16 Kişilik Testi Güvenilir mi? Myers-Briggs Kişilik Testi, Size Kim Olduğunuzu Söyleyebilir mi?

Modern zamanlarda falcılık, giderek bilimsel bir havaya bürünmeye başladı. Ne yazık ki bilimsel terim kullanan herkesin bilim insanı zannediliyor. Mesela size gelip "MIT laboratuvarlarında nanoteknoloji ile üretilen bu elektromotor denge bilekliği, nörofizyolojinizi baştan programlayarak sizi Freudyen bir denge hâline ulaştıracak!" diyebiliriz. Belki bu yazının okurları olarak size değil ama, bu tür bomboş laflarla Türkiye'de kaç kişiye bir şeyler satabileceğimizi bir düşünsenize!

Ama akıllıca süslenmiş sahtebilimi bilimden ayırt etmek her zaman bu kadar kolay olmuyor. Piyasada dolaşan bazı "kişilik testleri" buna güzel bir örnek. Mesela resmi adı Myers-Briggs Kişilik Envanteri olan, halk arasında 16 Kişilik Testi olarak da bilinen testi duymuşsunuzdur. Hatta yapmış olma ihtimaliniz de yüksek, çünkü bugüne kadar testi en az 50 milyon kişinin yaptırdığı ve her yıl 1.5 milyon civarında kişi bu testi yaptırmaya devam ettiği düşünülüyor. Sadece Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 10.000 firma, 2.500 üniversite ve 200 devlet kurumu bu testi resmî olarak kullanıyor.^[1]

Myers-Briggs Testi Nedir?

Myers-Briggs Testi'nin modern versiyonu Avrupa'da 88, Amerika'da 93 sorudan oluşuyor.^[2] Resmî test, 50 dolardan başlıyor, 100 dolara kadar çıkıyor. Hatta 200-300 soruluk versiyonları da var; ama internette 20-30 soruluk kısa ve ücretsiz versiyonlarını da bulabiliyorsunuz. Maksat insanların kolayca doldurup kendilerine dair bir şeyler öğrenmesini sağlamak, sonrasında 50-60 dolar karşılığında ek testler ve ek bilgiler de alabiliyorsunuz.

Myers-Briggs Company

Testte çeşitli cümlelere ne kadar katıldığınızı kendinizce belirtmeniz gerekiyor. Cümleler arasında "Düzenli olarak yeni arkadaşlar edinirim." veya "Üzerimde çok baskı olduğu zamanlarda bile genelde sakin kalabilirim." gibi ifadeler var - ki bunlar, gerçekten de psikoloji testlerinde yaygın kullanılan ifadeler.^[3] Siz de "Tamamen katılıyorum", "Hiç katılmıyorum." gibi oylar veriyorsunuz. Bazı versiyonlarında da iki zıt ifade arasından tercihte bulunuyorsunuz: "En mutlu olduğum zaman arkadaşlarımın yanıdır." ve "En mutlu olduğum zaman yalnız başıma kaldığım zamanlardır." gibi... Bu tür sorulara da gerçek psikoloji testlerinde rastlıyoruz.

Testin sonucunda 16 farklı kişilik grubundan birine yerleştiriliyorsunuz. Bu 16 grubun da havalı isimleri var; ISTP-A, ENFJ-T gibi... Bu harflerin anlamlarına yazının ilerleyen kısımlarında geleceğiz; ancak harfleri söylemek zor gelmesin diye, daha kolay isimler de verilmiş; mantıkçı, buyurucu, savunucu, konsül, lojistikçi gibi:

Türkiye Zeka Vakfı

Hangi kategoriye ait olduğunuza bağlı olarak kim olduğunuz, güçlü ve zayıf taraflarınız; romantik ilişkilere, arkadaşlığa ve ebeveynliğe yaklaşımınız; kariyer yollarınız ve işyerindeki alışkanlıklarınız belirleniyor. Öyle ki günümüzde Fortune 500 listesindeki işverenlerin %88'i işe alım sırasında bu testi yaptırıyor veya test sonuçlarınızı CV'nizin içine yazmanızı istiyor.^{[4], [5], [6]}

Halbuki saygın herhangi bir psikoloğa danışacak olsanız, bu testin tamamen zırva olduğunu, hiçbir şekilde işe alım süreçlerinde veya insan kişiliğini tespit etmede kullanılamayacağını söylerdi.^{[7], [8], [9]}

Eğer siz de bu testi yaptırdıysanız, yaptırmasanız bile bunları paylaşanların o harflerinin ne anlama geldiğini anlayamıyorsanız veya genel olarak iyi bir kişilik testini sahtebilimden nasıl ayırt edebileceğinizi öğrenmek istiyorsanız, bu yazı sizin için; çünkü bu yazımızda, "beyaz yaka astrolojisi"nin yarattığı bilgi kirliliğini temizleyeceğiz.

16 Kişilik Testi Neden Güvenilmezdir?

Myers-Briggs Testi'ne ve bu testin günümüzdeki modern uygulamalarına yönelik eleştirileri 3 ana başlıkta toplamak mümkündür:

1. "Ad hominem" itirazlar
2. Teorik itirazlar
3. Bilimsel itirazlar

Daha oturaklı ve önemli olan bilimsel ve teorik itirazlara geçmeden önce, daha ziyade testin üreticilerinin ve dayanak noktalarının bilim-dışılığı ile ilgili olan eleştirileri aradan çıkarmakta fayda var.

Myers-Briggs Testine Yönelik Ad Hominem İtirazlar

İtiraz 1: Testin Fikir Anneleri Bilim İnsanı Değildi!

Testin en büyük problemi, testi geliştiren Katharine Cook Briggs ve kızı Isabel Briggs Myers'ın psikolog değil, sadece birer kitap yazar olmaları... Aslında bu, testin güvenilmez olmasının en önemsiz nedenlerinden biri; ancak yine de testin neden isabetsiz olduğunu daha iyi anlamak için, tarihsel bir bağlamdan ele alarak başlamak iyi olacaktır.^{[1], [10], [11], [12], [13], [14], [15]}

Katharine Myers

Anne Katharine'in ziraat diploması var. Yanlış anlamayın, bu aslında o dönem için müthiş bir başarı, çünkü 1900'lerin özellikle başları, kadınlara fazla eğitim verilirse çocuk yapamayacaklarına inanılan, saçma sapan bir dönemdi. Katharine Briggs bunun doğru olmadığını gösteren, sabahları üniversite eğitimi alıp, akşamları öğretmenlik yapan, diğer taraftan da kızını aslanlar gibi yetiştiren, müthiş kadınlardan biri. Hatta bu kişilik testlerine ilgisi de, kızı Isabel'i yetiştirirken farklı ebeveynlerin farklı yaklaşımlarına ilgi duymayla başladı.

Katharine Myers

O ve bir fizikçi olan eşi Lyman James Briggs, Isabel'i kitap kurdu olarak ve istediği alanlarında okumalar yapabileceği şekilde, özgürce yetiştirdiler. Isabel de annesi gibi üniversiteye kadar evden okudu, resmi eğitim görmedi. Sonra politika okudu. Onun eşi de, bir hukukçu olan Clarence Gates Myers'dı. Özellikle de 1917 yılında tanıştıkları Clarence'ın, kendi ailesinden çok farklı bir kişiliğe sahip olduğunu görmeleri, anne-kız ikilisinin kişilik testlerine ilgisini iyice kabarttı. İkili, bunu açıklayabilmek istediler ve bu merakın peşinden gitmiş olmaları büyük bir erdem.

Katharine Myers

Yaptıkları incelemeler sonucunda 4 farklı kişilik kategorisi tespit ettiler: meditatif tip, spontane tip, yönetici tip ve sosyal tip - ki bu 4'lü, modern Myers-Briggs Testi'ndeki kişilik tiplerinde de hala farklı şekillerde karşımıza çıkıyor. Aslında bu tipler, Katharine'in yazdığı kurgusal kitaplarda yarattığı karakterlere dayanıyordu. İkili, gerçek dünyada olduğuna inandıkları bu tipleri psikolojik teorilere de dayandırmak istiyorlardı; ama bir türlü tespitlerine uyan bir teori bulamamışlardı.

Katharine Myers

Ta ki bir gün, İsviçreli psikoanalist Carl Jung'un yazdıklarını okuyana kadar...

İtiraz 2: Envanter, Carl Jung'un Eskimiş Fikirlerine Dayanıyor!

Jung'un Psikolojik Tipler isimli eseri, tam da aradıkları bilimsel altyapıyı sağlıyordu.^[16] Katharine kendi fikirlerini bırakıp, Jung okumaya başladı. Isabel önce biraz mesafeli durdu; ama sonradan Jung'un geliştirdiği tiplerin işe alım sürecinde kullanılabileceğini fark ettiğinde, o da annesine katılarak Jung'u derinlemesine incelemeye başladı.

Bettmann/Corbis

Jung, 20. yüzyılın ilk yarısında çalışmalar yapmış, İsviçreli bir psikiyatrist ve psikanalistti. Din, mitoloji, simya ve astrolojiye derin bir ilgisi vardı.^[17] Bunlar, düşüncelerine de yansımıştı - ki bu düşüncelerin bir kısmı bilimsel olmaktan çok, mistik ve doğaüstü nitelikteydi.

Jung, insanları 2 dikotomi (veya ikilik) çerçevesinde inceliyordu:^[18] "Rasyonel fonksiyonların dikotomisi", yani düşünen ve hisseden insanlar ile, "irrasyonel fonksiyonların dikotomisi", yani algı ve sezgi. Ona göre insanlar illa bunlardan sadece birine uymak zorunda değildi, hepsi bir arada olabilirdi; ama genelde bir kişide bu 4 kişilikten 1'i baskındı.

Günümüzde 16 Kişilik Testi de buna benzer bir şekilde 2 değil de, 4 dikotomi üzerine kurulmuş halde:

• Dışadönüklük/İçedönüklük,
• Hissetme/Sezme,
• Düşünme/Hissetme,
• Yargılama/Algılama.

Testteki sorulara verdiğiniz cevaplara bağlı olarak, bu 4 gruptaki ikililerden herhangi biri çıkabileceğiniz için, $2^4$ nedeniyle 16 kombinasyon oluşuyor (yazı başında verdiğimiz de bunlardı). İşte testin iddiası, her bireyin bu 16 kategoriden birine uyduğu yönünde.

Elbette bir kişinin Jung'un fikirlerine ilgi duymasında bir sorun yok aslında; ama Jung, en kibar tabiriyle, günümüzde modern psikolojide artık pek yeri veya geçerliliği olan bir isim değil.^[19] Çünkü Jung veya Freud gibi isimler, psikolojinin günümüzde belkemiği olan deneysel yöntemi pek umursamıyorlardı. Onlara göre psikoloji; klinik gözlem, içgözlem ve anekdotlar üzerine kuruluydu (düşünün, anekdotlar, yani kulaktan duyma bilgiler veya şahsi yaşanmışlıklar, artık bilimde en düşük kanıt tipi olarak görülüyor).

19 ve 20. yüzyıl psikologları, iddiaları için kanıt üretmeye, kontrollü deney yapmaya, objektif veri toplamaya pek gerek görmüyorlardı. Elbette, belki sosyal bilimler içerisinde bu tür bir yaklaşımın da yeri olduğu savunulabilir; hatta tekrarlanabilirlik krizi nedeniyle psikolojide objektif verinin geçerliliğini sorgulayanlar bile var - ama yine de modern bilimi tek bir psikoloğun gözlemlerine ve seans notlarına indirgeyemeyeceğimiz, modern psikoloji literatürünün ne kadar derin olduğu da aşikar.

Yine de psikometri ve test yapıları alanında kısıtlı bilgiye sahip iki amatör, Jung'un ölümünden sonra, onun ispatsız fikirlerinden yola çıkarak bir kişilik testi geliştirdiler: Myers-Briggs (MBTI) Testi, işte böyle doğdu.

İşte bu iki faktör, yani Myers-Briggs Testi'nin uzman olmayan isimlerce geliştirilmiş olması ve Jung gibi artık modern psikolojiden kopuk bir psikoterapistin görüşlerine dayanıyor olması, bu teste yönelik biraz "kişiliğe saldırı" denebilecek türden eleştiriler - ki bu hataya aslında düşmemek lazım: Jung'un fikirlerini beğenen bir psikolog da doğru analizler yapabilir veya gerçeği söyleyebilir. Hiçbir diploması olmayan biri de gerçekleri gün yüzüne çıkarabilir. Sözü söyleyenin tipine, geçmişine, bilmem nesine değil, iddiaya ve ortaya konan kanıtlara bakmak gerekir.

Agora Bilim Pazarı

Fang Ailesi

Şayet Caleb ve Camille Fang gibi hayatınızı performans sanatına adamışsanız, ve yapıtlarınız gerçekliği çarpıtmak üstüne kurulmuşsa, konu ebeveynliğe geldiğinde kimse sizden harikalar beklememeli. İnanmazsanız Buster ile Annie Fang’e sorun. Onlar kendilerini bildi bileli (istemeden) anne babalarının zirzop yapıtlarında rol aldılar. Ama sonra büyüdüler, önce anne babalarının yarattığı garip dünyanın ötesine adım attıkları yaşa, ardından o dünyada tutunamayıp, kurdukları yaşamların başlarına yıkıldığı yaşa geldiler. Biri sancılı bir yazar, diğeri Hollywood’da umut veren bir aktris olan iki kardeş, büyüdükleri eve dönmekten başka çare göremediler. Ancak anne babaları onlarla ilgilenemeyecek kadar meşguldü; “başyapıtımız” dedikleri son bir performansı hayata geçirmeye hazırlanıyorlardı. Çok geçmeden hırslar çarpıştı ve her bir Fang üyesi çok önemli bir kararın eşiğine geldi: Önemli olan aile miydi, yoksa sanat mı?

Kevin Wilson‘ın pek çok yayın organı tarafından “yılın en iyileri” seçkisine dahil edilen ve yakında sinemaya uyarlanacak romanı FANG AİLESİ, sürekli çatışan ama birbirini sevmekten asla vazgeçmeyen tuhaf bir ailenin eşsiz hikayesi.

Devamını Göster

₺155.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Ama Myers-Briggs Testi'nin temelindeki bu çatlak, tabii ki testin geneli hakkında kuşku duymak için bize yeterli olmasa bile geçerli bir gerekçe sunuyor - ve şimdi göreceğimiz gibi, Myers-Briggs Kişilik Testi, kişiliği tespit etmek konusunda hiç de iyi değildir.

Myers-Briggs Testine Yönelik Teorik İtirazlar

İtiraz 3: Kişilik Karakterleri Ayrık Değildir, Süreğen Bir Spektrumdur!

Bazı değişkenler süreklidir/süreğendir, yani bir spektrumda görülürler. Bazı değişkenlerse kategoriktir; yani ayrık kategoriler veya tiplere ayrılırlar. Örneğin "boy uzunluğu", süreğen bir özelliktir: Spektrumda aşırı kısa veya aşırı uzun uçlar arasında herhangi bir yerde olabilirsiniz (örneğin 1.62 metre, 1.75 metre veya 1.87 metre). Ancak "din", kategorik bir değişken sayılabilir: Birçok insan Yahudi, Hristiyan, Müslüman, ateist veya bir başka kategoriye mensuptur; genellikle bunların arasında olmazsınız (elbette, din değiştirme sürecinde olan kişiler olabilir; ama sanıyoruz "kategorik özellik" derken ne demek istediğimizi anladınız).

Daha iyi bir örnek verelim: Bir madeni parayı ne kadar uzağa atabileceğinizi ölçersek, süreğen bir değişken elde ederiz, çünkü "mesafe" bir spektrumdur ve para, bu spektrumda herhangi bir yere düşebilir (30 santimetre öteye de atabilirsiniz, 50 santimetre öteye de, 77.2 santimetre öteye de). Ancak paranın "hangi yüzü" üstüne düşeceği, kategoriktir: Para; yazı, tura veya dik gelmek zorundadır. Başka seçenek yoktur ve sonuç, muhakkak bu iki (veya "dik" ihtimalini de sayarsanız üç) kategoriden birinde olmak zorundadır. Para, hem yazı hem tura gelemez - veya "dik ile yazı arasında" olamaz.

İnsan kişiliği, kategorik değil süreklidir.^[20] Dinden ziyade, boy uzunluğuna benzer. Paranın ne kadar uzağa gidebileceğine benzer şekilde ölçülür, hangi yüzünün geleceğine göre değil. Buradaki sorun, Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nin kişilikleri kategorilere ayırmasıdır. Dahası, hiçbir kanıt olmadan, tam olarak 16 kategori olduğunu öne sürer. Bu tiplerin veya benzeri tip modellemelerinin (Jung'unkiler de dâhil) geçerli olduğunu gösteren hiçbir kanıt bulunmamaktadır.^[21][22][23] Zaten Jung bile bunu kabul eder; şöyle yazıyor:^[24]

Saf dışadönük veya saf içedönük diye bir şey yoktur. Böylesi bir insanın olabileceği tek yer, akıl hastanesidir.

Human Science Explored

İnsan kişiliğiyle ilgili birçok modelleme mevcuttur. Bunlardan öne çıkan biri Beş Faktör Kişilik Envanteri'dir.^[25] Bu envanter, her bireyin deneyimlere açıklığı, vicdanlılığı, dışa dönüklüğü, uyumluluğu ve nevrotikliğini sürekli spektrumlarda inceler. Her birey, bu beş faktörün her birinden belli bir puan alır.^[26] Bu testi çözen bir kişinin genel kişiliği hakkında, mükemmel olmasa da iyi bir tahmin elde edersiniz; yani bu kişinin kim olduğunu ve diğer insanlardan nasıl farklılıklar gösterdiğini görebilirsiniz.^[27]

Öne çıkan bir başka model de HEXACO modeli'dir.^[28] Bu modele göre kişilik, 5 değil, 6 değişkenle istatistiki olarak daha iyi tahmin edilebilir. Bu 6 özellik; dürüstlük/alçakgönüllülük, duygusallık, dışa dönüklük, uyumluluk, vicdanlılık ve deneyime açıklıktır.

İki model birbirinden farklı olsa da kişiliğin kategorik değil sürekli olduğu noktasında hemfikirdirler. Örneğin içe/dışa dönüklüğü ayırmanın en iyi yolu, bir spektrum kullanmaktır; insanları iki kategoriye ayırmak değil. Her iki test de bu konuda Myers-Briggs Kişilik Envanteri'ne göre daha çok kanıta sahiptir.

Spektrumu, geometrik olarak bir doğru ile temsil edebiliriz. Bir doğrunun üstünde sonsuz sayıda nokta vardır ve bu testler, kişiliği tespit etmek için 5 veya 6 geometrik doğru kullanmaktadırlar. Yani bu testlerde kaç farklı kişilik tipi çıkacağını hesaplarsak, sonsuzluğu kendisiyle 5 veya 6 kez çarpmamız gerekir. Bu, size herhangi bir şeyi betimlemek için kötü bir yol gibi geliyorsa, haklısınız. Ama yapacak bir şey yok: Kişilik özellikleri süreklidir, yani belirli kişilik tiplerinden bahsedemeyiz.

Ayrıca bu gerçek, 16 Kişilik Testi'nin neden saçma olduğunu da anlamanızı sağlamalıdır: Myers-Briggs Kişilik Envanteri, farklı derecelerde karmaşık her bir kişiliği 16 tanecik kategoriye sıkıştırmaktadır. Bu tür bir sistem akılda kalıcıdır, evet; ayrıca her bir kişilik kategorisinin isimleri de kulağa pek havalı geliyor. Ancak kişilik hakkında ortaya koyduğu resim, gerçek dünyayla hiçbir şekilde uyuşmuyor.

İtiraz 4: MBTI Tipleri Arasındaki Sınırlar Keyfidir!

Farklı kişilikleri tiplere sıkıştırmak bir problem yaratıyor: Belirli tipler tanımladığınızda, tipler arasında sınırlar da belirlemelisiniz. Ancak bu sınırları, keyfi denemeyecek şekilde yaratmak çok zordur.

Örneğin aslında süreğen bir özellik olan "boy uzunluğunu" kategorilere ayırmak istediğimizi düşünelim: 3 farklı kategori yaratıp bunları "kısa", "orta" ve "uzun" olarak adlandırdığımızı varsayalım. Peki bu kategorilerin sınırları nerede olmalı? Örneğin 1.77 metre boyunda birisi "orta boylu" mudur, "uzun boylu" mu? Peki ya 1.65 metre, "kısa boylu" mu sayılır, "orta boylu" mu? Sınırlara neye göre belirleyeceğiz?

Bu kategorileri sınırlayabilmemiz için belirli bir prensip yok, dolayısıyla ne yaparsak yapalım, koyduğumuz sınırlar keyfi olacaktır. Doğada "mutlak kısa" veya "mutlak uzun" olmadığından, dış dünyadan da yardım alamayız. O halde sınırlara sezgilerle, çoğunluğun fikriyle veya bir başka keyfi yöntemle karar vermeye mecburuz (tıbbi bağlamda bu kategoriler, genelde, ortalamadan sapma miktarını ölçen istatistiki yöntemlerle belirlenmektedir).

Ortanca Nedir?

Myers-Briggs Kişilik Envanteri, bu sorunu çözmek için medyana (İng: "median", Tür: "ortanca") göre sınıflandırma yapıyor. Liseden belki hatırlarsınız; ortanca, bir veri setini küçükten büyüğe dizdiğinizde, o seti tam ortadan ikiye bölen sayı. Mesela bu seriyi ele alalım:

$[3,9,6,8,2,1,7,4,5]$

Bu seriyi küçükten büyüğe dizersek:

$[1,2,3,4,5,6,7,8,9]$

Bu serinin ortancası 5'tir; çünkü 5'in iki tarafında da 4 sayı var; 5 ise tam ortada. Bir diğer örneğe bakalım:

$[23,12,5,9,8,17,6,2,11,5,7,4]$

Bunları küçükten büyüğe dizersek:

$[2,4,5,5,6,7,8,9,11,12,17,23]$

Bu seride ortancamız 7.5 olur. Tam ortada bir sayı olmadığı için, ortadaki 2 sayının, yani 7 ve 8'in ortalamasını alıyoruz.

İşte Myers-Briggs Testi'nde de 50 kişiyi test edip, 50 tane "dışa dönüklük skoru" elde ediyoruz. Bunları küçükten büyüğe sıralayarak ve sonrasında tam ortadan bölerek bir medyan/ortanca buluyoruz. Ortancanın üstündeki her skoru "dışa dönük", altındaki her skoru "içe dönük" kabul ediyoruz.

Ancak sorun çözülmüş olmuyor: Neden ortancayı kullanıyoruz? Neden ortalamayı veya bir başka değeri referans almıyoruz? Bu soruların cevabı: Çünkü bu testin altında hiçbir ilke yok. Yani hiçbir yöntem asıl sorunu, sürekli bir değişkeni kategorilere ayırma sorununu çözemez. Bu da, az önce sözünü ettiğimiz "keyfi sınırlar" problemi başta olmak üzere, birçok problem yaratır.

İtiraz 5: MBTI; Tipler Arasında Büyük, Tipler İçindeyse Küçük Farklılıklar Olduğunu Varsayma Hatasına Düşer!

Myers-Briggs Kişilik Envanteri, insanları ayrık kategorilere yerleştirerek 2 farklı varsayımda bulunur: Birincisi, sınırın hemen altına düşen kişilerle, hemen üstüne düşen kişilerin, köklü bir şekilde farklı olduğu ve tamamen ayrı kişilik tiplerine sahip oldukları varsayımıdır. Ancak aslında, sınırda kalan içe dönükler ve dışa dönükler, birbirlerine çok benzerdirler.

İkincisi, aynı kişilik tipine sahip insanların birbirine benzediği varsayımıdır. Yani Myers-Briggs Kişilik Envanteri'ne göre tüm dışa dönükler aynı temel özellikleri birebir aynı şekilde paylaşırlar. Bu halde ortancaya yakın puan alanlar da, skalanın en uçlarında puan alanlar da aynı kişilik tipine sahiptir. Oysa "aşırı dışa dönükler", "sınırdaki dışa dönükler"den oldukça farklıdır.

Örneğin dışa dönüklük sınırını %50 kabul edelim. %10 ve %45 alan kişilere "içe dönük", %55 alan birine ise "dışa dönük" dememiz gerekir. Ancak aslında %45 puan alan kişi, %55 alana, %10 alana kıyasla çok daha yakındır. Test, %45 ve %10'u, aralarındaki 35 puanlık kocaman farka rağmen, aynı kategoriye koyar. Ayrıca %45 ve %55'i, 10 puanlık düşük farka rağmen, tamamen farklı kişilikler olarak değerlendirir.

Önceki iki problem gibi, bunlar da sürekli bir değişkeni kategorilere ayırma sorunundan doğar. Myers-Briggs gibi tip odaklı testlerde, bir kategoriye sınırdan giren kişilerle, kategoride en yüksek puan alan kişiler aynı tipte düşünülür. Aynı zamanda bir kategoriye sınırdan giren kişilerle, aynı kategoriyi sınırdan kaçıran kişiler, birbirine zıt algılanır. Oysa kavramsal olarak bu varsayımların tam tersi doğrudur.

İtiraz 6: Sürekli Bir Değeri Kategorikleştirmek, Bazı Bilgileri Yok Saymak Demektir!

Çoğu araştırmacının sürekli bir değişkeni iki zıt kutba ayırmayı yanlış bulmasının bir sebebi daha var: Bunu yapmak, bazı değerli bilgileri yok saymak demek.

Bir sınıftaki tüm öğrencilerin boyunu ölçtüğümüzü düşünelim: 1.50 metreden 1.85 metreye geniş bir aralıkta değerler elde ederiz. Yine öğrencileri "kısa", "orta" ve "uzun" olarak ayırmaya karar verirsek, bazı bilgileri görmezden gelmemiz gerekir. Her öğrencinin boyundan (bu, "kesin bilgi"dir), 3 farklı kategoriye (bu, "kesin olmayan bilgi"dir) geçiş yaparız. Öğrencilerin boylarının zengin çeşitliliğini ve farklılıklarını, kaba olan ve kesin olmayan kategoriler oluşturmak adına göz ardı etmiş oluruz. Bir başka deyişle, bilgiyi yok saymış oluruz.

Bunu yapmanın yararlı olabileceği sınırlı durumlar mevcuttur. Ancak bu durumlar nadirdir ve kişilik özelliklerini tespit etme işi, o nadir durumlardan biri değildir. Çoğu zaman sürekli bir değişkeni kategorilere ayırmak iyi bir fikir sayılmaz.

Bazı kişilik özellikleriyse kategoriktir (örneğin birisi, bir başkasını "öldürmüş" veya "öldürmemiştir"). Bir kısmı psikopatoloji ile ilişkili olan bu durumlarda, tip-temelli yaklaşımlar faydalı olabilir. Ancak elimizdeki kanıtlara göre çoğu kişilik özelliği, bu şekilde kategorilere ayrılamaz.

Myers-Briggs Testine Yönelik Bilimsel İtirazlar

Psikolojide kaliteli bir testin 4 niteliği olmalıdır:

1. Geçerlilik
2. Güvenilirlik
3. Bağımsızlık
4. Kapsayıcılık

Test, bu 4 kıstasın her birinden kalmaktadır. İlk olarak, geçerlilik kriteriyle başlayalım.

İtiraz 7: Test, Geçerli Değil ve Hiçbir Öngörüde Bulunamıyor!

Bir kişilik testi, sadece ve sadece ölçtüğünü söylediği şeyi ölçüyorsa, belli bir öngörü gücü varsa ve bulguları genelleştirilebiliyorsa, "geçerli" diyebiliriz. Yani psikolojik testlerin amacı öyle fal bakar gibi size duymak istediklerinizi söylemek olmamalıdır. Falda, çok şey uydurup şans eseri birkaçını tutturma var.

Psikolojik bir testse, sizin gelecekteki tercihleriniz hakkında bilimsel, istikrarlı ve şans eseri tutturmadan istatistiki olarak anlamlı derecede yüksek isabetle, doğru tahminlerde bulunabilmelidir. Mesela evliyseniz boşanma ihtimalinizi, belirli psikolojik sorunlara yatkınlığınızı, ne tür çalışma ortamlarında daha başarılı olabileceğinizi öngörebilmelidir. Gerçekten de, kariyer tahminlerinden boşanma olasılığına veya ruhsal hastalıklara yatkınlığa kadar, doğru tahminlerde bulunan bilimsel geçerliliği olan kişilik testleri mevcuttur.^[29]

Ancak Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nin kariyer tercihlerinde, romantik ilişkilerde veya insanlar tarafından önemli kabul edilen diğer birçok konuda doğru tahminler yapamadığı, bilimsel araştırmalarda tekrar tekrar gösterilmiştir.^{[30], [31]}

Yani öngörü konusunda başarılı testler bulunsa da, Myers-Briggs Kişilik Envanteri bunlardan biri değildir.

İtiraz 8: Test, Güvenilir Değil!

Psikologlar, bir testin iyi mi kötü mü olduğuna farklı yöntemlerle karar verirler. Bu yöntemlerden önemli bir tanesi, Test-Tekrar Test Güvenilirliği'dir. Yani testi birkaç hafta arayla çözdüğünüzde, aşağı yukarı aynı sonucu almalısınız. Herkes bağlama göre az çok değişkenlik gösterdiğinden, hafif dalgalanmalar normaldir; ancak tüm kişiliğiniz birkaç hafta içinde değişemez, bu nedenle iyi bir kişilik testi, her tekrar edildiğinde birbirinden çok farklı sonuçlar vermemelidir.

Myers-Briggs Kişilik Envanteri bu kuralı şiddetle ihlal ediyor. Berbat bir Test-Tekrar Test Güvenilirliği var, birçok kişiyi farklı zamanlarda tamamen farklı kişilik tiplerine yerleştiriyor. Bazı çalışmalara göre, testi 5 hafta arayla çözen katılımcıların en iyi ihtimalle %39'u, en kötü ihtimalle %76'sı farklı sonuçlar alıyorlar.^{[9], [32], [33], [34]} Örneğin bir çalışmada, katılımcılara Myers-Briggs Testi'nin verdiği sonuçlar ile, kişilerin kendilerinin uyduğunu düşündükleri kategori kıyaslandığında, testin sonuçlarıyla katılımcı tercihlerinin sadece %50 oranında örtüştüğü görüldü.^[35] Psikoloji alanında bu kadar düşük bir güvenilirlik seviyesi kabul edilemez.

Keyfi sınırlar gibi, güvenilirlik sorunu da sürekli bir değişkeni kategorilere ayırma girişiminden kaynaklanıyor. Kategorilerin sınırlarını belirlemek zorundasınız, siz de ortancayı kullanmaya karar veriyorsunuz.

Ortancayı kullanmak doğru bir yöntem olsaydı bile, başka bir sorun ortaya çıkıyor: Bazı insanlar ortancaya çok yakın puanlar alıyorlar. Aslına bakarsanız, testi yapanlar arasında medyana yakın puanlarda bir yığılma gözleniyor. Bu kişiler testi birkaç hafta sonra tekrar çözdüklerinde daha atılgan, enerjik veya endişeli hissediyorlarsa, puanlarının ortancanın öteki tarafına düşmesi çok olası. Myers-Briggs Kişilik Envanteri sürekli olarak bu soruna yenik düşüyor.

İtiraz 9: Değişkenler Bağımsız Değil ve Test, Kötü Hazırlanmış!

Bir testin ölçtüğü kategorilerin bağımsız olması gerekiyor. Yoksa değişkenleriniz birbirine bağımlı demektir ve onları bağımsızmış gibi inceleyemezsiniz. Halbuki yapılan çalışmalar, 4 dikotomiden ikisinin, yani Yargılama/Algılama ile Hissetme/Sezme ikililerinin birbiriyle bağlantılı olduğunu gösteriyor.^{[21], [36]} Bu, testin kötü hazırlandığına işaret ediyor.

Bunu tiplerin genelinde de görüyoruz: Örneğin Myers-Briggs Testi'ne göre düşünme ve hissetme bir sürekliliğin zıt kutuplarıdır. Gerçekte, bu ikisi tamamen bağımsızdır: Fikirleri ve verileri seviyorsanız, insanları ve duyguları da sevebileceğinize dair otuz yıla yayılan bilimsel kanıtlar mevcut.^[37] Hatta Myers-Briggs Testi'nin iddia ettiğinin tam zıttı şekilde, bu ikisi genellikle bir arada görülürler: Araştırmalar, daha güçlü düşünme ve akıl yürütme becerilerine sahip kişilerin duyguları tanıma, anlama ve yönetmede daha iyi olduğunu gösteriyor.^[38] Pennsylvania Üniversitesi'nde organizasyonel psikolog olan Adam Grant, şöyle diyor:^[2]

Çağdaş sosyal bilimciler, hislere veya rasyonel hesaplara dayalı kararlar alıp almadığınız gibi şeyleri nadiren inceliyorlar - çünkü hepimiz her ikisini de kullanıyoruz. Bu kategorilerin tümü ikilemler yaratır, ancak her iki uçtaki özellikler ya birbirinden bağımsızdır, hatta bazen bir arada giderler.

İtiraz 10: Test, Kapsayıcı Değil ve Nevrotikliği Ölçmüyor!

Kapsamlı bir test, kişiliğe dair ana kategorileri değerlendirmeyi hedeflemelidir. Myers-Briggs Testi'nde eksik olan temel unsurlardan biri, kişilik psikologlarının duygusal istikrara karşı tepkisellik dediği şeydir: yani stres veya baskı altında sakin kalma ve kendini toplama eğilimi.^[39] Bu, bireysel ve grup düşünce, duygu ve eylem kalıplarının en önemli belirleyicilerinden biridir, bu yüzden böylesi bariz bir parametrenin görmezden gelinmiş olması gerçekten talihsizdir.^[40]

Başka bir örnek olarak, yargılama-algılama ölçeği, bir kişinin örgütleyici ve planlayıcı olup olmadığını ölçmeye çalışır, ancak bu özelliklere eşlik etme eğiliminde olan çalışkanlık ve başarı dürtüsünü tamamen görmezden gelir (bunlar, hep birlikte vicdanlılık adı verilen bir kişilik özelliği oluşturur).^[41] Kişilik psikologları Robert McCrae ve Paul Costa, vaziyeti şöyle özetliyor:^[21]

Myers-Briggs Testi, örneklediği dört alan hakkında bile kapsamlı bilgi vermiyor.

Myers-Briggs Testi'nin en iyi yakaladığına inanılan özellik olan içe dönüklük-dışa dönüklük bile, test kapsamında eksik hazırlanmıştır: MBTI'ye göre dışa dönüklük, enerjinizi nereden aldığınızla ilgilidir: dış dünyadan veya iç dünyadan. Bu kısmen doğru, ancak insanlarla etkileşime girme tercihinden dolayı değil. Puanlarımız, beynimizin neokortikal uyarılmayı nasıl işlediğiyle büyük ölçüde şekilleniyor. Susan Cain, bunu Quiet başlıklı kitabında şöyle açıklıyor:^[42]

Dünya çapında bilim insanları tarafından yürütülen 1000'den fazla araştırma, içe dönüklerin kahveden tutun da yüksek sesli bir patlama veya bir etkinlik sırasında insan ağının oluşturduğu gürültü gibi uyaranlara, dışa dönüklerden daha duyarlı olduğunu gösteriyor.

Ayrıca, tüm kişilik özellikleri gibi içe dönüklük-dışadönüklük de bir çan eğrisi şeklinde şekilleniyor: en yaygın özellik, ortadakiler. Hatta bunu Myers-Briggs Testi'nin kendi sonuçları bile gösteriyor; ancak testin geliştiricileri, bu yalın gerçeği gözetecek değişimler yapmaktan uzak duruyorlar (çünkü bu, testin ilgi çekiciliğini ve dolayısıyla ticari değerini kaybettirirdi; buna birazdan geleceğiz).^[2]

Anlayacağınız, çoğumuz ikircikliyiz:^[43] Dan Pink'in To Sell is Human'da söylediği gibi, çoğu insan "ne aşırı dışa dönük ne de çılgınca içe dönük".^[44]

Nevrotikliği Görmezden Gelmek Kabul Edilemez!

Nevrotiklik, önemli bir kişilik özelliğidir. Kişinin mentalitesinin ne kadarının olumsuz düşüncelere, özellikle endişe, hüzün veya savunmasızlık hislerine ayrıldığını gösterir. Daha yüksek nevrotiklik puanı alan kişiler, olumsuz duygu sellerine, düşük puan alanlara göre daha sık kapılır; ayrıca daha yüksek nevrotiklik puanı olan kişilerde bu negatif dönemler daha uzun ve daha yoğundur.^[45] Yüksek nevrotikliğe sahip kişiler, tehlikelere karşı daha tetiktedir ve anlamsız uyaranları daha sık tehdit olarak algılarlar. Bu, kişinin güvenli bir ortamda olup olmamasına göre iyi veya kötü bir özellik olabilir.^[46]

Nevrotiklik, aynı zamanda romantik ilişkileri öngörmede çok önemlidir. Daha yüksek nevrotiklik, ortalamada daha fazla memnuniyetsizliği ve ilişkinin dağılmasını öngörür.^[47] Aynı zamanda daha kötü kariyer ve sağlık, ayrıca geniş bir psikopatoloji listesini öngörebilir.^[48] Kültürlerden bağımsız olarak evrenseldir.^[49] Ayrıca insanlara özgü değildir, birçok türde görülebilir.^[46]

Nevrotiklik skalasında her bireyin bir yeri vardır. Beş Faktörlü Kişilik Envanteri'ndeki 5 özellikten birisi nevrotikliktir. HEXACO modeli ise, aynı değişkeni "duygusallık" adı altında ölçer. Bu makalede bahsedilmeyen bazı kişilik testleri de bu değişkeni ölçer. Tek istisna ise Myers-Briggs Kişilik Envanteri'dir: Nevrotikliği tamamen görmezden gelir ve hiçbir şekilde ölçmez. Amaç insan kişiliğini ölçmekse, bu, çok büyük bir hatadır.

Nevrotikliği ölçmezseniz, test sonucunda katılımcılara verecek hiçbir kötü haberiniz olmaz ve hiçbir müşteriyi kaybetmezsiniz.

Gerçekten de Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nin öne sürdüğü 16 kişilik tipinden hiçbirinin olumsuz özellikleri olmadığına dikkat çekmek gerekir. Aşağıdan, tüm tiplerin ne kadar olumlu betimlediğine bir göz atabilirsiniz. MBTI, ekonomik açıdan mantıklı ve rahat bir pozisyondadır; asla kötü haberler vermez. Vox'tan Joseph Stromberg ve Estelle Caswel, şöyle yazıyorlar:^[2]

[Yazının başında verdiğimiz] tabloya bakın: "bencil", "tembel" veya "kötü" gibi kelimelerin hiçbir yerde görünmediğini fark edeceksiniz. Hangi türe atandığınızın önemi yok; her türlü, sizi "düşünür", "icracı" veya "besleyici" olarak tanımlayan, gurur verici bir kategoriye girersiniz.

Wikimedia

Bununla birlikte Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nin nevrotikliği neden ölçmediğini kesin olarak söylemek zor. Bildiğimiz tek şey, nevrotikliğin önemli sonuçları tahmin edebilmesine rağmen, bariz bir şekilde testte hiçbir şekilde yer almadığıdır. 

Etik Katliamı: Myers-Briggs, Ticari Bir Şirkete Ait!

Myers-Briggs Kişilik Envanteri; kariyerle, boşanmalarla, ve hatta sağlık problemleriyle bağlantılı bir kişilik özelliğini neden yok sayıyor? Belki de testin yaratıcılarının sonuçları daha ilgi çekici yapma isteğinden ötürü... Çünkü Myers-Briggs Testi, ticari bir test.

İnsanlar, kendileri hakkında negatif şeyler duymak istemezler. Amacınız para kazanmaksa, onlara kötü şeyler söylemek istemezsiniz. Bir firma on binlerce dolar harcayıp testinizi satın alıyorsa, çalışanlarına nevrotikliklerinin yüksek olduğunu ve işyerinde başarısız olabileceklerini anlatmak iyi bir yatırım olmazdı. Tabii ki Myers ve Briggs vakt-i zamanında bu testi o amaçla geliştirmedi; ama testin günümüzdeki ana uygulayıcısı olan Myers-Briggs Şirketi'nin amacı tam olarak bu: Kâr maksimizasyonu.

Evet, böyle bir şirket var ve testin telif hakkı da bunlara ait. Sitelerinde teste güzellemeler yapıp, ne kadar bilimsel olduğunu ballandıra ballandıra anlatıyorlar.^[50] Burada anlattıklarımızı çürütmeye çalıştıkları sayfa sayfa soru-cevapları var.^[51]

Firma ilk kurulduğunda yılda birkaç bin dolar kazanıyordu; ancak şu anda her yıl yaklaşık 20 milyon dolar gelir elde ettiği düşünülüyor.^[1] Testin kendisi, Katharine Cook Briggs ve Isabel Myers'ın onlarca yıl önce oluşturmasından bu yana neredeyse hiç değişmemiş olsa da Myers-Briggs Şirketi testin sonuçlarının değerlendirilmesine yönelik bugüne kadar 800'den fazla ürün geliştirdi: Bunlar arasında sonuçlarınızı yorumlamaya yönelik kılavuzlar, başkalarına sonuçlarını yorumlama konusunda koçluk yapmak için kılavuzlar, herkesin sonuçlarına dayalı ekip oluşturmayı geliştirmek gibi materyaller var. Bu materyaller, bugüne kadar en az 24 dile çevrildi.

Başta da söylediğimiz gibi, testin derinliğine ve bir müşterinin sonuçların ne kadar hızlı yorumlanmasını istediğine bağlı olarak bir kişinin Myers-Briggs Testi'ni resmî olarak alması 49 ila 99 dolar arasında tutuyor. Ek kılavuzlar ve araç kitleri, buna epey bir maliyet ekliyor. Ancak teste girmenin tek yolu sertifikalı bir yöneticinin size testi uygulaması - ve sertifikalı yönetici olmanın tek yolu, dört günlük bir eğitim için 2895 dolar ödemek.^[52] Yani firma, hem testi alandan hem de testi yapandan para kazanıyor.

Test telifli olsa bile, ufak tefek değişimler yapıp teliften kaçmak mümkün, bu nedenle bu şirket haricinde de testi yaptırabiliyorsunuz. Ama Myers-Briggs Şirketi sitelerinde bu alternatif yöntemleri aşağılayan bolca sayfaya ve tabloya sahip. Bunlar önemli değil, kâr rekabetinde normal şeyler ama sorun şu: Myers-Briggs Testi ile ilgili bilimsel makalelerin en az %33'ünü, daha gevşek bir tahminle %50'sinden fazlasını bu firma yayınlamış halde. Üstelik bunları kendilerine ait akademik dergilerde yayınlıyorlar. Yani adeta makale basarak alanı domine etmeye çalışıyorlar. Ayrıca bu kendilerine ait olan, yanlı makaleleri kaynak göstererek, testin bilimsel olduğuna büyük şirketleri inandırmaya çalışıyorlar. Bu, bilim etiği açısından müthiş bir sorun.

Kişilik Psikologları Hemfikir: MBTI, Saçmalıktır!

Zaten buraya kadar anlattığımız problemleri okuyan çoğu kişi, bunların testin güvenirliği açısından kabul edilemeyecek düzeyde ciddi sorunlar olduğunu kabul edecektir. Nevrotikliği göz ardı eden, sürekliliği kategorilere sıkıştıran, güvenilirliği düşük ve gerçek hayatı tahmin edemeyen bir test, pek de iyi bir test değildir.

Ama teste yönelik eleştirilerimizi sert buluyorsanız, bir de şunu duymalısınız: Psikologlar, bu testi bizim burada anlattığımızdan bile sert bir şekilde eleştiriyorlar. Örneğin psikometri uzmanı Robert Hogan, testle ilgili şöyle yazıyor:^[53]

Kişilik psikologlarının çoğu, Myers-Briggs Testi'ni karmaşıkça hazırlanmış bir kısmet kurabiyesinden fazlası olarak görmez.

Diğer yazarlar, testi "tamamen anlamsız", "var olan en kötü kişilik testi", "bir türlü ölmek bilmeyen heves" şeklinde tanımlıyorlar.^{[34], [54], [55]} Gerçekten de Myers-Briggs Testi ve tüm versiyonları, kişilik psikolojisine amatör bir seviyede ilgi duyanların geliştirdiği geçici ve bilim-dışı bir hevesten ibaret.^{[56], [57], [58], [59], [60]} Hem testin kendisi hem de bu testin gerçekliğine inanmış kitlenin davranışları ve testi savunma biçimleri, bilimsel hiçbir temeli olmadığı bilinen astroloji ve falcılık gibi uğraşları savunanlardan farksız. Bu kişiler, kendi kendilerini övme merakına ve doğrulama yanlılığına yenik düşüyorlar.^{[61], [62], [63]}

Tabii bir de insanlar bilmek değil, kandırılmak istiyorlar. Testin sonuçlarıan yönelik yorumlar, tıpkı astroloji ve burç yorumlarında olduğu gibi, herkese az biraz uyacak şekilde uydurulduğu için (bunlara Forer-Barnum İfadeleri diyoruz), test sonuçlarını okuduğunuzda uyan kısımlara odaklanıp, uymayanları "hmm" deyip geçiyorsunuz. Zaten testi yapmaya başladığınızda kendiniz hakkında bir şeyler söyleyebileceği beklentisine girdiğiniz için, aklınızda kalan da o tutan taraflar oluyor. Yani 16 Kişilik Testi, kötü bilim üzerine inşa edilmiş hatalı bir testin sonuçlarını, herkese uyabilecek muğlak ifadelerle sunup, beynimizin en temel zaaflarından olan algıda seçiciliğin arkasına sığınarak sizi kandırıyor.

En Yaygın Bahane: "Ama Sonuçlarım Çok Gerçekçi?!"

Yine de bazı insanlar için bir sorun hala çözülmemiştir: Sonuçları, oldukça gerçekçi görünmektedir. Myers-Briggs testinizin sonucuyla ilgili siz de böyle düşünüyorsanız aşağıdakileri bir düşünmelisiniz.

Birincisi; çoğu insan burçlara inanır, aslında okudukları bilgiler, kendi burçlarına ait olmasa bile!^[64] Görünen o ki insanlar, okudukları şeylerde kendilerine ait bir şeyler bulmaktan hoşlanıyorlar.^[65]

Burçlar gibi, Myers-Briggs testi de insanlara Barnum İfadeleri içeren kişilik tanımları sunarak, bu durumdan faydalanmaktadır. Barnum ifadeleri, aslında çok az şey söyleyen, ancak uygun belirsizlik seviyesinde yazıldığı için insanların kendilerini çok iyi tanımladığını düşünebilecekleri ifadelerdir. Bu terim, adını, aslında hiç kurmadığı "Her dakika bir enayi doğuyor." cümlesiyle tanınmış ünlü şovmen P. T. Barnum'dan alır.^[66]

Myers-Briggs Kişilik Envanteri size gerçekçi görünüyorsa, bunun sebebi, sizi kendisine inandırmak için tasarlanmış olması olabilir. Okuduğunuza inanmak istersiniz, çünkü test, nevrotiklikten dikkatli bir şekilde uzak durur; ayrıca siz de söylenenlere zaten kısmen inandığınızdan, İnanç Önyargıları inancınızı pekiştirecektir.

Buna karşın, Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nin temel sorunlarını aklınızdan çıkarmayın: Keyfi sınırlar, düşük güvenilirlik, tahminlerde tutarsızlık, nevrotikliğin atlanması... Bu sorunları bilmek için bilgiye meraklı olmanız veya konuyla ilgili deneysel çalışmaları ciddiyetle araştırmanız gerekir.

Olsun. Yine De Hiç Yoktan İyidir, Değil Mi?

Hayır, değil.

Birincisi, birçok düşünürün belirttiği gibi, bir şeyi bildiğini sanmak, bilmemekten çok daha sinsidir ve yenilmesi daha güçtür.^[67] Kişiliğin belirsiz ve hatalı bir resmini çizen Myers-Briggs Kişilik Envanteri, daha net bir kavrayışın önüne geçmektedir. Bu bağlamda, hiç yoktan daha kötü olabilir.

İkincisi, yanlış bilgiler ciddiye alındığında insanlara zarar verebilir. İnsanları, kişilik tiplerine güya uymayan mesleklerden veya arkadaşlardan uzaklaştırabilir. Bu tavsiyelerin kaynağı doğru değilse, insanların hayatına zarar verme riski mevcuttur.

Üçüncüsü, "Myers-Briggs Kişilik Envanteri" ile "hiçbir şey" arasında seçim yapmak zorunda değiliz. Yapılacak seçim, Myers-Briggs Kişilik Envanteri gibi başarısız olduğu net olan bir test ile, HEXACO veya Beş Faktör testleri gibi, tahminleri başarılı olan, süreklilik-temelli modeller arasında...^[68] İkinci grupta adını saydığımız modellerin her ikisi de, insan hayatının önemli yanlarını doğru şekilde tahmin ediyor ve sürekli değişkenleri kategorilendirme hatasına düşmüyor.

O Halde MBTI Neden Bu Kadar Popüler?

Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nin bu sorunlarına rağmen neden bu kadar popüler olduğundan emin değiliz. Ancak bazı olasılıklar şunlar:

1. Mükemmel bir pazarlama ve buna harcanan dev miktarda paralar,
2. Çözmesi, hesaplaması ve uygulaması kolay bir test olması,
3. Anlaşılması ve yorumlanması kolay sonuçları olması,
4. Testin hiçbir olumsuz sonuç vermemesi,
5. Bilişsel olarak kategorileri veya ikilikleri düşünmeye, süreklilikleri düşünmekten daha yatkın olduğumuzu ima eden bazı kanıtlar (İçe dönük veya dışa dönük ikiliği, sezgisel olarak bize daha yakındır ve "üstünde sonsuz noktalar olan bir süreklilik" kavramına göre anlaşılması çok daha kolay^{[69], [70]}).

İşte bu olasılıklardan ötürü, kaba saba ve daha az gerçekçi olan bu model, daha sık tercih ediliyor olabilir.

Tüm Bunlar Ne Anlama Geliyor?

Kişilik Psikolojisi, insanların biribirine nasıl benzediği ve birbirlerinden nasıl ayrıldığı konusunda büyük keşiflere yol açmış gelişen bir alandır. Psikolojinin bazı alt dallarının aksine, "tekrarlanabilirlik krizinde" son derece başarılı oldu (yani elde edilen deneysel sonuçlar, bağımsız araştırmacılar tarafından tekrar edildiğinde aynı sonuçlar elde edilebildi).^[71] Kişilik, hassas ve soyut bir şey gibi görünse de, doğru araçlarla titizlikle ölçülebilir - ve pratik anlamda büyük öneme sahiptir: Maaştan kariyer performansına, arkadaşlıklardan romantik ilişkilere ve yasadışı aktivitelere kadar her şeyi, ortalamada başarıyla tahmin eder.^[72]

Ancak Myers-Briggs Kişilik Envanteri, bu görevde bariz şekilde başarısız olduğundan, bu iş için uygun araç değildir. Şirketler ve devletler, kanıtlarla desteklenen kararlar vermek istiyorlarsa Myers-Briggs Kişilik Envanteri'nden kaçınmalı, daha iyi tahminlerde bulunan kişilik ve kariyer yönelimi testlerini tercih etmelidirler.

Sıradan insanlar olarak bizler de Myers-Briggs'in bize çok şey anlatabileceği ya da bizim için ideal mesleği veya eşi bulabilieceği yanılgısına kapılmaktan kaçınmalıyız. Bunlar için, kendi aklımıza ve bizi umursamayan Evren'in beklenmedik tesadüflerine güvenmek zorundayız.

Myers-Briggs, kendini tanıma illüzyonu yaratsa da, gerçekte bunu sağlamıyor. Biraz yakından bakmak, testin deneysel olarak doğrulanmamış, Jungculuğa ve sağlam olmayan psikometrik uygulamalara dayandığını görmeye yetiyor.

Not: Bu yazının bir kısmı, Laith Al-Shawaf'ın Evrim Ağacı'nda yayınlanan bir blog yazısına dayanmaktadır ve bu yazıda kendisinin izniyle yeniden yayınlanmış ve geliştirilmiştir.