı bir yöntemdir.

Bu belirtme sırasında rakibinizin bu tartışma tekniğini nasıl kullandığını ve bu tekniğin neden sorunlu olduğunu açıklamalısınız. Bu açıklamayı yapmanın en iyi yolu da rakibinizin sizi boğmak adına çok sayıda zayıf argümanı birbiri ardına sunduğunu göstermektir. Bu gösterim sırasında da rakibinizin özellikle zayıf argümanlarına değinebilir ve bu argümanların rakibinizin genel duruşunu nasıl özetlediğini vurgulayabilirsiniz.

Bu çerçevede bir başka yöntem de karşı tarafın argümanlarını çürütmek yerine kendi duruşunuzu destekleyen kanıtlar sunmaktır. Bu, örneğin, tartışmayı izleyen kimselerin Gish yardırması üreten tarafın argümanlarının sorunlu noktalarını tespit edebilecek ve sunduğunuz kanıtın geçerliliğini kavrayabilecek donanımda olduğu durumlarda faydalıdır.

Son olarak, Gish yardırması sebebiyle tartışmadan tamamen çekilebileceğinizi unutmayın. Bu, örneğin, hatalı akıl yürütme süreçlerinin farkında olan ve söyleyebileceğiniz hiçbir şeyle ilgilenmeyen bir kimse ile birebir tartışmada bulunduğunuz durumlarda en iyi tercih olabilir.

Ancak tartışmadan çekilirken çekilme sebebinizi açıklamak da faydalı olabilir. Örneğin tartışma, tartışmayı ilgiyle takip eden bir seyirci kitlesinin önünde gerçekleşiyorsa çekilme sebebinizi açıklamalısınız.

August de Richelieu

Gish Yardırması Argümanlarının Ele Alınması

Yukarıdaki başlıklarda Gish yardırması argümanlarının genel hatlarıyla ele alınmasında kullanılabilecek yaklaşımları gördük. Bu yaklaşımlara ek olarak bir Gish yardırması kalabalığı içinde bulunan belirli ve kusurlu argümanlara yanıt vermek için kullanabileceğiniz bazı yöntemler de bulunmaktadır.

Örneğin rakibiniz, doğrudan çürütülmesi zor olan genel iddialarda bulunursa, duruşunu dayandırdığı kanıtları listeleyerek duruşunu netleştirmesini isteyebilirsiniz. Yani bir kimse kendi duruşunun bilim camiasında desteklendiğini muğlak bir şekilde ifade ediyorsa, bu kimseden bununla tam olarak neyi kastettiğini belirtmesini ve kanıtlarını sayısal olarak ifade etmesini isteyebilirsiniz.

Bu genel iddiaları ele alırken kullanabileceğiniz bir başka teknik de Gish yardırması üreten kimsenin gündeme getirdiği belirli ve çoğu zaman kanıtlanmamış iddialarla uğraşmak yerine bu idddiaların konuyla ilgili bilimsel fikir birliğiyle çeliştiğini göstermektir.

Benzer şekilde mantık safsatalarına dayanan argümanları ele alırken de söz konusu mantık safsatasına özgü teknikler kullanabilirsiniz. Örneğin bir şeyin sırf yeni veya alışılmamış olması sebebiyle başkaca şeylerden daha iyi olduğunun düşünülmesi şeklinde özetlenebilecek yenilik safsatasına başvuruluyorsa bu safsatayı çürüten karşı argümanlar sunabilirsiniz.

Gish yardırması birçok argüman türünden oluşabilir ve bu argüman türlerinin her biri bir dizi farklı tekniklerle iyi bir şekilde karşılanabilir. Bu çerçevede bir Gish yardırması kalabalığına cevap verirken Gish yardırmasına bir bütün olarak cevap veren en etkili yaklaşımı bulmanın yanında Gish yardırmasıı oluşturan ayrı argümanları da mümkün surette etkili bir şekilde ele almak son derece önemlidir.

Gish Yardırmasına Karşı Akılda Tutulması Gerekenler

Ana hatlarıyla ele alındığında Gish yardırması tekniğinin gücü tartışmanın gidişatına yön vermesinde, sahte bir güvenilirlik ve kontrol izlenimi yaratmasında yatmaktadır. Tartışmaya yön vermek, güvenilirlik ve kontrol yanılgıları Gish yardırması üreten kimseye doğal bir avantaj sağlamaktadır; böylesi hileli bir durumda da en iyi tercihiniz oyunu karşı tarafın kurallarına göre oynamamak olacaktır.

Bu, mümkünse diğer kişinin Gish yardırması türünde bir retorik oluşturmasına izin vermemeniz gerektiği anlamına gelir. Bu türde bir retorik oluşmaya, rakibiniz birbiri ardına geçersiz argümanlar sunmaya başladığında rakibinizi derhal durdurmanız gerekir. Bu durdurma yöntemi maalesef çevrimiçi tartışmalar gibi durumlarda kullanılmamaktadır.

Rakibiniz halihazırda Gish yardırması üretiyorsa sunduğu kanıtların belirli bölümlerini savunmasını rica edebilirsiniz. Esasında bu yöntem, karşı tarafın argümanlarının neden yanlış olduğunu birer birer açıklamanız yerine karşı taraftan argümanlarının neden doğru olduğunu açıklamasını istemektir.

Örneğin bir kimse dün yağan fazla miktardaki karın küresel ısınmanın gerçek olmadığı anlamına geldiği iddiasında bulunuyorsa bu kişiden düşüncelerinin ardında yatan mantığı açıklamasını isteyebilir ve neden yağan karın iklim değişikliğine karşı yeterli bir kanıt olduğunu düşündüğünü sorabilirsiniz.

Gish yardırması kapsamında genellikle kusurlu argümanlar kullanılır; Gish yardırması kullanan bir kimse de bu argümanları düzgün bir şekilde gerekçelendirmek konusunda zorluk yaşayacaktır. Bu durum, bu tekniği kullanan kişilerin sırtlarını hazır bir argüman listesine dayamaları, genellikle ne söylediklerine dair sadece yüzeysel bir anlayışa sahip olmaları sebebiyle daha da karmaşık bir hal alır. Dolayısıyla gerekçelendirme ricası Gish yardırması üreten kimsenin doğal avantajını (çok sayıda argüman, tartışmanın gidişatına yön verebilme, vb.) elinden almaktadır ve ispat yükümlülüğünü tekrar rakibinize kaydırır.

Andrea Piacquadio

Özet ve Sonuçlar

• Gish yardırması, argümanların doğruluğuna, geçerliliğine veya uygunluğuna bakmaksızın rakibi mümkün olduğunca çok argümanla boğmayı içeren bir retorik tekniğidir.
• Bu teknik iki temel sebeple kullanılır: birincisi çok sayıda zayıf argüman ortaya atmak, bu argümanları düzgün bir şekilde çürütmekten genellikle daha kolaydır; ve ikincisi, kusurlu akıl yürütmelere dayansa bile basit argümanlar, karmaşık çürütmelere kıyasla daha ikna edici açıklamalar olarak algılanmaktadır.
• Gish yardırması genellikle asılsız iddialar, anekdot niteliğinde ifadeler, doğru gerçeklerin çarpıtılması, düpedüz yalanlar, konuyla alakasız argümanlar, gereksiz teknik jargon kullanımı ve çeşitli mantıksal safsataların bir kombinasyonunu içerir.
• Gish yardırmasına karşı koymak için en iyi yaklaşım, genellikle rakibin Gish yardırması ürettiğini açıkça belirtmek; ardından, şayet birkaç temel noktanın çürütülmesi argümantasyon çizgisini ana hatlarıyla çürütmüyorsa, argümanları birer birer çürütmek yerine tematik veya kategorik çürütme yönteminden faydalanmaktır.
• Gish yardırmasıı bu şekilde ele alırken ispat yükünü uygun durumlarda Gish yardırması üreten tarafa kaydırmak ve sundukları kusurlu argümanlardan birkaçını gerekçelendirmesini istemek, bu argümanların neden kusurlu olduğunu doğrudan açıklamaya çalışmaya kıyasla genellikle daha faydalıdır.