Bütün hayvanların hayatında diğer canlılarla iletişim kurma becerisi kritik bir rol oynar. Güvelerin eşini nasıl etkilediklerini, tarla sincaplarının çevredeki yırtıcılar hakkında nasıl bilgi aktardıklarını ya da şempanzelerin egemenlik hiyerarşisindeki konumlarını nasıl sürdürdüklerini incelerken iletişim sistemleri de konuya dahil olur. Burada sizlere, iletişim sinyallerinin çeşitleri ve bunların rol oynadığı çeşitli işlevler hakkında bir ön bilgi sunacağız.

Hayvan iletişimi klasik olarak şöyle tanımlanır:

Uyku hem hücresel hem de moleküler mekanizmalar tarafından merkezi, bölgesel ve yerel olarak düzenlenen karmaşık bir fizyolojik süreçtir. İnsanlar zamanlarının üçte birini uyuyarak ve en iyi zamanda yeterli miktarda uykularını alarak geçirirler. Çünkü hayatta kalmak için tıpkı yiyecek ve su gibi doğru miktar gereklidir.

Uyklu ihtiyacı bireyden bireye değişir, yetişkinlerde ortalama gece uyku süresi yaklaşık 8 saat olmakla birlikte çocuklarda ve yaşlılarda bu süre azalabilir veya artabilir. Bununla birlikte sağlıklı bir uyku; öznel memnuniyet, uygun zamanlama, yeterli süre, yüksek verimlilik ve uyanıklık saatlerinde sürekli uyanıklık ile karakterize edilebilir.

Öğrencileri yapay zekanın yön verdiği bir dünyaya hazırlamak, üniversiteden çok önce başlıyor. South Florida Üniversitesi (USF), Tampa Bay bölgesi ve ülke genelindeki sınıflara yapay zekayı entegre etmek için okul öncesinden 12. sınıfa kadar olan eğitimcilerle işbirliği yaparak gelecek nesillerin temel becerileri erken yaşta geliştirmelerini sağlıyor.

USF Eğitim Fakültesi’nden Profesör Zafer Ünal, öğretmenler için 1.000’den fazla ücretsiz yapay zekâ aracı içeren çevrimiçi bir platform olan TeacherServer’ı geliştirdi. 2024’te hayata geçirilen platformun kullanıcı sayısı kısa sürede patladı. Bugün yaklaşık 1,25 milyon öğretmen, ders planlama, sınav hazırlama, sunum oluşturma gibi işlerde bu araçlardan faydalanıyor. Ünal şöyle diyor:

Koşmaktan tutalım da, elimizi havaya kaldırmamıza kadar yaptığımız her hareket kas gücü gerektirir. Teknik olarak ifade edecek olursak “kas gücü”, bir kasın ya da bir grup kasın kasılması sonucu üretilen kuvvettir.

Günlük hayatta biz bunu bir şeyi kaldırabilme, itme veya çekebilme yeteneği olarak deneyimleriz. Bu sebeple uzun vadede kas gücünü koruyabilme, sağlıklı bir bedene sahip olmanın önemli bir bileşenidir.  

Depremler, yeryüzündeki en güçlü, potansiyel olarak en ölümcül doğa olaylarından birisidir. Ayaklarımızın altındaki yer sarsılır, içinde yaşadığımız binalar (veya atalarımız için konuşuyorsak, mağaralar) sallanır ve çöker, depremlerle tetiklenen tsunami ve heyelan gibi olaylar dolayısıyla ek yıkımlar yaşanır. Bu ürkütücü ve olası bir felakete en iyi şekilde hazırlık yapmak haricinde üzerinde hiçbir kontrolümüz olmayan doğa olayını izah etme güdüsü, en temel merak dürtümüzden kaynaklanmaktadır. Depremler gibi devasa güçte olayların, hiç beklenmedik anlarda yaşanıp, bir ömür boyu canla başla inşa ettiklerimizi yok edivermesini anlamlandırmak isteriz. Bunu yapamadıkça veya bilimsel yöntemlerle yapılan izahları belki rasyonel olarak değil ama, duygusal olarak tatmin edici bulmadığımızda, bilim dışına yöneliriz.

Bu yönelmenin bir boyutu ruhanidir/dinidir: Depremler, tarih boyunca bir çeşit "cezalandırma" ve "tanrıların öfkesi" olarak görülmüştür. Belirli ahlaki normlara uymayanların cezalandırılmasının veya belirli buyrukların dışına çıkılması sonucu inanılan bir tanrının öfkelenmesinin, yerin sallanması ile bize bildirildiğine inanılmıştır. Bu yorum günümüzde her ne kadar oldukça azalmışsa da, halen felaketler sonrasında "karşı taraftan", "öteki gruptan" veya "dış gruptan" olan bireylerin sırf farklı oldukları için cezalandırıldığını ve "Tanrı'nın gazabına uğradığını" iddia eden insanlar bulmak mümkündür. Bu tür bir yorum, modern bilimin sınırları dışında kaldığı için, burada detaylandırılmayacaktır.

Dünya, insanlığın doğum yeri. Gerek Güneş'e olan mesafesiyle, gerekse barındırdığı sıvı halde olan sularıyla, bildiğimiz kadarıyla üzerinde yaşam bulunan tek yer burası. Akıllı insan yaşamını da üzerinde barındıran bu gezegen, bizim üzerinde yürüyemeye başladığımız evreden itibaren bizi besliyor ve barındırıyor. Vücudumuz için hayati öneme sahip sularını içebiliyoruz, ısınmak için kömür ve gazlarını kullanıyoruz, nefes almak içinse ağaçları... Ama bu güzel ve hayat dolu mavi gezegenimizin jeolojik sicili korkunç ve inanılmaz yok oluşlarla dolu. Dünya tarihinde, canlılığı neredeyse tamamen yok olmanın eşiğine getiren 5 büyük toplu yok oluş yaşandı. Bu yazımız da, bu kitlesel yok oluşlar ile ilgili olacak.

Jeologların elde ettiği "zirkon" kristalleri üzerinde yapılan radyometrik yaş tarihi ölçümlerine göre gezegenimiz 4.5 milyar yıl yaşında. Bu zaman zarfında çok şey yaşandı. Örneğin yaşam dediğimiz biyokimyasal olgu, 4 milyar yıl kadar önce koaservat adını verdiğimiz bakteri-benzeri varlıklarla başlamıştır. Daha sonra bu koaservatlar, bugünküne daha benzer olan tek hücreli organizmalara ve nihayetinde bakterilere evrimleşmiştir. Düşük oksijen düzeyleri, bakterilerin belirli boyutların üzerine çıkabilmesine ve koloniler kurmasına genel olarak engel olmuştur.

Süper hızlı bilgisayarlar ile ilgili küresel rekabette, zirvedeki isim sürekli değişiyor. Dünyanın en hızlı bilgisayarına sahip olmak için ABD, Çin, Rusya, Japonya gibi dünya devlerinin girdiği kıyasıya mücadelede, bu yarışın son galibi Fugaku oldu.

Japon teknoloji şirketi Fujitsu ve Riken Enstitüsü tarafından Kobe kentinde 6 yılda ve en az 1 milyar dolar harcanarak geliştirilen, bir oda büyüklüğündeki Fugaku, ismini Fuji Dağı’ndan alıyor. Fugaku, yılda iki kez güncellenen Top500 adlı listede, liderlik yarışında yıllardır hâkimiyeti elinde tutan Çinli ve Amerikalı rakiplerini geride bırakarak 415,53 petaflop puanı aldı.

Uluslararası bir arkeolog ekibi, İspanya'daki bir mağarada okçulukta kullanılan bugüne kadar bilinen en eski yay kirişlerini buldu. Ekip, bu av araçlarının yaklaşık 7.000 yıl önce İber Yarımadası'nı yurt edinen Neolitik dönem insanları tarafından yapıldığını düşünüyor. Yay kirişleri ve ok şaftlarında kullanılan malzemelerin analizi, bunların üç farklı hayvanın tendonlarından ve çeşitli yerel ağaçlardan yapıldığını ortaya koydu. Scientific Reports dergisinde yayınlanan bulgular, tarih öncesi insanların dönemin şartlarına göre yüksek bir teknik beceriye sahip olduğunu gösteriyor.^[1]

Bilim insanları, fırlatılabilir mızraklar veya yay-ok gibi atılarak kullanılan silahların Avrasya'da yaşayan modern insanlar arasında 45.000 yıl önce, Üst Paleolitik dönemde aniden ortaya çıktığını düşünüyordu. Ancak, 2022 yılında yapılan bir çalışmada aynı bölgede bulunan ve modern insanlara ait olan 54.000 yıllık diş kalıntıların bulunması bu tarihi yaklaşık 10.000 yıl geri çekti. 2023 yılında yapılan bir diğer çalışma ise yay ve okların modern insanlar tarafından kıtalararası yolculukta kullanılmış olabileceğini öne sürdü.