Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Nitrojen (Azot)

Nitrojen (Azot) Nedir? Özellikleri Nelerdir ve Nerelerde Kullanılır?

Nitrojen (Azot) Wikipedia Commons
Nitrojen Gazı örneği
3 dakika
11,989
  • Periyodik Cetvel
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 7. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Özellikler

Nitrojen, sembolü "N" olan ve atom numarası 7 olan kimyasal bir elementtir. Dünya'nın atmosferinde en bol element olan nitrojen; renksiz, kokusuz, tatsız ve ametal bir gazdır. Dış kabuğunda beş elektron vardır, bu nedenle çoğu bileşikte üç değerliklidir. Nitrojen, -195,79 °C sıcaklıkta gaz halden sıvı hale dönüşür. Donma noktası -210.01 °C'dir. Donduğunda kar gibi görünen beyaz bir katıya dönüşen nitrojen, suda çok zor çözünür.[1]

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Nitrojen, evrende en sık bulunan beşinci elementtir. Tüm atmosfer hacminin %78,1'ini oluşturmasına rağmen, Dünya'nın yer kabuğunda bu elemente çok sık rastlanmaz. Önemli nitrojen mineralleri, nitre (potasyum nitrat) ve sodanitredir (sodyum nitrat). Ancak bu mineraller, amonyak ve nitrik asidin endüstriyel sentezinin yaygınlaştığı 1920'lerden beri önemli bir nitrat kaynağı olmamıştır.[2] [3]

Nitrojen bileşikleri, atmosfer ve canlı organizmalar arasında sürekli olarak dönüşüm halindedir. Nitrojen gazı, sıvı havanın damıtılmasıyla veya mekanik yollarla üretilen endüstriyel bir gazdır. Ticari nitrojen, genellikle çelik üretimi için kullanılan oksijenin bir yan ürünüdür.[4]

Uygulama ve Kullanım Alanları

Gaz Nitrojen

Sanayide üretilen nitrojenin üçte ikisi gaz, kalan üçte biri sıvı olarak satılmaktadır. Gaz formundaki nitrojen;

Tüm Reklamları Kapat

  • havadaki oksijenin yangın, patlama veya oksitlenme tehlikesi oluşturduğu durumlarda inert bir atmosfer olarak,
  • paketlenmiş gıdaların tazeliğini korumak için saf veya karbondioksit ile karıştırılmış yapay bir atmosfer yaratmak için,[5]
  • argona göre ucuz bir alternatif olarak akkor ampul üretiminde,[6]
  • yangın söndürme sistemlerinde,[3]
  • paslanmaz çelik üretiminde,[7]
  • çeliğin nitrasyonla sertleştirilmesi işleminde,[8]
  • bazı uçak yakıt sistemlerindeki yangın tehlikesini azaltmak için,
  • Yarış arabası ve uçak lastiklerini şişirmek için[9]
  • havadaki nem ve oksijenin neden olduğu dengesiz büzülme ve genleşme sorunlarını azaltmak için kullanılır.[3]

Sıvı Nitrojen

Sıvı nitrojen kriyojenik bir sıvıdır. Dewar şişeleri gibi uygun kaplarda izole edildiğinde, çok fazla buharlaşma kaybı olmadan taşınabilir.[10] Kuru buz gibi, sıvı nitrojenin de ana kullanım alanı soğutma işlemleridir. Sıvı nitrojen;

  • kanın, üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) ve diğer biyolojik numunelerin ve materyallerin dondurularak korunmasında,
  • kriyoterapide, ciltteki kistleri ve siğilleri yok etmede,[11]
  • kızılötesi dedektörleri veya X-ışını dedektörlerini soğutmakta,
  • hız aşırtmalı bilgisayarlardaki fazla ısı üreten donanımları soğutmakta,[12]
  • yiyeceklerin soğutulması, hayvan ürünlerinin dondurulmasında,
  • vanalar olmadığında akışı durdurmak için boruların dondurulmasında kullanılır.[3]

Tarihi

Nitrojen bileşikleri uzun bir geçmişe sahiptir. Herodot zamanından (MÖ 450) beri bilinen Amonyum klorür'ün (NH4Cl) kullanımı, Orta Çağ dönemlerinde yaygınlaşmıştır. Simyacılar nitrik asidi "Aqua Fortis (güçlü su)" olarak adlandırmıştır. Nitrik ve hidroklorik asitlerin karışımı, altını çözme kabiliyetiyle tanınan "Aqua Regia (kraliyet suyu)" olarak biliniyordu.[3]

Nitrojenin keşfi, 1772'de bu elementi "zehirli hava" olarak adlandıran İskoç doktor Daniel Rutherford'a atfedilir.[13], [14] Rutherford, ilk deneylerinde nitrojeni tamamen farklı bir kimyasal madde olarak tanımlamasa da, diğer gazlarlardan farklı olduğunu tespit etmiştir.[15] Rutherford, havanın içerisinde yanmayan bir madde olduğunun farkına varmış fakat bunun farklı bir element oluğunu düşünmemiştir. Nitrojen, yaklaşık aynı zamanda Carl Wilhelm Scheele, Henry Cavendish ve Joseph Priestly tarafından incelenmiştir. Joseph Priestley nitrojeni "yanmış hava" olarak isimlendirmiştir.[16]

Etimolojisi

Nitrojen; Fransız kimyager Jean-Antoine Chaptal tarafından keşfedilen potasyum nitratın Fransızcadaki karşılığı "nitre" kelimesinin sonuna Yunanca "-γενής(-gen)" ekinin getirilmesiyle 1794' de İngilizceye kazandırılmıştır.[17]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Önlem ve Güven

Nitrojen, kapalı bir alana salındığında hızlıca yayılarak oksijenin yerini alabilir ve bu durum boğulma tehlikesi oluşturur.[16]Bu tehlike, 19 Mart 1988'de ilk Uzay Mekiği'nin mobil fırlatma platformunda bulunan ve yangına karşı önlem olarak saf nitrojen ile doldurulmuş bir alana giren iki teknisyenin boğularak ölümüyle anlaşılmıştır.[18] Nitrojen, yüksek kısmi basınçlarda solunduğunda nitrojen narkozuna neden olur, bu da nitröz oksit zehirlenmesine benzer geçici bir zihinsel bozukluk oluşturur.[19]

İlginç Bilgiler ve Diğer

Aurora'nın turuncu-kırmızı, mavi-yeşil, mavi-mor ve koyu mor renklerinin kaynağı nitrojendir.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Periyodik Cetvel ve Elementler Yazı Dizisi

Bu yazı, Periyodik Cetvel ve Elementler yazı dizisinin 7. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hidrojen" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
28
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 18
  • Bilim Budur! 13
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/06/2023 06:04:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9869

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sivrisinek
Entropi
Nöron Hücresi
Uzun
İnternet
Basınç
Film
Bilgisayar
Enzim
Haber
Kitap
Etoloji
Elektromanyetizma
Nörobiyoloji
Tedavi
Sahte
Yılan
İntihar
Cinsiyet Araştırmaları
Değişim
Bitkiler
Tümör
Kas
Kedi
Çiftleşme
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Mikrodalga Fırın Yemeklerinizi Nasıl Isıtıyor?
Mikrodalga Fırın Yemeklerinizi Nasıl Isıtıyor?
Arılar Başka Ülkeye Götürüldüğünde
Arılar Başka Ülkeye Götürüldüğünde "Jetlag" Hisseder mi? | Arılarda İnsan Gibi Zaman Algısı
Kuantumdan Kozmosa Fizik: Anlamak Mümkün mü? | Prof. Dr. Erkcan Özcan (Kesintisiz Yayın)
Kuantumdan Kozmosa Fizik: Anlamak Mümkün mü? | Prof. Dr. Erkcan Özcan (Kesintisiz Yayın)
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
James Webb Uzay Teleskobu'nun İlk Fotoğrafı Neler Gösteriyor?
James Webb Uzay Teleskobu'nun İlk Fotoğrafı Neler Gösteriyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Anlayan, et al. Nitrojen (Azot). (11 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 4 Haziran 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9869
Anlayan, A., Emektar, D. (2021, February 11). Nitrojen (Azot). Evrim Ağacı. Retrieved June 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9869
A. Anlayan, et al. “Nitrojen (Azot).” Edited by Dilan Emektar. Evrim Ağacı, 11 Feb. 2021, https://evrimagaci.org/s/9869.
Anlayan, Alican. Emektar, Dilan. “Nitrojen (Azot).” Edited by Dilan Emektar. Evrim Ağacı, February 11, 2021. https://evrimagaci.org/s/9869.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close