Evrim Ağacı ile İlgili Sık Sorulan Sorular & Sık Yapılan Eleştiriler

2010'dan bu yana Türkiye'nin en önde gelen popüler bilim platformlarından biri olmamızdan ötürü hakkımızda birçok soru soruluyor ve çok sayıda eleştiri alıyoruz. Sorular konusunda bir sıkıntı yok; çünkü insanların Evrim Ağacı'nı daha yakından tanımak istemesi bizi çok sevindiriyor. Ancak eleştirilerin (daha doğrusu olumsuz eleştirilerin) ezici çoğunluğu, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmak suretiyle yapılan dijital zorbalıklar ve yıkıcı eleştiriler düzeyinde olduğu için, tek bir doküman altında tüm sorulara ve negatif eleştirilere yanıt verelim istedik.

Bunu okuyan her okurumuzun, buradaki yazımızı da dikkatlice okuyarak yapıcı eleştiri konusunda donanımlanmasının faydalı olacağı kanaatindeyiz.

Umuyoruz bu doküman, aklınızdaki soru işaretlerini azaltır.

Sık Sorulan Sorular

1. Evrim Ağacı'nı kimler maddi olarak destekliyor?

Destekçilerimiz, Destek Ol sayfasından ve özellikle de YouTube videolarımızdan açık bir şekilde ilan ediliyor (gizli kalmak istedikleri durumlar haricinde). Evrim Ağacı'nın hiçbir "büyük destekçisi" bulunmuyor; sadece bireysel desteklerle ve Google Reklamlar gibi araçlardan gelen gelirlerle ayakta duran bir platform. Bu konuda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz. Gelir kaynaklarımızla ilgili daha fazla bilgiyi ise buradan alabilirsiniz.

2. Evrim Ağacı ne kadar kazanç elde ediyor?

Evrim Ağacı halka açık bir şirket olmadığı ve hayır amaçlı bağış toplamadığı için (Evrim Ağacı'na yapılan maddi destekler, firmanın sürdürülebilmesi içindir, hayır işi işlemek için değil) gelir-gider konularının açıktan tartışılmasının doğru olmadığını düşünüyoruz. Bu, herhangi bir dükkana girip gelir-gider tartışması yapmaya çalışmaya benziyor.

Evrim Ağacı olarak kısa, orta ve uzun dönem planlarımızı ilan ediyoruz ve bunlara maddi kaynaklar yaratmaya çalışıyoruz. Ayrıca her geçen gün yaşam standartlarımız değişmezken, içerik ve platform kalitesinin artması, tüm gelirlerin amaca uygun şekilde kullanıldığının bir yansımasıdır. Benzer şekilde, 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında yayınladığımız yıllık raporlarımızdan da ne tür işlere kaynak ayırdığımızı görebilirsiniz.

Eğer Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasındaysanız ama gidişatın iyi olmadığını düşünüyorsanız, desteğinizden her an vazgeçebilirsiniz. Evrim Ağacı'na yapılan destekler tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır ve bu desteklerin devamlılığı, destekçilerimizin kendi iç muhasebesine ve değerlendirmesine kalmış bir konudur. Evrim Ağacı içeriklerini ücretsiz bir şekilde sunmaya devam etmektedir ve hiçbir maddi destekte bulunmadan da bu içeriklere erişiminizi sürdürebilmektesiniz.

3. Evrim Ağacı yazarlarına ödeme yapıyor mu? Kimlere ödeme yapılıyor?

Henüz sadece yöneticilerimiz ve proje koordinatörlerimize ödeme yapabiliyoruz. Bu kişiler, Evrim Ağacı'nda çalışabilmek adına kendi mesleklerini bırakmış olan kişiler; dolayısıyla tek meslekleri bu. Ancak yazılardan elde edilen az miktardaki reklam gelirinin de yazarlarla paylaşılmasına ve bazı komisyonlu yazılar alınması konusunda projelerimiz var; örneğin 2022 yılında bir "Yazar Fonu" açtık ve elde ettiğimiz ekstra gelirlerin tamamını bu projeye aktardık. Bu proje kapsamında bugüne kadar kaliteli yazılar yazmış, Evrim Ağacı Yazılı İçerik Kuralları'nı iyi okumuş/anlamış/uygulayan, daha fazla yazmak isteyen yazarlarımıza da (sadece yeni yazıları için) bu fondan kaynak ayırıyoruz. Eğer arzuladığımız düzeyde stabil maddi güce kavuşabilirsek, yazarlarımıza kendi yazılarından kazanç elde edebilecekleri ek bir projeyi de hayata geçireceğiz. Henüz yolun çok başındayız.

Tabii ki, ödeme/maaş alan kişilerin aksine, maddi ödeme yapamadığımız kimseden herhangi bir beklentimiz olmuyor; Evrim Ağacı'na ne kadar yardımcı olmak isterlerse o kadar yardımcı oluyorlar. Bir işe zaman ayıramazlarsa veya yarıda bırakmak isterlerse bunda bir sorun olmuyor. Dolayısıyla ödeme alan ekip arkadaşlarımız, doğal olarak, platformla ilgili birçok sorumluluğu da almayı kabul ediyorlar ve günlerinin önemli bir bölümünü (normal iş saatlerinden çok daha fazlasını) her gün Evrim Ağacı için ayırıyorlar.

Burada ek bir bilgi olarak, akademisyenlerin de bir dergide akademik makale yayınladıklarında veya bir dergi için uzman görüşlerini bildirmek üzere röportaj yapıldığında, bu yayın veya röportajdan (neredeyse hiçbir zaman) herhangi bir maddi kazanç sağlamadığını vurgulayabiliriz. Hatta bu durum, akademide oldukça tartışmalı bir konu; bir başka açısını buradan okuyabilirsiniz. Dolayısıyla Evrim Ağacı'nı popüler bilim alanında kendini geliştirmek isteyenler için bir platform olarak görebilirsiniz. Kimse Evrim Ağacı'nı kullanmak zorunda değil; ancak ola ki kariyeriniz veya bilim anlatıcılığınız açısından faydalı olacağını düşünüyorsanız, platformumuzun kapıları sonuna kadar açık.

Bunu aslında diğer sosyal medya sitelerine de benzetebilirsiniz: Facebook, Twitter ve Reddit gibi siteler üreticilerin yarattıkları ürünlerle varlıklarını sürdürebilmektedir; ancak üreticilerine ödeme yapmazlar. Biz, bunun doğru bir uygulama olmadığına inanıyoruz; fakat kendi ayaklarımız üzerinde durabilecek güce kavuşana kadar kaynaklarımızı kısıtlı kullanmak zorundayız. Bu kısıtı kaldırmak adına durmaksızın çalışmaya devam ediyoruz.

4. Evrim Ağacı yazılarına neden yorum yapamıyoruz?

Sosyal medya ile hayatlarımıza iyice girmiş olan "yorum" kavramı, çok ciddi yanlış bilgilerin, sahte haberlerin ve çarpık iddiaların geniş kitlelere ulaştırılmasının önünü açan bir uygulama. Sosyal medya firmaları bunu "insanlara özgürlük verme" adı altında kâr maksimizasyonu, platforma bağımlılık ve reklam gösterim sayılarını arttırma amacıyla kötüye kullanmaktalar. Biz, internet kullanıcıları arasındaki (en azından bilimsel) fikir alışverişinin yorum sistemleri üzerinden değil, bilimsel metodolojiye ve görüş bildirimine çok daha uygun sistemler aracılığıyla yapılması gerektiği kanaatindeyiz. Bu nedenle Evrim Ağacı'ndaki sistemlerimizi bu metodolojiyi yansıtacak biçimde pekiştiriyoruz. Bunun bazı örneklerini Soru & Cevap Platformu'muzda görebilirsiniz; okurlarımızın içeriklerle ve birbiriyle düzgün ve koordineli bir şekilde etkileşmesini mümkün kılacak ek sistemlerimiz de yolda!

5. Evrim Ağacı'nda yazarlık yapabilir miyim? Video çekebilir miyim?

Evet, Evrim Ağacı'nın kapıları herkese açık. İhtiyacınız olan bilgileri buradan alabilirsiniz.

6. Evrim Ağacı'nın içeriklerini sitemde yayınlayabilir miyim? Video çekebilir miyim?

İçeriklerimizi nasıl ve ne şekilde kullanıp kullanamayacağınız ile ilgili detaylı bilgileri buradan alabilirsiniz.

Sık Yapılan Eleştiriler

1. Evrim Ağacı sadece yabancı kaynaklardan yazı çeviriyor, özgün yaptığı bir iş yok.

30 Ocak 2020 itibariyle Evrim Ağacı'nda yayında olan 7299 içeriğin 4621 tanesi kategorize edilmiştir. Kategorize edilmiş bu içeriklerin 3278 tanesi özgün, 428 tanesi türev, 915 tanesi çeviridir. Bu kavramların ne anlama geldiğini buradan okuyabilirsiniz. Yani Evrim Ağacı'nda an itibariyle her 1 çeviri içerik için 3.6 adet özgün içerik bulunmaktadır. Hedefimiz, her 1 çeviri için 9 özgün içeriktir ve her gün bu hedefe biraz daha yaklaşıyoruz. Bu nedenle eleştiri, nicel olarak hatalıdır.

Çeviri yapmak utandırıcı, ayıp, özgün içerikten daha "eksik" veya "aşağılık" olan bir şey değildir; yıkıcı eleştirilerin konusu yapılamaz. Türkiye'deki (akademik ve popüler) bilim yazınının boyutuna bakıp, bunu Dünya'yla kıyaslayan biri, aradaki uçurumun ürkütücü boyutlarını görecek ve çeviri işinin ne kadar önemli bir araç olduğunu anlayacaktır. Özellikle de bilim dili İngilizceyi yaygın olarak konuşmayan (88 ülke arasında yapılan bir çalışmada Türkiye, İngilizcede 73. sıradadır), aydınlanmaya ve ilerlemeye katkı sağlama potansiyeli olan her içeriğin ana dile çevrilmesi ve kitlelere ulaştırılması elzemdir.

Özgün içerikler üretmek, yazarın kendi bilgilerini aktardığı ürünler üretmek elbette büyük öneme sahip! Bunu kimse görmezden gelemez. Bunun bilincinde bir ekip olarak, özgün içeriklerimiz ile çeviri içeriklerimiz arasındaki dengeyi tutturmaya çalışıyoruz. Ama bu, popüler bilim çevirilerinin, İngilizce konuşamayan devasa bir kitleyi bilgilendirdiği ve aydınlattığı gerçeğini değiştirmiyor. Çevirilerin önemini tarihin gidişatına bakan biri de kolaylıkla anlayacaktır: İslam alimleri Antik Yunan çevirileri yapmasaydı, belki ne kendileri (ve topraklarımız) aydınlanacaktı ne de kendilerinden sonra gelen Avrupalılar... Dolayısıyla eleştiri, nitel olarak da hatalıdır.

2. Evrim Ağacı'ndaki makaleler çok uzun, okuyamıyoruz.

Ekip olarak bir yazara "Çok uzun yazmışsın, okumaya vaktim yok, kısalt bunu." demenin en üst düzey saygısızlıklardan biri olduğunu düşünüyoruz. Tamamen ücretsiz olarak kaleme alınan ve tüm Türkiye'ye ücretsiz olarak sunulan makalelerin ne derinlikte olacağını yazar ve editörlerimiz belirlemektedir. Daha detaylı yazıları, daha yüzeysel olan yazılara tercih etmekteyiz. Bir konunun tüm açılarını, etraflıca analiz etmekten yanayız; çünkü yaptığımız analizlerin birçoğunun Türkiye için bir ilk olma ihtimali var; eksik bilgi vermek istemeyiz.

Dahası, kimse okurların elini kolunu bağlayıp kelime kelime hepsini okumaya zorlamamaktadır. Başlıklar ve ara başlıklarla konu dağılımını net bir şekilde yazılarımızda göstermekteyiz. Okurlar, diledikleri gibi bu başlıklar arasında geçiş yapabilir veya tamamen atlayabilirler. Dolayısıyla makale uzunluğunun negatif bir özellik olarak sunulması hatalıdır.

Tek cümleyle özetleyecek olursak: Yazar istediği kadar yazar; okur istediği kadar okur.

3. Evrim Ağacı çok ticari oldu, her şeye para gözüyle bakıyorlar. Eskiden öğrenci grubuyken iyiydi.

Evrim Ağacı "çok ticari" olmadı; Evrim Ağacı ticari bir firma (bir sosyal girişim). Takip ettiğiniz, bildiğiniz, internette gördüğünüz büyük oluşumların neredeyse hepsi bir noktada ufak öğrenci projeleri, yan girişimler, hobiler, vb. işlerdi. Ancak bu projelerin ardındaki kişiler büyüyüp, gerçek hayata atıldıkça, bu projeler de ya büyümek ya da terk edilmek durumunda kaldı. Büyüyenleri bugün biliyor ve kullanıyorsunuz, terk edilenleri ise hatırlamıyorsunuz ya da kullanamıyorsunuz.

Dolayısıyla Evrim Ağacı da her firma (veya insan) gibi hayatta kalmak zorunda. Ama bunu popülist reklam anlaşmalarıyla veya agresif bir kâr stratejisiyle yapmak yerine, herkesin şahsi bloglarında bile kullanabileceği Google Reklamlar tarzı reklamlar yoluyla, kitle fonlama yoluyla ve bilimle ilgili çeşitli ders kitapları, popüler bilim kitapları ve hediyelik ürünler satarak yapmaktadır.

Bunları yaparken, Google Reklamlar konusunda yine Google tarafından kullanıcılar da gözetilerek hazırlanan Daha İyi Reklam Standartları (Better Ads Standards) kurallarını takip etmekteyiz. Üstelik reklam ve sponsorluk anlaşmalarımızda son derece özgün, okur-odaklı ve gerçek-odaklı bir politika izlemekteyiz; bu politikalarımızla ilgili buradan daha fazla bilgi alabilirsiniz. Kitle fonlama ana gelir kaynağımız olduğundan bunu sıklıkla hatırlatmaktayız; ancak bunu yapan tek içerik üreticisi biz değiliz. Hem sayısız sosyal medyada içerik üreticisi bunu yapmakta; hatta The Guardian veya Wikipedia gibi devasa kurumlar bile bu yöntemi kullanmakta! Bilim Pazarı'mızda sattığımız ürünler ise aşırı yüksek maliyetlerle üretilen ürünler (çünkü biz tüccar değiliz ve bu işte uzman değiliz) ve biz son derece az sayıda üretim yapabiliyoruz (dolayısıyla kâr marjları da çok düşük oluyor). Bu ürün satışları bizim ana gelir kaynağımız değil; sadece gelir kaynaklarımızı çeşitlendirmek ve okur desteklerine olan ihtiyacımızı azaltmak için, çok sayıda ücretsiz içerik üreticisinin/sağlayıcısının yaptığı gibi altına girmek zorunda kaldığımız bir yük.

Dahası, bazılarının sandığının aksine Evrim Ağacı bir hobi ya da yan iş değildir; Evrim Ağacı yöneticilerinin yegâne mesleğidir, tek maddi gelir kaynağıdır. Dolayısıyla aç ve açıkta kalmamak adına maddi kazanç sağlamak zorundayız; bu modern ekonomi-politik sistemin gereksinimidir ve bu sistem değişene kadar veya bu sistem içinde zenginleşmiş biri bize "Bundan sonra parayı dert etmeyin, siz içerik üretmeye bakın." diyene kadar kendi kazancımızı sağlamak zorundayız. Gelir kaynaklarımızla ilgili tüm detayları ve daha fazlasını Destek Ol sayfamız içinde bulabilirsiniz.

Her şey bir yana, bilgiden veya emekten maddi kazanç elde etmek ayıplı bir davranış değildir. Profesörler, uzmanlar, danışmanlar ve çeşitli alanlarda uzmanlaşmış herkes, bu bilgilerini maddi kazanca dönüştürmektedir; çünkü dönüştürmek zorundadır. Herkesin bakması gereken bir ailesi var ve kendileri de yaşamak zorunda. Benzer şekillerde para kazanan (ve muhtemelen bizden çok daha fazla para kazanan) insanların, diğerlerine karşı ahlaki bir üstünlüğü varmışçasına hayatta kalma mücadelesini eleştirmesini art niyetli ve iki yüzlü bir davranış olarak değerlendiriyoruz.

Son olarak, şunu da söylemek isteriz: Her ne kadar videolarımızda ve içeriklerimizde destek çağrılarımızı görüyor olsanız da, Evrim Ağacı'nın yaptığı işlerin ezici çoğunluğu hiçbir maddi beklenti bulunmaksızın yapılmaktadır. Örneğin internet sitelerinin çoğu "ödeme duvarı" (İng: "paywall") kullanmaya başlarken, Evrim Ağacı'ndaki binlerce içeriğe, ilk günkü gibi ücretsiz olarak ulaşabilmektesiniz. Yıllık takvimler gibi ürünlerimizi tamamen ücretsiz bir şekilde kişilerin kendi çıktılarını alabilmesi için dağıtmaktayız. Meşhur popüler bilim anlatıcıları on binlerce dolar karşılığında konuşmalar ve sunumlar yapmaktayken, bizler hiçbir maddi beklenti olmaksızın elimizden geldiğince sunumlar yapmaya, okur sorularını yanıtlandırmaya, okurlardan gelen içerik taleplerine uygun yazılar kaleme almaya devam ediyoruz. Yani temel çalışma prensiplerimizde en ufak bir değişiklik veya bozulma olmadı; tam tersine, 2010'dan bu yana yöntemlerimizi çok daha geliştirdik ve güçlü kıldık.

İşin içine maddi boyutun girmesinin insanları rahatsız ettiğinden haberdarız; bizi de ediyor - ancak bunun farkında olmak ve bu çerçevede uygun adımlar atmak çok önemli. Hayatın gerçekleri değişmiyor; ancak o gerçekler karşısında nasıl davranacağımız karakterimizi belirleyen ana faktörlerden birisi. Biz, içinde bulunduğumuz durumun farkındayız ve zor şartlar altında, rotamızı çok dikkatli bir şekilde, ince eleyip sık dokuyarak belirliyoruz.

4. Evrim Ağacı tek bir kişi (veya birkaç kişi) etrafında dönüyor. Çeşitlilik yok ve bu kişiler diğerlerinin emeklerinden besleniyor!

Evrim Ağacı'nda bugüne kadar içerik yayınlamış yüzlerce kişi bulunuyor; tam listeye buradan ulaşabilirsiniz. Ancak elbette yöneticilerimiz, herhangi bir yazar veya editörümüzden onlarca, yüzlerce, belki binlerce kat fazla vakit ve emek harcıyor; çünkü yazılar gönüllülük esasıyla yazılırken, yönetim kadrosu bunu "meslek" olarak sürdürüyor. Dolayısıyla elbette daha fazla vakit harcıyorlar; işleri bu.

Öte yandan Evrim Ağacı herkese açık bir proje; herkes dilediği düzeyde katkıyı sağlayabiliyor. Bununla birlikte, kimisi daha fazla katkı sağlarken, kimisi daha az katkı sağlayabilir. Bu olduğunda, daha fazla katkı sağlayanların önüne ket vurup, daha az katkı sağlayanları azarlayacak değiliz. Evrim Ağacı, herkesin bilimle ilgili sesini daha uzaklara duyurabilmesini sağlayan bir platform, bir araç. Bu araçtan faydalanmak veya faydalanmamak kişilere kalmış. Benzer şekilde, ne düzeyde faydalanılacağını da bireyler belirliyor.

Ne kadar çok katkı sağlanırsa, Türkiye'de bilimsel aydınlanma o kadar hızlı ilerler; ancak herkesin eşit miktarda katkı koyamayacağının da farkındayız. Fakat kim, ne düzeyde katkı sağlıyorsa, onun tam karşılığını gerek içeriğin içerisinde (nitel olarak), gerekse de Uyum Puanı adını verdiğimiz puan sistemi ile (nicel olarak) ölçmekte ve yansıtmaktayız. Evrim Ağacı'nda kimsenin emeğinin görmezden gelinmediğinden ve her bir katkının tam karşılığının yansıtıldığından emin olmak için en üst düzeyde çabayı sarf ediyoruz.

Bazı isimlerin öne çıkması hiçbir açıdan problem değil; bu isimler zamanla değişecek, değişecek, farklılaşacaktır. Ancak kurumların kurucuları, yöneticileri, bazı öne çıkan isimleri ile anılması anormal bir durum değil; küresel bir gerçekliktir. Kurucular, yöneticiler ve bazı diğer isimler, genel kitleden daha fazla katkı koyarak daha fazla ön plana çıkabilirler. Bu doğaldır ve Evrim Ağacı'nda engellenen bir durum değildir.

5. Evrim Ağacı bilim üretmiyor ki, sadece başkalarının yaptığı bilimi alıp anlatıyor.

Evet, buna popüler bilim yazarlığı diyoruz. Bu, tüm Dünya'da böyledir. Zaten Evrim Ağacı olarak bilim ürettiğimizi veya ana amacımızın bilim üretmek olduğunu herhangi bir yerde iddia etmedik. Popüler bilim, akademi ile halk arasında bir köprü kurabilmek adına büyük öneme sahip ve bu tarz eleştirileri getiren kişiler dolayısıyla bu kültür Türkiye'de hiçbir zaman doğru düzgün yer edemedi. Örneğin Bilim ve Teknik Dergisi'nin gözde olduğu dönemlerde "Bu yazarlar hiçbir şey üretmiyorlar ki, sırf başkalarının yaptığı bilimi anlatıyorlar. Dergiyi neden paralı satıyorsunuz ki?" diye bir eleştiri hayal edilebilir miydi?

Dijital ortamda yapılan işlerin maddi giderlerinin daha düşük olduğu sanrısını anlayışla karşılıyoruz; ancak bu, hatalı olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Dahası, kişilerin hayat masraflarının değiştiği gerçeğini de değiştirmiyor. Sadece bu da değil, basılı ürünlere kıyasla dijital ürünlerin gelirlerinin de çok daha düşük olabildiği gerçeğini de değiştirmiyor. Dolayısıyla eleştirilen tam olarak nedir, anlamak zor.

Popüler bilimin Türkiye ve Dünya için neden hayati öneme sahip olduğunu buradaki yazımızdan okuyabilirsiniz. Ülkemize bilim taşıma mücadelesi çok zorlu ve aşırı yorucu bir iş; ancak bunun üstesinden gelmek için gece gündüz demeden çalışmaya devam ediyoruz.

Tüm bunlar bir yana, bilim insanlarının kendisi de sıfırdan bilgi üretmiyor. Her biri, kendinden önce gelenlerin bilgileri üzerine bir şeyler koymaya çalışıyor. Onlar da mı maaş almamalılar, gelir elde etmemeliler? Belki de bilim insanları tüm gelirlerini bilimin kurucuları olan Galileo Galilei, Francis Bacon, vb. isimlere bağışlamalılar, ne dersiniz?

6. Evrim Ağacı'nda bir dolu hatalı içerik ve yanlış bilgi var!

Elbette! Nerede yok ki? Akademik camiada bile durmaksızın hatalar dolayısıyla makale geri çekmeleri yaşanırken, bilimin anlatıcısı olan bizlerin içeriklerinde hata olmaması mümkün mü? Yıllar boyu yayın yapıp da hataların birikmediği tek bir yayın organı var mı?

Ancak biz, potansiyel hataların farkındayız ve hem yeni içeriklerimizde hem de eski içeriklerimizde oluşabilecek hataları düzeltmek için gece gündüz, durmaksızın çalışıyoruz. Örneğin 2012'de yazdığımız yazıların bile 2020'de düzenlendiğini görebilirsiniz. Bu, eski yazılarımızı da durmaksızın elden geçirip, hatalarından ayıklama çabamızın bir göstergesi.

Ancak binlerce içeriğin her birini anlık olarak kontrol edebileceğimiz sayıda gönüllümüz veya çalışanımız bulunmuyor. Bu nedenle Evrim Ağacı'nda hata ayıklamayı kolektif bir çabaya dönüştürerek, iletişim kanallarımızı sonuna kadar açık tutuyoruz. Bize sosyal medyadan, e-postamız üzerinden, sitemizdeki her bir sayfada bulunan "Geri Bildirim" tuşundan her gün gelen onlarca düzeltme talebini tek tek okuyor, değerlendiriyor ve gerekli görürsek uygulamaya koyuyoruz.

Bu hataların bir kısmı maddi hatalar, bir kısmı anlatım bozukluğu gibi hatalar, bir kısmı yorum hataları, bir kısmı ise bilimin bir onu ilan ettiğimizden beri değişmiş olmasından ötürü doğan hatalar. Bunlarla ilgili geri bildirim aldığımızda, özellikle de yapıcı eleştiri kurallarına uyanları ivedilikle değerlendirip sonuca bağlıyoruz. Böylece her şey gibi, biz de evrimleşmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz ki daha doğru, daha isabetli, daha gerçek bilgilere ulaşabiliyoruz. Bu konuda bize yardımcı olan birçok akademisyen, lisansüstü eğitim almış çok sayıda uzman, birçok editör, yazar ve okur bulunuyor; ancak buna rağmen hatalar elbette kaçınılmaz.

Evrim Ağacı'nın içerikleri kusursuz değil ve asla olmayacak; ancak ona en çok yaklaşabilmek için, elimizdeki imkanları sonuna kadar kullanarak, samimiyet ve dürüstlükle, var gücümüzle çalıştığımızı bilmenizi isteriz.

Evrim Ağacı'nın Düzeltme Politikası'nı buradan inceleyebilirsiniz.

7. Sosyal medyada saçma sapan şeyler paylaşıyorsunuz! Instagram hesabınızda sürekli hayvanlar, doğa belgeselleri, vb. paylaşıyorsunuz!

Hayır, sosyal medyada saçma sapan şeyler paylaşmıyoruz. Siz, şahsi bir kanaat olarak, paylaşımlarımızdan bazılarını "saçma sapan" buluyorsunuz ve sosyal medyada buna şans eseri denk gelmişsiniz. Dahası, muhtemelen sadece Evrim Ağacı'nı takip etmediğiniz için ve dikkatinizi "sizi rahatsız eden" içerikler çektiği için, aklınızda onlar kalıyor.

Bunu istatistiki olarak göstermek çok kolay: Evrim Ağacı, birçok sosyal medya hesabında ayrı ayrı, günde 12 civarında paylaşım yapıyor. Yani 1 ayda her bir sosyal medya hesabımızda 360 civarında paylaşım yapıyoruz. Bunların hepsini tek tek analiz edecek olursanız, ezici çoğunluğunun geniş bir kitle tarafından merak edilen sorular, konular, vb. olduğunu görürsünüz - yoksa bulunduğumuz yerde zaten olamazdık. Ancak her ay milyonlarca kullanıcıya erişen Evrim Ağacı'nın okurlarının, arada bir spesifik okurların ilgisini çekmeyen, onlar için "saçma" olan içerikler de denk gelmemesi imkansız. İşte bu eleştiriyi şekillendiren de bu.

Bunu pratik olarak test etmenin yolu basit: Bu eleştiriyi tetikleyen bir paylaşım ile karşılaştığınızda, hemen profilimize gidip, sayfayı aşağı kaydırarak son 10, 30, 50, 100 paylaşımımızı inceleyin. Hala aynı şeyi düşünüyor musunuz? Eğer cevabınız evet ise, belki de Evrim Ağacı'nı takip etmemelisiniz; çünkü size uygun paylaşımlar yapmıyoruz demektir. Takibi bırakmak her zaman bir seçenek. Ama eğer gerçekten de faydalı olan, bilimin doğrudan alanında olan içeriklerimizin ezici çoğunlukta olduğunu gerçeğini görüyorsanız, sorun kalmamış demektir.

Instagram gibi spesifik sosyal medya hesabı paylaşımlarımıza gelince... Her platformu farklı şekillerde kullanmaya çalışıyoruz. Bunu hem iş gücümüz, hem de platformun gereksinimleri dikte ediyor. Eğer bir sosyal medya hesabımızdaki paylaşımları beğenmiyorsanız, bir başka sosyal medya hesabımız üzerinden (veya sadece sitemiz üzerinden) bizi takip edebilirsiniz. Her sosyal medya hesabımız üzerinden takip etmeniz şart değil.

Farklı platformlardaki yayın politikamız hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

8. Evrim Ağacı çok agresif/asabi, hiç kurumsal değil!

Evrim Ağacı bir firma olsa da, çok küçük bir ekip tarafından yönetiliyor, uzman bir sosyal medya ekibi henüz bulunmuyor ve dolayısıyla gün boyu fazlasıyla stres altında kalabiliyoruz. Buna bağlı olarak kimi zaman sosyal etkileşimlerimiz istemediğimiz bir yönde gelişebiliyor. Buna denk geldiyseniz, özür dileriz. Zor bir iş yaptığımızı ve durmaksızın binlerce yönden çekiştirildiğimizi, bol miktarda zorbalığa maruz kaldığımızı düşünerek bize insanî bir çerçevede hak vereceğinizi umuyoruz. Bu konuda aktif olarak çalışıyoruz ve daha iyi bir konuma gelmek için çabalarımızı sürdürüyoruz.

Ancak kurumsallık adı altında yaptığımız işin altını oymak isteyenlere geçit vermeyeceğimizin de bilinmesini istiyoruz. Evrim Ağacı bir firma olabilir; ancak zengin bir holding ya da binlerce çalışanı olan bir dev değil; ufak bir popüler bilim oluşumu. Zor şartlar altında sürdürdüğümüz çalışmalarımızın takdir edilmemesini anlayabiliriz, bu şahsi bir tercihtir; ancak aşağılanması, hor görülmesi, alaya alınması, vb. çabalar kabul edilebilir değildir. Bize kötülükle yaklaşanlara iyilikle yaklaşabilecek kadar iş gücümüz ve enerjimiz bulunmuyor.

Şunu da lütfen hatırlayın: Birçok firma ile birebir etkileşime geçmeniz neredeyse imkansız (veya geçebiliyorsanız da, profesyonel halkla ilişkiler uzmanları aracılığıyla geçebiliyorsunuz). Bu işi profesyonellere devredilmesi, firmayla "gönül bağı" olmayan kişilerce, profesyonel ve duygulardan tamamen arınmış bir şekilde halledilmesi demek. Bizse, kısıtlı vaktimizde her bir okurumuzun yorumlarını, e-postalarını ve geri bildirimlerini yanıtlandırmaya çalışıyoruz. Bunların birçoğu harika destek mesajları olsa da, az miktarda olan zorbalık, yıkıcı eleştiriler, Evrim Ağacı'na yönelik haksız saldırılar, yıpratma girişimleri iletişim kanallarımızı ve pozitifliğimizi olumsuz etkileyebiliyor. Yani birebir iletişim, milyonlarca insana ulaşan bizler için müthiş bir yük ve sorumluluk, her zaman profesyonelce halletmemiz mümkün olmayabiliyor. Ancak birebir iletişimin ilham gücüne inandığımız için elimizden geldiğince bunu yapmayı sürdürüyoruz. Umuyoruz ileride bu kısımları da profesyonellere emanet edebileceğiz; böylece çok daha verimli bir iletişim kanalımız olacak. O zamana kadar, eğer size rahatsızlık verdiysek özür dileriz.

9. Evrim Ağacı intihal yapıyor!

Hayır, Evrim Ağacı kasıtlı olarak hiçbir zaman intihal yapmadı. İçeriklerimizi diğer hiçbir popüler bilim platformunda göremeyeceğiniz kadar detaylı ve görünür bir şekilde işaretlemekteyiz ve kategorize etmekteyiz.

İçeriklerimizde farklı popüler bilim kaynaklarından, akademik makalelerden ve özgün araştırmalarımızdan derlemeler bulunuyor ve bunlar gerek içerik özgünlüğü açısından, gerekse de kaynaklarda açıkça belirtiliyor. Elimizden geldiğince özgün yayınlara ağırlık veriyoruz; fakat başka kaynaklarda okuduğunuz içeriklerin Türkçeleştirilmiş ve çeşitli bağlamlarda genişletilmiş versiyonlarını Evrim Ağacı'nda da bulabilirsiniz. Bu konularda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Eğer gözümüzden kaçan bir vaka olduysa, memnuniyetle inceleyip gerekli düzeltmeleri yapabiliriz.

10. Evrim Ağacı yalan söylüyor!

Hayır, Evrim Ağacı kasıtlı olarak hiçbir zaman yalan söylemedi. Farklı dünya görüşlerinden olan veya Evrim Ağacı'nın çalışmalarının kendi varlığına tehdit olduğunu düşünen insanlar, içeriklerimizin altında art niyetler arayabiliyorlar ve karalama kampanyaları düzenleyebiliyorlar; ancak bu, spesifik vakalarda da her seferinde gösterdiğimiz üzere, Evrim Ağacı olarak yalan söylediğimiz anlamına gelmiyor.

İlk günümüzden beri, elimizden gelen en üst düzey dürüstlük ve iş etiği ile, doğru bildiğimiz yolda ilerlemeye çalıştık ve hiçbir zaman yalan söylemedik. Bu konudaki hassasiyetimizi de her zaman sürdüreceğiz; fakat bilimsel yaklaşımımızın herkesi mutlu etmediğinin de farkındayız. Bu konuda yapabileceğimiz bir şey bulunmuyor. Biz kendimizi biliyoruz, biz bizi yıpratmak isteyenleri biliyoruz. Dolayısıyla kimin doğru yolda olduğunu, samimi olduğunu ve azimle ülkemize bir şeyler katmak için uğraştığını da biliyoruz. Bunu bilmek bize yetiyor.

11. Evrim Ağacı ateizmi yaymaya çalışıyor!

Hayır, Evrim Ağacı herhangi bir inanç veya inançsızlık sistemiyle ilgilenmiyor. Bilimin boş hipotez kavramının ateizmin temel argümanları ile örtüşmesi ve bilimin metodolojik natüralist doğası, bizim bilim anlatıcılığımızın ateizmde sık görülen argümanlarla örtüşmesine neden olabilir. Bu konuda yapabileceğimiz bir şey bulunmuyor. Biz, modern bilimi, modern bilimin diliyle anlatmakla yükümlüyüz. Bu konuda bir değişim yaşanacak olursa, biz de kendimizi adapte edeceğiz. 2010 yılında açıkça ilan ettiğimiz ve kurulduğumuzdan beri takip ettiğimiz İlkelerimiz hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

12. Evrim Ağacı vejetaryenliğe ve veganlara karşı!

Hayır, yöneticileri arasında beslenme bilimi alanında lisans, yüksek lisans ve doktora yapmış isimler, yazarları arasında beslenme uzmanları bulunan bir ekip olarak herhangi bir diyete karşıt ya da taraftar değiliz. Vejetaryen/vegan diyeti destekleyen çok sayıda yayın yaptığımız gibi, potansiyel tehdit unsurlarına ve argüman analizlerine yer verdiğimiz de birçok yayın yaptık. Bunların genel bir özetini burada bulabilirsiniz.