Buzul Çağında Atalarımızın Ateşi Ustalıkla Yönettiği Ortaya Çıktı!

Son buzul çağını canlı atlatmak için atalarımızın özel bir dizi beceriye ihtiyacı vardı. Bunlardan biri, ateşin gücünü kontrol altına almayı öğrenmekti. Ancak, Avrupa’da 26.500 ile 19.000 yıl öncesine tarihlenen iyi bir şekilde korunmuş çok fazla ocak kalıntısı bulunmuyor.

Günümüz Ukrayna'sında Dinyester Nehri kıyısındaki bir tarih öncesi yerleşimden elde edilen ve Geoarchaeology dergisinde yayınlanan bulgular, en son buzul çağında yaşayan insanların farklı türde ocaklar inşa ettiğini gösteriyor.^[1] Ana yakıt kaynakları odun olsa da muhtemelen hayvan yağı ve kemiklerini de kullanıyorlardı.

Arkeologlar, Avrupa’daki 45.000 ila 10.000 yıl önce yaşanan Üst Paleolitik dönemde yaşayan Homo sapiens’in ateşi çeşitli şekillerde kullandığını düşündüklerini belirtiyor. Çalışmanın yazarlarından Viyana Üniversitesi arkeoloğu Philip R. Nigst şunları söylüyor:

Ateş sadece ısınmakla ilgili değildi; aynı zamanda yemek pişirmek, alet yapmak ve sosyal toplantılar için de gerekliydi.

Günümüz Avrupası'nda buzul çağı avcı-toplayıcıları için ateş, muhtemelen hayatta kalmanın anahtarıydı. Ancak buzul çağının en soğuk dönemindeki kanıtların azlığı, bilim insanlarının bu konuda kesin yorum yapmasını engelliyor. Çalışmanın diğer ortak yazarı Algarve Üniversitesi jeoarkeoloğu William Murphree şunları dile getiriyor:

Ateşin bu dönem öncesinde ve sonrasında yaygın olduğunu biliyoruz ancak buzul çağının zirvesine ait çok az kanıt var.

Yeni çalışmada ekip, Ukrayna'daki bir tarih öncesi yerleşimde ortaya çıkarılan üç ocağı inceledi. Mikrostratigrafik analiz, mikromorfoloji ve kolorimetrik analiz gibi farklı yöntemler kullanan araştırmacılar, ile odun ateşiyle çalışan bir ocak tespit etmeyi başardı. Ayrıca araştırmacılar, yapılan analizler sonucunda bu ateşlerden birinin 600 santigrat dereceden yüksek olduğunu gördüklerinin de altını çiziyor. Ekibe göre bu bulgu, ateşi yakanların zorlu çevre koşullarına rağmen piroteknik konusunda ileri düzeyde bilgi sahibi olduğunu kanıtlıyor.

İnsanlar, buzul çağının zirvesinde ana yakıt kaynağı olarak odun kullanmıştı. Kömürleşmiş kalıntıların analizi, özellikle ladin ağacının tercih edildiğini ve ateşi sürdürmek için hayvan kemikleri veya yağları kullanılmış olabileceğini gösteriyor. Çalışmanın ortak yazarı ve Viyana Üniversitesi zooarkeoloğu Marjolein D. Bosch şunları söylüyor:

Bölgede bulunan bazı hayvan kemikleri, 650 santigrat derecenin üzerinde bir ateşte yakılmış. Şu anda bunların yakıt olarak mı kullanıldığını yoksa yanlışlıkla mı yandığını araştırıyoruz.

Üç ocak da açık ve düz tabanlı. Ekip, bu ocakların mevsime göre farklı biçimlerde inşa edilip kullanıldığını bu sayede ateş üzerinde ustaca kontrole sahip olunduğunu düşünüyor. Ocaklardan biri daha büyük ve kalın katmanlı, bu da daha yüksek sıcaklıklara ulaşabildiğine işaret ediyor. Nigst bu konuda şunları söylüyor:

İnsanlar ateşi mükemmel şekilde kontrol ediyor ve ve ateşin amacına bağlı olarak farklı şekillerde nasıl kullanacaklarını biliyorlardı. Ancak sonuçlarımız aynı zamanda bu avcı-toplayıcıların yıllık göçleri sırasında aynı yeri yılın farklı zamanlarında kullandıklarını da gösteriyor.

Bu yeni bulgulara rağmen, özellikle son buzul çağına tarihlenen ocaklara dair neden bu kadar az kanıt olduğu konusunda pek çok soru cevapsız kalıyor. Murphree bu kanıt yetersizliğini şu şekilde sorguluyor:

Kanıtların çoğu, buzul çağına ait bir özellik olan toprağın dönüşümlü olarak donması ve çözülmesi nedeniyle mi yok oldu?

Nigst bu soruya şu eklemeyi yapıyor:

Yoksa insanlar Son Buzul Maksimumu sırasında yeterli yakıt bulamadılar mı? Ateş kullanmadıkları için başka teknolojik çözümlere mi güvendiler?

Ekip, ateşin insan evrimindeki rolünü daha iyi anlamanın, türümüzün baskın hale gelmesinde nasıl bir etkisi olduğunu ortaya çıkaracağını umuyor.