Carl Sagan: Kozmos ve Elmalı Kek Tarifi İlişkisi!

Öncelikle böyle bir soru ile başlamak, ele alacağımız konuyu en basite indirgeyip bu içeriği okuyan bütün insanların anlamasını sağlamaktır. 'Kozmos' nedir, ne değildir, nereden çıkmıştır ve elmalı kek tarifinin konuyla alakası ne? Bütün bu sorulara cevap bu makalenin içinde.

Kozmos Kelimesinin Anlamı ve Kökeni

Philippe Donn

'Kozmos şu ana kadar var olmuş ve bundan sonrada var olacak her şeydir.'

Hayatınızda bir kerede olsa 'kozmos' kelimesini işitmişsinizdir. Peki nedir bu kozmos? Eski Yunanlılar evrenin nasıl ortaya çıktığını düşünürken ''Kosmogonia''(Evrenin Doğumu) kelimesini ortaya atmışlar ve bu kelime üzerine kuram üretmeye başlamışlardır.^[1] Kozmos kelime anlamı olarak 'düzen' demektir. Evrenin var oluşu için 'kozmos' terimini ilk Pisagor ortaya atmıştır.^[1] Bu ismi seçme nedeni, ilk Yunan tanrısı Khaos'tan gelmektedir. Khaos kaosun tanrısıdır. Kozmos, Kaosun içidir ve aynı zamanda zıttıdır. Gökbiliminde 'kozmik' kelimesi Kozmos'tan türemiştir.^[1]

Carl Sagan

Carl Sagan, 9 Kasım 1934 yılında Amerika'nın New York City eyaletinde dünyaya geldi. Astrobiyoloji'nin öncülerinden birisi olarak tanınır. Onu dünyaya tanıtan 1980 yılında yaptığı 'Cosmos: A Personal Voyage' adlı belgeseldir. Daha sonra bu belgesel, kitap haline getirilmiş ve mutlaka herkesin eline bir defa da olsa geçmiştir. Carl Sagan, bir kemik iliği hastalığı olan Myelodysplasia sebebiyle 1996 yılında hayatını kaybetmiştir.^[1]

Bu makalede Carl Sagan'ın bizlere bıraktığı Kozmos kitabının atom açıklaması ve elmalı kek tarifidir!

Kozmos Atom Açıklaması Ve Elmalı Kek Tarifi

Bir elmalı kek yapmak için neye ihtiyaç duyarsınız? Un, şeker ve tabii ki elma. Peki bunları bir araya getirince bir kek oluyorsa, bu malzemeler nereden geliyor? Un veya şeker hepsi moleküllerden oluşur. Su ve şeker molekülü gibi. Moleküllerde atomlardan oluşur. Hidrojen, Oksijen veya Karbon gibi. Peki bu atomlar nereden geliyorlar? Yıldızlar. Evet yanlış duymadınız Hidrojen dışındaki bütün atomlar yıldızlardan imal edilir.^[1] Yani bir yıldıza kozmik bir mutfak dememiz mümkün! Hidrojenlerin daha ağır atomlara dönüştürüldüğü bir sanayi gibi! Yine bir soru sormak gerekirse: peki ya Hidrojen nereden geliyor? Bunun cevabı ise bizi bir mutfağa değil, her şeyin başlangıcına: Big Bang'e götürür. Hidrojen Büyük Patlamadan beri evrenimizde bulunuyor.^[1] Peki ya yıldızlar onlar nereden geliyorlar? Gaz ve tozdan. Yani yine Hidrojenden! Aklınıza gelebilecek her şeyin yapımında Hidrojen vardır. Yani sıfırdan bir elmalı kek yapmak isteseniz, en başta evreni oluşturmanız gerekiyor diyor Carl Sagan Kozmos'ta.^[1] Bir atom ele alalım. Bu atomda neler bulunur? Nötron, Proton ve Elektron. Bu atomu bir saha kadar büyütelim. Elektronlar taraftarların bulunduğu tribün hizasında; çekirdek ise, sahanın tam ortasında bir nohut tanesi kadar olur. Ve bu nohut tanesini 2000 parçaya böldüğünüzü hayal edin. İşte bu bölünen parçaların her biri bir elektron boyutunda!^[1] Ve bu elektronlar tribünlerde öyle hızda dönüyor ki sanki bir bulutsuyu anımsatırlar. Peki ya aradaki boşlukta ne olacak? Hiçbir şey. Evet hiçbir şey yok. Sadece hava. Yani atomlar büyük miktarda boşluktan oluşurlar. Şimdi bir saha kadar büyüttüğümüz atomu, bir elma boyutuna getirelim. Göreceğiniz şey ne olurdu? Yine hiçbir şey. Çünkü o boyutlarda bir atomun, çekirdeği toz zerresi kadar olurdu.^[1] Elektronlar ise katbekat daha küçük olduğu için biz yine hiç bir şey göremezdik. Yan yana dizilmiş elma boyutundaki atomlar dünya boyutunda bir araya gelselerdi, ortaya sadece elma boyutunda bir cisim çıkardı. Peki her şeyi bir kenara bırakırsak; atomların büyük bölümü boşluktan oluşuyorsa ve elektronlarda bu kadar küçükse, dirseğimizi bir sehpaya yasladığımızda nasıl oluyor da dirseğimiz sehpanın içinden geçmiyor? Bu soruyu soran kişi aynı zamanda bir astronom olan Arthur Eddington. Burada aklımıza hemen elektronlarda bulunan yükler gelmeli. Negatif yük. Bizim dirseğimizin ucunda bulunan ve, sehpada bulunan atomların temas ettiği yerde negatif yük bulunmakta. Bir negatif yük bir diğer negatif yükü iter. Ve elektronların oluşturduğu bulutsularda bulunan bu negatif yükler inanılmaz kuvvetli olduğu için karşı konulamaz.^[1] Aklınıza şöyle bir soru gelebilir. Atomun çekirdeğinde birden fazla protonlar ve nötronlar var. Nasıl oluyor da buradaki aynı yükler birbirini itmiyor. İşte burada bambaşka bir güç ortaya çıkıyor, ne yer çekimi, ne de elektrik. Nükleer Güç.^[1] Buda başka bir makalenin konusu.