DİNDEN BAĞIMSIZ AHLAK TEMELLENDİRİLEBİLİR Mİ?

Giriş

Normalde böyle bi yazı yazma planım yoktu, lakin son yaşanan gündem canımı çok sıktı. Kendimce birkaç şey karalamak istedim. Dini konularda yazı yazmak canımı çok sıkıyor açıkçası ama yapacak bir şey yok. Ülkemde din zorbalığı var ve kimse yok diyemez. Ben de bu zorbalığın bir mağduru olarak rahatsız olduğum ve kendimce birkaç şey anlatmak istedim ve şahsen en anlaşılmamış konuya değinmek istedim.

Tabi ki bu yazıyı böyle yobaz ve bu bilgilere ihtiyacı olan kişiler okumayacak. Bunları yazmam hem kendi iç huzurumu arttırıyor ve bazı dışarı savuramadığım görüşlerimi aktarmak hem de bir kişi dahi olsa farklı bir bakış açısı katmak. Yazdığım her yazıyı yazma sebebim bu aslında, 1 kişiyi değiştirsem, farklı bir perspektif katsam yeterli olarak görüyorum. Yalan yok blog yazılarımın okunma sayısının artması ve beğenilmesi de gururumu okşuyor, görüşlerimin beğenilmesi gerçekten çok hoşuma gidiyor.

Son kez bir konuya daha değinmek gerekirse burada yazacaklarım tamamen benim fikirlerimdir ve bilimsel gerçekler değildir. O sebeple hakikat değil de rasgele bir insanın gözlemleri gibi okunması gerekiyor. Ayrıca bazı sayısal verileri kullanacağım ki bu sayısal verilerin yorumlanması da tamamen bana aittir. Yanlış yorumlama ihtimalim vardır ve görüşlerim tamamen tecrübelerime dayalıdır.

Ahlak Nedir ve Ne İşe Yarar?

Ahlak en basit tanımıyla “davranışlarımızda, neyin doğru neyin yanlış olduğunu belirleyen olgulardır”. Yani gördüğünüz gibi zamana, mekana, kültüre göre çok değişiyor. Ahlakın ne olduğu konusunda birçok felsefi görüşte vardır. Şuan dindarlar arasında en çok kabul gören görüş “dini görüş olmadan ahlakı temellendirememek” üzerinedir. Bakın hepsi böyledir demiyorum, ama oran yapacak olsak en az %95 ahlak dinden bağımsız yargılanamaz diyeceklerdir.

“Ahlakı temellendirmek” demek “dinsiz olan ahlaksızdır” demek değildir, en azından doğrudan bunu iddia etmez. Bu görüş ateistlerin neyin ahlaklı neyin ahlaksız olacağını net bir şekilde ayırt edemeyeceğini söylemektedir. Bu sebeple neyin ahlaklı neyin ahlaksız olduğunu net bir şekilde bilemeyeceklerini ima etmektedir. Bu sebeple doğrudan değil belki de ama dolaylı olarak neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilemezsinize getiriyor. Gördüğüm kadarıyla bu tarz fikirleri savunanlar da tanrı haricinde ahlaki nihilizme yönelmektedirler. Bu kısma geleceğiz, önce meseleyi anlayalım.

Ahlak ne işe yarar? İşte zurnanın zart dediği yer burası. Ahlak en nihayetinde toplumsal düzeni sağlamaya yarar. Yani biz bir insan olarak acizin doğa karşısında. Doğa karşısında olduğumuz kadar kendi yarattığımız toplumda da aciziz. Bu sebeple insanlarla toplu şekilde yaşamaya mecburuz. Toplumun bir düzeni ve işleyişi olmak zorundadır. Bu sistem sürekli hasar alan, sık sık dönen çarktan bozulma sesleri geliyorsa bu sistem bozulmaya mahkum olur. bu kural günümüz gelişmiş toplumu içinde geçerli, 2000 yıl önceki Roma İmparatorluğu için de geçerli ki kendisi de ahlaksızlıklardan dolayı yok olmuş bir ülkedir.

O sebeple bir hareketi ahlaklı ya da ahlaksız mı olduğu konusundaki ölçüm aletimiz ilk önce “bu hareket ya da zihniyet bizim kültürü, toplumu bozar mı” diye düşünmemiz gerekir. Bir toplum içinde yaşıyorsak bir ahlak beklentimiz de olmalıdır. Mesela bir gıda satın aldığımızı düşünün. “içindekiler” bölümünde yazan maddelerin olduğu, ekstra kimyasal olmadığı ve sağlığımıza zarar vermediği beklentimiz olduğu için bunları satın alırız. Aynı şekilde devletin de bunları kontrol ettiği inancı ile içimiz rahatlarız. Bu beklentimiz olmazsa sistem dönmez ve ahlaksızlığın hatsafada olması sonucu ben dahil kimse de doğru düzgün yaşamayız.

Sayısal Veriler Bize Neler Söylüyor?

Bir konuyu derinlemesine incelemeden önce ilk olarak düşüncemi destekleyecek sayısal verilere bakarım. Zaten benim aklımdaki savunduğum düşünce doğru ise buna paralel bir data çıktı görmem gerekir. Eğer ahlak dindarlar arasında daha iyi “temellendirilebiliyorsa” ve buna paralel olarak daha “tutarlı” bir ahlaka ulaşabiliyorlarsa dindar insanlar daha doğru bir hayat tarzına sahip demektir değil mi? peki sayısal veriler bize ne diyor?

Amerika Adalet Bakanlığı (DOJ) 2020 yılında yaptığı bir araştırmaya göre Amerika’daki mahkumların %70’inden daha fazlasının dindar oldukları, sık sık kiliseye gittikleri ve günah-sevap gözettiklerini açıklamıştır. Bağımsız bir başka araştırma 2012 yılından Pew Research Center, araştırmasındaki mahkumların sadece %2’sinin Ateist olduğunu (%70 protestan ve türevleri, %13 katolik ve türevleri, %7 müslüman ve türevleri, %3 yahudi), ayrıca aynı araştırma mahkumların her grup için kendini dindar olarak tanımlama oranlarının %50 üzeri olduğunu da söylemektedir.

Türkiye için konuşalım peki, Fatma KENEVİR isimli araştırmacının temmuz 2015’de yaptığı kadın mahkumlardan edindiği bilgiler: Araştırmaya katılan kadın mahkûmların %99,8’i kendilerini İslam dinine mensup olarak tanımlamışlardır. Bu kadın mahkumların %41,4’i çok sık kuranı kerimi okuduğu, %28’inin hiç okumadığı, diğerlerinin orta sıklıkta okuduğu, %90’ının Allah’ı sık sık düşündükleri, %80’i dini öğrenmekten keyif duydukları ve kendilerini %80.4’ü dindar olarak tanımlamıştır.

Kemaleddin TAŞ’ın 2011’de Din ve Suç İlişkisi Üzerine yaptığı araştırmada, %93 erkek ve %7 kadının olduğu bir ortamda mahkumların sadece %25’lik kısmı dini bir eğitim görmediği, Allahın varlığına %98,9’u Allah inancının olduğu, farz olan ibadetlerin hepsini %37,4’ü yaptığını, hiç ibadet yapmayanların oranı ise %7.5’tir. Gene aynı araştırmanın bu verilerin paylaşıldığı paragrafın altında “Genel olarak hükümlülerin İslam dininin akidevi doktrinlerine olan bağlılık düzeylerinin yüksek bir düzeyde olduğu görülmektedir.” Yazmaktadır.

BU DİNDAR İNSANLARIN AHLAKSIZ OLDUĞU ANLAMINA GELMEMEKTEDİR!!!

Bu sayısal verilere bakarak böyle bir çıkarım yapmamız mümkün değildir. Çünkü Amerika ve Türkiye dindar ve inançlı sayısı olarak ateistlerden kat ve kat fazladır. Haliyle çoğunluğunun dindar çıkması çok şaşıracak bir sonuç değildir. Ayrıca genelde fakir ve belalı semtlerin olduğu bölgelerden inançsız birinin çıkma ihtimali çok düşüktür. Bir inançtan çıkmak için araştırma ve mevcut toplum kurallarının büyük çoğunu reddetmek gerekmektedir. Bunu eğitimsiz ve belalı semtlerden çıkmasını bekleyemeyiz.

Bu dediklerim yanlış anlaşılmasın! Ben dindarlar aptaldır, inançsızlar akıllıdır demiyorum. Ama doğduğumuzdan itibaren bize sunulan kültür ve inanç sistemini reddetmek için toplum bazı standartları aşmak zorunludur. Bu sebeple belli bir bilgi birikimi ister inançsızlık. Öte yandan akıllı birisi bile bir dini görüşü savunabilir. Ama onu savunurken bile genel düşünceden biraz daha tuhaf bir şekilde savunur. Bunu genele vurduğumuzda düşük eğitimli insanların kendisine sunulan dini koşulsuz kabul edip suç işleme ihtimalinin yüksek olması, kendini dindar görmesi ve hapiste de kendine sorulan sorulara bunları söylemesi çok da şaşırılacak bir durum değildir.

Lakin ahlakın dinle eşleşemeyeceğinin bir kanıtıdır.

İyi Olmak İçin Tanrıya İhtiyaç Var Mı?

Bu hipotezi savunanların sadece 2 tane argümanı vardır ki hepsini teker teker inceleyeceğiz. Bunu savunanların ilk argümanı : Dawkings’in söylediği “Gökyüzündeki Büyük Güvenlik Kamerası” teorisidir. Yani yukarıdan bakan ve bizi her daim gözetleyen bir varlığın olduğuna inanmak bizi doğru işler yapmaya sevk edeceği düşüncesidir. Sonuç olarak güvenlik kamerasının olduğu bir yerde hata yapmak ya da suça karışmak daha zordur, hele ki her şeyi gören duyan ve bizden bir takım sorumluluklar isteyen bir varlığa karşı daha fazladır. Bu hipotezin insanları daha ahlaklı yapacağına inanan kişilerin söylediği bir diğer hipotez ise ahlaklı olmanın her daim bizim çıkarımıza hitap etmeyeceği, ahlaklı olmanın bir yükü olduğu ve inançlı olmayan birinin kendi çıkarını sonradan ceza alma ihtimali yoksa daha çok düşüneceğidir.

Bu argümanın aşırı saçma bulma sebebim, yukarıdan bize baktığına inandığımız bir tanrının bize merhamet gösterme ihtimalinin yüksek olduğunu düşündüğümüzde başlar. Yani her dinde sevap-günah kampanyaları vardır. Çok aşina olduğumuz Müslümanlıkta tövbe etmek ya da Hac ziyareti gibi eylemler yaptığımızda bütün günahlarımızın silineceği ve anne karnından yeni çıkmış gibi olacağı yazar kul hakkı dışında. Yani bir insan hırsızlık, dolandırıcılık, kumar ya da aldatma gibi büyük kötülükler yaptıktan sonra “Allah beni affeder, tövbe ederim olur biter” gibi düşüncelere inanıp yaptığı eylemlerden herhangi bir ceza almayacağı düşüncesine sahip olabilir. Hatta bunu bir öteye götürüp, “Allah benim içimi biliyor, kaderimde bu varmış, bu yaptığım davranış en hayırlı olan” gibi düşüncelere sahip olma ihtimali de bir o kadar doğar.

O sebeple “Gökyüzündeki Büyük Güvenlik Kamerası” teorisi mutlak ahlakı getirdiği ya da cehennem korkusu insanlara zorunluluktan iyi işler yaptırdığı gerçek dışıdır. Maalesef hatırlamadığım bir araştırma okumuştum, bu kısmı kaynaksız hatırladıklarımı yazacağım. Gene mahkumlar üzerine bir deneydi. Mahkumlar işlediği suçlardan kolay kolay pişman olmazlar. Sadece mahkumlar değil insanoğlu genel olarak kolay kolay pişman olmaz. Beynin sol lobunda hatırlamadığım beyin bölgesi yaptığımız her işe bir gerekçe hazırlamak üzerine kurulmuştur. Yani bir insanın içerisinde kötülük var ise inançlı olsun olmasın her şekilde o kötülüğü yapar ve suçu kaderine atıp inançlı bir şekilde cehennem korkusu olmadan kötülük yapabilir.

DİN OLMADAN AHLAK TEMELLENDİRİLEBİLİR Mİ?

Din ile temellendirilen ahlak ne kadar tutarlı ya da doğru olduğunu konuşarak başlamak isterim. Mesela ortaçağa gitsek, Hristiyanlık ile yönetilen ülkelere baksak, kadınlar okuma yazma öğrendiği anda ellerinin kesilmesi, zina eyleyen insanların taş atılarak öldürülmesi, papalığın cadı/büyücü ilan ettiği kişileri canlı canlı yakılması ve savaş sonrası fethedilen yerlere yağma yapılmasını kabul eden bir ahlak inancı olurdu. Ne zaman ki Avrupa inanç odaklı bir yönetim şeklini bıraktı o zaman suç oranı düştü ve ahlaksızlık azalmaya başlandı.

Agora Bilim Pazarı

Sisters Kardeşler

Hermann Kermit ölecek. Commodore emri verdi, Eli ve Charlie Sisters kardeşler gerekeni yapacak.

Altına hücum Amerikası’nın şöhretli tetikçileri onlar. Öldürmek Charlie’nin doğasında var; sevdiği işi yapıyor. Eli ise fazla geveze bir vicdana sahip bir katil için. “Belki başka türlü bir hayat mümkündür?” Bu soru dönüp duruyor Eli’ın zihninde, Kermit’in izinde Kaliforniya’daki altın madenlerine doğru yolculukları boyunca. Artık emin, bu onun son işi olacak. Hermann Kermit herhangi bir iş olsaydı keşke.

Eleştirmenler tarafından geçtiğimiz yılın en iyi kitaplarından biri kabul edilen Sisters Kardeşler, tam Coen Kardeşler’in yazacağı türden bir Western; garip, haşin, çıplak, komik, üzücü –insan doğasını süslemeden, saklamadan, olduğu gibi sergiliyor. Patrick deWitt, birbirlerine kan, şiddet ve sevgiyle bağlı iki kardeşin öyküsünü muhteşem bir üslupla aktarıyor.

Devamını Göster

₺220.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Şimdi Hristiyanlık inancının değiştirilmiş ya da doğru olmadığını düşünenler, zaten doğru olmayan bir inancın doğru olmayan uygulamalarının olmadığını söyleyeceklerdir. İyi de burada çok büyük bir sıkıntı var. 1) tanrının varlığını nereden biliyoruz? 2) doğru inancın hangisi olduğunu nasıl seçiyoruz? 3) doğru mezhebin hangisi olduğunu nasıl ayırıyoruz? Yani burada 3 büyük sorun var. Hadi Hristiyanlığın Katolik mezhebi için olan örneğimi beğenmediniz. Ama bunun kesin bir şekilde bilinemeyeceğini, neyin doğru neyin yanlış olduğunu kesin bilinemeyeceği ve bilinse dahi bunun ne kadar günümüze entegre edileceği çok muammadır.

Dürüst olmanızı istiyorum şimdi sevgili okur. Sen Kuran’ı eline alsan ve sana emredilen şeyleri yazsan ya da seni ilgilendiren bölümleri, elinde çok az şey olacağını göreceksin. Kuran’da “devlet kanunu” olacak bilgi yok gibi bir şeydir. Bu durumda fıkıh, hadis, siyer kitaplarına bakmak gerek. Ama onlar da genelde ortaçağda yazılan, eski ve kültürel farklılıkların olduğu bilgilerdir. Bakın en erken İslam Devrimi Afganistan’da yazıldı, Afgan Anayasası bile fıkıhtan ziyade “Batı ülkelerinin” kanunlarıyla yazılmıştır, büyük oranda. Çünkü İslam kaynakları kanun tasarısı ya da kültürü biçimlendirme konusunda yetersizdir. Yani şunu söylemeye çalışıyorum ki dinle ahlak temellendirilmiyor.

İyi de sonsuz bilgelikte, sonsuz kudrette bir varlık olmadan neyin doğru neyin yanlış olduğunu bize kim söyleyecek? Açıkçası buna %100 net bir cevap vermek mümkün değil lakin elimden geldiğince kendi düşüncelerimi aktarabilirim.

Ben bir materyalistim. Yani evrende sadece madde olduğunu maddenin ötesinde bir şey olmadığını iddia ederim. Ben elbette bu insandan insana kültürden kültüre değişkenlik gösteren mevzuya bilim bize cevap verecek demekteyim. Bilimi bu kadar eşsiz yapan şey kişiden kişiye göre değişmemesidir. Dünyanın her yerinde 2+2=4’tür, 5 ya da 6 değildir ve ispatlanabilir, tekrar edilebilir ve test edilebilir.

Örnek vermek gerekirse lanet olasıca sigara izmaritlerini yere atmanın çevreye verdiği zararı ölçebiliriz. Bilim bize der ki denize, toprağa atılan her bir izmarit ağır metal sanımı yapar. Toprağın PH seviyesini değiştirir, kimyasını bozar ve toprağı tabiri caiz ise zehirler. Devlet ise bu izmaritleri toplamak için çalışmaktadır, yılda milyonlarca $ zarar etmektedir. O halde bilimin ışığı bize der ki: sigara izmaritlerini doğaya atmak ahlaksızçadır. Çünkü toplumsal olarak bütünlüğünü bozma yönünde bir davranıştır. Çevreyi kirletir, devlete zarar verir ve toprağı zehirler. Muhtemelen miktarının az olması size çok da büyütülecek bir olay gibi gelmeyebilir lakin ciddi bir sonuçtur ve topluca yapıldığında büyük sonuçları vardır.

O sebeple materyalist ve bilimden temel alan bir ahlak anlayışını, en kusursuz ahlak olduğunu savunan bir insanım. Gene sigara örneğine gelirsek suç ve ceza gibi olaylarda olayın büyüklüğü verdiği zarar ve sosyolojik olarak topluma yükü üzerinden yargı sağlanabilir. En önemlisi ahlak denilen şey, üzerine düşünülmüş, tartılmış, kişisel özgürlükleri ihlal etmeyen, ölçülüp biçilmiş, en önemli amacı toplumsal yürürlüğü sağlamak olan ve bilimsel olarak onaylanmış kurallar bütünüdür.

Sonradan Eklemek İstediğim Bilgiler

Bazı yerlere sıkış tıpış bilgi eklemek yerine kısaca bahsetmek istediğim birkaç konu var. Öncelikle ahlak hayvanlarda da vardır ama toplu şekilde yaşayanlarda. İnsan ve hayvan fark etmez grup şekilde yaşayan her canlı yanındakine güvenebilmek için bir ahlak beklentisi olmalıdır. Ahlakın temelinden bahsetmiyoruz, ahlaklı olup toplumun çarkının döndürülmesi üzerine evrimleşmişlerdir demek istiyorum. Yani kural koymaktan ziyade kurala bağlı kalmak üzerine programlandık. Bu konu hakkında evrim ağacının “Bilim, Ahlakı Açıklayabilir mi?” isimli yazısını önerimim.

“Ateist olsam komşumu tecavüz etmekten beni alıkoyan bir güç olmaz” ya da “sigarayı yakmakla adam öldürmem aynı derecede etiktir(nihilist ahlak)” gibi düşünceleri de çok duydum karşıt argüman olarak. Genelde bir insan inançlıysa ateist olunca da aynı hayat tarzında devam ediyor. Yani din değiştirmek ya da bir anda dininden ayrılması demek ahlakından ödün vermesi demek değildir. Yani neredeyse hiç bir insanı inancı tutmuyor, kendi içinde olmadığından kötülük yapmıyor.

Ateistler genel olarak halk kitleleri tarafından daha ahlaksız olarak görülür. Gene ismini hatırlamadığım bir kaynak tarafından okumuştum. Genelde insanlar ateistleri duygusal anlamda eksik görüyorlar. Özellikle muhafazakar ve eğitimsiz ülkelerde bu oran daha fazla idi. Dindar insanlar daha çok öğretmen ya da tecrübeli gibi görmeye de daha meyilliler idi. Halbuki işin aslında inince bilgi ve duygusal zeka olarak dindarlardan çok üstün olmadıkları gözlemlenmiştir.

SONUÇ

Sonuç olarak ateistler kötücül olmadığı gibi öcü de değillerdir. Ahlaksızlığın temeli kötü koşullar, parasızlık ve eğitimsizliktir. Dinden bağımsız bir ahlakın olabileceği gibi dinin net bir ahlak sunduğu da doğru değildir. Lakin halk tarafından daha kötü insanlar olarak görülmeye meyillidir. Dini zorbalığın arttığını düşündüğüm bu günlerde en az bizim de inançlı insanlar kadar ahlaklı olabileceğini ve ahlakı temellendirebileceğimizin anlaşılmasını isterim.