Soru & Cevap

Hücre protein üretirken bu iki alelin ikisinide kullanıyor. Göz rengi örneğinden gidelim. Diyelimki babadan kahverengi, anneden yeşil geldi. Hücre bu iki gen dizilimden protein üretir bunların bir tanesi içinde bolca melanin pigmenti bulunan proteini üretir ve kahverengi rengi oluşturur (diğer alel çok az melanin üretir). Yeşil gözlü insanların irislerinde az miktarda melanin bulunur ve bu irisin kahverengi görünmesi için yeterli değildir, bu nedenle ışık dalgalarının iris içinde kırılma (etrafta sıçrama) yolu yeşil bir renk tonu oluşturur. Yeşil renkte pigment üretilmiyor çok az melanin var ise otomatik yeşil görünüyor göz. Mavi gözde yeşildende az melanin bulunur iriste.

Yani toparlasak ortalada seçilen bir şey yok. Aynı genin iki alelide protein üretimi için kullanılır ama genelde çekinik olan genler bozuktur (ortaya protein çıkartamaz yada alelin özelliğini hücrede gösterecek kadar üretemez) öyle olunca diğer alel özelliği ortaya çıkar bizde ona baskın deriz.^[1]

Umarım anlaşılmıştır. Güzel soru.

Normalde insan teri neredeyse hiç koku molekülü içermez. İnsanda iki çeşit ter bezi vardır bunlardan bir tanesinin ürettiği terin içinde protein bulunur, koku bu proteinleri yıkan bakteriler tarafından üretilir.^[1] Yani terlediğimizde etrafımıza yaydığımız ter kokusunun kaynağı bakterilerdir.

Normalden fazla terleyen bir vücut yapın varsa, doğal olarak kötü kokma ihtimalin daha yüksek olur. Ter kokusunu basit önlemler alarak engellemen mümkündür. Günlük duş almak, koltuk altı etek altı kıllarını kazımak, sarımsak, soğan tarzı yogun koku molekülleri üreten besinlerden kaçınarak, doğal fiberler içeren, mümkünse günlük temiz giysiler giymek.

Kelebek etkisi, bir sistemin başlangıç verilerindeki küçük değişikliklerin büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesine verilen addır.^[1] Dışarıda dolaşan bir kelebeğin kanat çırpışı dünyanın diğer ucunda fırtınaya sebep olabilir. Bu popüler örneği duymuşsunuzdur. Her ne kadar abartılı gibi gözükse de kaotik sistemlerde bu geçerli bir örnektir. Savaşlar gibi doğrudan büyük etkileri olan olaylarda yaşanacak değişikliklerin gelecekte ne denli sapmalar oluşturabileceğini tahmin etmek ise olanaksızdır.

Paralel evrenler teorisine göre evrenin başlangıcından itibaren olası her ihtimalin gerçekleştiği zaman çizgileri de oluşur, birnevi kuantumun süperpozisyon durumu bu alternatif gerçekliklerle açıklanır.^[2] Yani halihazırda x savaşını kazanamadığımız sonsuz (sayılamaz miktarda fazla) alternatif gelecek vardır ve tabii ki bu ihtimaller içerisinde bizim hiç doğmadığımız da.

Paralel evrenler gerçekten heyecan verici ve birçok olguyu anlamamıza yardımcı olabilecek niteliktedirler, şahsen ben de paralel evrenlerin deterministik olasılıkçılığı ile evreni açıklama stiline bayılıyorum fakat ne yazık ki şu anlık bilimsel bir geçerlilikleri bulunmamakta.

Dolayısıyla bu sorunun da kesin bir cevabı olmadığını söyleyebilirim.

Taklit etme doğada en yaygın olan avlanma ve üreme yöntemlerinden birisidir. Bitkilerin yaptıklarının benzerlerini bir çok havyan türüde yapar.

Soruda verdiğin örnekte böceğin şeklini taklit etmiş ama bir çok bitki kokuları, hormonlarıda taklit eder. Doğada sinekleri çekmek için leş kokunu taklit eden bitkilerde bulabilirsin. Dıştan bu sistemler bir dizayn ürünüymüş gibi görünsede, aslında içinde hiç bir zeka barındırmaz sadece basit evrimler kurallarla oluşurlar. Milyarlarca rastlantısal oluşan şekillerden dişi böceklere benzeyenlerin erkek böcekler tarafından ziyaret edilme ihtimali daha yüksek olduğu için onların polenleri daha fazla yayılıyor etrafa ve doğal olarak böceği andıran şekli olan bitkilerin daha yoğun çıkıyor (hayatta kalıyor) ve diğerleri yok olup gidiyor yada böcek çekebileceği başka yöne evriliyor.^[1] Bu tarz niş adaptasyonlar doğada sıkla rastlanır ama biyolojik olarak avantaj olduğu kadar dezavantajıda vardır. Eğer o bitkiyi polenleyen böcek yok olursa, bitkininde yok olması anlamına gelir. O yüzden doğada hayatta kalma şansı yüksek olan calılar genelde çok niş olarak evrimleşmezler, daha çok genelcidirler. Örnek rüzgarla polenleşen bir bitkinin soyunun tükenmesi çok güçtür.

Evrim, milyonlarca yıl sürebilen her nesilde ortaya çıkan çok küçük değişimlerin toplamından oluşur. Eğer canlının yaşam döngüsü kısa ise (bakteri gibi her 20 dk bölünür) çok daha kısadır evrimsel bir özelliğin ortaya çıkması. Yaşam döngüsü yıllarla ölçülen canlılar için bir özelliğin ortaya çıkması yada yok olması için çok uzun süreler gerekebilir. Bizim bildiğimiz anlamda betonun geçmişi 6 bin yıldan fazla değildir. Binli yıllar evrim için çok kısa sürelerdir.

Evrimde bir özelliğin ortaya çıkması yada yok olması için onun evrimsel süreçte canlılının ya hayatta kalmasını yada daha fazla üremesini sağlayacak bir avantajı olması gerekir. Yani zaman geçmesi ile her özellik değişecek diye bir durum yoktur.