Evrim Ağacı'na Yönelik Karalama Kampanyası İle İlgili Açıklama

Tüm Bu Olanların Sonucu

Aradan geçen zaman diliminde belirtebiliriz ki, gerek Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti gibi uzman kurumların, gerekse de Evrim Ağacı ailesini takip eden okurlarımızın yaptığı incelemeler sonucunda iddia edildiği gibi Evrim Ağacı'nın hiçbir kasti çarpıtmaya yer vermediği; Evrim Ağacı içeriklerinin düz çeviriler olmak zorunda olmadığı ve bunun metin sonunda "Çeviren" veya "Hazırlayan" ibareleriyle belirtildiği (hatta daha güncel olarak tüm yazıların başında "İçerik Özgünlüğü" bilgisinin açıkça verildiği); videoda ileri sürülen iddiaların büyük bir kısmının eksik, çarpıtılmış veya hatalı olduğu; çoktan düzeltilmiş olan bazı içerik hatalarının video sahibi tarafından sanki düzeltilmemiş gibi Google Cache görüntüleri kullanılarak sunulduğu; Evrim Ağacı tarafından içeriklere yapılan eklemelerin hiçbirinin hatalı bilgiler ihtiva etmediği; atlanan bazı paragrafların metnin bütünlüğüne ve mesajına hiçbir şekilde zarar vermediği (çünkü bunların halihazırda diğer paragraflarda zaten vurgulanmış olduğu) birçok farklı açıdan, sayısız örnek ve izahat ile açıklanmıştır.

Videoyu hazırlayanlar değilse de, ilk yayan büyük oluşumlar bu hataların kendilerine gösterilmesi sonrasında bizim kendilerinden hiçbir talebimiz olmamasına rağmen söz konusu videoyu kaldırma kararına varmışlardır. Hatta birkaçı bize bizzat ulaşarak acele davrandıkları için özür dilemişlerdir.

Videoyu sağda solda, Evrim Ağacı'nı kör cahil bir şekilde karalamak isteyenlerin kanallarında görebilirsiniz. Hiçbir şekilde itibar etmemenizi önemle tavsiye ve rica ederiz.

Süreç boyunca Evrim Ağacı'na gösterdiğiniz destek ve alaka için teşekkür eder, biz de dahil olmak üzere size sunulan her bilgiyi şüpheci bir şekilde sorguladığınız için tüm Evrim Ağacı ailesini yürekten tebrik ederiz.

Açıklamalar: 

Kısa Metin

Bu videolar ilk yayınlandığında, gereğinden fazla ciddiye almışız, kendi güvenilirliğimizi sorgulamışız ve fazla duygusal yaklaşmışız olaya. Sonuçta, sözde "hatalarımız" bize düzgün ve insanca bildirilmeden böyle bir video hazırlanmış, birçok öğrenci topluluğuna, akademisyene ve hatta iletişimde olduğumuz Avrupa topluluklarına iletilmiştir. Basitçe, "Şurada bir hata mı olmuş, düzeltebilir misiniz?" denebilecek birkaç olası hata (ki aslında hiçbiri gösterildiği gibi hatalar değildir) kullanılarak, açık bir biçimde Evrim Ağacı'nın akılsıra bitirilmesi veya ciddi anlamda zedelenmesi hedeflenmiştir. Elbette, bu gülünç ve asla gerçekleşmeyecek bir çabadır; zira o videoyu hazırlayan yeni üniversiteli genç ve heyecanlı arkadaşımız da dahil olmak üzere herkes, Evrim Ağacı'nın güvenilirliğini, en azından bu sahada işini yapan en güvenilir ekiplerden biri olduğunu gayet iyi bilmektedir. Evrim Ağacı, bu tür saçmalıklarla yara alamayacak kadar uzun bir süredir bu işin içerisindedir ve bunlardan etkilenmeyecek kadar şeffaf, açık ve dürüsttür.

Söz konusu şahsın ve çetesinin/örgütünün Evrim Ağacı'nı karalamak adına bizim dışımızdaki tüm kurum ve kuruluşlara bu yalan dolu videoyu göndermesi sonucunda, maddi ve akademik destekçilerimizden olan Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti (ESEB), 2 farklı bilirkişi profesörü görevlendirerek sitemizi ve iddia edilen içerikleri inceletmişlerdir. İsimleri açıklanmayan profesörlerimiz, bulgularını hazırladıkları raporlarla ESEB'e iletmişlerdir. ESEB de sonucu bizlerle paylaşmıştır. Onlardan aldığımız e-posta (buradan okunabilir), bilirkişilerin ikisinin de Evrim Ağacı'nın içeriğinin "yüksek kalitede" olduğunu belirtmekte ve gördükleri bazı noktalarda kendimizi geliştirmemiz için kıymetli tavsiyeler içermektedir (bu tavsiyelerden biri, Behe gibi tekil insanların şahsi inançlarını umursamamamız gerektiği yönündedir). Dolayısıyla içeriğimizin güvenilirliği ile ilgili, bizim haricimizde bir kaynağa da başvurabilirsiniz.

Bizim kendimize ve çalışmalarımıza güvenimiz tam. Eğer ki hatalı bir içerik olduğunu düşünüyorsanız, bu [email protected], Facebook özel mesaj, Facebook duvar, EvrimAğacı.org "Bize Ulaşın" kısmı, EvrimAğacı.org "Görüş Bildir" kısmı gibi birçok farklı araçla iletebilirsiniz. Eğer ki gerçekten bir hata veya yanlış anlaşılma olduğunu düşünüyorsak, memnuniyetle düzeltiriz. Yaptığımız hiçbir hatanın art niyetli olmadığını biliniz. Buna rağmen Evrim Ağacı'na güvenemiyorsanız, lütfen bizi takip etmeyi bırakınız ve daha güvenilir olduğunu düşündüğünüz kaynaklara (eğer bulabilirseniz) yöneliniz. Zira biz bir devlet kurumu veya hiçbir yanlış yapmayacağımızı iddia eden bir oluşum değiliz. Ancak içeriğimizin güvenilir olduğunu iddia eden bir oluşumuz ve buna, en azından kendi çapımızda güvenimiz tam.

Videodaki içi boş iddialarla ilgili olaraksa kısa kısa şu cevapları verebiliriz:

1) Behe Mevzusu: 

Evet, sayısız bilim düşmanı kaynakta sürekli lanse edilmeye çalışanın aksine, söz konusu kısa yazımızda da açıkladığımız gibi, Michael Behe evrimi, ortak ata kavramını ve hatta insanlarla şempanzelerin ortak bir atadan evrimleştiği gerçeklerini kabul etmektedir. Ve evet, Behe'nin görüşleri 1996 yılından beri değişmiştir; bilimi YouTube videolarından ibaret görmeyip, akademiyi ve akademik çalışmaları okuyan herkes bunu fark edebilir.

Behe'nin kendisinin "Hayır ya, görüşlerim değişmedi!" demesi bile konuyu değiştirmez. Söze değil, icraate (özellikle de kişilerin hakemli ve saygın dergilerde yayımladıkları akademik makalelere) bakmak gerekir. Behe de bu analizden muaf değildir.

Bu yapıldığında, Behe'nin bilimsel gerçekler karşısında yıllar geçtikçe geri adım atmak zorunda kaldığı net bir şekilde görülür, istenildiği kadar reddedilsin. Kaldı ki, Behe gibi bir akıllı tasarımcının ton ve anlatımındaki değişimi ve attığı geri adımları fark eden ve dillendiren sadece biz değiliz, ilk defa ortaya koyan da biz değiliz. Dünya'nın en önde gelen akademilerinden olan Johns Hopkins Üniversitesi'nin Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Bölümü'nde çalışan Prof. Dr. David E. Levin'in tam olarak bu konuyla ilgili olarak Ulusal Bilim Eğitimi Merkezi (NCSE) için yazdığı detaylı bir analizi buradan okuyabilirsiniz. Orada Dr. Levin şöyle diyor:

[Behe'nin "The Edge of Evolution" isimli yeni kitabında yazdıkları], 1996'da yazdığı "Darwin's Black Box" kitabında söylediklerinden uzaklaştığını gösteriyor. (...) Kitapla ilgili belki de en etkileyici nokta, Behe'nin Darwinci evrimi destekleyen kanıtları artık ne kadar kabul ettiğidir. Behe, artık Darwin'in söylediği gibi yaşamın "bir seviyeden bir diğerine modifikasyonlarla aktarıldığı"nı kabul etmektedir. Hatta artık doğal seçilimin adaptif gen varyantlarının popülasyon içinde yayılmasını sağlayan bir mekanizma olduğunu da kabul etmektedir. Behe'nin kemikleşmiş takipçi kitlesinin bu güncellenmiş pozisyonu kabulleneceğini düşünmek güçtür. Ancak bu noktada Behe, bilimsel bir güvenilirlik alameti göstermekle, bariz bir şekilde bilimsel olmayan yaratılışçı görüşlerini sürdürmek arasında bir seçim yapmak zorunda kalmıştır.

Eğer Behe'nin nasıl geri adımlar attığı ve fikirlerinden "çaktırmamaya çalışsa da" caydığını bizden başka bilirkişiden okumak istiyorsanız, ABD'nin en önde gelen bilim oluşumlarından NCSE'nin verdiğimiz incelemesi fazlasıyla yeterli olacaktır. 

Behe'nin tekil olarak bilimsel arena haricindeki şarlatanlıkları bizi veya bilim insanlarını alakadar etmez. Ancak birileri kendi iddialarına bilimden destek bulamadığı için, bulabildikleri her dala tutunmayı ve o dalları abartmayı pek sevmektedirler. Bu nedenle durumu kısaca özetleyecek olursak: Behe evrimi neredeyse tüm hatlarıyla kabul eder; dolayısıyla yaratılışçı ve birçok ana akım akıllı tasarımcı safsataya alet edilemeyecek düzeydedir. Evet, Behe gerici ve bilim düşmanı örgütlerden biri olan Keşif Enstitüsü'nde yönetim düzeyinde çalışmaktadır ve bu onun acizliğidir; bilimsel bir anlamı yoktur. Bunu da söyleyen biz değiliz, Behe'nin kendisi! Behe'nin Lehigh Üniversitesi'ndeki sitesinde şöyle yazar:

Resmi Uyarı: İndigenemez Karmaşıklık ve Akıllı Tasarım ile ilgili görüşlerim tamamen bana ait görüşlerdir. Hiçbir şekilde genel olarak Lehigh Üniversitesi ve özellikle de Biyoloji Bölümü tarafından kabul edilmemekte ve desteklenmemektedir. Hatta aslına bakarsanız, bölümdeki meslektaşlarımın çoğu, bu görüşlere tamamen karşı çıkmaktadırlar.

Lehigh Üniversitesi

Sadece Behe de değil. Bünyesinde böyle bilim dışı savunularda bulunan birini barındırmayı seçen Lehigh Üniversitesi de, Biyolojik Bilimler Bölümü anasayfasına bir uyarı koymak zorunda kalmıştır:

(...) Bölümümüzdeki profesörler, kökenleri Charles Darwin'e dayanan ve 140 yıldır birikimli olarak kanıtlar yoluyla geliştirilen evrim teorisini net bir şekilde kabul etmektedir. Bu pozisyondan sapan tek kişi Prof. Michael Behe'dir ve kendisi, meşhur bir şekilde "akıllı tasarım" görüşünü savunmaktadır. Her ne kadar Prof. Behe'nin kendi görüşlerini ifade etme hakkına saygı göstersek de, bu görüşler sadece ona aittir ve bölümümüzce kesinlikle desteklenmemektedir. Bizim ortak görüşümüz, akıllı tasarımın bilimde hiçbir yeri olmadığıdır, bilimsel olarak test edilmediğidir ve kesinlikle bilimsel olarak kabul edilemeyeceğidir.

Lehigh Üniversitesi

Behe, evrimin temellerini kabul etmesi bir yana; evrimi bir süpergücün kısıtlı bir şekilde olsa da yönlendirdiğini iddia ederek şahsi görüşünü bilime dahil eder ve bilimsellikten tamamen ayrılır. İddiaları tamamen geçersizdir ve hiçbir bilimsel altyapısı, güvenilirliği veya geçerliliği yoktur; ancak bu, zaten bizim açıklamalarımızla ilgili değildir. Behe'nin dindar olması ya da bilim dışı safsatalara inanması, Behe'nin evrimi kabul etmediği anlamına gelmememektedir. 

Behe'nin evrimle ilgili reddi, Darwinci (Adaptasyoncu) evrim kavramıdır (hatta 1996'dan beri bu konudaki katılığı da dikkate değer bir şekilde azalmıştır; yukarıdaki analizden veya aşağıda vereceğimiz kendi analizimizden de okunabilir). Nasıl ki Dünyaca ünlü evrimsel biyolog Stephen Jay Gould, Darwinci evrimi reddederek Kesintili Denge Kuramı'nı ileri sürerek evrim gerçeğini açıklamaya çalışmıştır, Behe de bilmediklerinin yerine hayal gücündeki bir süpergücü koyarak kolaya kaçmakta ve bilimsel sorulara bilim dışı cevaplar uydurmaktadır. Ancak bunun haricinde, evrimsel değişimi kabul etmekte; Akıllı Tasarım akımının geri kalanı gibi makroevrimin gözlenemeyeceğini dolayısıyla bilinemeyeceğini, ancak mikroevrimin var olduğunu söyler. Ancak bu iddiasının hiçbir bilimsel bir altyapısı yoktur; sokaktan geçen X kişisinin şahsi inançlarından daha geçerli, kıymetli ve önemli değildir. Eğer ki evrimi bir süpergücün kontrol ettiği iddiasıyla ilgili bilimsel, somut, test ve tekrar edilebilir verileri varsa, hakemli dergide yayınlanmış bilimsel makaleler ile gelinmelidir, şahsi bloglar ve kilise konuşmalarıyla değil. Bu konuyla ilgili şuradaki analizimiz okunabilir. Ayrıca Behe'nin evrimi ne kadar ve nasıl kabul ettiğiyle ilgili olarak kendisinin 2010 tarihli makalesinin kapsamlı analizini buradan okuyabilirsiniz.

Dolayısıyla Behe ile ilgili iddiamıza herhangi bir sıkıntı yoktur; video sahibinin tüm çarpıtma çabalarına rağmen, sözlerimizin arkasında aynen duruyoruz. Bilimsel arenada ortadan kaybolmaktan bahsederken gidip blog yazıları ve kilise konuşmalarını gündeme getirerek laflarımızı yalanlamaya çalışan birine anlatabileceğimiz çok bir şey yok maalesef.

2) Orijinal İçeriklerin Değiştirilmesi Mevzusu: 

Evrim Ağacı bir haber kanalı değildir; kendi içeriklerini ve haberlerini üretir, eğer orijinal kaynaktaki çeviriyi yeterli bulursa olduğu gibi verebilir; bulmazsa geliştirir, değiştirir, zenginleştirir.

Evet, kendi haberlerimizi yayınlıyoruz, kendi eğitimimiz ve konu hakkındaki deneyimlerimiz dahilinde bilgiler ekliyoruz, gereksiz gördüğümüz kısımları çıkarıyoruz, ek bilgilendirmeler ve kaynaklar öneriyoruz, açık olmadığını düşündüğümüz yerlere kendi açıklamalarımızı ekliyoruz. Bu konularda akademik düzeyde eğitimliyiz ve bunu kullanmaktan hiçbir zaman çekinmeyiz. Bunu 2011 Nisan'ında sayfamızı açtığımızdan beri böyle yapıyoruz, değiştirmedik. Biz bu işi hobi olarak değil, profesyonel olarak, akademik bir donanım ile yapmakta olan insanlarız. Dolayısıyla bir konuyu izah ederken yabancı haber sitelerinin anlatım, içerik ve detaylarına birebir sadık kalmak zorunda değiliz. Mesleğimiz bilim anlatıcılığı ve biz de bunu yapmaktayız.

Yazılarımızı inceleyenler zaten çoğunlukla belirttiğimiz "Evrim Ağacı olarak bize göre..." veya yazının bütünlüğünden farklı tonla yazılmış kısımları görebileceklerdir. Bunları illa belirtmeye gerek görmüyoruz. Zira ne Evrim Ağacı ne de haberlerimizin omurgaları olarak kullandığımız ScienceDaily, Scientific American gibi bilimsel magazin dergileri ve siteleri makalelerin içeriğini birebir yansıtamaz, bununla yükümlü de değildir. Eğer böyle bir şey mümkün olabilseydi, zaten makalelere ve bilimsel dergilere ihtiyaç olmazdı. Bizler bilimi halka taşımakla yükümlüyüz (ki bu kendi kendimize üstlendiğimiz bir yükümlülük, bunu kimse bize vermedi). Bunu yaparken kendimizden bir şeyler katmak, akademik bilgilerimizi aktarmak son derece doğaldır. Bunu her zaman yapacağız, açıkça bildirdik, yine bildiriyoruz. Eğer bize güvenmiyorsanız, güvenmeyiniz. Türkçede daha iyi bir bilimsel kaynak biliyorsanız, onları takip ediniz. İngilizce öğreniniz ve orijinal kaynakları okuyunuz. Sonrasında zaten akademik dünyayı güvenilir bir şekilde yansıttığımızı göreceksiniz.

Ancak videodaki söz konusu yalanlar, Evrim Ağacı'nın bunu art niyetli olarak yaptığını iddia etmektedir. Bu tamamen boş bir iddiadır. Spesifik olarak o paragrafın yazıya neden eklenmediğini samimi bir şekilde, gerçekten hatırlamıyoruz. Her gün onlarca çeviri yapan, bir dolu yazıyı sıfırdan hazırlayan, onlarca saatimizi ayırarak makaleler yazan ve bunu sadece 1, bilemediniz 2-3 kişiyle yapan bir oluşum olarak bir çay-kahve molası, yorgunluk, telefon çalması, vs. bile kimi zaman bu tür paragraf atlamalarına neden olabiliyor. Gözden geçirirken kaçırılmış olabilir veya yazarken hatalı bir izah yapıldığı düşünülerek atlanmış olabilir. Yazılarımızda hata tespit edildiğinde her zaman gözden geçirdik ve gerekli düzeltmeleri/düzenlemeleri yaptık, yapıyoruz. Bizim hatalarımızı yakalamak bir beceri değil; olsa olsa Türkiye'de bilimsel literatürün genişlemesine bir katkı olur.

Ancak videodaki sorun bizi bu şekilde alçakça itham etmesi değil; bizi her gün birileri bir şeylerle itham ediyor. Sorun, sanki eklediğimiz bilgide hata veya yanlışlık varmış gibi göstermesinde! İddia konusu haline getirilen metne eklenen bilgi hatalı olmadığı gibi, bilim insanlarının ezici bir çoğunluğu tarafından sıradan bir gerçek olarak kabul edilmektedir. Dahası, bilerek veya bilmeyerek çıkarılan bilgi, metnin genel içeriğinde herhangi bir eksikliğe neden olmamaktadır. Dikkat edilecek olursa, haberin zaten eklenmeyen paragraftan önceki 2 paragrafında aynı şekilde "bilinmeyen ve doğadakinden farklı" yapıda olduğunu gösteren bariz açıklamalar vardır. Dilerseniz buradan görebilirsiniz. Google Cache'ten eski hallerini kontrol edebilirsiniz. Dikkat ederseniz, şahıs bu paragraflarımızı itinayla atlamakta ve videoda izleyiciye göstermemektedir. Bu, eliminasyon yöntemiyle yalan söylemeye klasik bir örnektir.

Dahası, videoyu hazırlayan şahıs, araştırmanın ve Science Daily'nin konuyla ilgili açısını anlamamıştır bile! Amaç; Evrim Ağacı'na saldırmak olup, bilimsel gerçekleri ortaya koymak olmadığı için bu da videoda göz ardı edilmektedir. Haber metninin tamamı ve makale yazarı Seelig'in açıklamaları okunacak olursa, söz konusu yapay enzimin doğal enzimlere birebir benzememesi beklenmedik veya araştırmanın etkisini azaltan bir özellik değildir! Zaten test tübünde evrimleştirilen enzimin, doğal enzimlerin atasal formlarını andırdığı ileri sürülmektedir. Dolayısıyla günümüzdeki enzimlerden farklı olması normaldir. Seelig ya da Science Daily, "yaptılar ama günümüzdeki proteinlere benzetemediler" tarzı bir ton takınmamaktadırlar. Video sahibi, kendi hatalı algılarını videoya enjekte ederek, güya eleştirdiği hataya kendisi düşmektedir.

Bir insanın binlerce içerik paylaşmış bir ekibi 2-3 tane art niyetlice cımbızlanmış yazıyla yerebileceğini (veya nihai hedef olarak "bitirebileceğini") sanmak gülünç ve üzücüdür. Elbette içeriklerimizde hatalar ve eksikler olabilir; kusursuz olmadığımızı biz zaten biliyoruz. Buna rağmen, içeriklerimizin ezici çoğunluğunun da %100 isabetli olduğunu da biliyoruz. Ancak şu unutulmamalı: Bu yazının yazıldığı sıralarda, "kaynak" olarak gösterdiğimiz içerikler bizlerin faydalandığı içeriklerdir; illâ birebir çeviri olmak zorunda değildir.

Agora Bilim Pazarı

Sokrates'ten Nietzche'ye: İyi Yaşamın Anlamı

Nasıl yaşamalı? Bu soruya cevap vermek kolay değil. James Miller, 12 ünlü filozofun biyografileriyle bu coşkulu tartışmaya İyi Yaşamın Anlamı’nda geri dönüyor. Miller, 12 ilginç “bilgelik âşığı”nın izinde, okurunu felsefi bir yolculuğa çıkarıyor ve bu yolculukta sorgulanmış bir hayatı, kendini bilmeyi ve gerçeği keşfetmeyi vaad ederken nasıl yaşamak gerektiği sorusuna da cevap arıyor.

Platon’un bir tirana öğretmenlik yaparak ününü tehlikeye atmasından Rousseau’nun kusursuz bir erdemle yaşamayı heves etmesine; Diyojen’in gün ışığında elinde yanan bir lambayla gezip insan aradığını söylemesinden Augustinus’un Tanrı’yı kendi içinde bulmasına kadar filozofların aydınlanma hikâyeleri, felsefe ve düşünce tarihimize katkıları inceleniyor. Zengin anekdotlarıyla İyi Yaşamın Anlamı, felsefeye ilginin bugün de devam etmesini haklı çıkaran ve iyi bir hayat sürmekle ilgili en acil soruları keşfeden bir kitap. Hayatı inceleyip sorgulamayı bir yaşam biçimi haline getirmiş bu isimler, hayatı anlama ve daha iyi kılma yolunuza ışık tutacak.

Devamını Göster

₺125.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Science Daily gibi kaynakların bir haberi nasıl aktardığı bizi alakadar etmez. Biz onları yazımızın omurgası olarak kullanırız. Eğer yeterince öğretici ve güzelse birebir çeviririz, değilse eklemeler, çıkarmalar yaparız. Spesifik olarak bu örnekte yazının iyiliği kötülüğü ile ilgili bir durum olduğunu sanmıyoruz; basitçe, atlamış olabiliriz o paragrafı dikkatsizlikle... Hatırlamıyoruz. Ancak yazılarımızın büyük kısmında bu tür şeylerle karşılaşabilirsiniz. Şaşırmayınız.

Burada önemli olan şu: biz içeriğimizin bilimselliğinden eminiz (veya tüm samimiyetimizle emin olmaya çalışıyoruz). Üstelik dediğimiz gibi bu durum, Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti'nin görevlendirdiği 2 bilirkişiyle de doğrulanmıştır.

Bizlerin ve bilimin saklayacağı bir şey yok. Eğer ki içerikte bir şeyler saklanmak isteyecek olsaydık, yanlışlıkla atladığımız paragrafın üzerindeki (aynı şeyleri söyleyen) 1-2 paragrafı da çıkarırdık. Kaldı ki bizler, bilmediğimiz/keşfedilmemiş bir şeyi bilmediğimizi söylemekten utanmayız, bunda utanılacak bir şey yok. Asıl utanılması gereken, her şeyin cevaplarını bilim-dışı şekillerde verebileceğimizi sanmak ve insanları bu şekilde yönlendirmektir. Gerçeklerle ilgili son sözü her daim bilim söylemiştir ve bu her daim böyle olacaktır.

Üstelik, abiyogenez ile ilgili olarak tek bir yazının hatalı, tek bir araştırmanın doğayı tam olarak taklit edemiyor olması hiçbir anlam ifade etmez. Buradan görülebileceği gibi, abiyogenez deneylerinin her biri, bilim düşmanlarının iddialarını tek başına geçersiz kılabilecek kadar güçlüdür.

Son olarak, müdahalede bulunduğumuz yazılar ile birebir çeviri yaptıklarımız arasındaki farkı metnin sonunda "Hazırlayan" ve "Çeviren" ibareleriyle belirtiyoruz artık. Belki de videonun tek işe yarar tarafı bu oldu (tabii bunu kısa bir mesajla söyleseniz de, işlevsel olduğunu fark eder ve derhal uygulamaya koyardık; ancak niyet kötü, değil mi?)

3) 10^80 Çarpıtması ve Videoyu Çeken Şahsın Google Cache Sahtekarlığı: 

Bir sayfanın Google Cache ile eski bir görüntüsünü alarak paylaşmak ve halihazırda düzelttiği bir hatanın üzerinden sayfayı eleştirmek, tam bir bilim düşmanına yakışır davranıştır. Videoyu çeken kişinin yaptığı da tam olarak budur! 

Dikkat edilecek olursa, 10^80 sayısındaki yaptığımız ufak ve önemsiz (yazı içerisinde hiç kullanılmayan, hesaplara dahil edilmeyen, sadece sayıca devasalığını göstermek için yazdığımız) hatamızla ilgili kısımlar, bizim çekilen bu sahtekar videodan daha önce bir diğer okurumuzun dikkatini çekip insan gibi uyarması sonucu düzeltmiş olmamızdan ötürü, şahsın sırf yalanlarına malzeme yaratabilmek amacıyla Google Cache kullanılarak alınmıştır. Yani kişi, halihazırda düzelttiğimiz bir hatayı, düzeltmemişiz gibi göstermek için sitenin eski bir sürümünü videosuna dahil etmiştir!

Google Cache (buraya tıklayarak test edebileceğiniz üzere), sitelerin eski görüntülerini depolayan bir araçtır. Videoyu çeken şahıs, yalanlarını desteklemek için sitemizin eski bir görüntüsünü kullanmış ve itinayla bunu neden yaptığını söylemekten kaçınmış; hatta utanmadan "bu siteyi ben üretmedim, kendi sitelerinin görüntüsü" gibi laflar ederek yalanlarını katmerlemiştir. Bu da, acınası halini göstermekte, Evrim Ağacı'na ve gerçeklere duyduğu sancılı korkuyu gözler önüne sermektedir. 

Üstelik şuradaki araştırmadan da görebileceğiniz gibi, verilen bilgilerde hiçbir hata bulunmamaktadır. Tüm matematiksel uyumsuzluklara rağmen canlılık cansızlıktan evrimleşebilmektedir. Videoyu çeken şahsın tapındığı ve kendisine referans aldığı insanların yaptıkları sözde bilimsel analizler (ki bu sözde "analizler" ilkokul düzeyindeki matematiğin ötesine geçememektedir), doğadaki gerçek modelleri yansıtmamaktadır; ancak buna rağmen laboratuvar deneylerinde canlılığın ilkin ve karmaşık adımları kendiliğinden oluşabilmektedir. Dolayısıyla videoya konu edilen, başlangıçta hatalı olarak verilmiş ve sonradan normal bir şekilde uyaran bir okurumuz sayesinde düzeltilmiş sayının güvenilirlik veya içerikle doğrudan hiçbir alakası yoktur. Videoyu çeken şahıs, boş bir çabaya girmek yerine düzgün eleştiri ve hata düzeltmesi nasıl yapılır o okurumuzdan öğrenmeyi denemelidir.

4) Kaynakça Mevzusu:

Evrim Ağacı'nın eski yazılarının ezici bir çoğunluğunu herhangi bir kaynağa spesifik olarak başvurmadan, okuduğumuz makaleler ve kitaplardan kendi aklımızda yer eden bilgilerle, kendi yorumlarımızla, kendi araştırmalarımızın sonuçlarına dayanarak kaleme alınmıştır.

Dolayısıyla eski yazılarımızda kaynak görememeniz normaldir. Keşke vakt-i zamanında tüm kaynakları verseymişiz; ancak sıradan bir Facebook sayfası olarak yola çıktığımız için ve Evrim Ağacı'nın buralara geleceğini öngöremediğimiz için bunu yapmadık. Şimdi ise bu hatayı tek tek eski içeriklerimizi elden geçirip, güncelleyerek gideriyoruz. Bunda utanılacak, saklanacak, ayıplanacak hiçbir taraf yoktur. Biz, ortada bir hata varsa bunu düzeltmekten keyif alan insanlarız; hatalarından utanan insanlar değil!

Ama aynı zamanda bunun bizim için bir eksiklik olduğunu biliyor ve kabul ediyoruz. İşte bu nedenle şu anda 400'den fazla makaleyi barındıran bir ekip olarak, eski makalelerimizi elden geçirmekte, geliştirmekte ve bu defa spesifik kaynaklara başvurarak güçlendirmekteyiz. Bazı yazılarımızdaki kaynaklar da bu yüzden, sonradan eklenmektedir. 

Daha önemlisi, bir yazıya kaynakların sonradan eklenmesi, o yazının güvenilirliği ile ilgili doğrudan herhangi bir bilgi vermemektedir. Bilimden anlayan birisi kaynağa bakar, eğer ki verilen bilgiyi destekliyorsa sorun yoktur. Ancak tabii ki sözde üniversiteli bilim düşmanlarından bunu beklemek abesle iştigal olacaktır. Videosundan net bir şekilde görülebileceği gibi henüz "edge", "volume", "unusual" gibi basit/gündelik sözcükleri bile Türkçeye doğru çevirmekten aciz, İngilizce yoksunu birinin; güya "videoyu hakaret etmek amacıyla çekmediğini" söyleyip video içerisinde her dakikada tekrar tekrar ve bol bol hakarete başvuran, kendini kontrol etmekten aciz bir şahsın Evrim Ağacı'nın kaynaklarının dilini ve içeriğini eleştirmesi, hiçbir şey değilse, ironik bir biçimde acınası ve komiktir. Videoyu hazırlayan şahsın bu komikliklerini gençlik heyecanına veriyor ve sevecenlikle karşılıyoruz.

***

Dolayısıyla söz konusu video, hazin bir sahtekarlık örneğidir ve elbette ki amacına ulaşamamıştır. Benzerleri de ulaşamayacaktır. Evrim Ağacı, içeriğinden öte kendi iyi niyetine ve tarafsızlığına sonuna kadar güvenmektedir. Okurlarımızdan da aynı güveni beklemekte; ancak her türlü şüphelerini de desteklemekteyiz. Konuyla ilgili daha detaylı analizler aşağıda "Uzun Metin" başlığıyla verilmiştir. Eğer ki bu kendini bilmezlik devam edecek olursa, Evrim Ağacı konuyla ilgili yasal yollara da başvurmaktan çekinmeyecektir.

Bu konuyla ilgilenen ve endişelerini dile getiren tüm okurlarımıza teşekkürler. Güçlenerek büyümeyi sürdürüyoruz.

Sevgiler.

ÇMB (Evrim Ağacı)

"Yalancının mumu yatsıya kadar yanar."

---

Uzun Metin:

Sevgili okurlarımız,

Geçtiğimiz haftadan itibaren Evrim Ağacı'na ve şahsıma yönelik bir karalama kampanyası başlatılmıştır. Kampanyayı sürdürenler kimliklerini açık olarak ifade etmemeye özen göstermiş olmakla birlikte, hedef alınan yazıların türü ve içeriği ile kendilerinin Evrim Ağacı'nda sorduğumuz sorulara verdikleri cevaplardan akıllı tasarım iddiasını savundukları çıkarılabilir. ODTÜ Biyoloji ve Genetik Topluluğu'na ilettikleri mesajda ise isimlerini açıklamışlardır (burada ilan ederek yapılan ad hominem videoya katkı sağlamayacak ve bu videoları hazırlayan şahısların algı, bilgi ve düşünce seviyeye elbette inmeyeceğiz, isimlerini ve cisimlerini kendimize saklamamız yeterlidir). Ancak Evrim Ağacı'na yakışan şekilde, videoda yapılan gülünç tavırların aksine, herhangi bir "ders yarışı" ("ben şu kadar ders aldım, sen bu kadar ders aldın" gibi) veya "eğitim düzeyi" mücadelesine girmeyeceğiz. Kendimizi kimseye ispatlama gibi bir derdimiz bulunmamıştır ve asla da bulunmayacaktır. Dolayısıyla bu yazı, bu ve benzeri tüm videolar için yazacağımız tek cevaptır; bu gibi içi boş zırvalarla ilke olarak uğraşmadığımızı tüm okurlarımız bilecektir. Eğer benzer karalama kampanyaları olacak olursa, tek tek ilgilenmeyeceğiz ve işimize bakacağız. Eğer Evrim Ağacı'nda içeriksel bir hata görüyorsanız, bunu bizzat bize iletebilirsiniz. Eğer ki itirazınız yerinde bulunacak olursa, memnuniyetle düzelteceğizdir; bunun için gereksiz ve tribünlere oynayan videolara ve şovlara gerek yok. Binlerce okurumuzun yaptığı gibi bize ulaşarak hataların düzelmesine katkı sağlayabilirsiniz. Eğer gerçek amacınız bu ise... 

Başlamadan önce belirtelim: eğer ki bu uzun analizi okumak istemiyorsanız, doğrudan sondaki özet kısmına atlayabilirsiniz, böylece sahtekarlıktan söz edenlerin, binlerce insanın suratına baka baka, utanmadan yalan söylediğini ve gerçekleri çarpıttığını, hem de bunu sözde inançları uğruna yaptıklarını görebilirsiniz.. Ancak bunu tavsiye etmiyoruz, çünkü birçok temel noktayı ve açıklamayı atlamış olacaksınızdır. Tamamını okumanızı ve mevz-u bahis gerçekleri görmenizi tavsiye ederiz. Yine de öneri olarak baştan sunalım.

Açıklama İçin Neden Bekledik?

İddialara geçmeden önce, neden bu açıklama için bu kadar beklediğimizi izah etmemize izin veriniz:

Videoyu ilk gördüğümüzde, gerçekten şaşırarak cevaplar vermek amacıyla bir ses kaydı hazırlamıştık (kabaca, burada yazdıklarımızı ses dosyası olarak kaydettik). Çeşitli yerlerde karalama kampanyasını yürütenlerin şevkle tekrar ettikleri gibi, kaydı yayınladıktan kısa bir süre sonra kaldırdık. Çünkü yapılan üzerinde biraz düşündüğümüzde, bunun içi boş bir karalama silsilesi olduğunu ve cevap vererek sanki dayanaklı iddialarda bulunuyorlarmış gibi bir algı yaratmak istemedik (ki bilim düşmanlarıyla ilgili genel tutumumuzun her zaman böyle olduğunu Evrim Ağacı okurları bilecektir, bu şahıslar da farksızdır).

Ayrıca bizi cevap vermemeye motive eden bir diğer nokta da, yaptıkları hatayı anlayıp geri adım atmalarıydı. Ne yazık ki giderek köpüren bir öfke ve saldırganlıkla videoyu olabildiğince fazla yere ulaştırdılar, üşenmeyerek e-posta zincirleri oluşturdular (birçok farklı sayfa ve öğrenci topluluğundan kendilerine bu videonun uzun bir dille izah edilerek iletildiğini ve adımızın karalandığını bildiren geri dönüşler aldık ve gönderilen e-postaları da okuduk; ancak bizim e-postamıza veya iletişim araçlarımıza nedense bu video çeken tarafından gönderilmedi ve başkalarından duyarak öğrendik, bu nasıl bir yaklaşımdır?) ve kendilerine yakışır bir şekilde, konuşarak çözüme gitmek yerine hiddet ve öfkeye başvurdular. 

İçlerinde bulundukları psikolojik durumu ve Evrim Ağacı'nı aşağıladıklarını düşünmekten aldıkları hazzı etoloji üzerine uzmanlaşmaya çalışan insanlar olarak çok iyi anlıyoruz. Gösterdikleri tepki çok normal ve anlaşılırdır. Bu şahısların yapmaya çalıştıkları bize mutluluk ve keyif veriyor. Demek ki Evrim Ağacı doğru bir yolda ilerlemektedir ve artık birilerinin canını sıkmaya başlamıştır. Her aydınlanma mücadelesinde bu şekilde engeller görülür, dolayısıyla bu yaşananları anormal olarak değerlendirmiyoruz.

Videoyu Çekenlere Bizzat, Evrim Ağacı Üzerinden İlettiğimiz Sorular

İşte bu gerçeğin farkına varmaları için beklemiş ve videoyu çeken ve destekleyen arkadaşlarımız sayfamıza geldiklerinde, sakince kendilerine sorular yöneltmiş ancak hiçbir sorduğumuz soruya cevap alamamış, çocukça bir inatla, sorularımızı görmezden gelerek bir "sidik mücadelesine" dönüştürme merakıyla, "Ama o zaman kaynakların neden İngilizce?" ve benzeri savuşturma amaçlı yaklaşımlarla karşılaşmış bulunmaktayız. Halbuki sorduğumuz sorular, karşı tarafın hangi mentaliteye sahip olduğunu biliyor olmamızdan ötürü cevabını bildiğimiz şu sorulardır:

1. Evrim size göre nedir?
2. Adaptif evrim sizce nedir? 
3. Bu ikisi arasındaki farklar nelerdir?
4. Michael Behe sizce tam olarak neyi reddetmekte ve neyi kabul etmektedir? Videoda çok kısa değinmişsiniz, biraz açar mısınız?
5. Michael Behe'nin "dönüşümü" ile ilgili yazdığımızdan anladığınız tam olarak nedir?

ve bunun gibi sorularımıza cevaplar vermiş olsalardı, savundukları görüşü daha iyi anlamlandırmak için sonrasında da şu soruları soracaktık:

1. Evrim'in bir tasarımcı tarafından yürütüldüğüne mi inanıyorsunuz?
2. İlk soruya cevabınız evet ise, bu tasarımcıya dair doğrudan, bilimsel yöntemlerle doğrulanabilir, sınanabilir ve gerektiği durumda yanlışlanabilir bir kanıtınız var mıdır?
3. Sizce akıllı tasarım görüşü bilimsel kriterlere uygun bir duruş mudur? Bilimsel metodun yöntemleri üzerinden giderek tasarımcı iddianızın doğruluğunu ispatlayabilir misiniz?
4. Tasarımcı iddianızın testiyle ilgili olarak yaptığınız bilimsel çalışmaları ve hakemli, üst düzey dergilerde yayımlanmış makalelerizi gösterebilir ve sunabilir misiniz? Hangi dergiler ve makaleler böyle bir tasarımcının varlığını gösteren araştırmalardan bahsetmektedir?
5. Akıllı bir tasarımcı, indirgenemez karmaşıklıktaki yapıları evrimsel süreçleri yönlendirerek mümkün kılamaz mı? Yani belki de "indirgenemez" dediğiniz karmaşıklık, bizzat yaratıcı tarafından, evrim süreci kullanarak şekillendirilmiştir. Bu durumda tasarımcının aklını okuduğunuzu mu iddia etmektesiniz? Yoksa tasarımcının gücünün evrimle yaratmaya yetmeyeceğini mi ima ediyorsunuz? Bunlara dair bilimsel kanıtlarınız nelerdir?
6. Eğer 5. soruya cevabınız "Evet, tasarımcı bu şekilde mümkün kılabilir." ise, neden indirgenemez karmaşıklık iddiası ile karmaşık yapıların evrim sonucunda oluşamayacağı fikrini destekliyorsunuz?
7. Evrim Ağacı'nı video boyunca ve onlarca farklı ekibe attığınız e-postalarda "şahsi düşüncelerini bilimle karıştırmak" ile itham etmektesiniz. Sizce akıllı bir tasarımcıın var olduğu ve onun evrime yön verdiğine dair olan görüş içerisinde şahsi düşünceler bulunmamakta mıdır? Eğer cevabınız "hayır" ise, daha önceki sorduğumuz sorular dahilinde, geniş bilim çevrelerince kabul görmüş ve alıntılanmış makaleleri bizlere sunabilir misiniz? Örneğin Nature (ve tüm alt dergileri), Lancet, Chemical Reviews, Science, Cell, Journal of the American Medical Association, Proceedings of the National Academy of Sciences, PLoS, Annals of Neurology, Plant Cell, New England Journal of Medicine, Immunity, Genes & Development, Evolution gibi yüksek etki değerine sahip dergilerde yayımlanmış olan ve tasarımcı iddiasını doğrudan, bilimsel yöntemlerle ispatlayan makaleleri gösterebilir misiniz?

Kısaca, biz kendimize yakışan bir şekilde bize saldıran kişinin tam olarak ne düşündüğünü anlamak için bir dizi sorular soracaktık (ki örneğin bunları ve daha fazlasını azimle korudukları Behe'nin kendisine de yönelttik). Belki bu çerçevede kendimizi düzeltecek noktalar bulacak ve geliştirecektik; karşı tarafın neyi yanlış anladığını/bildiğini, neyi doğru anladığını/bildiğini anlayabilecektik. Bu, Evrim Ağacı olarak, bize, ilkelerimize ve bilime doğrudan saldırılmadığı sürece her zaman yaptığımız bir şey, her zaman takındığımız tavırdır. Ancak ne yazık ki amacı bilimsel tartışma olmayan ve doğru yola ulaşmak gibi bir emele sahip olmayan şahıslar, hiçbir sorumuza ciddi bir cevap vermediler, "ders çalışmaları gerektiği" ve "siz bunlara hele bir cevap verin" gibi bahanelerle sorulardan kaçtılar ve inatla, amaçlarının sadece kör bir şekilde Evrim Ağacı'nı karalamak olduğunu ilan eder şekilde saldırılarını sürdürdüler. İşte bu yüzden, 1 haftaya yakın bir süre bekledikten sonra, halen akıllarını başlarına alamayacak kadar hayal dünyasında yaşadıklarını görerek bu yazıyı oluşturmaya karar verdik.

Çeşitli kaynaklarda görebileceğiniz gibi şahıslar "Evrim Ağacı'nı bitirdiklerini", "ifşa ettiklerini", "yalanları ortaya serdiklerini" iddia eden yazılar yazmakta ve propagandalar yapmaktadırlar. Ne yazık ki ne Evrim Ağacı'nı bitirebilecek bir vizyona ve duruşa sahiptirler, ne bizi ifşa edebilecek bir konumda, duruşta ve bilgi düzeyindedirler, ne de giriştikleri çabalarla herhangi bir "yalanımızı" tespit edip ortaya koyabilmişlerdir. Her zaman yapıldığı şekilde, verilen cevapları baskılayarak kendi iddialarını sanki "son nokta/cevap" imiş gibi lanse etme yöntemine başvurmuşlardır ve muhtemelen bu şekilde de devam edecektir. Zira kendilerine verilecek cevaplar, burada olduğu gibi, onlar için yıkıcı ve yalanlarını/çarpıtmalarını insanlara ilan edecek şekilde olacaktır. Bunu riske atamazlar, o yüzden sadece kör bir şekilde saldırmamakta, hemen arkasından savunmaya çekilerek "bu işi bitirdiklerini" sanmaktadırlar. Çok ciddi bir şekilde yanılmaktadırlar.

Neden Bu Yazıyı Yazıyoruz?

Bu yazımızı, sadece Evrim Ağacı'na değer veren okurlarımız için yazmaktayız. Evrim Ağacı'nın hiçbir zaman amacı milyonlarca insandan oluşan bir "şov sayfası" inşa etmek olmamıştır ve olmayacaktır. Bugün Evrim Ağacı'nı kapatacak olsak, -bolca zamanımızın bize kalması haricinde- bizlerin hayatlarında en ufak bir şey değişmeyecek, kendi akademik ve popüler çalışmalarımızı normal bir biçimde sürdüreceğizdir. Evrim Ağacı'ndan, sayfayı idame ettirmeye yetecek kadar aldığımız reklam gelirleri haricinde (ayda ortalama 100-200 TL kadar) hiçbir maddi gelirimiz bulunmamaktadır. Tam tersine, Evrim Ağacı hayatımızın %60'ından fazlasını alan bir ömür törpüsü ve ciddi bir "zaman kaybı"dır. Ancak bizler bu işi gönüllü ve keyfi olarak sürdürmekteyiz ve talep olduğu sürece de her zaman sürdüreceğiz. Üstelik sanıyoruz ki kimse bu yaptığımız işle "cennetlik" olacağımızı falan da sanmıyordur (zira "evrim" bize sevap puanları kazandırmamaktadır)? Bu şekilde de bir "kazancımız" yok. Dolayısıyla, resmen kulaklarından duman saçacak bir şekilde Evrim Ağacı'na saldırmak ve iddiaları Evrim Ağacı'nın art niyetli olduğu üzerine kurmak abesle iştigaldir. Bizim ne Evrim Ağacı'na, ne de bir başka oluşuma ihtiyacımız bulunmaktadır. Ancak halkımızdan ve okurlardan talep olduğu için, boş ve hatta dolu zamanlarımızda da yayınlar yaparak bilgilendirme amacı güdüyor, bunu da en temiz bir şekilde yürütmeyi hedefliyoruz. Dolayısıyla videodaki iddiaları neden şaşkınlıkla karşıladığımız ve neden beklemeyi tercih ettiğimiz anlaşılır olmalıdır.

Şimdi, bu temel gerekçeleri ve videonun kendisini temellendirdiği hayal dünyasını tanımladıktan sonra, artık bu çerçevede iddiaları ele alabiliriz. Bu, vereceğimiz tek cevaptır, bu yüzden çok detaylı bir şekilde izah edecek ve yayınlayacağız. Bu konuda herhangi bir polemiğe girerek zaten kısıtlı olan vaktimizi daha da fazla harcamayacağız. Eğer kafanıza takılanlar olursa bize ulaşabilirsiniz. Uygun bir vaktimizde aydınlatmaya çalışacağız. 

Neden Şimdi, Neden Bir Defaya Mahsus? 

Çünkü okurlarımızın suskun kalmamızın bir nedeni olduğunu en azından bir defaya mahsus olmak üzere bilmelerini istiyoruz. Elbette ki bu gibi videolar ve karalamalarla sürekli ilgilenmeyeceğiz, sürekli cevaplar yazmak peşinde koşmayacağız ve işimize bakacağız; bu açılardan bu yazı bir tektir. Ancak bir defalık cevap verelim istedik ki, neden sustuğumuzu ve kaale almadığımızı okurlarımız anlayabilsinler. Ve tekrar söylüyoruz: hatalı bir içerik bulduğunuzu düşünüyorsanız bize e-posta ile ([email protected]), Facebook kanalı ile, sitemizdeki Bize Ulaşın paneliyle, vs. iletin. Biz memnuniyetle düzeltiriz. 

Şimdi, iddialara geçelim:

Çekilen Videodaki Yalanlar ve Sahtekarlıklar

1) Michael Behe ile İlgili İddialar

Temel Bilgiler, Düşüncelerimiz ve Vikipedi İle Olan İlişkisizliğimiz

Eylül 2011 tarihinde, Michael Behe'nin Aralık 2010 tarihinde yayınladığı bir makaleyi rutin çalışmam içerisinde okuduğumda heyecan duyarak haberini yapmak istemiştim. Bunu yaparken Behe hakkında kısa bir geçmiş de sunmak istedim. O zamanlarda Evrim Ağacı'nın Facebook sayfası daha 5-6 aylıktı, 3-4 bin kişiye ancak hitap ediyordu ve çalışmalar günümüzdeki kadar kapsamlı ve ciddi değildi. Bu sebeple, Michael Behe'nin bir dönüşüm içerisinde olduğu fikrinden yola çıkarak, evrimi kabul ettiğini ve hatta kendisinin de evrimsel biyolojiyi kullanmak suretiyle bir evrimsel biyokimya yasası ileri sürdüğünü açıklamıştım. Bunu yaparken ne Michael Behe'nin adaptasyoncu evrimi kabul ettiğini iddia ettim, ne de Richard Dawkins ile aynı çizgiye geldiğini söyledim. Hatta bunu vurgulamak adına Behe'nin tür bazında evrimi kabul ettiğini belirtmiştim (ki evrimsel biyolojiden anlayan herkesin, biyolojide böyle bir sınırın olmadığını, evrimin tüm taksonomik kademelerde gözlenebileceğini bilecektir). Ancak videonun yapılış amacı art niyet güttüğü için, ne yazık ki vurgular sürekli olarak bizden kaynaklanmayan, düşüncelerimizi doğru ve isabetli yansıtmayan taraflara çekilmiş, bizim konu hakkında ne düşündüğümüz ve net olmayan bir kısım varsa bunun aydınlatılması talep edilmemiştir.

Örneğin, videoda bizim Vikipedi'de kendi haberlerimizi yayınladığımız iddia edilmektedir. Bu, tamamen yalandır. Evrim Ağacı'na sayısız defalar Vikipedi'de yazılar yayınlama konusunda okurlarımızdan talep ve istek gelmiş olmasına rağmen hiçbir zaman böyle bir girişimi desteklemedik ve dahil de olmadık. Çünkü Türkiye gibi bilimsel konulardan bihaber bir ülke içerisinde Vikipedi gibi çok yönlü olması gereken bir kaynağın insanlarımız tarafından düzgün bir biçimde sürdürülebileceğine asla inanmıyoruz. Bunun için daha çok fazla yolumuz var. Bu yüzden, hiçbir içeriğimizi Vikipedi'ye yüklememekteyiz. Dolayısıyla videoda bizim yüklediğimizin iddia edilmesi gülünçtür. Böyle bir iddia yalnızca Evrim Ağacı'nı tanımayanlar tarafından ileri sürülebilir. Haberimiz dahilinde olmayan bir yüklemenin sorumluluğunu taşımamaktayız. Kaldı ki, yaptığımız açıklamaların hatalı olmadığının ve videoyu çeken şahsın çarpıtma amaçlı gerçekleri eğip büktüğü iddiamızın arkasında olduğumuzdan, aslında Vikipedi'de yayınlanması konusunda herhangi bir sıkıntımız da bulunmuyor. Ancak yine de haberimiz dahilinde konulmasını tercih ederdik.

Haberi yaparken aklımdan geçen şuydu: Michael Behe'nin fikirleri dönüşmekte ve gelişmektedir. Bu, her bilim insanının sahip olması gereken bir erdemdir. Eğer ki bu özelliğini yitirdiyse, zaten artık bilimden de bahsetmesi beklenemez. Düşünebilen ve sorgulayan herkesin fikirleri zamanla dönüşür, değişir, spesifikleşir, genelleşir, vs. "Evrimi kabul"den kastım ve "dönüşümden" bahsettiğim de evrimsel biyolojiye katkı sağlamasının önemli olduğunu düşünmemin bir yansımasından ibaretti. Videoda ise yazmış olduğum kronolojideki kelimeler cımbızlanarak abartılmış ve anlamlar yüklenmiştir. Zaten kimsenin Behe (ya da bir başkası) kabul etti diye evrimi kabul etmeyeceğini bilecek kadar bu işlerin içerisinde olan biriyim. Evrim Ağacı'nın ya da bilimin Behe'nin evrimi ya da evrimin herhangi bir kısmını kabul etmesine ihtiyacı yoktur. Dolayısıyla böyle bir haber yapmakta herhangi bir amacım olamaz. Günümüzde zaten biyolojiyle ilgili olan dallarda çalışmalar yapan bilim insanlarının %90'ından fazlası (kimi kaynağa göre %99 civarı) evrimi kabul etmektedir (buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan, buradan ve benzerlerinden bilgi alabilirsiniz). Üstelik Behe, video sahibinin de bildiği gibi ve bizim de aksini iddia etmediğimiz gibi (ancak videolarda öyle lanse edildiği gibi), evrimi uzun zamanlardan beri kabul etmektedir; ancak yaygın görüş olan adaptasyoncu evrim konusunda pürüzler görmekte ve özellikle de bir biyokimyacı olmasından ötürü moleküler düzeydeki evrimsel süreçler üzerinde çalışmaktadır. 

Videoyu çeken şahıs, Evrim Ağacı'nın ateizmi desteklediğini varsayarak tüm iddiasını bu temel üzerine kurmuştur; halbuki Evrim Ağacı ateizmi veya herhangi bir dini duruşu desteklememektedir. Elbette bilime şahsi inançların hiçbir şekilde katılmaması gerektiğini düşünüyor ve sonuna kadar savunuyoruz. Ancak şahsi inançların bilim dışında olmaması gerektiğini asla savunmadık ve Evrim Ağacı olarak savunmayız da! 

Behe'nin görüşlerini ele aldığım ve bunları detaylandırdığım makalem şöyle:

İnancın Bilimle İmtihanı: Prof. Dr. Michael Behe Vaka Analizi

Orada da ne demek istediğimi detaylıca izah ediyorum.

Dönüşüm ve Evrimi Kabul Etme: Videoda Makalenin Saptırılması

Öte yandan video sahibi, konu üzerinde ve benim kendi vurgularım üzerinde ("tür bazında" vurgusu gibi) durmayarak, "dönüşüm" ve "evrimi kabul etti" sözleri üzerinde epeyce vakit harcamakta, izleyenleri yanıltmaktadır. Akıllı tasarımı güçlü bir şekilde savunan bir bilim insanının evrimin biyokimyasal bir mekanizmasını keşfedip bunu izah etmesi bize kalırsa bir dönüşümdür. Bunda herhangi bir gariplik veya abartılacak bir taraf göremiyoruz. Videonun bizi en şaşırtan noktalarından biri de, çeken kişinin vurguları farklı noktalara çekerek konuya nasıl bambaşka bir boyut kazandırdığıdır (bu, bilim düşmanlarının genelde iyi olduğu bir konudur, birçok okurumuz bilecektir, biz de bunun sayısız kurbanından biri olduk). Bizim dönüşümden kastımız budur ve asla video sahibinin aklında özdeşleştirdiği gibi "Richard Dawkins'in haklı olduğuna karar verme" gibi komik bir iddiamız bulunmamaktadır. Bu cümlesinden, evrimle ilgili tek ekolün Richard Dawkins olduğu ve kafasında bununla özdeşleştirecek kadar sınırlı bir evrim görüşü olduğu da anlaşılmaktadır. Eğer ki Behe ile ilgili yazdıklarımızda garip bulduklarını ufak bir e-posta ile tarafımıza sorsaydı, izah eder ve yanlış anlaşılıyorsa düzeltirdik (ki videodan sonra da önce düzelttik, sonradan şahsılar halen "anlamayınca" daha uzun bir yazıyla izah ettik; ancak halen gelişme göremiyoruz). Bu kadar basit bir şey için bu kadar abartılı bir çalışmaya hiç gerek yoktu. Ancak dediğimiz gibi, amacın burada "gerçekleri bulmak" olduğunu falan hiç sanmıyoruz.

Makale konusunu yukarıda verdiğimiz yazıda detaylıca analiz ettiğimiz üzere, Behe'nin makalesinde, hiçbir şekilde video sahibinin iddia ettiği gibi "mutasyonların çok büyük bir kısmının zararlı olduğunu anlatılıyor" değildir! Bu, video sahibinin söylediği bir yalandır ve makaleyi okumadığının bir göstergesidir. Makale ortadadır, yaptığımız çeviriler ortadadır, analiz edilebilir ve değerlendirilebilir. Her aklı selim sahibi ve bilimden anlayan insan gibi Behe de mutasyonların "çoğunun zararlı" olmadığını bilecek kadar evrimsel biyolojiye hakimdir (en azından öyle olduğunu umuyoruz). Ancak zaten makalede mutasyonların zararlı olma oranından değil, fonksiyon kaybettirici türde olma oranından bahsedilmektedir ve bu ikisi arasında dağlar kadar fark bulunur. Şöyle ki: zararlı mutasyon, bireye/türe zarar veren mutasyon demektir. Video sahibi Behe'nin bundan bahsettiğini iddia ederek izleyenlerini kandırmayı hedeflemektedir (veya kendisi de evrimden anlamadığı için, ne dediğini bilmemektedir; bir kitap okumayla olmaz bu işler...). Kaldı ki Behe mutasyonların aynı zamanda çoğunlukla "zararlı" olduğunu iddia edecek olsa da, bunu çürütmek oldukça kolaydır çünkü günümüzde birçok farklı bilim dalında kullanılan Neredeyse Nötral Evrim Teorisi, bize mutasyonların çoğunun nötr veya nötre yakın etkili olduğunu matematiksel olarak ispatlamaktadır (buradan, buradan ve buradan bilgi alınabilir). 

Makalesinde Behe, mutasyonların çoğunun fonksiyon kaybettirme yoluyla adaptif evrime neden olduğunu açıkça ve defalarca ilan etmektedir. Kaldı ki, bu makalesinde verdiği bilgilerin de doğruluğu tartışılabilir, yanlış düşündükleri analiz edilebilir, örneklere getirdiği yorumlar tartışılabilir fakat burası onun yeri değildir. Ancak anlaşılması gereken, Behe'nin yazdığı veya söylediği bir şeyin bilim için nihai değer taşımadığıdır. Bu yazıdaki amacımız Behe'nin doğru ya da yanlış bildiklerini tartışmak değil, bizim Behe ile ilgili iddia etmediklerimizden yola çıkarak, bize sorulmadan ve tam fikrimiz sorulmadan "uydurulmuş" bilgilerle hazırlanmış bir makalenin genel tutumuna ve Evrim Ağacı ile ilgili kasti olarak yanıltıcı içeriğine gerekli cevapları vermektir. Yoksa zaten oturup da burada akıllı tasarım bilimsel midir, bunu tartışacak değiliz, elbette ki bilimsel değildir, ciddiye dahi alınacak veya alınan bir iddia değildir. 

Ancak her şeye rağmen makalede, zararlı mutasyon yüzdelerinden ya da miktarlarından falan bahsedilmemektedir; mutasyonların olduktan sonra fonksiyonlar üzerindeki etkileri analiz edilmektedir. Mutasyonların evrime neden olabileceği, ancak bunun genellikle fonksiyon yitirici mutasyonlar aracılığıyla olduğu aktarılmaktadır. Behe türlerin yeni fonksiyonlar geliştirmesi için Tanrı'nın rolünün olduğu bir evrimden geçmesi gerektiğini savunduğu için, mutasyonların genelde fonksiyon yitirici olduğunu göstererek kendi fikrini desteklemeye çalışmaktadır. Ancak makalede mutasyonların fonksiyon değişimlerine ya da çok bariz fonksiyon kazanımlarına da neden olduğunu anlatmakta, çok kafalılık ya da ciddi hastalıklar yaratan mutasyonlar gibi ani zararlı etkili mutasyonlara değinmemektedir. "Zararlı mutasyon" olarak bahsettiğimiz bunlardır. "Foksiyon kaybettirici tip mutasyon" dediğimizde ise, örneğin eskiden C vitamini sentezleyebilirken, artık sentezleyememekten bahsederiz. Bu, her koşulda "zararlı" anlamına gelmek zorunda değildir ve bu apayrı bir tartışma konusudur.

Dikkat edecek olursanız video sahibi sadece abstract (özet) kısmını okuyarak her şeyi aktarabileceğini sanmaktadır. Özette, video sahibinin yaptığı çeviride bile adaptif evrimle ilgili tanımdan ve bunun mutasyonlara bağlı nasıl oluşmuş olacağından bahsediyor olmasına rağmen video sahibi bizim söylediğimiz sanki başka bir şeymiş gibi göstermeye çalışmaktadır. Sürekli olarak görüş değişikliği vurgusu yapılmakta ve bizim herhangi bir şekilde fikrimiz alınmadan, bizim adımıza çıkarımlarda bulunulmaktadır. Bu, hiçbir bilimsel tartışmaya yakışan bir tutum olmamıştır ve olmayacaktır.

Hakaret Etme ve Bilgi Edinme Hakkı

Videoyu çeken şahsın öfkesi ve nefreti, kullandığı sözcüklerle dışarı taşmaktadır. Yüzsüz, yardakçı, sazan, egoist ve aptalca gibi sözcükleri kullanarak, videonun başında bir diğer saptırma yöntemi olarak "hakaret etme amaçlı çekilmediğini" söylese de, bolca hakaret savurmakta ve aşağılamayı hedeflemektedir. Bu da yüzümüzü gülümseten ayrı bir nokta olarak verilmiş olsun. 

Videonun ilerleyen kısımlarında "Türkseniz doğru bilgi edinme hakkınız elinizden alınmış durumda." diye bir söz sarf edilmektedir. Buna cevap bile vermeyeceğiz, çünkü sayın video sahibi çok haklı; Türkiye'de doğru bilgi edinme hakkınız elinizden alındığı için zaten Evrim Ağacı'nı kurduk ve yürütüyoruz. Bu videonun amacı gerçekten Evrim Ağacı'nın yanlışlarını bulmak olsaydı, o zaman bu konu üzerinde daha detaylı bir analiz yapabilirdik. Ancak videonun amacı bir saldırı, bir itibarsızlaştırma projesidir. Bu yüzden bu tartışmayı, tartışma meziyetleri olan okurlarımıza saklıyoruz. Zaten haberin "saptırma" olmadığını, sadece Behe'nin yayınladığı makaleden duyduğumuz sevinci aktardığımızı farklı şekillerde aktardık. Üstelik "bilgi edinme hakkı"ndan gem vuran birinin bu kadar sık çarpıtma, karartma ve saptırma uygulaması nasıl bir anlayıştır, yine takdiri size bırakıyoruz.

Kronoloji ve "Ortadan Kaybolma": Farklı Odaklar Üzerinden Saptırma Örnekleri

Gelelim kronolojiye... Bir diğer vurgu ve abartı mevzusunu da "ortadan kaybolma" konusunda görüyoruz. Bizim "orta" anlayışımız bilimsel arenadır, bilimsel makalelerdir, bilim camiasıdır. Tabii ki videoyu hazırlayan kişinin bilimden anladığı blog sayfaları ve kilise konuşmaları olunca, böyle bir gaf yapması ve iddialarını bu odağa çekmesi normaldir. Öte yandan Behe'nin "ortadan kaybolmuş" olması, hiçbir aktivite gerçekleştirmeyeceği anlamına elbette gelmemektedir. Behe ile ilgili verdiğimiz diğer yazımızda da açıkladığımız gibi, 90'lı yılların sonunda ve 2000'li yılların başında bu kadar aktif olarak çalışmalar yürüten, mahkemelere bilir kişi olarak çağrılan, her yerde indirgenemez karmaşıklığın reklamını yapan bir bireyin, kilise vaazları ve blog tartışmalarıyla kendisini sınırlandırması bilimsel anlamda bir "ortadan kaybolma" olarak sayılabilir. Zaten bizim yazımızın odağı da, "Bakın, Behe nasıl da ortadan kayboldu, yendik onu." falan gibi çocukça bir noktada değildir. Ancak işte, herkes bilgisi ve düzeyi kadar algılayabiliyor konuları sanıyoruz ki...

Behe'nin blogunu açıp okumanızı rica ediyoruz. Blogunda video sahibi "Darwinist evrim anlayışına karşı" olduğunu söylemektedir. E biz de hiçbir zaman Darwinizm'i kabul ettiğini söylemedik ki? Darwinizm ile evrim aynı şeyler değildir! Bu yüzden iki ayrı isim vardır: Darwinizm, adaptasyoncu evrim modelini savunanların genel adıdır. Evrim ise bir doğa yasasının adıdır. Uzun yazımızda da açıkladığımız gibi, Behe rastgele mutasyonlarla olan evrimi kabul etmemektedir ve evrimin akıllı bir tasarımcı tarafından yönlendirildiğine inanmaktadır. Ancak Behe, türlerin evrimleştiğini, insanların şempanzelerle ve diğer tüm canlılarla evrimsel olarak akraba olduğunu kabul etmektedir. Biz bunu söylüyoruz. Bunu söylerken de, hiçbir şekilde bizlerin savunduğu gibi tamamen bilimsel ve somut olan bir evrim görüşünü kabul ettiğini söylemiyoruz. Bunu asla iddia etmedik; edecek olsak neden tür bazında evrimi kabul ettiğini vurgulayalım? Kısaca yapılmaya çalışılan çok anlamsızdır. İşte tüm bunlar, video sahibinin önce bize fikrimizi sormadan bu işe kalkışmış ve kendisini anlamsız saldırgan bir konuma sokmuş olmasıdır. 

İddia Sahiplerinin İngilizceyle Gülünç İmtihanı ve Amacın Doğruyu Bulmak Olmayışı

Videodaki bir diğer ilginç nokta, ara ara sahibinin İngilizcesiyle ilgili verdiği açıklardır. Örneğin The Edge of Evolution isimli kitabın adı "Evrimin Zorlukları" olarak çevrilmiştir. Halbuki The Edge of Evolution, "Evrimin Sınırları" anlamına gelmektedir. Bu kadar günlük hayatta kullanımı bulunan bir sözcüğün bu kadar alakasız çevrilmesi ve "conversation", "degredation" gibi kelimeleri telaffuz ederkenki hataları, şahsın İngilizce bilgisine dair şüpheler oluşturmakta, sözü geçen makaleleri okuyup da anlayabilecek kadar dile hakim olduğu konusunda büyük kuşkular uyandırmaktadır. Çünkü böyle bir İngilizce ile Behe'nin makalesi gibi makaleleri okuyup anladığını düşünmek bize zorlayıcı bir fikir olarak gelmektedir. Ancak onun düştüğü ad hominem hatalarına düşmemek adına, bunun üzerinde çok fazla durmayacağız. Ancak şunu söylemeliyiz ki, Behe'nin Evrimin Sınırları başlıklı kitabındaki tavrı, her ne kadar Darwinizm'i kabul etmese de (ve biz de bunu zaten iddia etmemiş olsak da), evrimsel değişimlerle ilgili daha kapsayıcı, daha anlaşılır fikirlere sahip olduğunu göstermektedir. Bunu diğer yazımızda işlemiştik. Aşağıda yine yeri geldikçe, yazarın belki de bilgiyi çarpıtmak adına yaptığı hatalı çevirilere değineceğiz. Belki de sadece bilgisizliğindendir, kim bilir... Bilmemek değil, öğrenmemek ayıptır.

Son olarak, Discovery Institute'tan bahsedilen kısımda zaten Behe'nin bizim de yukarıdaki uzun makalemizde anlattığımız konular tekrar edilmektedir. Biz, videoyu izlediğimiz anda videoyu çeken kişinin düştüğü hatayı, daha doğrusu belki de bizim yazımımızdan çıkardığı yanlış sonucu anladık ve bu uzun makaleyi hazırlayarak görüşlerimizi netleştirmeye çalıştık (bu yüzden eski haberi kaldırdık; gerek kalmıyordu yeni ve uzun açıklamamızla; ancak bunu bile sonraki bir videosunda çarpıtmayı başarmış, tebrikler; eğer bir hata olduğunu düşünüp kaldırsaydık da demek ki böyle öfke nöbetleri geçirilecekti...). Ancak aynı şeyleri söylüyor olmamıza rağmen, videoyu çeken şahsın makaleyi sözde "okuduktan" sonra verdiği cevap "Uzun yazmayla olmaz bu işler, diğer iddiaları cevapla o zaman." şeklinde oldu. Hatta Behe hakkında kendi görüşlerimizi ilan eden bu yazıdan sonra "Neden sadece Behe ile ilgili yazıyorsun, diğerlerine de cevap versene." gibi bir tutuma girdi ve amacının bizim görüşlerimizi öğrenmek yerine salt bir karalama kampanyası yürütmek olduğunu ispatladı. Bu da bizim hoşumuza gidiyor. Bu kadar süre dikkate değer bulmamakla haklı olduğumuzu gösteriyor. Aşağıda, video sahibine birkaç soru yöneltmemiz sonrasında, bir başka paylaşım altında yaptığı yorumlar bilimsel bir tartışmadan ne anladığını gösterir niteliktedir:

Aradan 1-2 gün geçtikten sonra da, tahrik edici davranışlarını sürdürdüğü ve biz cevapsız kalmaya çalıştıkça insanların alakalı-alakasız paylaşım ve yorumlarının altına ve duvarımıza videolar ve kafasına göre hazırladığı görseller yükleyip işi "sidik yarışına" döndürmeye çalıştığını anlayınca da kendisini sayfadan engelledik. Buradan da rahatlıkla söyleyebiliriz. Neden cevap vermek istemediğimizi en yukarıda ve bu kısma kadar izah etmiştik. Neden engellediğimiz ve buna bir son vermek istediğimiz de sanıyoruz ki yavaş yavaş anlaşılıyordur, daha da anlaşılacaktır.

Behe ve E-Posta

Kısaca, bizim fikirlerimizi sormadan bizim hakkımızda yapılan çıkarımlarla yapılmış bir video olduğu en başındaki iddiadan anlaşılıyor. Öyle ki video sahibi, insanların çeşitli forumlarda bizim haberimizi göstererek Behe'nin fikir değiştiğini muhtemelen yaratılışçılara ve akıllı tasarımcılara karşı savunduğundan bahsediyor. Net bir şekilde söylediğimiz gibi biz asla bu haberi böyle bir amaçla hazırlamadık ve konuya hakim insanlar da bunun bu şekilde hazırlanmadığını kolayca fark edecektir. Eğer ki yanlış anlaşılmalara neden olduğu düşünülüyorsa, bize kısa bir e-posta ile bile gönderimde bulunulsaydı, ertesi dakikada düzeltildiği görülecekti. Ancak evrime bu kadar hakim (!) olan ve bizim "anlamak istemediğimiz felsefi boyutundan" (yani kısaca Tanrı'dan -ki gayet anlamak ister ve bilimsel çerçevede tartışırız da) dem vururken, nedense garip bir şekilde 1 dakikasını alacak bir e-posta gönderimini tercih etmemiştir. Bunu neden böyle yaptığını daha önce de belirtmiştik.

Tüm bu konuları daha da netleştirmek için Behe'nin kendisiyle yazışmaktayız. Son gönderdiğimiz ve birçok soru yönelttiğimiz e-postaya henüz yanıt vermedi ne yazık ki. Kendisinden, evrimle ilgili görüşlerini özetlemesini rica eden bir mail attığımda yanıtı şöyle oldu:

Çevirisi şöyle:

"Merhaba. Pekala,kısaca, işte evrimle ilgili görüşlerim:

A. Darwinizm yaşamla ilgili pek çok şeyi açıklayamamaktadır.

1) Darwinci evrim biyolojik sistemler için birçok küçük adım gerektirir.

2) Birçok moleküler mekanizma (bakteri kamçısı gibi) birçok parçanın bir arada çalışmasını gerektirir (buna indirgenemez karmaşıklık diyorum).

3) Bu sistemlere kademeli yaklaşabileceğimiz bilinen bir yol yoktur.

4) Dolayısıyla, Darwinci evrim yaşamın temellerini açıklamak konusunda zayıftır.

B. En iyi deneysel ve gözlemsel sonuçlarımız Darwinist mekanizmaların tutarlı, interaktif sistemler oluşamayacağını göstermektedir.

1) Michigan State Üniversitesi'nden Richard Lenski'nin deneyleri mutasyonların nadiren yararlı olduğunu ama çoğunun bozucu -var olan genleri kırıcı- etkisi olduğunu göstermektedir.

2) Plasmodium falciparum gibi hastalık yapıcı mikroorganizmalarda yapılan deneysel çalışmalar da benzer sonuçlar vermektedir. Çok sayıda bu canlıdan bulunmasına rağmen yeni interaktif sistemler oluşamamaktadır.

C. Böylesine karmaşık sistemler için bundan çok daha iyi bir açıklama bilinçli, akıllı tasarım olacaktır.

1) Bir fare kapanı ya da motor gibi bir araya gelerek belirli bir işlevi yapan sistemlerde tasarımı rutin olarak görmekteyiz.

2) Beklenmedik bir şekilde, hücre içerisinde bulunan yaşamın temelinde de olduğu gibi, buna benzeyen amaçlı düzenlemeler görmekteyiz.

3) Dolayısıyla mantıksal olarak bu sistemlerin de amaçlı olarak tasarlandığı konusunda doğrulanmış oluruz.

Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta şudur: benim argümanım rastgele ve amaçsız olan evrime yöneliktir. Ortak ata fikrine karşı bir argüman değildir - yani organizmaların ortak bir atadan geldiklerine yönelik. Bir tasarımcı, biri diğerinden gelen organizmalar yaratmış olabilir. Fakat süreç tasarlanmıştır.

Umarım bu açıklama yardımcı olacaktır. En iyi dileklerimle."

Görüldüğü gibi Behe zaten bizim bahsetmediğimiz bir şeyi söylememektedir. Uzun yazımızda da izah ettiğimiz gibi, Behe'nin kabul ettiği evrimin kontrollü olduğudur. Ancak birçok kaynak Behe'nin görüşlerini yaratılışçılığa (akıllı tasarımın evrimi tamamen reddeden versiyonuna) yönelik bir delil olarak kullanmaktadır. Biz de, makalesinin evrimi ne açılardan kabul ettiğini ve mutasyonlar açısından evrimin nasıl çalıştığını kendi açısından çok güzel bir şekilde izah etmesinden ötürü sevinçle karşıladık ve Behe'nin de evrimi (Dawkins'i falan değil!) kabul ettiğini vurgulayan, bizim de yaratılışçılarda sürekli gördüğümüz "Behe yaratılışı destekleyen, evrimi reddeden bir bilim insanıdır." hikayesinin yalan olduğunu anlatan; ancak ilkelerimiz gereği akıllı tasarımdan bahsetmediğimiz (ki yanlış anlaşılmaya sebep olan hatamız bu oldu belki de, bu yüzden özür dileriz) öyle bir haberle sunduk. Ancak sanıyoruz bazı yanlış anlaşılmalara neden olmuş. Keşke bu direk bize söylenseydi, dediğimiz gibi düzeltirdik. Bu şekilde hiç hoş olmamış. 

Fakat bir diğer çarpıtmanın da bu e-postalarla ilgili olarak ikinci videoda yapılması üzücü. Biz hiçbir şekilde Behe'nin adaptasyoncu evrimi ya da "Dawkins'in görüşlerini" (?) kabul ettiğini iddia etmemiş olmamıza rağmen, bu varsayımla yola çıkan videoda, Behe'ye e-posta atılmış ve cevap alınmış. Ancak bu e-posta bile çarpıtılmış! Behe'nin yukarıdaki e-postasındaki son paragrafın o videodaki e-postada da neredeyse aynı şekilde bulunduğuna dikkat ediniz. Ancak bizim aslında dediğimizi teyit edecek olan o kısma videoda hiç vurgu yapılmamaktadır. Neden? Takdir sizin.

Dikkat ediniz: Burada Behe'nin fikrini tartışmıyoruz. Bizce tamamen hatalıdır. Ama bu apayrı bir tartışma konusu. Burada bizim dikkat çektiğimiz nokta, yaptığımız haberin Behe'nin Darwinizm'i kabul etmiş olduğunu iddia etmekle falan alakamız olmamasına rağmen, öyleymiş gibi lanse edilmesidir. Yoksa Behe'nin düşüncelerini hedef almak Evrim Ağacı'na düşmez; bilimsel platformda kendisine gereken cevaplar zaten verilmiştir, bunlarla tatmin olmamış olsa da... Bu şekilde tartılışır gider. Ancak bu, bilimsel çerçevede yapılmalıdır. Bizim tek savunduğumuz budur.

Behe İle İlgili İddialara Cevabın Özeti

Son olarak burada da yazdıklarımızın çarpıtılmaması adına şu noktayı açıklayalım: biz, evrimin tamamen doğal yollarla ve hiçbir doğa üstü güce bağlı olmaksızın gerçekleştiğini savunuyoruz ve bu görüşün bilimselliğinin arkasındayız. Ancak Behe'nin hiçbir zaman bizim görüşümüzü kabul ettiğini iddia etmedik. Sorun, bundan kaynaklanmaktadır. Behe'nin akıllı tasarım dahilinde giderek daha kapsamlı bir evrim algısına sahip olduğunu düşünüyoruz ve bu fikrimizi, eğer tartışmak isteyenler olursa, tartışabiliriz. Bu gibi şahsi düşünceleri içeren bir konuda kesin haklı olduğumuzu asla iddia etmedik ve asla da etmeyiz. 

Dolayısıyla video sahibi, bizim görüşlerimizi anlamadan ve sormadan, sağdan soldan duyduklarından yola çıkarak bizimle ilgili bir video çekmiş ve hataya düşmüştür.

Aslında bu ikinci videolarına da cevap oluyor. Kendi kurdukları hayal dünyasında, bizim fikrimizi almadan, bizim fikirlerimizi yargılamaktadır. Bunun nasıl bir "bilim anlayışı" ve "adalet" olduğunu düşünmeyi size bırakıyoruz.

2) Kaynağı Çarpıttığımıza Yönelik İddialar

Bu, videonun kendi kendini yaktığı noktadır. Çünkü bu kısımda iddia edilenleri söyleyebilen birisi, Evrim Ağacı'nı ya tanımamaktadır, ya da amacını açıkça söylemektedir: "Ben, düşünmeden ve sorgulamadan, sırf inançlarımdan ötürü Evrim Ağacı'nı karalamak istiyorum."

Evrim Ağacı, Haber Sitesi Olmama Vasfı ve Bilgi Katma 

Evrim Ağacı kurulduğu ilk günden beri asla bir haber sitesi olmamıştır ve olmayacaktır. Her içeriğimizin içine, videoda iddia edildiğinin tam aksine, kendi bilgilerimizi katmaya gayret göstermekteyiz; Evrim Ağacı'nın amacı halka evrimi tanıtmaktır ve bunu elbette kendi üslubuyla yapacaktır. Çünkü biz bu işin eğitimini aldık, alıyoruz ve alacağız (video sahibinin ad hominem iddialarla ilgili bolca atıp tutmalarına cevap olarak okurlarımızın gelmiş geçmiş en büyük evrimsel biyologlardan olan John Maynard Smith'in hayatını okumalarını tavsiye ediyoruz; burada bu konuya girmeyeceğiz bile). Dolayısıyla amacımız insanlarımıza kendi öğrendiklerimiz çerçevesinde bilgiler katmaktır. Eğer ki düz çeviriler yapacak olsaydık, adımız Evrim Haberleri olurdu. Sanıyoruz video sahibi bizi Facebook'ta var olan ve haber ağırlıklı paylaşım yapan sayfalarla karıştıracak kadar az tanımaktadır.

Şurada yayınladığımız resmi açıklamamızda da altını çizdiğimiz gibi, zaten biz okurlarımıza özen göstermeye çalıştığımız bir notasyon ile ne zaman ana kaynaktan değişiklik yapıp ne zaman yapmadığımızı ilan etmekteyiz (bazen aksadığı ya da dikkatimizden kaçtığı olabilir, belirtilirse memnuniyetle düzeltiriz). Bunu tüm sıkı okurlarımız zaten bilirler. Ancak videoyu hazırlayanın bundan haberi olmadığı nettir. O ve onun gibileri düşünerek bu açıklamayı yaptık.

Tekrar edelim: biz zaten yazılarımıza elbette ki yorum ve bilgi katmaktayız, bunu herhangi bir şekilde gizlemedik ve asla da gizlemeyiz. Zaten bu yüzden o albümün adı "Evrim Ağacı Tarafından Yapılan Haberler ve Çeviriler" şeklindedir. Nasıl ki BBC, National Geographic gibi orjinal bir kaynak kendi haberini yaparken, haberi yapan kişi bilimsel bilgiler ekleyerek konuyu zenginleştirmektedir; bizim de yaptığımız tam olarak budur. Zaten doğrudan alıntıladığımız ve hiçbir müdahalede bulunmadığımız haberler için özel bir albümümüz vardır ve buradadır. Bu varken neden kendimizin yaptığı haberler için özel bir kısım açalım? 

Çıkartılan Paragraf Konusu ve (Yeniden) İngilizce İle Aldatma

Şimdi, neden o paragrafı koymadığımıza gelelim: bilmiyoruz. Hatırlamıyoruz bile. 2 ay önce yaptığımız bir haber. O anda başımız sıkışık olabilir, gözden kaçmış olabilir, gereksiz görülmüş olabilir, vs. Hatta çok daha basit bir şekilde, canımız sıkılmış, o anda beklenmedik bir durum olmuş, anlaşılmaz gelmiş olabilir. Ancak şimdi okuduğumuzda, en muhtemel sebebinin teknik bilgi ağırlıklı o paragrafın yazıyı okuyanlar için zorlayıcı gelebileceğini düşünmemiz olduğunu düşünüyoruz, emin değiliz. En nihayetinde orada bahsedilen işin kimyasal boyutudur. Belki koymamız gerekirdi, eğer ki bu art niyet düşüncelerine neden olduysa özür dileriz. 

Ancak neden ne olursa olsun, kesinlikle video sahibinin iddia ettiği gibi bir art niyetle ya da hoşumuza gitmeyen içerikte olduğu için koymamazlık etmedik. Bunu açıkça ilan edebiliriz. Çünkü o paragrafta bizi rahatsız edebilecek bir cümle bulunmuyor. Bunu bilen video sahibi de ya bilerek, ya da İngilizcesi yetersiz olduğundan yine çarpık bir çeviri yapıyor: haberdeki "unusual" kelimesi video sahibi tarafından "kullanışsız" olarak çevrilmiştir. Halbuki "unusual" sıradışı anlamına gelir. Cümleyi bu şekilde okuduğumuzda, neden Evrim Ağacı'nın bundan "hoşlanmayacağını" anlamakta güçlük çekebilirsiniz. Zira elbette yapay olan bir enzimin doğal olan bir enzimden farklı bulunacaktır. Ki videoyu çeken kişi, haberin hepsini size aktarmadığı için böyle bir yanlış anlaşılma oluşuyor. Hiç dokunmadığımız şekliyle, orjinal haberimizden bazı kesitler sunalım (vurguları buraya aktarırken ekledik):

"Minnesota Üniversitesi'ndeki Buckhard Seelig'in laboratuvarında, canlılığın Dünya üzerinde ilk defa evrimleştiği zamanlarda, yani günümüzden milyarlarca yıl önce enzimlere neye benzediğini gösteren ilkel ama yeni bir biyokimyasal bulunuyor."

"Laboratuvar testleri yaratılan enzimin iki RNA molekülünü birbirine bağlayan bir tip RNA ligaz enzimine işlevsel olarak benzediğini; ancak günümüzdeki doğal enzimlerde görülen katı ve değişmesi güç yapının aksine oldukça esnek olduğunu gösterdi."

Sizce bunları söyledikten sonra, doğrusu şu şekilde çevrilecek olan kısmı atmaya zorlayacak bir içerikte midir o paragraf?

"Her protein gibi yeni RNA ligaz enzimi de 3 boyutlu yapıya kıvrılmış bir aminoasit zinciridir ancak benzerlikler burada biter. Tüm proteinler gibi doğal enzimler alfa ve beta şeritlerinden oluşurlar. Seelig'in yapay enzimlerinde bu bulunmamaktadır. Bunun yerine iki metal iyonu etrafında oluşurlar ve katı değildirler. Seelig, 'Doğada bildiğimiz enzimlerin aksine, yapay enzimlerin daha sıradışı bir yapısı ve dinamiği bulunuyor' demektedir."

Bunu neden çıkarmak isteyelim ki, yukarıdaki iki paragrafı çevirdikten sonra? Burada yapılan çarpıtmadır. Bunun net olduğunu düşünüyoruz. Haberin içeriğini tartışmayı bir diğer yazıya bırakacağız.

Peki, bizim koyduğumuz paragraf bilimsel olarak yanlış mıdır? Bunun üzerine video sahibi hiç konuşmamaktadır. Neden? Çünkü bizim eklediğimiz içerik doğrudur. O paragrafta bir durum tespiti yapmışız, eksik ya da hatalı bir şey söylememekteyiz. Evet, günümüzde canlılığın cansızlıktan evrimleştiğine dair çok güçlü kanıtlarımız bulunmaktadır, bunun üzerine yapılan laboratuvar deneyleri giderek artan bir başarı göstermektedir, bu süreçte proteinlerin ve enzimlerin evrimini anlamak bizim için önemlidir ve bize gerçekten de katkılar sağlarlar. Bunun neresi hatalı? Ayrıca spesifik olarak o paragrafa bir kastımız olsaydı, neden bir başka paragraf koyalım ki yerine, direk diğer paragrafa geçerdik, çok daha kolay olurdu? Kısaca, bu iddialar oldukça tutarsız ve isabetsizdir.

Kaynakları Değiştirdiğimize Yönelik Cevapların Özeti

Evet, kaynakları değiştiriyoruz. Çünkü onlar bizim için birer kaynak. Kaynakları birebir çevirmek gibi bir misyonumuz bulunmuyor. Bu cümlelerimizi muhtemelen video sahibi "pişkinlik" ya da "meşru gösterme" olarak algılayacaktır (ve bize buna yönelik bir e-posta da göndermiştir). Varsın algılasın. Çünkü ne demek istediğimizi yukarıda anlattık. Bizim yaptığımız değişimlerin art niyetli olması ne mantıklıdır, ne bize bir kazanç sağlar, ne de yaptığımız değişimler hatalıdır veya hatalı/yanıltıcı içeriktedir. Biz bir ekleme, çıkarma, değişiklik yapıyorsak ya okurun anlama kolaylığını amaç biliriz, ya da tamamen anlaşılır bir başka sebebimiz vardır. Sırf "beğenmiyoruz" diye bir kısmı neden çıkaralım? Hele ki yukarıdaki yazıda böyle bir şeyi iddia etmek, komiktir. 

Gerisini düşünmeyi size bırakıyoruz. Lütfen Evrim Ağacı'nı bir haber kanalı olarak görmeyiniz. Asla böyle olmadık ve asla da olmayacağız. Eğer çarpıtma yapacak olsak, neden kaynak vermek zahmetine girelim ki? İnanın kaynak vermeden bir şeyleri paylaşmak onlarca kat daha kolay.

Kısaca yapılan anlamsız bir tespitin abartılı bir yorumudur.

3) Hakaret ve Sayı Uydurmayla İlgili İddialar

Burada video giderek kontrolden çıkan bir hal almaktadır. Dikkat edecek olursanız geçiş sırasında video sahibi artık vurgularını çok daha sert, çok daha öfkeli ve nefret içerikli yapmaktadır. Bu durum anlaşılmalıdır. Çünkü psikolojik baskı altında olan birinin sergileyeceği tipik davranışları sergilemektedir. 

Eski Bir Ekran Görüntüsü ile Evrim Ağacı'nın Kendini Düzelttiği Gerçeğini Gizleme

Şahıs neden videoyu Google Cache'ten almıştır? Çünkü videosunun yaklaşık 4-5'te birini ayırdığı 10¹⁰⁰ hatası zaten kendisi tespit etmeden ve videoya çekmeden önce, tarafımızdan düzeltilmiş bir hatadır. Kendisi bu yalanını örtmek için videosunda, aşağıdaki yorum kısmını buğulandırmış olsa da, biz göstermekten çekinmeyeceğiz. Lütfen aşağıdaki diyalogu okuyunuz ve buraya tıklayarak doğruluğunu teyit ediniz:

Dikkat edecek olursanız bu diyalog videonun yayınlandığı 22 Nisan'dan tam 1 hafta önce yaşanmıştır. Biz biraz geç cevap vermişiz, gözümüzden kaçmış olacak. Ancak görür görmez hemen hatamızı görüp düzelttik. 

İşte tam olarak bu sebeple video sahibi izleyenlerini yanıltmak ve kuru bir biçimde Evrim Ağacı'nı karalamak adına görüntüyü Google Cache'ten almış (sitelerin eski versiyonlarını saklayan bir Google aparatı), orjinaline/son haline yer vermemiştir. Çünkü bizim düzgünce ifade edildiğinde kendimizi rahatlıkla düzelttiğimizi göstermiş olurdu, eğer bu hatayı düzelttiğimizi söylese... Bunu yapacak yüreklilikte olmadığı için, böyle bir yalana sığınmıştır. Başta da söylediğimiz gibi... Kendisini ve psikolojisini çok iyi anlıyoruz. Merak etmeyiniz. "Kendi ürettiğiniz bir sayfa olduğunu" düşünmeyiz. Ancak bu, yalan söylemediğinizi düşüneceğimiz anlamına da gelmiyor.

Evet, 10¹⁰⁰ yazımı bir yazım hatasıdır, bunu kabul ettik ve bu saldırgan videodan önce düzelttik de. Ancak bunun bilgisizlik olarak lanse edilmesi daha da komik bir durumdur. Dikkat edecek olursanız, bu bir yazı dizisidir ve toplamda 10 yazıdan oluşmaktadır. Dizinin 2 sene önce yazılmış olan ilk yazısını okuyacak olursanız evrendeki, dünyadaki ve insan vücudundaki atomların sayısına detaylıca değindiğimizi göreceksiniz. Burada yapılan bilgisizlik hatası falan değildir. Zaten biz de bilgilerimizi birilerine, hele ki bu videonun sahibi gibi tavır sergileyenlere ispatlamak peşinde değiliz.

10¹⁰⁰ Sayısının Makale İçerisindeki Yeri

İzah edelim: buradaki sayı uzun bir analizin içerisinde, birçok matematiksel konudan bahsederken verdiğimiz ve "abartılı sayıda" anlamında kullandığımız bir sayıydı. Ki yazı içerisinde verdiğimiz hiçbir hesaba dahil edilmedi, üzerinde durulmadı ve sadece öylesine söylenip geçildi. Ancak yine de bir hata idi, orası ayrı ve düzelttik de... Fakat yazının içerisinden bir cümle ya da kelime bile değil, bir sayının çekilip 3-4 dakika boyunca bunun üzerine konuşmak, yukarıda görsel olarak verdiğimiz medeni diyalogla kıyaslanınca, videoyu çeken şahsın anlayışını net bir şekilde göstermektedir. Takdiri okurlarımıza bırakıyoruz.

Bu hatanın nedenine gelecek olursak... Yazılarımızdan bazıları, özellikle de videoda bahsi geçen yazımız, son derece eski yazılardır (kimisi 4-5 yıllıktır, Evrim Ağacı bile kurulmadan önceden kalma yazılarımızdır). Üstelik yazı dizimiz bir seferde çıkarılmamaktadır, kimi zaman bir dizinin iki yazısı arasına aylar ve yıllar girebilmektedir. Örneğin her ne kadar sonradan yayınlanmış ve yüklenmiş olsa da, 9 numaralı yazım tüm diziden çok daha önce, Evrim Ağacı haricindeki bir proje için yazılmış bir yazıdır. Dolayısıyla aktarım sırasında gözden kaçan hataların olması normaldir. Bunları bildirmenin yolu bu mudur? Takdirinize ve yukarıdaki görseldeki saygılı okurumuzda görebileceğimiz gibi modern bir medeniyet algısına bırakıyoruz.

Caner Taslaman'a Özür

Çok kısaca, üzerinde çok durulmamış olsa da, Caner Taslaman hakkında söylediklerimizden de bahsedelim. Belki de video sahibinin eleştiri olarak haklı olduğu yegane nokta budur. Evet, bir şahsın görüşleri hakkında yazdığımız yazıda sert ifadeler kullanmak hatadır. Ve bu hatamızı ancak videodan sonra fark edebildik. Ardından da hemen düzelttik ve o kısımları çıkardık (video sahibinin ikinci videosunda da dikkat çekildiği ancak herhangi bir şekilde tebrik veya teşekkür edilmediği gibi; beklemiyoruz, ancak amaç hatayı düzeltmekse medeni ilişkiler dahilinde bir jest, şahsın iyi niyetini gösterebilirdi. Bu ne yazık ki kendisinde bulunmuyor). Eğer ki bir şekilde bizi duyacak olursa, Caner Taslaman'ın hiçbir şahsi görüşünü desteklemiyor olsak ve hemen her görüşünü bilim-dışı buluyor olsak da, eskiden ve konu hakkında çok çok daha amatörken yazdığımız yazı içerisinde hakaret değil ama sert ifadelerden ötürü kendisinden yürekten özür dileriz. Bundan sonra da daha dikkatli davranacağımızı garanti ederiz.

Hakaret ve Sayı Uydurmakla İlgili İddialara Verilen Cevapların Özeti

Burada da, algı saptırması yapılmaktadır. Şahıs, yakaladığı tek bir açık üzerinden saldırarak hatalı bir algı yaratmaktadır. Yukarıdaki açıklamamız okunacak olursa, nasıl bir sanrı içerisinde olduğu ve izleyenlerini bir yazının düzenlenmemiş haliyle nasıl aldattığı görülebilecektir. Bizi "cahil" kelimesini kullandığımız için eleştiren bir şahsın, "aptalca" ve "cahil" kelimelerini bolca kullanarak oluşturduğu bir videodan daha fazlasını beklememek gerekiyor sanıyoruz ki. Yine de biz net açıklamamızı yapmış olalım.

4) Kaynakların Tutarsız Olduğuyla İlgili İddialar

Yine burada değindiğimiz gibi, Evrim Ağacı hiçbir şekilde akademik yazılar yayınlamamaktadır. Hatta yazılarımızın var olma sebebi birer makale oluşturmak bile değildi en başında. 410 küsür makalemiz içerisindeki son 90-100 civarı okunacak olursa, eski makalelerden çok daha kapsamlı ve detaylı olduğu, çok daha profesyonelce kaleme alındığı görülecektir. Bunlar halen akademik makale olma meziyetlerini taşımamaktadır. Ancak bu, kaynaklarımızın yersiz, tutarsız ya da tarafımızca kullanılmamış olduğu anlamına gelmemektedir. Lütfen bu paragrafın başında verdiğimiz bağlantıdan, açıklamalarımızı okuyunuz. Ve lütfen, zaten yıllardır açıkladığımız ancak bu zamana kadar bir araya getirmediğimiz bu açıklamalar dahilinde Evrim Ağacı makalelerine yaklaşınız. Zaten bilimin içerisinden olan biri, her ne kadar bilime en üst düzeyde saygıyı ve önemi veriyor olsak da, makalelerimizin akademik içerikli olmadığını anlayacaktır. Bizim amacımız bilimi halka popüler yollarla ulaştırmaktır. Bundan fazlasını Facebook üzerinden ummak komik ve konudan uzak insanların düşeceği bir hata olacaktır. Video sahibi de bunlardan farksızdır. Tabii ki sizi ODTÜ'de misafir ederek akademik çalışmalarımız hakkında da bilgi almanızı sağlayabiliriz, o ayrı. Ancak bunun yeri Facebook değildir.

Kaynakların Neden İngilizce Olduğu Üzerine...

Kaynaklarımız elbette alıntıdır. Çünkü biz akademik eğitimimiz sırasında sayısız makale kullanmaktayız. Boş zamanlarımızda makaleler okuyarak araştırmalar yürütmekteyiz. Dolayısıyla kaynaklarımız birçok farklı yerde edindiğimiz bilgilerden birer alıntıdır.

Ve video sahibinin bilmediği bir noktadan ötürü bizi vurmaya çalışması, kendi açıklarını ve bilimden ne kadar uzak olduğunu göstermektedir. Biz, son 6 yıldır yürüttüğümüz her türlü akademik çalışmada, kaynakçalandırma konusunda Son of Citation Machine isimli aracı kullanmaktayız. Bu araç, çeşitli kaynakçalandırma standartlarına uygun bir şekilde, kullandığınız kaynaklara dair yazı biçimleri elde etmenizi sağlayan bir motordur. Örneğin farklı kaynak gösterme tiplerini, ScienceDaily'nin de makalelerinin sonunda görebilirsiniz, bir ekran görüntüsü koyuyoruz:

İşte Citation Machine de kullandığınız kaynakları tek tek ama otomatik olarak uygun formata çeviren bir araçtır. Biz hep bunu kullanmaya alışık olduğumuzdan, yine onları kullanarak kaynakçalandırdık. Gerçi bizim bu örnek gösterdiği makalelerimizi kaynakçalandırdığımızda bu motor-site epey ilkeldi; ancak yine de benzer sonuçlar veriyordu. İşte bu sebeple makalelerimizin sonundaki kaynakları İngilizce olarak bulmanız normaldir; çünkü bu araç bize İngilizce ama düzgünce yazılmış kaynaklar vermektedir.

Kaynakçalandırma Yöntemlerimiz ve Bunların "Dönüşümü"

Bunun haricinde birkaç noktaya dikkat çekmekte de fayda var: ilk olarak, EvrimAğacı.org'a geçtiğimizden beri daha farklı bir kaynakçalandırma sistemi kullanıyoruz. Daha açık ve anlaşılır oluyor. Bir örneğini buraya tıklayarak görebilirsiniz. Ne yazık ki sitemiz yokken bu imkanlarımız da yoktu; o zamanlar o şekilde Citation Machine ile kaynakçalandırıyorduk. Dolayısıyla İngilizce olarak bulmanız gayet normal. İkincisi, kaynakçalarımızın tamamını yazımız içerisinde elbette %100 kullanmıyoruz; kimse de kullanmaz zaten. Ancak biz gerek yaptığımız akademik stajlar, gerek yürüttüğümüz akademik çalışmalar, gerekse de kendi hobilerimiz dahilinde bu ve bunun gibi makaleleri, ODTÜ ağı sayesinde (birçok üniversite bu hizmeti sunmaktadır) tamamen ücretsiz olarak ScienceDirect, SpringerLink ve WebofScience gibi makale arama motorlarından bularak okuyabilmekteyiz. Kaynaklarımızın her biri okunabilir ve söylediklerimizi destekleyip desteklemedikleri anlaşılabilir. Elbette çeşitli açılardan tartışan makaleleri de kaynakçamıza ekliyoruz ki, farklı bakış açılarına da erişebilin. 

İngilizce Öğrenmek ve Evrim Ağacı'nın İngilizceyle Kandırdığı Saptırması

Bu noktada sürekli olarak "İngilizce bilmeyenleri kandırıyorlar." diye bir argümana başvurulduğu görülüyor şahsın. Halbuki Evrim Ağacı olarak biz, birçok farklı yerde bilimi öğrenmek için yapılması gereken ilk şeyin İngilizce öğrenmek olduğunu söyledik. Bir örneğini buradaki videoda görebilirsiniz. Kendi yalanlarımız ifşa edilsin diye mi "bilimi öğrenmek için yapılması gereken ilk adım olarak İngilizce öğrenmeyi" teşvik ediyoruz? Komik olmayınız.

Bu arada yazar yine videonun bu kısımlarında İngilizcesini döktürmüş ne yazık ki... Akademik dilde kullanılan ve makalelerin cilt numarasını gösteren "volume" kelimesini çevirememiş, akademik dergilerin kaçıncı sayısı olduğunu belirten "issue" kelimesini ise, normalde, günlük yaşamdaki karşılığı olan "konu" sözcüğü olarak çevirmiştir. Halbuki "issue", bilimsel terminolojide "sayı" anlamına gelir. Bilimden uzak olduğu her halinden belli olan şahıs, yine bilgisizliğini açık etmektedir. Yine gerisini düşünmeyi size bırakıyoruz, herhangi bir ad hominem tutum sergilemeyeceğiz (her ne kadar kendisi "bu kadar yazıyı okuyan bir adam bu kadar "aptalca" bir yazı yazamaz" diyecek kadar kin güdüyor olsa da).

Kaynakların Tutarsız Olduğu İddialara Verilen Cevapların Özeti

Videoda, kaynaklarımızın hiçbirinin "tutarsız" olduğu gösterilmemektedir. Sadece zaten belirttiğimiz bir konu çarpıtılarak okurlarımızın kandırılması hedeflenmektedir. Biz, her gün birçok farklı makaleyi okuyoruz, gerek dergi çalışmalarımız için, gerek akademik çalışmalarımız için, gerek Evrim Ağacı için, gerekse de hobi olarak. Bu makalelerin hepsini klasörler olarak hem basılı, hem de yazılımsal olarak arşivlerimizde bulunduruyoruz. Hatta son zamanlarda pek düzenleyemesek de, sadece makale tartışma günleri düzenlediğimiz zamanlar da olmuştur. Dolayısıyla bizi literatüre hakim olmamakla, verdiğimiz kaynakları okumamış olmakla itham etmek, yılların teknisyenlerini hayatlarında çekiç tutmamış olmakla itham etmeye benzemektedir. Ancak zaten video sahibinin amacı gerçeklerden bahsetmek olmadığı için, benzetmeler de bu durumda kifayetsiz kalmaktadır.

GENEL SONUÇ ve ÖZET

İddialarla ilgili genel bir özeti şöyle verebiliriz:

1. Videonun neredeyse tamamı bilgi saptırması, algı yanıltması, bilgi karartması ve sahte çıkarımlar üzerine kurulmuş ve bu çıkarımların tarafımızdan doğrulanıp doğrulanmadığı asla sorulmamıştır.
2. Videoda üstü kapalı olarak iddia edildiğinin ve videonun büyük bir kısmının üzerine kurulduğu varsayımın aksine, Evrim Ağacı ateizmi destekleyen ya da ateizmin reklamını yapan bir ekip değildir ve kimsenin inançlarına müdahale etmeye çalışmamaktadır! Evrim Ağacı sadece bilimin içerisine hiçbir şekilde dini görüşleri dahil etmemekte ve edenleri de bünyesinde barındırmamaktadır. Bu, bilime duyduğumuz saygının bir ürünüdür ve gerekçelerimiz İlkelerimiz kısmından okunabilir.
3. Evrim Ağacı, videoda iddia edildiğinin aksine, Prof. Dr. Michael Behe'nin Dawkins'in savunuculuğunu yaptığı Darwinist evrim (adaptasyoncu evrim) fikrini kabul ettiğini hiçbir zaman iddia etmemiştir. Videonun Behe ile ilgili kısmı, Behe'nin yaratılışçıların sandığının aksine belli sınırlar dahilinde evrimi kabul ettiğini söylediğimiz çok eski bir haberimizin çarpıtılmasından ibarettir.
4. Evrim Ağacı, videoda iddia edildiğiniz aksine Vikipedi ile çalışmamaktadır. Hiçbir içeriğimizi Vikipedi'ye biz yüklememekteyiz.
5. Evrim Ağacı, videoda iddia edildiğinin aksine, yaptığı haberlere kattığı yorumları okuyucularından gizlemez. Tam tersine, bunu belirtmeyi hedefleyen ayrı albümleri ve notasyonları ("hazırlayan", "çeviren" gibi) bulunmaktadır. 
6. Evrim Ağacı videoda iddia edildiğinin aksine, işine gelmeyen bir paragrafı çıkarmamıştır. Videoda iddia edilen ve "işimize gelmeme sebebi" olarak gösterilen cümlelere zaten birkaç farklı cümlede açıkça yer verdiğimiz, haber okunursa görülecektir. Videoyu yapan şahıs bunları izleyicilerine göstermeyerek eksik ve yanlış bir algı yaratmaktadır.
7. Videoyu çeken şahıs, birçok noktada hatalı çeviriler yaparak kendini haklı çıkarmaya çalışmıştır. En tipik örnekler "unusual" kelimesinin "işe yaramaz" olarak (halbuki "sıradışı" demektir), Edge of Evolution başlıklı kitabın "Evrimin Zorlukları" (halbuki "Evrimin Sınırları" demektir), "issue" sözcüğünü "konu" olarak (aslında "dergi sayısı" demektir) çevrilmesidir. Hatta 4 iddiasından 1 tanesini tamamen bu yanlış çevirisi üzerinden izleyenlerine lanse etmektedir.
8. Evrim Ağacı son 50-60 makalesinden önceki yazılarında kaynaklarını sonradan eklemek durumunda kalmıştır, çünkü o yazılar makale olması amacıyla yazılmış yazılar değildir ve kaynaklar üzerinde durulmamıştır. Bu demek değil ki sonradan eklediğimiz kaynaklar, hiç çalışmadığımız ya da üzerinde durmadığımız kaynaklardır. Bu, saplantılı bir sanrıdır.
9. Evrim Ağacı ekibi, videoda iddia edilenin aksine, kendi hatalarını ifşa eden yazıları daha önce yayınlamıştır ve yayınlayacaktır. Ancak bunların tarafımıza bildirilmesi sırasında, bu videodaki tutumun kabul edilmesi insanlığa sığmamaktadır.
10. Evrim Ağacı yazarı ÇMB, 10¹⁰⁰ sayısında yazım hatası yapmıştır. Videoda iddia edildiğinin aksineyse, bu hata bir başka okurun dikkat çekmesi üzerine düzeltilmiştir. Video sahibi kasıtlı olarak Google Cache'ten çektiği eski bir ekran görüntüsüyle izleyenleri kandırmakta ve "Benim oluşturduğum bir sayfa olduğunu sanmayın." diyerek şirin gözükmeye çalışmaktadır. 
11. Evrim Ağacı okurlarını herhangi bir şekilde kandırmaktan herhangi bir çıkar elde edemez. Bizler için Evrim Ağacı bir amaç değil, bir hobidir. Hele ki İngilizce eksikliğini kullanmak gibi bir amacı, sayısız farklı yerde İngilizce öğrenilmesini teşvik eden bir ekipten beklemek saygısızlıktır.
12. Hatalarımızı düzeltmek ve sizlerin bunu düzgün yollarla bize iletmeniz, hatta kendi değişiklik önerilerinizi sunmanız amacıyla yeni bir sistem hazırlamaktayız. Bunu, böylesine beceriksizce hazırlanmış bir videodan bile ders çıkarabilecek olgunlukta olduğumuzun bir göstergesi olarak alabilirsiniz.

Sonuç olarak şunları dizileyebiliriz:

1. Evrim Ağacı asla kusursuz olduğunu iddia etmemiştir ve etmeyecektir. Hatalarımız olmaktadır ve bunları gidermek için elimizden geleni yapan, en dürüst sayfalardan biriyiz ve okurlarımız da daha önce yayınladığımız birkaç özür yazısından ötürü bunu bilecektir (örnek buradadır). Hatta şu anda daha etkili bir geribildirim sistemi üzerinde çalışmaktayız ve sitemize kurarak siz okurlarımızı da Evrim Ağacı'nı geliştirme sürecine daha etkin bir biçimde dahil edeceğiz.
2. Burada karşı karşıya olduğumuz sadece uaptığımız hataları göstermek için çekilmiş bir video olsa, sanıyoruz ki video sadece tarafımıza iletilir ve "Bunları düzeltebilir misiniz?" denirdi. İnsancıl olan davranış bu olurdu. Ancak bunun yerine bizimle çalışan sayısız ekibe özenle e-postalar gönderilmiş ve adımız karalanmaya çalışılmıştır. Videoda anlatılanların neredeyse hiç doğru olmadığını izah ettik. Ancak bu kişilerin bilgisi dahilinde ya da haricinde, birçok farklı "bilim düşmanı" kanala bu videonun yüklenmesi ve birçok bilim kurumuna ve beraber çalıştığımız ekip ve insanlara bu videonun e-posta ile özenle gönderilmesi, bunun bir karalama kampanyasından ibaret olduğunu göstermektedir. 
3. Bu yazıda veya herhangi bir içeriğimizde sizi rahatsız eden, yanlış bulduğunuz bir şey varsa ister bize ileterek düzeltmemizi tavsiye edebilirsiniz, isterseniz de herhangi bir anda Evrim Ağacı'nı takip etmeyi bırakabilirsiniz. Sonuçta biz bu işi bir hobi olarak yapmaktayız, söylediklerimizin doğruluğunun, en azından düzeltilebilir olduğunun her zaman arkasındayız. Ancak bizi bu şekilde uzun ve alıkoyucu açıklamalar yapmaya zorlayan girişimlere her seferinde yanıtlar veremeyiz. Bu yüzden samimiyetimizden şüphe ediyorsanız elbette ki takip etmemekte özgürsünüz. Birilerinin bunu size söylemesine gerek olmamalı.
4. Evrim Ağacı hiçbir içeriğini tartışılmaz doğru olarak bulmamaktadır. Sayısız defa ifade ettiğimiz gibi, Evrim Ağacı'nda nasıl davranırsanız, onun 2 katını bulursunuz. Eğer ki bize saygıyla yaklaşacak olursanız, 2 kat saygıyla karşılık bulursunuz. En ağır açığımızı yakalamış olsanız bile... Ancak bize saygısızca yaklaşırsanız, saygı beklemeniz kabul edilemezdir. Dolayısıyla bu şekilde çekilmiş bir videoda art niyet bulunmaması bize kalırsa olanaksızdır.
5. Eğer ki Evrim Ağacı'nın bir hatasını bulacak olursanız lütfen bize iletin. Memnuniyetle düzeltiriz.
6. Video içerisinde kullanılan saptırma, çarpıtma ve yalan teknikleri gerçekten nefes kesicidir. Behe ile ilgili uzun yazımızda da göreceğiniz gibi, sadece istenen yerlere odaklanılarak hedef şaşırtılmış ve izleyenler Evrim Ağacı'na düşman edilmeye çalışılmıştır. Bu, içi boş bir emektir.
7. Evrim Ağacı hakkında dilediğinizi düşünmekte özgürsünüz. En başından dediğimiz gibi, bizim Evrim Ağacı'na ihtiyacımız yok. Buradan herhangi bir getirimiz de yok. Sırf keyif aldığımız için bu işi yapıyoruz. Bunu ciddiye de alıyoruz. Ancak bu durumu abartarak, Evrim Ağacı'nı sorgulanmaz ya da yanlış yapmaz bir kaynak olarak lanse etmek yanıltıcı olacaktır. Bu hataya düşmeyiniz.
8. Hep söyledik, tekrar söylüyoruz: Evrim Ağacı olarak yazarlarımızın içeriğe müdahale etmesi ve kendi bilgilerini katması olasıdır ve neredeyse her yazımızda bu durum görülecektir. Sadece İlginç Bilim Haberleri gibi nadir albümlerimizde doğrudan alıntılar vardır ve hiçbir şekilde müdahale bulunmaz. Zaten müdahale etmeyecek olsak, neden belli başlı albümler oluşturalım? Her albümümüzde gerekli açıklamalar bulunuyor. Eğer eksik ya da yetersizse bize ulaşın, sizi aydınlatalım ve gerekli düzenlemeleri yapalım. Bu kadar basit.

Daha fazla uzatmak istemiyoruz. Bu kadar uzun bir yazı yazmak bile, bu videoya gerekenden fazla değer verdiğimizi göstermektedir. Videoyu çekene ya da videonun içeriğine kıymet verdiğimizden değil ama okurlarımızın aklının bulandırılmasından rahatsız olmamızdan ötürü bu yazıyı yazmış bulunmaktayız.

Geleceğe Yönelik ve Teşekkür

Muhtemelen bununla yetinmeyecek olan şahıs, benzer videolar yapmaya devam edecektir. Malesef ki kendisine ayıracağımız daha fazla vaktimiz bulunmamaktadır. Dolayısıyla, düzgün bir dille "Şurada hatanız mı var?" ve benzeri şekilde sorulmuş, insani sınırlar içerisinde ve bilimsel duruş dahilinde olan sorular haricinde, bu tip videolara daha fazla itibar etmemenizi tavsiye ederiz. İtibar edecek olursanız da, elbette kendi tercihinizdir. Ancak her seferinde bu kadar uzun bir açıklamayı bizden beklemeyin lütfen; zira yaparak zaman kaybetmeyeceğiz. Burada yapılan bilimsel bir tartışma yaratmak değil, ekibimizin onurunu ve emeklerini art niyetli bir şekilde karalamaktır. Bu tip iddilarla uğraşmaktan çok daha önemli işlerimiz var.

Yine de, tüm yaptıklarına rağmen, videoyu çeken şahsa teşekkürlerimizi iletiriz. Bizi, video içeriğiyle ilgili değil ama, başka konularda düşünmeye ve kararlar almaya sevk etti. Bize kalırsa hayatta her şeyden alınacak bir ders vardır. Bu video, Evrim Ağacı'nın hatalarını yakalamak gayesinden çok çok uzakta olsa da, yine de bize bazı şeyler öğretmiştir. Umuyoruz sonraki seferlerde, yukarıdaki bir örnekte verdiğimiz gibi daha seviyeli bir geribildirim alabiliriz.

Ve son olarak... Kimsenin inancı ya da düşüncesiyle bir derdimiz olmadığını, gerekirse bilimsel platformda bunları tartışmaktan keyif alacağımızı; ancak bu şekildeki yaklaşımları tasvip etmediğimizi de hatırlatmak isteriz. Evrim Ağacı ilkelerini okuyacak olursanız, buradaki ilkelere sadık kalmak için birçok önemli adım attığımızı görebilirsiniz. 

Elbette bizler de sıradan insanlar olarak hatalar yapıyoruz. Bunları düzeltmekten de keyif ve onur duyarız. Keyif ve onur sınırları dahilinde bize iletildiği sürece de geri bildirimde bulunanlardan mutluluk duyarız. 

Yazının bu kısmına kadar okuyup gerekli bilgileri alan herkese sonsuz teşekkürler. Atladığımız ya da sürç-ü lisan ettiğimiz bir yer olursa, mutlaka düzelteceğiz. Her zaman olduğu gibi... 

Saygılarımızla.

ÇMB (Evrim Ağacı)