Şu anda, Kuzey Amerika kıtasının alt kısmı Dünya'nın erimiş mantosuna doğru damla damla akıyor. Texas Üniversitesi'nden araştırmacılar, Nature Geoscience dergisinde yayınladıkları makalede kraton incelmesi adı verilen bu jeolojik olayın ilk gerçek zamanlı olarak incelenmesi olabileceğini belirtiyor.^[1]

Kratonlar, gezegenin kıtalarının bir kısmını oluşturan eski ve devasa kaya kütleleridir. Genellikle milyarlarca yıl boyunca sabit kalsalar da bazen jeolojik hareketler, bu kaya katmanlarının "kratonik incelme" veya "kratonik damlama" yoluyla yok olmasına neden olabiliyor. Bu olayın belgelenmiş bir örneğinin, milyonlarca yıl önce Kuzey Çin Kratonu'nun en derin kök katmanında yaşandığı biliniyor olsa da bilim insanları, şimdiye kadar bu süreci anlık olarak gözlemleyememişti.

Son buzul çağını canlı atlatmak için atalarımızın özel bir dizi beceriye ihtiyacı vardı. Bunlardan biri, ateşin gücünü kontrol altına almayı öğrenmekti. Ancak, Avrupa’da 26.500 ile 19.000 yıl öncesine tarihlenen iyi bir şekilde korunmuş çok fazla ocak kalıntısı bulunmuyor.

Günümüz Ukrayna'sında Dinyester Nehri kıyısındaki bir tarih öncesi yerleşimden elde edilen ve Geoarchaeology dergisinde yayınlanan bulgular, en son buzul çağında yaşayan insanların farklı türde ocaklar inşa ettiğini gösteriyor.^[1] Ana yakıt kaynakları odun olsa da muhtemelen hayvan yağı ve kemiklerini de kullanıyorlardı.

Tsunamiler, yeryüzünde bilinen en yıkıcı doğa olaylarından birisidir. Japoncada "liman dalgası" (津波) anlamına gelen ve (hatalı bir şekilde) "gelgit dalgası" olarak da bilinen "tsunami", genellikle depremler, volkanik patlamalar ve diğer su altı patlamaları (örneğin insan yapımı patlamalar, su altı heyelanları, buzul parçalanmaları, meteorit çarpması ve diğer yıkıcı unsurlar) etkisiyle çok miktarda suyun yer değiştirmesi sonucu okyanus, deniz ve büyük göllerde meydana gelebilen, sıra dışı yükseklikteki ve uzunluktaki dalgalara verilen isimdir.^[1] Tsunamiyi en sık tetikleyen unsur depremler olsa da (tüm tsunamilerin %88'ini depremler tetikler), tsunaminin tetiklenmesi için illâ depremlere veya su altı olaylarına ihtiyaç yoktur; su yüzeyindeki olaylar da tsunamileri tetikleyebilir.^[2]

Bir tsunamiyi; rüzgarlar veya gelgitlerin sebep olduğu, normal yaşantımızda çok daha aşina olduğumuz yüzey dalgaları veya gelgit dalgalarından ayıran ana unsur, tsunamilerdeki iki dalga tepesi arasındaki mesafenin (dalgaboyunun) aşırı büyük olmasıdır. İzah edelim: Yüzey ve gelgit dalgaları, suyun yüzeyini veya genelini bozan etkenlerin etkisi altında suyun dairesel olarak hareket etmesidir. Aslında su, dalga şeklinde hareket etmemektedir, dışarıdan bakan bizler suyun dalgalar halinde hareket ettiği izlenimine kapılırız. Eğer öyle olsaydı, su yüzeyinde yüzmeye çalıştığımızda, dalgalarla birlikte yol alırdık; halbuki bir dalga "üzerimizden geçerken", neredeyse olduğumuz yerde yükselip alçalırız - dalganın görünen hızına nazaran çok az miktarda yer değiştiririz.^[3] Yüzey dalgalarının gerçekte nasıl hareket ettiğini, aşağıdaki görselde görebilirsiniz.

Malign Melanom olarak da adlandırılan Melanom, öncelikle melanin pigmentini üreten hücreler olan melanositleri etkileyen bir cilt kanseri türüdür. Ayrıca, gözün koroid tabakasında, leptomeninkslerde (pia veya araknoid mater) ve tırnak yataklarında da gelişebilir. Primer yeri bilinmeyen metastatik melanom sadece lenf nodlarında bulunabilir.

Melanomun birincil nedeni, cilt pigmenti melanin düzeyi düşük olanlarda ultraviyole ışığa maruz kalmaktır. Çok sayıda beni olanlar, etkilenmiş aile üyeleri öyküsü ve zayıf bağışıklık fonksiyonu olanlar daha büyük risk altındadır. Tanı, potansiyel olarak kanserli olma belirtileri gösteren herhangi bir cilt lezyonunun biyopsisi ve analizi ile konulur.

Bir zamanlar biyolojik uyumsuzlar olarak görülen melezler başı dertte olan birçok hayvan türünün gizli kurtarıcıları olmuşlardır. Bu gerçeği koruma politikalarıyla uzlaştırmak, bilimin önünde çözülmesi gereken zor bir durum olarak durmaktadır.

2006 yılında Kanada’nın kuzeybatı bölgesinde bir avcı, kutup ayısı sandığı bir hayvan vurdu. Fakat ayrıntılı incelemeler sonucunda hayvanın beyaz kürkünde kahverengi lekeler bulunduğu, pençelerinin alışılmadık biçimde uzun ve sırtının biraz kambur olduğu ortaya çıktı. Hayvan, aslında bir melezdi; annesi bir kutup ayısı, babası ise bir bozayıydı. Bu çaprazlamanın mümkün olduğu bilinse de -iki tür daha önce korumalı yetiştirme programı altında çiftleşmiştir- bu, doğada rastlanan ilk vakadır. Sonradan bu vakanın münferit bir vaka olmadığı anlaşılmıştır. Çevreciler ve diğer doğa koruma grupları, iklim değişikliği nedeniyle bozayıların kutup ayılarının yaşadığı yerlere sokulması devam ederse bu tip melezleşmenin daha da yaygınlaşacağından ve sonunda kutup ayısı popülasyonunu tahribata uğratacağından endişe duymaktadırlar. Hatta türü korumak amacıyla melezlerin öldürülmesini teklif edenler bile olmuştur.

Evrim Teorisi ile ilgili yaygın bir kullanım, teorinin birbirinden farklı ve çoğu zaman birbirine zıt (örneğin komünizm ve kapitalizm gibi veya bireycilik ve toplumculuk gibi) ideolojiler için dayanak olarak kullanılmasıdır. Bu durumda şu soru doğmaktadır: Evrim Teorisi, herhangi bir ideoloji ile doğrudan ilişkili olabilir mi? Cevap açıktır; ancak iki basamaklıdır: Hayır; Evrim Teorisi hiçbir siyasi ideoloji ile doğrudan ilişkili değildir. Ancak evet, çok sayıda ve hatta birbirine karşı olan siyasi ideolojiler Evrim Teorisi'ni doğrudan veya dolaylı olarak kullanmışlar ve bilimin bu önemli sahasının bilgilerinden faydalanmışlardır.

Söz konusu ideolojiler, Evrim Teorisi'ni kendilerine araç olarak kullanmıştır ve yer yer halen kullanmaya devam etmektedirler. Evrim Teorisi ise, diğer tüm bilim sahaları gibi, bu ideolojilerin hiçbirine diğerlerinden daha yakın veya uzak değildir. Dolayısıyla herhangi bir siyasi ideoloji ile herhangi bir bilim dalı arasındaki ilişki kat'i suretle tek yönlüdür.

Masal sonlarında dendiği gibi, sonsuza dek mutlu mesut yaşamak mümkün mü? Bunu en çok sağlayabileceğini düşündüğümüz sıra dışı bir duruma bakalım: Piyangoda büyük ikramiyeyi kazandınız! Artık hiçbir sıkıntınızın kalmayacağını varsayabilirsiniz. Hayatınızın geri kalanında istediğinizi yer içer, istediğiniz yere gider, istediğiniz her şeyi alırdınız. Eh, bu durumda artık sürekli mutlu bir insan olurdunuz…

Bir de bu durumun duygusal olarak tam tersi bir şey düşünelim: Bir kaza sonucu bacaklarınız felç oluyor ve artık yürüyemeyeceğinizi öğrendiniz. Bu durumda, kalan hayatınızda sizi sürekli bir mutsuzluğun bekleyeceğini düşünebilirsiniz. Öyle ya, sadece bir hayatınız var ve dünyadaki sürenizin kalanında hayattan tat almanızı engelleyecek çok travmatik bir deneyim yaşadınız.