Sahtebilimin Tehlikeleri: Sahtebilime İnanmak, İnsanlara Nasıl Zarar Veriyor?

Şüpheciler (skeptikler) olarak sıklıkla, başka insanların tıp, biyoteknoloji ve bilim algılarını eleştirdiğimiz için sözlü saldırılara maruz kalıyoruz ve bu yaptığımızla yüzleştirilmeye çalışıyoruz. Sürekli olarak, “Başkalarının inançlarına saygı göstermelisiniz!” gibi tepkiler alıyoruz. Şüpheciliğe pek kulak asmak istemeyen bir kitle ise, çok popüler sahtebilim örnekleri karşısında omuz silkip “Ne zararı var? Ne olacak sanki?” diyorlar.

Zararı şu: Bu yanlış bilgilerin bize olan bedeli, göz ardı edemeyeceğimiz kadar büyük. Zararı gerçek ve yıkıcı... Bize doğrudan olan zararı görmek çok basit: Milyarlarca doların hastalıkları tedavi etmek için harcanması yerine çer çöp tedavilere ayrılması mesela... Buna bağlı olarak insan ömrü kısalmakta, vücutlar sakatlanmakta, gözler kör olmakta ve hatta çocuklar ölmekte…

Tıbbi komplo teorilerin ve temelsiz korku tacirliğinin bedeli çok muazzam ve korkunç. Milyonlarca insan bu yüzden yaralanıyor ve hatta ölüyor. Eğer cehaletten kaynaklı ölümleri tek bir kategoride toplayacak olsaydık, insanlık tarihinin en büyük soykırımlarından birinden söz ediyor olurduk! İşin kötüsü bu katliam sürekli olmakta, her yıl sürmekte, bilim, serbest pazar ve sağlam politikalar aracılığıyla kurtarılabilecek sayısız yaşamı sonlandırmakta...

Karşı karşıya olduğumuz şey soykırımsal düzeyde bir aptallık. Ve bu soykırım, dünya genelinde yaşanıyor. Size burada sahtebilimci komplo teorilerinin ne kadar yayıldığını gösterip, sebep oldukları zararlar bazılarını kanıtlayacağız.

Sahtebilimci Komplo Teorilerinin Egemenliği

Amerika Birleşik Devletleri'nde tıp hakkında komplocu inançlar aşırı yaygın. JAMA Internal Medicine tarafından gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, Amerika halkının yarısı en azından 1 adet komplo teorisine inanıyor ve %18'i 3 ya da daha fazlasına inanmakta. %20'si (buna karşı yapılan tüm araştırma ve bulgulara rağmen) aşıların otizm ile alakalı olduğuna ve doktorların bunu örtbas ettiğine inanıyor. %37'si ise hastalıklara karşı “doğal çare”lerin ilaç şirketleri ve hükümetler ortaklığıyla engellendiğine inanıyor. Bu araştırmada ele alınan 6 tıbbi komplo teorisinin aynılarını Twitter takipçilerimize sorduk, cevapları buradan görebilirsiniz:

Bu komplocu inançlar aynı zamanda 28 milyar dolarlık organik gıda sektörünü ve 34 milyar dolarlık alternatif tıp endüstrisini teşvik ediyor. Örneğin 3 ya da daha fazla komplo teorisine inanan bir insan, hiç birine inanmayan birine göre, bitkisel takviyeler alıp kullanmaya 3 kat daha yatkın.

Gelişen dünyada AIDS konusundaki komplo teorileri revaçta. AIDS inkarcıları (AIDS’in varlığına inanmayanlar ya da HIV’nin buna sebep olduğuna inanmayanlar) çoğu Afrika ülkesinde köklenmiş durumda ve sıkça bu görüşler AIDS’in kaynağı konusundaki komplo teorileriyle el ele gelişmekte (ABD’nin AIDS’i siyahileri öldürmek üzere geliştirdiği gibi).

Güney Afrika'da, 15-49 yaş arası insanların beşte birinin HIV pozitif olduğu bir klinikte yapılan araştırmaya göre, genç yetişkinlerin %30'u HIV’nin yayılmasında büyücülüğün etkili olduğuna inanırken, %19'u “taze meyve ve sebzenin AIDS'e şifa olabileceğine” inanmakta, hatta %21'i HIV'in CIA tarafından oluşturulduğuna inanıyor. Bu tarz komplo teorilerine inananlar ise korunmak için prezervatif kullanmamaya 1/3 oranında daha yatkın.

Ünlüler, politikacılar, aktivistler ve topluluk liderleri ise bu tıbbi komplo teorilerinin yayılmasında çok kilit bir rol oynadılar. Ludwig von Mises Enstitüsünün kurucusu Lew Rockwell, HIV/AIDS başta olmak üzere biyoteknoloji şirketleri, aşılar ve başka tıbbi tedaviler konusundaki yalanların yayılması konusunda çok etkili olmuştu. Liberal bir komedyen ve ateist camianın çok sevdiği biri olan Bill Maher bile, HBO kanalındaki programı aracılığıyla aşılara karşı korkuyu körükledi. Meşhur Oprah Winfrey’in ise alternatif tıp sektörünün "kraliçe arısı" olduğunu zaten biliyoruz.

Aşı Karşıtı Komplo Teorileri

Her yıl 3.000.000 insan, aşılarla önlenebilecek hastalıklar yüzünden ölüyor (bu sayı, sıtmaya karşı geliştirilen yeni aşıları da hesaba katarsak artabilir). 1.5 milyonu ise 5 yaşın altındaki çocuklar...

Gelişmiş ülkelerdeki komplo teorisyenleri aşıların otizme sebep olduğuna dair temelsiz iddialarla yeni korkulara sebep oldular ve aşı olma oranını düşürdüler. Bu ise özellikle de Batı’da yıllar önce ortadan kalkmış kızamık ve boğmaca gibi hastalıkların yeniden hortlamasına sebep oldu. 2007'de aşılara karşı kişisel duygularını halka duyurup bir kampanya başlatan eski Playboy modeli Jenny McCarthy ve destekçilerine karşı yapılan JennyMcCarthyBodyCount.com (Jenny McCarthy ceset sayısı) sitesi ABD’de önlenebilir hastalıklara yakalananlar (152.763) ve buna bağlı ölümlerin (9028) ve aşıya bağlı olarak ortaya çıkan otizmin (0) çetelesini tutmakta.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Afrika, Asya ve Orta Doğu’da diğerleri yanında dini ekstremistler aşıların iktidarsızlık ve kısırlığa sebep olarak İslam’ı ortadan kaldırma teorilerinin bir parçası olduğunu savunmaktalar. Nijerya, Pakistan ve Afganistan’da çocukları çocuk felcine karşı aşılayıp bu hastalığı ortadan kaldırmaya çalışan sağlık görevlileri saldırılara uğrayıp öldürülmekteler. Mart 2014'te, Pakistan'da bir aşı ekibinin arabası bombalanarak 1'i çocuk 11 kişinin ölmesine ve 12 kişinin yaralanmasına sebep oldu.

Aşılara karşı komplocu inançlar ve kamusal sağlık birimlerine karşı güvensizlik çocuk felcinin, kızamığın ve benzeri hastalıkların ortadan kaldırılmasına engel olurken, salgın hastalıkların kontrolsüzce yayılmasına da ön ayak olmakta.

Biyoteknoloji Karşıtı Komplo Teorileri

Altın Pirinç

Her yıl 668.000 çocuk vitamin A eksikliği yüzünden hayatını kaybederken 250.000-500.000 arasında çocuk ise kör olmakta. 250 milyon insan vitamin A eksikliği riskinde ve vitamin A eksikliği bağışıklık sistemini de riske attığı için 1 milyon çocuk buna bağlı olarak hasta olup yaşamlarını kaybediyorlar.

Ama 2000'de icadından bu yana, GDO karşıtı fanatikleri şiddetle “Altın pirinç”’in yasallaşmasına karşı çıktılar. Altın Pirinç, genetiğiyle oynanarak vitamin A üretmesi sağlanan bir pirinç türü. Sadece 85 gramı bir çocuğun günlük vitamin A ihtiyacını karşılamaya yeterli. Filipinlerde geçen yıl Altın pirinç ekimi yasallaştığında Greenpeace aktivistleri tarlaları harap etti. Özellikle de bu tarz muhalifler yüzünden geride bıraktığımız 12 yılda 5 yaş altında en azından 8.000.000 çocuk vitamin A eksikliği yüzünden hayatını kaybetti.

GD Tahıllar ve Gıda desteği

2002 yılında kuraklık ve mahsul kıtlığı Afrika’nın güneyini süpürdü geçti. Devasa bir kıtlık an meselesiydi ve neredeyse 13 milyon kişi açlıktan ölme riskindeydi. Malawi’de çocuklarda yetersiz beslenme sadece 3 ayda %6 dan %19'a fırlamış ve bebek ölümleri %71'e fırlamıştı.

Dünya Sağlık Organizasyonu (WHO) tarihin en büyük bağış görevini başlatarak 650.000 ton gıdayı 10 milyon kişiye dağıttı, devasa bir faciayı engelledi. Ama özellikle de GDO karşıtlarının talepleriyle Zambia hükümeti milyonlarca vatandaşının talepleri aksine 35.000 tonluk gıda desteğini GDO şüphesiyle reddetti.

O zamandan bu yana, düzinelerce ülke eğitimsiz korku tellallığının etkisiyle GD tahılları yasakladı, GD tahılların güvenli olduğuna ve verimi arttırdığına dair bütün kanıtlara rağmen. Bu esnada dünya genelinde 870 milyon kişide kronik yetersiz beslenme görülüyor, gelişen ülkelerdeki çocukların 3'te biri buna dahil.

AIDS Komplo Teorileri

1980'lerden bu yana, AIDS salgını 30 milyonun üstünde insan öldürdü. Dünya genelinde 35 milyon kişi HIV pozitif. Her yıl 2.6 milyon insan enfekte oluyor, 1.8 milyon kişi ise hastalığa bağlı olarak ölüyor. Buna rağmen AIDS’in var olmadığını, varsa bile HIV’nin AIDS’e sebep olmadığını savunan insanlar var.

Bu modern Katliam inkarcıları HIV/AIDS’in bir mit olduğunu ve gerçek tehlikenin HIV tedavisinde kullanılan antiretroviral ilaçlar olduğunu söylüyorlar. Iddialarına göre bu ilaçlar FDA ve sağlık organizasyonları insanları kar amacıyla zehirliyor. Prezervatif kullanmanıza gerek yok, seks sonrasında basitçe duş almanız, cinsel yollarla bulaşan hastalıklara yakalanmamanız için yeterli diyorlar.

Bu deli saçması fikirler ölümcül bir karmaşa yaymakla kalmıyor, yeterince yayıldığında politikayı bile etkileyebiliyor. Tahmini olarak 343.000 kişi 1999 ve 2007 arasında Güney Afrika’nın AIDS inkarcı fikirleri benimsemesi yüzünden hayatını kaybetti. Ek olarak 170000’in üstünde yeni HIV enfeksiyonları gerçekleşti, buna ek olarak 35.000 dikey enfeksiyonda (anneden çocuğa) buna dahil.

En Eski Düşmanımıza Karşı Kayıplar

Bu problemlerdeki örnekler hep açlık ve hastalık olsa da her bir seferinde çözümü zaten keşfetmiştik, ama yine de çözümü reddettik. Batıl inançlara ve istemli cehalete eğilimimiz bizi geriye götürüyor. Eğer daha iyisini biliniyorsa, cehalet ahlaken nötr değildir. Cehalet insanlığın en temel düşmanıdır. Ve Güney Afrika’da AIDS yüzünden ölen 340000 kişiden vitamin A eksikliğinden ölen 8 milyon çocuğa kadar cehaletin etkisi harap edici.

Fakirliğin, hastalığın ve hatta ölümün kökeninde cehalet yatıyor ve bu çok doğal. Bugün sağlıklı ve hayatta olmanızı sağlayan şey, bir kaç adet kahraman kadın ve erkeğin kararlı çabaları, Maurice Hilleman (14 farklı aşı bularak tahminen 1 milyar insanın hayatını kurtardılar) ve Norman Borlaugh (Genetiği değiştirilmiş Tahıllarla 1 milyar insanı açlıktan kurtardığı tahmin ediliyor) gibilerinin çabasıyla doğanın amaçlarına karşı koyabiliyoruz.

Onların çalışmaları bilimsel enstitülerin cehalete karşı açtığı savaşın bağlamına derinden bağlıydı. Batı’da bizden daha bilgili enstitülerin olmasından harika bir biçimde faydalandık. Bilim ve pazarlar ve bu ikisini kullanan dünya çaplı sağlık kampanyaları çiçek hastalığını ortadan kaldırmamızı sağladı, 7 milyar insanı beslememizi sağladı ve bulaşıcı hastalıklara darbe üstüne darbe indirdi. Fakat yine de bu enstitülerimiz sürekli bir saldırı altında ve biz paranoya ve akıldışı güçlere karşı kayıplar yaşıyoruz.

Agora Bilim Pazarı

Ruhkoparan – Morrigan Crow'un Peşinde

38 DİLE ÇEVRİLEN NEVERMOOR SERİSİ DEVAM EDİYOR.

“2020’NİN EN İYİ KİTABI” SEÇKİLERİNDE

Waterstones • Apple Book • Booktopia • Bookriot

Nevermoor’da tuhaf şeyler oluyor…

Morrigan Crow ve arkadaşları Wunderous Cemiyeti’nde ilk senelerini atlattılar, Gudubet Pazarı’nın alaşağı edilmesine yardım ettiler ve 919.Ekip’in sadık üyeleri olduklarını kanıtladılar. Şimdiyse Morrigan yeni, heyecan verici bir zorlukla karşı karşıya: usta bir Wundersmith’in vazgeçilmezi olan “Aşağılık Yöntemler”i öğrenmek ve kendisini tüketmekle tehdit eden gücü kontrol etmek.

Keşke hepsi bu kadar olsa! Nevermoor’a garip, ürkütücü bir hastalık musallat oldu ve bulaştığı Wunder hayvanları av peşinde koşan akılsız, yırtıcı hayvansılara dönüştürüyor. Bu illetin kurbanları çoğaldıkça panik yayılıyor ve sevdiği şehir korku içinde boğulurken Morrigan, Ruhkoparan’a deva bulmanın kendisine düştüğünü anlıyor… Bu arayışı onu –ve Nevermoor’daki herkesi– akıl edebileceğinden çok daha fazla tehlikeye sokacak olsa bile.

NEVERMOOR hakkında:

Yılın En İyi Kitabı – AMAZON

2018 Waterstones Çocuk ve Gençlik Kitabı Ödülü dahil yirmiden fazla ödül

“Tadına doyulmaz.” GUARDIAN

“Bu sihirli kitaba akılalmaz bir ilgi var: Film anlaşması yapıldı, hakları birçok yabancı ülkeye satıldı, Harry Potter benzetmesi de cabası. Neyse ki bu inanılmaz eğlenceli macera bütün bu ilgiyi hak ediyor. Potter tutkunları, bu kitapta sevecek bir sürü şey bulacak, ama Nevermoor kendine has bir albeniye sahip.” OBSERVER

“Tam gaz keyif; eğlenceli, sürükleyici ve çılgınca yaratıcı.” Katherine Rundell, FEO VE KURT ve KAŞİF’nın yazarı

Devamını Göster

₺220.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Bilimsel ve ekonomik gelişimin faydalarını anlamadan da onları kullanarak hayatınızı kolaylaştırabilirsiniz. Kimse sizden sesinizin dünyanın bir ucundan öteki ucuna gitmesini sağlayan teknolojiyi ya da gün be gün sayısız kez hayatınızı kurtaran teknolojiyi anlamanızı beklemiyor. Fakat çağdaşlığın, modernliğin temeline saldırmanızı kimse göz ardı edecek değil. Milyonların hayatını riske atacak bir görüşünüze sadece “ayrımcı” olacak diye karşı çıkmayıp onu “fasülyeden sayacak” değiliz. Dünyanın bilgisiz batıl inançlar ve kendini beğenmiş cehalet çarmıhına asılmasına göz yumacak değiliz.

SMBC

Carl Sagan’ın Karanlık Bir Dünyada Bilimin Mum Işığı isimli şaheserinde de yazdığı gibi:

 Korkarım ki… Sahtebilim ve batıl inançlar her yıl daha çekici hale geliyor, saçmalıkların siren şarkısı daha gürleşiyor , daha cazipleşiyor… Çağlar öncesinden kalma düşünce gelenekleri kontrolü ele geçirmeye çalışıyor. Mum ışığı titriyor. Karanlık toplanıyor. İblisler kalmaya başlıyor.

Milyonlarca kişinin aklına karanlık düşmüş ve iblisler serbestçe dolaşmakta. Ve Robert Ingersoll’un dediği gibi, “mantık meşalesini alıp, yükseklere çıkarmak ve böylece karanlıkları def etmek” bizim sorumluluğumuz.