Teistik Olasılık Skalası (Dawkins Skalası) ve Alternatif Din Felsefesi Tutumları
Michelangelo
- Türev
- Din Felsefesi
Her ne kadar günlük tartışmalarda dini görüşler kalıplara sığdırılmaya çalışılsa da aslında birçok insan tekil bir kalıba giremeyecek kadar çeşitli görüşlere sahiptir. Bunu birazcık standardize edebilmek adına, Richard Dawkins tarafından yazılan Tanrı Yanılgısı kitabında Teistik Olasılık Skalası isimli bir ölçek geliştirilmiştir. Bu ölçek (ya da yelpaze), bir kişinin kendi inançlarını, herhangi bir tanrının var olmasına yönelik olasılığa göre kategorize etmesini mümkün kılan bir ölçektir.
Ölçek, aşağıdakinden biraz daha dar ve sadedir. Wikipedia'daki konu hakkındaki içerik, Evrim Ağacı yazarları tarafından Vikipedi için çevrilmiştir; bağlantılardan okuyabilirsiniz. Aşağıda ise, bu skalanın genişletilmiş bir versiyonunu ve atlanan alternatif pozisyonları bulacaksınız.
Teistik Olasılık/Pozisyon Skalası
Bu ölçek, Evrim Ağacı olarak bizim tarafımızdan da üyelerimizin kişisel profillerinde genişletilmiş bir şekilde kullanılmaktadır ve bizim tarafımızdan netleştirilen açıklamalı tanımları şu şekildedir:
- Mutlak Teist: "Tanrı %100 vardır ve ben, Tanrı'nın var olduğuna inanmakla kalmıyorum; Tanrı'nın var olduğunu biliyorum."
- De Facto Teist: "Tanrı'nın var olduğundan %100 emin değilim; ancak hayatımı, Tanrı'nın var olduğu varsayımına göre yaşamayı tercih ederim."
- Deist: "Tanrı vardır; ancak insanlarla iletişime geçmez/geçmemiştir; dolayısıyla kitaplara dayalı anlatım ve kavramlar (din, kutsal kitaplar, peygamberler, vb.) hatalıdır."
- Panteist: "Tanrı, Evren'in ta kendisidir. Evren'den ayrı, kişiselleştirilmiş bir Tanrı bulunmamaktadır. Biz, zaten Tanrı'nın içerisindeyiz."
- Agnostik Teist: "Tanrı'nın var olduğunu düşünüyorum; ancak buna rağmen varlığı veya yokluğunun bilinemeyeceği kanaatindeyim."
- Teizme Yakın Kararsız: "Tanrı'nın var olduğuna dair ciddi şüphelerim olsa da Tanrı'nın var olduğuna inanmaya meyilliyim."
- İetsizm: "Tanrı'nın varlığına inanmıyorum, ama bir şeyler (Hollandaca: "iets") veya bir güç olmalı."
- Agnostik/Kararsız: "Tanrı'nın var olup olmadığını bilmenin bir yolu yoktur." veya "Tanrı %50 ihtimalle vardır."
- Ignostik: "Tanrı'nın varlığına yönelik fikir ve sorular anlamsızdır; çünkü tanrı kavramının tutarlı olan ve belirsiz olmayan hiçbir tanımı yoktur; diğer tüm pozisyonlar Tanrı kavramıyla ilgili çok sayıda varsayıma dayanmaktadır."
- Apateist: "Tanrı var olsa da olmasa da fark etmez. Bunu bilmenin bize hiçbir faydası ya da zararı yoktur, dolayısıyla Tanrı yokmuş gibi davranmakta herhangi bir sakınca bulunmamaktadır."
- Ateizme Yakın Kararsız: "Tanrı'nın var olduğuna dair ciddi şüphelerim olsa da Tanrı'nın var olmadığına inanmaya meyilliyim."
- Agnostik Ateist: "Tanrı'nın var olmadığını düşünüyorum; ancak buna rağmen varlığı veya yokluğunun bilinemeyeceği kanaatindeyim."
- De Facto Ateist: "Tanrı'nın var olmadığından %100 emin değilim; ancak var olma ihtimali önemsenmeyecek kadar azdır. Bu nedenle hayatımı, Tanrı'nın var olmadığı varsayımına göre yaşamayı tercih ederim."
- Mutlak Ateist: "Tanrı %100 ihtimalle yoktur ve ben, Tanrı'nın var olduğuna sadece inanmamakla kalmıyorum; Tanrı'nın var olmadığını biliyorum."
Uyarılar ve Kısıtlar
Elbette, bu skalayla ilgili şu uyarıları yapmakta fayda var:
- Elbette ki, bu kategorilere de sığmayan kişiler ve görüşler bulunmaktadır. Buradaki liste, sadece bir özet niteliği görmelidir.
- Bu kategorileri farklı şekillerde organize etmek mümkündür. Örneğin ateist ve agnostikleri tek bir çatı altında nonteist kavramı altında toplamak yaygın olarak yapılan bir kategorizasyondur.
- Listedeki bazı farkları elemek mümkündür. Örneğin ignostikler ile apateistler arasındaki çizgi çoğu zaman oldukça siliktir.
- Listeye yeni ara basamaklar eklenebilir. Örneğin panteizm ile spiritüalizm tutumlarını ayrı ele almak veya pratik ateizm, pragmatik ateizm, post-teizm gibi basamaklar eklemek mümkündür.
- Burada sayılanların altında da çok sayıda kategori bulmak mümkündür. Örneğin teizmin altında çok sayıda farklı dini görüş bulunmaktadır (İslam, Hristiyanlık, Musevilik, Budizm, vb. bunlardan sadece birkaçıdır).
Ancak bu kategoriler, "inanan ve inanmayan" şeklindeki aşırı "siyah-beyaz" yaklaşımı ortadan kaldırmak açısından bir adım olarak görülebilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
455
-
148
-
144
-
109
-
73
-
48
-
46
-
23
-
11
-
9
-
7
-
7
- Türev İçerik Kaynağı: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/05/2025 18:20:35 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5345
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
