Lacan’da Dil, Arzu ve Travma

Giriş

20. yüzyılın ortalarında psikanaliz, Freud’un mirası üzerinde yeni yorumlara sahne oldu. Bu yorumların en özgün ve tartışmalı olanı, kuşkusuz Jacques Lacan’a aittir. Lacan, yalnızca Freud’u yeniden okuyan bir klinisyen değil, aynı zamanda yapısalcı dilbilimden, felsefeden ve antropolojiden beslenerek psikanalizi farklı bir zemine taşıyan bir düşünürdür. Onun meşhur ifadesiyle, “Bilinçdışı, dil gibi yapılanmıştır.” Bu cümle, psikanalizin tüm yönünü değiştirmiştir: bilinçdışı artık bir kaos değil, dilsel yapılarla örülmüş bir düzendir.

Lacan’ın önemi yalnızca klinik psikanalizde değil, aynı zamanda insan bilimlerinin tamamında hissedilmiştir. Felsefe, edebiyat teorisi, film çalışmaları, sosyoloji ve kültürel analiz onun kavramlarıyla yeniden düşünülmüştür. Bu yazıda Lacan’ın temel fikirleri üzerinde duracak, özellikle de onun travma kavrayışını ele alarak travmanın bireysel ilişkiler üzerindeki etkilerini tartışacağız.

Ayna Evresi: Benliğin İmgesel Kökeni

Jacques Lacan’ın "ayna evresi" (le stade du miroir) kavramı, onun öznellik ve benlik inşasına dair teorisinin temel taşıdır ve İmgesel düzenin kuruluşunu anlamak için bir çıkış noktası sağlar. Lacan, bu fikrini ilk olarak 1936’daki bir kongrede sunmuş, daha sonra 1949’da önemli ölçüde genişletmiştir. Bu kuram, altı aylıktan on sekiz aylığa kadar olan bir dönemde, henüz motor koordinasyonu zayıf, bedenini parçalı (parçalanmış beden, le corps morcelé) ve dağınık bir şekilde deneyimleyen bir bebeğin, bir aynada ya da bir bakım verenin (anneden daha çok) yansıtıcı bakışında kendi bütüncül imgesiyle ilk kez karşılaşmasını betimler. Çocuk, bu dışsal imgeyle kurduğu özdeşleşme sayesinde kendini bir bütün olarak algılamaya başlar. Ancak Lacan’a göre bu algı, temel ve kurucu bir yanılsamadan ibarettir. Benliğin (ego) kökeni bu dışsallığa, bu "öteki"ne dayanır. Bu nedenle ego, sağlam ve özerk bir varlık olmaktan ziyade, yabancılaşmanın ilk ve en temel ürünüdür. Bu yabancılaşma, öznenin kendi varlığını daima dışarıdan bir imge aracılığıyla tanımlayacağı ve kendini asla tam olarak o imgeye denk hissetmeyeceği bir çatlağı da beraberinde getirir. Ayna evresi, öznenin İmgesel düzene, yani ikili ilişkiler, özdeşleşmeler, yansımalar, yanılsamalar ve rekabet alanına girişinin ilk adımıdır.

Lacan’ın teorik mimarisini anlamak, onun Gerçek , İmgesel ve Simgesel olarak adlandırdığı üç düzey veya düzen arasındaki dinamik ilişkiyi kavramaktan geçer. Bu üçlü yapı, katı bir kronolojik sıralamadan ziyade, birbirine iç içe geçmiş ve sürekli etkileşim halinde olan üç boyutu temsil eder.

İmgesel, ayna evresiyle başlayan ve öznenin tüm yaşamı boyunca süren bir düzendir. İmgeler, taklitler, hayaller ve özdeşimler bu alana aittir. Benlik (ego) burada inşa edilir; bir yandan bize bir bütünlük ve tutarlılık yanılsaması verirken, diğer yandan da temel bir yabancılaşmanın kaynağıdır. İmgesel düzende ilişkiler çoğunlukla ikilidir (ben ve öteki) ve agresyon ile rekabetle doludur. Lacan, İmgesel’i "yanılsamanın düzeni" olarak da görür.^[1]

Simgesel, dilin, yasaların, kuralların, kültürün ve toplumsal yapıların hüküm sürdüğü düzendir. Ferdinand de Saussure’ün dilbiliminden ve Claude Lévi-Strauss’un yapısalcı antropolojisinden büyük ölçüde etkilenen Lacan, öznenin ancak bu simgesel düzene, yani dile ve toplumsal normlar ağına dahil olduğunda bir özne haline gelebildiğini savunur. Simgesel düzen, "Babanın Adı" (Nom-du-Père) veya "Baba'nın Yasası" ile temsil edilir. Bu yasa, çocuğun anneyle olarak ikili ve imgesel ilişkisine müdahale ederek onu toplumsal bir varlık olmaya zorlar. Simgesel düzene giriş, aynı zamanda bir kayıp ve bölünme (split) anlamına gelir; özne, kendini dil aracılığıyla ifade ederken, aslında kendi deneyiminin bir kısmını (Gerçek’i) kaybeder ve dilin kalıplarına sığdırmak zorunda kalır. Bilinçdışı, Lacan’a göre, bu Simgesel düzenin bir discurdur, yani dil gibi yapılanmıştır.

Gerçek ise, en gizemli ve en zor kavramdır. Gerçek, hiçbir şekilde temsil edilemeyen, dile getirilemeyen, simgeleştirilmeye direnen mutlak olandır. Gerçek, bir olgu veya fiziksel gerçeklik değil, simgesel düzenin içinde bir boşluk, bir eksiklik, bir çatlak olarak deneyimlenir. Travmatik olan da tam olarak budur. Gerçek, Simgesel tarafından asla tamamen emilemeyen, işlenemeyen, anlamlandırılamayan bir fazlalık olarak öznenin karşısına çıkar. Freud’un Nachträglichkeit (sonradan anlamlandırma) kavramına benzer şekilde, Gerçek’in travmatik etkisi, olayın kendisinden çok, onun simgesel çerçeve içinde anlam bulamayışında ve sürekli olarak tekrarlanmasında yatar.

İşte travma, tam da bu Gerçek’in, öznenin simgesel dünyasına beklenmedik ve şiddetli bir şekilde sızmasıdır. Simgesel düzen, onu anlamlandırmakta, onu bir hikayeye dönüştürmekte aciz kalır. Bu nedenle travma, bir anlam boşluğu, bir delik olarak kalır ve özne, bu boşluğu kapatmak için sürekli ama asla tamamen başarılı olamayan bir çaba içine girer. Bu çaba, bireyin ilişkilerine, arzularına ve davranışlarına yön verir. Özne, objet petit a (küçük öteki nesne) dediği, asla elde edemeyeceği ve kaybını telafi etmeye çalıştığı imkansız bir nesnenin peşinden giderek bu travmatik boşluğu doldurmaya çalışır. Sonuç olarak, Lacan’a göre insan öznelliği, bu üç düzen arasındaki gerilimde, özellikle de Simgesel ile Gerçek arasındaki kaçınılmaz uçurumda şekillenir ve travma, bu öznel varoluşun ayrılmaz bir parçasıdır.

Arzu, Eksiklik ve Öteki

Jacques Lacan’ın arzu ve eksiklik teorisi, onun öznellik anlayışının merkezinde yer alır ve bireyler arası ilişkilerin neden kaçınılmaz olarak bir doyumsuzluk, çatışma ve yinelenen dinamikler içerdiğine dair radikal bir açıklama sunar. Lacan’a göre insan öznesi, temelinde bir "eksiklik" ile kuruludur ve bu eksiklik, arzunun daimi motorudur. Bu durumun kökenleri, Simgesel düzene, yani dile ve toplumsal yasalar alanına girişte yatar.

Dil, bir şeyi temsil etmek için onun yokluğuna ihtiyaç duyar. Bir elmayı ancak "elma" kelimesiyle ifade edebiliriz, ancak bu kelime asla gerçek, somut elmanın yerini tutmaz. Kelime, nesnenin kendisinin eksikliğini, yokluğunu işaret eder. İşte özne de kendini dil aracılığıyla ifade etmeye başladığı andan itibaren, kendi varlığının bir parçasını, dolaysız olanı, Gerçek'i kaybeder. Bu, telafi edilemez bir ilksel kayıptır. Özne, artık kendini daima dilin kalıpları arasında, bir "öteki" aracılığıyla ifade etmek zorundadır. Bu nedenle arzu, asla basit bir fizyolojik ihtiyaç değildir; ihtiyaç dil ile ifade edildiği anda, bir talep haline dönüşür. Talebin özünde ise sevgi ve tanınma vardır. Ancak, talebe verilen her yanıt, asıl arzunun nesnesini değil, sadece bir ikamesini sunar. İşte buradaki açık, bu kalıcı boşluk, arzunun kendisidir. Arzu, bu nedenle, tatmin edilemez; o, daima "başka bir şey"in peşindedir.

Lacan'ın "Arzu, Öteki'nin arzusudur" (Le désir est le désir de l’Autre) şeklindeki çarpıcı formülü, bu mekanizmanın sosyal boyutunu ortaya koyar. Buradaki "Öteki" , büyük harfle yazılır ve anneden başlayarak dilin, kültürün, toplumsal normların ve simgesel düzenin bütününü ifade eder. Çocuk, ilk olarak annesinin (ilk Öteki) arzusunun nesnesi nedir sorusuyla yakalanır. "Annem ne istiyor? Onun arzusunda benim yerim ne?" Bu soru, öznenin arzusunu şekillendirmeye başlar. Özne, kendi varlığının ve değerinin ancak Öteki'nin arzusundaki konumuyla anlaşılabileceğini varsayar. Yetişkinlikte bu dinamik, romantik partnerler, işverenler, arkadaşlar veya toplumun kendisi gibi diğer Öteki'lere kayar. Partnerimizin bizi arzulamasını isteriz, çünkü bu arzu, kendi eksikliğimizi giderecek bir değer ve tamamlanmışlık vaadi taşır. Ancak bu imkansızdır, çünkü karşımızdaki Öteki de aynı eksiklikle maluldür ve onun arzusu da bir bilinmezdir, daima kaygan ve yoruma açıktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu yapısal eksiklik, bireyin tüm ilişkilerinin temelindeki dinamiği belirler. İnsan, partnerinde yalnızca onu aramaz; aslında partnerinde, kendi eksikliğini tamamlayacak, onu bütün kılacak mitik bir nesne (objet petit a) arar. Partner, bilinçdışı düzeyde, bu kayıp nesnenin taşıyıcısı olarak yatırım yapılan bir figür haline gelir. Ancak hiçbir partner bu imkansız görevi yerine getiremez. Partner asla "o" değildir, yani öznenin arzusunun nihai nedeni olamaz. Bu kaçınılmaz hayal kırıklığı, ilişkilerdeki doyumsuzluğun, sürekli sorgulamanın ("Beni gerçekten seviyor mu?"), kıskançlığın ve çatışmaların temel kaynağıdır. İlişki, iki eksik varlığın, birbirlerindeki objet petit a'yı bulma çabasıdır ve bu çaba sonuçsuz kalmaya mahkumdur.

Lacan'ın teorisi, ilişkilerdeki tekrarı da bu temel üzerinden açıklar. Özne, aynı tipte partnerler seçer veya aynı çatışmalı senaryoları yaşar, çünkü bilinçdışı, asla ulaşılamayan o ilksel arzu nesnesinin peşindedir. Bu tekrar, bir travmanın (Gerçek'in simgeleştirilememiş parçasının) etrafında dönmektir. Partnerden gelen her tatmin, geçici bir yatıştırmadır, arzu ise hemen yeni bir nesne bulur ve yeniden harekete geçer. Sonuç olarak, Lacan için mutlu, tamamen uyumlu bir ilişki bir yanılsamadır. İlişkiler, iki öznenin karşılıklı olarak birbirlerinin eksikliğini yapılandırdığı, birbirlerine arzunun nedeni oldukları ve bu sayede var oldukları bir danstır. Aslolan tamamlama değil, bu eksiklik üzerine kurulu diyaloğun kendisidir. Çatışma ve doyumsuzluk, arzunun sürmesi için gerekli olan yapısal boşluğun bir sonucudur, patolojik bir istisna değil.

Travma: Gerçek’in Simgeselleştirilemeyen Girişi

Jacques Lacan’a göre travma, salt bir olayın içeriğinden ya da şiddetinden ziyade, onun öznenin psişik dünyasındaki işleniş biçimiyle ilgilidir. Freud’un Nachträglichkeit (sonradan anlamlandırma) kavramını temel alan Lacan, travmatik olanın, olayın kendisinden çok, onun simgesel düzen tarafından kuşatılamayışı, anlamlandırılamayışı olduğunu ileri sürer. Buradaki "simgesel düzen", dilin, kültürün, toplumsal normların ve anlamın hüküm sürdüğü alandır. İnsan öznesi, kendi deneyimlerini bu simgesel ağ üzerinden anlamlı kılar, onlara bir hikaye, bir anlatı biçimi verir. Travma ise bu sürecin iflas ettiği andır. Lacanyen teorideki Gerçek, İmgesel ve Simgesel üçlü yapısı içinde, Gerçek, tam da temsil edilemeyen, dile getirilemeyen, simgesel düzene direnen mutlak olandır. Travma, işte bu Gerçek’in, öznenin simgesel dünyasına ani, şiddetli ve yıkıcı bir girişidir. Bu bir patlama gibidir; öznenin anlam dünyasında onarılmaz bir yara açar.

Bu nedenle travmatik deneyim, asla tam olarak anlatılamaz, kelimelere dökülemez. Özne, onu zihninde bir yere oturtamadığı için, travmatik anı bastırmak yerine, onu tekrarlama zorlantısı ile sürekli yeniden yaşar. Rüyalar, flashback’ler, takıntılı düşünceler ve hatta kişilerarası ilişkilerdeki yineleyen sorunlu kalıplar, bu simgeleştirilememiş Gerçek parçasının sürekli olarak geri dönüşünün tezahürleridir. Özne, bilinçdışı düzeyde, bu travmatik sahneyi her tekrarlayışında, onu nihayet simgesel düzene entegre edebileceği umudunu taşır, ancak bu umut asla gerçekleşmez. Lacan’ın "Gerçek, her zaman aynı yerde bulunur" şeklindeki ünlü ifadesi de buradan gelir: Travma, simgeselleştirme girişimlerimizin sürekli olarak eksik kaldığı, delik deşik ettiği o aynı noktada, boşlukta ısrarla varlığını sürdürür. O, anlatımızda bir gedik, dilimizde bir karanlık nokta olarak kalır.^[2]

Bu durum, bireyin ilişkilerini de derinden şekillendirir. Özne, partnerinden, asla simgeleştiremediği bu ilksel kaybın ve eksikliğin telafisini bilinçdışı olarak bekler. Partner, objet petit a (küçük öteki nesne) denilen, asla elde edilemeyecek olan kayıp nesnenin bir yansıması, bir taşıyıcısı olarak görülür. Ancak hiçbir partner bu imkansız görevi yerine getiremez. Bu yüzden ilişkiler, kaçınılmaz olarak bir doyumsuzluk, hayal kırıklığı ve anlaşılmaz gerilimler alanı haline gelir. Çatışma, ilişkinin başarısızlığı değil, yapısal bir sonucudur. İlişki, iki eksik varlığın, birbirlerinin arzusundaki yerlerini anlamaya çalıştığı ve bu sayede var olduğu sonsuz bir danstır. Lacan’ın teorisi, travmayı patolojik bir istisna olmaktan çıkarıp, öznenin simgesel düzene girişinin kaçınılmaz ve kurucu bir parçası haline getirir. İnsan olmanın bedeli, bu temel yarılmışlık ve onun yarattığı arzu ile yaşamaktır.

Travmanın İlişkiler Üzerindeki İzleri

Jacques Lacan’a göre travma, geçmişte donup kalmış statik bir anı değil, dinamik ve aktif bir yapıdır; öznenin şimdiki zamanını ve ilişkisel dünyasını sürekli olarak şekillendiren, yeniden üreten bir güçtür. Freud’un tekrarlama zorlantısı (Wiederholungszwang) kavramını radikal bir şekilde yeniden yorumlayan Lacan, bu zorlantıyı, bilinçdışının simgesel düzene entegre edilememiş bir Gerçek parçasıyla (travmayla) baş etme çabası olarak görür. Özne, travmatik olanı bilinçli bir şekilde hatırlayamadığı veya anlatamadığı için, onu eylemlerinde, ilişkilerinde ve kurduğu ilişki kalıplarında tekrar tekrar sahneleyerek ifade etmeye zorlanır. Bu, bir anlam arayışıdır; simgeleştirilemeyeni simgeleştirme, anlatılamaz olanı bir hikayeye dönüştürme dürtüsünün sonucudur.

Bu süreç, kişilerarası ilişkilerin tam kalbinde işler. Özne, farkında olmadan, geçmişin travmatik senaryolarını şimdiki ilişkilerinde yeniden canlandırır. Örneğin, çocuklukta istikrarsız bir bağlanma deneyimi yaşamış bir birey, yetişkinlikte partnerlerine karşı yoğun bir terk edilme kaygısı geliştirebilir. Bu kaygı, iki zıt ama aynı kaynaktan beslenen davranış kalıbına bürünebilir: ya partneri boğucu bir sevgi ve sürekli güvence arayışıyla kuşatmak ya da terk edilme ihtimali belirmezden önce yakınlığı sabote ederek ilişkiden kaçmak. Her iki durumda da özne, terk edilme Gerçek'ini simgesel düzende çözmek yerine, onu ilişkisel dinamikler aracılığıyla tekrar yaşatır.

Benzer şekilde, bir kayıp veya yasın tam olarak tamamlanamaması, ilişkilerde ulaşılmaz bir "tamamlanmışlık" talebi olarak dışavurulabilir. Özne, partnerinden, simgesel düzenin hiçbir zaman sağlayamayacağı mutlak ve eksiksiz bir sevgi, bir bütünlenme bekler. Partner, bu imkansız talebi karşılayamadığında ise, sürekli bir hayal kırıklığı, kızgınlık ve çatışma döngüsü başlar. Buradaki trajedi, öznenin aslında partneri değil, kaybettiği varsayılan ve objet petit a (küçük öteki nesne) ile temsil edilen imkansız nesneyi aramasıdır.

Şiddet içeren bir travma ise, ilişkilerde iki temel yolla yeniden üretilebilir: ya özne, mağdur konumundan fail konumuna geçerek aynı şiddet dinamiklerini bu kez kendisi uygular ya da sürekli bir mağduriyet pozisyonuna sığınarak, her ilişkide şiddetin farklı bir biçimini çekmeyi bilinçdışı olarak tekrarlar. Her iki senaryo da güvenli ve sağlıklı bir bağ kurmayı neredeyse imkansız hale getirir.

Dolayısıyla Lacan için travma, yalnızca bireye ait içsel bir yara değil, ilişkisel bir kaderdir. İnsan, kurduğu her ilişkide, aslında kendi travmasının yankısını, yankılanmasını arar. Partner, bir diyalog içindeki öteki olmaktan ziyade, öznenin kendi travmatik senaryosunu oynaması için bir figüran, bir ayna haline gelir. İlişkilerdeki çekim, çatışma, hayal kırıklığı ve bağımlılık gibi dinamiklerin çoğu, bu temel, yapısal ve asla tam anlamıyla simgeleştirilememiş travmatik çekirdeğin etrafında örgütlenir. Lacanyen psikanalizin amacı da, özneyi bu kader gibi tekrarlanan senaryoların bilincine vardırmak ve ona, travmasını farklı bir şekilde, dil aracılığıyla yeniden anlamlandırabilme, onunla farklı bir ilişki kurabilme imkanı sunmaktır.

Lacan ve Günümüz: Klinik ve Kültürel Yansımalar

Jacques Lacan’ın düşüncesi, psikanalizin sınırlarını aşarak bugün yalnızca klinik psikoterapinin değil, toplumsal, siyasi ve kültürel analizlerin de vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Onun "Gerçek", "Simgesel" ve "İmgesel" olarak kavramsallaştırdığı üçlü yapı, insanın öznel deneyimini ve toplumsal dünyayı anlamak için son derece güçlü bir çerçeve sunar. Klinik alanda, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) üzerine yapılan araştırmalarda, Lacan'ın "Gerçeğin Dönüşü" kavramı merkezi bir öneme sahiptir. Lacan'a göre "Gerçek", simgeleştirilemeyen, dile getirilemeyen, asimilasyonu imkansız olan travmatik bir çekirdektir. TSSB'deki flashback'ler veya kabuslar, tam da bu bastırılmış Gerçek'in patlayıcı bir biçimde bilince geri dönüşüdür; zihin onu bir anı olarak entegre edemez, bu yüzden olay sanki şu an yaşanıyormuş gibi tekrar tekrar deneyimlenir. Bu bireysel düzeyde olduğu gibi kolektif düzeyde de işler. Savaş, soykırım, kitlesel kayıplar veya doğal afetler gibi toplumsal travmalar, bir toplumun simgesel düzeninin içine tam olarak yerleştiremediği, anlatıya dökülemeyen olaylardır. Toplumsal hafıza, anıtlar, törenler ve anma günleriyle bu travmayı simgeselleştirmeye, onu anlamlı bir tarih anlatısının parçası haline getirmeye çalışır. Ancak Lacanyen bakış açısı, bu çabanın her zaman "eksik" kalacağını, Gerçek'in tamamen simgeselleştirilmesinin imkansız olduğunu söyler. Bu eksiklik, travmanın nesiller boyunca süren etkisinin ve asla tam olarak "kapanmayan" yarasının temel nedenidir.

Lacan'ın teorisinin gücü, klinik sınırların çok ötesine geçerek sanat ve edebiyat eleştirisinde de kendini gösterir. Sanatçı, eserleri aracılığıyla kişisel veya toplumsal bilinçdışının dile getirilemeyen, simgesel düzene tam olarak sığmayan unsurlarıyla uğraşır. Bir resimdeki rahatsız edici bir imge, bir romandaki tekrarlayan bir tema, bir filmdeki anlatılmamış gerilim, çoğu zaman bu "Gerçek"in izlerini taşır. Sanat eseri, travmatik olanı doğrudan anlatmak yerine, onun etrafında dolanır, onu metaforlar ve imgelerle tekrarlar. Örneğin, bir savaş sonrası dönemi anlatan bir roman, cephedeki vahşeti doğrudan tasvir etmektense, eve dönmüş bir askerin evdeki sıradan bir nesneye (mesela bir radyo sesine) tepkisizce bakakalmasıyla, anlatılamaz olanın boşluğunu ve etkisini gözler önüne serebilir. Lacanyen analiz, tam da burada devreye girer: Sanat eserinin merkezindeki bu boşlukları, sessizlikleri, tekrarlanan başarısızlık anlarını ve rahatsız edici fazlalıkları yorumlamak için güçlü bir araç sunar. Bu, sanatı sadece estetik bir nesne olarak değil, aynı zamanda öznenin ve toplumun en derin, en ifade edilemez hakikatleriyle hesaplaşma girişimi olarak okumamızı sağlar. Günümüzün dijital, görüntü ve temsil bolluğu içindeki kültürünü anlamak için de Lacan'ın arzu teorisi, "Öteki" kavramı ve imgesel kimlik oluşumuna dair fikirleri kritik bir öneme sahiptir. Sosyal medya platformlarındaki benlik performansları, sürekli bir şekilde tanınma arzusuyla hareket eder ve bu arzu, Lacanyen teorideki "Öteki'nin Arzusu" kavramıyla doğrudan ilişkilidir. Kısacası, Lacan'ın mirası, bireyin ve toplumun mücadele ettiği en zorlu içsel ve dışsal gerçeklikleri kavrayışımızı derinleştirmeye devam etmektedir.