Şempanze fotoğraflarının bir kısmı Dr. Shinya Yamamoto tarafından Bossou’da saha araştırması esnasında çekilmiştir. Kendisi insan ve insan olmayan hayvanlarda sosyalliğin evrimi, bunun zeka ile ilişkisi, işbirliği, fedakarlık gibi konular üzerine çalışmaktadır. Şempanze fotoğraflarının diğer kısmı da Cüneyt Balıkçıoğlu tarafından Uganda gezisi süresinde Kibale Ormanı Ulusal Park'ta çekilmiştir. Dr. Shinya Yamamoto'nun çalışmalarına buradan ulaşabilirsiniz.

Şempanze (Pan troglodytes), Afrika'nın tropik bölgelerindeki savanalarda ve ormanlarda yaşayan, bölgeye endemik olan bir kuyruksuz maymun türüdür. Şempanze vücudu, siyah saçlarla (kıllarla) kaplıdır; ancak yüzlerinde, kulaklarında, parmaklarında, ellerinin içleri ve ayaklarının altlarında saç bulunmaz. Yaşlandıkça bu saçlar dökülür ve kimi bölgelerinde kel alanlar oluşur. Ayrıca özellikle çene bölgelerindeki saçları beyazlamaya başlar. Şempanze erkekleri 35-70 kilo arasındayken, dişiler 25-50 kilo arasında olurlar. Ayağa kalktıklarında boyları ortalama 150 cm civarındadır. Şempanzelerin kolları bacaklarından daha uzundur, neredeyse dizlerinin altına kadar uzanabilirler. Dört ayak üzerinde yürürler ve yürürken parmak eklemlerinden destek alırlar. Öne bakan gözleri ve küçük burunları vardır. Koku alma duyularından çok görme duyularına güvenirler. Doğada ortalama 50 yıl yaşarlar, esaret altında yaşayan bazı bireylerin 60 yaşına kadar yaşadığı gözlemlenmiştir.

Elbette evrimsel biyoloji söz konusu olduğunda, soruların ucunun Tanrı inancına ve dinlere gelmemesi oldukça zor. Doğadaki evrim yasasının her ne kadar kütleçekimi yasasından veya kimyasal maddelerin tepkime dinamiklerini belirleyen yasalardan hiçbir farkı olmasa da ve her ne kadar Evrim Ağacı olarak biz, bugüne kadar bütün konuları bilimsel bir çerçeveden ele alıp, şahsi inançlara yönelik yorumlardan kaçınmış olsak da, ister istemez okurlarımız bizim halk arasında yaygın olarak Tanrı inancını bilimsel olarak nasıl izah edebileceğimizi, tanrıların, dinlerin ve bu inançların spesifik argümanlarının gerçeklik payı olup olmadığını ve Tanrı/din kavramını var oluşun neresine yerleştirmemiz gerektiğini soruyorlar.

Ne yazık ki bu soruların hepsinin cevabını veremeyiz; çünkü... Bilmiyoruz. Hatta halk arasında yoğun bir kamplaşma olsa da ve tutkuyla savunulan argümanlar/iddialar aksi yönde bir izlenim verse de, tarafların hiçbirinin yukarıdaki soruların nihai ve gerçek yanıtlarını bilmediğini de rahatlıkla iddia edebiliriz. Dolayısıyla biz, bu konuda bilimsel olarak sonlandırılmamış bir tartışmayı Evrim Ağacı olarak sonlandırma iddiasında olamayız - bugüne kadar hiç olmadık da. Ancak şunu yapabiliriz: İnsanı ve Evren'i tamamen doğal bir varlık olarak gören bilimin, "Eğer Evren bir süperbilinç tarafından var edilmediyse ve insan da dahil her şey doğal süreçlerle var olduysa, insanlar arasında görülen dini inançları ve Tanrı kavramlarını bilimsel ve doğal olarak nasıl izah edebiliriz?" sorusuna verdiği yanıtları size aktarabiliriz. Bu yazıda da yapacağımız bu olacak.

Ölüm, insanlık olarak, en ciddiye aldığımız konulardan biridir. Buna bağlı olarak birçok kültür ve toplum, ölüme yönelik farklı türden yaklaşımlar geliştirmiş ve açıklamalar sunmaya çalışmıştır. Dolayısıyla ölüm gibi ağır bir konunun felsefi olarak kapsamlı bir incelemeye tabi tutulması ve bu sırada birçok açıdan dikkat çekici soruları da beraberinde getirmesi oldukça anlaşılırdır.

Ölüm, (en azından şu an için) kaçma şansımız olmayan bir "şey"dir. Onu bireysel olarak deneyimler ve başkasına devredemeyiz. Ölümü bir "deneyim" olarak niteledik; fakat ölümün bir deneyim olup olmadığı da aslında pek açık değildir; çünkü ölüm, bir anlamda, bu dünyanın ve dolayısıyla tüm deneyimlerimizin sonu anlamına gelir. Bu sebeple de onu deneyimlediğimizi söylemek ve bir deneyimi tasvir ettiğimiz gibi tasvir etmek epey zordur.

İnsanlık bugüne kadar pek çok bilimsel atılım yapmış, tüm dünyayı küresel olarak etkileyen pek çok buluş gerçekleştirmiştir. Bilimsel atılımların ve insanlığın durmadan ilerleyişinin önündeki en büyük engellerden bir tanesi de enerji ve ham maddenin doğal kaynaklarla sınırlı olmasıdır. Siz değerli okurlarımıza bu sınırlamayı insanlık için büyük ölçüde kaldıran, hayatlarımızı hem iyi yönde hem de kötü yönde derinden etkileyen petrolü anlatmayı, bunu da olabildiğince geniş bir yönden ele almayı hedefliyoruz. İyi okumalar dileriz!

Yazımıza başlarken petrolün önce ne olduğunu açıklamak doğru olacaktır. Petrol çoğunlukla sıvı hâlde bulunan, çeşitli renklerde bulunabilen, yağ kıvamında bir maddedir. Yoğun, kolaylıkla alev alabilen petrol, yeryüzünde doğal olarak bulunan katı, sıvı ve gaz hâldeki hidrokarbonların bir karışımıdır. Petrol kelimesi Latince "petra" ve "oleum" kelimelerinden türemiştir. Petra, Latince "kaya" anlamına gelirken, oleum kelimesi de "yağ" anlamına gelir. Ham petrolün rengi çıkarıldığı yere göre farklılık gösterebilir. Petrolün renginin değişkenlik göstermesinin sebebi, içeriğinde bulunan hidrokarbonların çeşitleri ve karışım oranlarındaki farktır.

Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun yaklaşık %10'u herhangi bir zamanda majör depresif bozuklukla (MDD) mücadele ederken insanların %20'si yaşamları boyunca bu bozukluğun belirtilerini gösterebiliyor.^[1]

Ancak bu kadar yaygın olmasına rağmen MDD tedavisinde kullanılan yöntemler, toplumun azımsanamayacak bir kesiminde yetersiz kalmaktadır. Standart tedavi yöntemi olan antidepresanlar, MDD hastalarının %30’unda etkili olmamaktadır.

Nitrojen, sembolü "N" olan ve atom numarası 7 olan kimyasal bir elementtir. Dünya'nın atmosferinde en bol element olan nitrojen; renksiz, kokusuz, tatsız ve ametal bir gazdır. Dış kabuğunda beş elektron vardır, bu nedenle çoğu bileşikte üç değerliklidir. Nitrojen, -195,79 °C sıcaklıkta gaz halden sıvı hale dönüşür. Donma noktası -210.01 °C'dir. Donduğunda kar gibi görünen beyaz bir katıya dönüşen nitrojen, suda çok zor çözünür.^[1]

Nitrojen, evrende en sık bulunan beşinci elementtir. Tüm atmosfer hacminin %78,1'ini oluşturmasına rağmen, Dünya'nın yer kabuğunda bu elemente çok sık rastlanmaz. Önemli nitrojen mineralleri, nitre (potasyum nitrat) ve sodanitredir (sodyum nitrat). Ancak bu mineraller, amonyak ve nitrik asidin endüstriyel sentezinin yaygınlaştığı 1920'lerden beri önemli bir nitrat kaynağı olmamıştır.^{[2] [3]}

Harvard Tıp Okulu'nda tıp profesörü ve Dana-Farber Kanser Enstitüsü'nde doktor olan Marios Giannakis tarafından Cancer Discovery dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmada, kolorektal kanser (bağırsak kanseri) hastalarında DNA hasarına işaret eden genetik mutasyonların, yüksek kırmızı et tüketimi ve kansere bağlı mortalitenin artmasıyla ilişkili olduğunu bulundu.

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı, 2015 yılında işlenmiş etin kanserojen olduğunu, kırmızı etin insanlar için muhtemelen kanserojen olduğunu açıklamıştı. Giannakis şöyle diyor:

Ksenodiyagnoz (İng: "Xenodiagnosis"), hastalık yapıcı (patojenik) bir paraziti, insanlar gibi konakçısı olan bir türde tespit etmek zor olduğunda, bu patojeni bir başka vektöre (örneğin bir diğer hayvan türüne veya dokusuna) bulaştırarak, bu vektör/doku üzerinden teşhiste bulunma işidir.

Veteriner ve tıbbi parazitolojide ksenodiyagnoz, genellikle konaktaki parazit yoğunluğunun (parazitemi) düşük olmasından dolayı mikroskobik tanıya gidilemediği durumlarda uygulanmaktadır. Bu yöntem ilk olarak Trypanosoma etkenlerine yönelik tanıda kullanılsa da, sonraki yıllarda Leishmania, Plasmodium, Borrelia, Rickettsia ve arbovirüs enfeksiyonlarında da kullanılmıştır.

Doğada dişilerin üreme zamanında birden fazla erkekle çiftleşmesi (poliandri; dişilerde çok eşlilik) çok yaygın olarak görülen bir durumdur. Bu durum enerji tüketimi açısından masraflıdır, çünkü yuvadan çıkıp çiftleşecek eş veya eşler aramayı gerektirir. Çoğu türde aslında tek bir erkeğin spermleri, verilecek yumurtaları bir batında döllemeye yeter ve dişiler ömür boyu aynı erkekle çiftleşerek de aynı sayıda yavru üretebilir. O zaman türlerin çoğunda dişiler neden birden fazla erkekle çiftleşmeyi seçer?

Dişilerin çok eşli olması pek çok türde baskın olarak gözlendiğine göre, evrimsel açıdan nedenini anlamak için bu özelliğin uyum başarısıyla ne kadar ilişkili olduğuna bakmak gerekir. Uyum başarısı, bir bireyin üreme ve hayatta kalma başarısıdır. Belirli genlere sahip bir genotipin (birey) hayatı boyunca diğer genotiplere oranla bir sonraki nesile yavru bırakmada ne kadar başarılı olduğuyla hesaplanır. Tüm bireylerin nihai amacı, yaşamak ve üreyerek genlerini aktarmaktır.