Bütün hayvanların hayatında diğer canlılarla iletişim kurma becerisi kritik bir rol oynar. Güvelerin eşini nasıl etkilediklerini, tarla sincaplarının çevredeki yırtıcılar hakkında nasıl bilgi aktardıklarını ya da şempanzelerin egemenlik hiyerarşisindeki konumlarını nasıl sürdürdüklerini incelerken iletişim sistemleri de konuya dahil olur. Burada sizlere, iletişim sinyallerinin çeşitleri ve bunların rol oynadığı çeşitli işlevler hakkında bir ön bilgi sunacağız.

Hayvan iletişimi klasik olarak şöyle tanımlanır:

Ekmeğinizin yüzeyindeki, meyvelerinizin içerisindeki noktacıklı veya gruplar halindeki küfün arkasında çok daha fazlası var. Genellikle yiyeceklerinizin üzerinde gördüğünüz ve "küf" dediğiniz renkli kısımlar, buna neden olan mantarların üreme hücreleridir (sporlarıdır). Küfe neden olan mantarların geri kalanı ise, besinlerin içerisine doğru dallanıp saçaklanarak gider ve çıplak gözle görülmeleri çok zordur. Dolayısıyla peşinen söyleyelim: Yiyeceklerinizin üzerinde gördüğünüz küf, "buzdağının sadece görünen yüzü" olduğu için, o kısmı kesip attığınız için mantarlardan tamamen kurtulmuş olmazsınız. Yani eğer ki böyle bir uygulama yapıyorsanız, muhtemelen bol bol küf yiyorsunuz demektir. 

Peki neden bir şey olmuyor? Bunun için ABD Tarım Bakanlığı teknik bilgi uzmanı Nadine Shaw'a kulak verebiliriz:

Matta İncili'nin 14. bölüm, 25. ve 26. bablarında şöyle denir:

İsa boyutlarında bir canlının, dolayısıyla İsa'nın su üzerinde yürümesi bilimsel olarak imkansızdır ve hidrodinamiğin tüm temellerine aykırıdır. Hatta birçok sefer sıradan ayakkabılar, özel ayakkabılar ve çıplak ayakla bu tip denemeler yapılmış, her biri başarısız olmuştur.

Satranç, "satranç tahtası" olarak bilinen 64 kareden oluşan bir platform üzerinde, her bir tarafın farklı kuralları olan bir şah, bir vezir, iki kale, iki fil, iki at ve sekiz piyondan oluşan (6 ayrı nitelikte 16'şar) oyun taşıyla oynadığı, iki kişilik bir oyundur. Oyunun amacı, rakip oyuncunun bu 6 farklı taş türünden biri olan "şah" isimli taşını, "mat" adı verilen, taşın kaçabileceği hiçbir yer bırakmayan duruma zorlamaktır ve bu süreçte, rakibin taşlarını belirli kuralları takip ederek "yemeniz" veya "almanız" mümkündür. Alınan taşlar, oyundan çıkarılır ve bazı kısmen nadir durumlar haricinde oyuna geri alınamaz. Bir satranç oyununu bitirmenin tek yolu "şah mat" denen bu durum değildir; başka birçok yöntem vardır (hatta profesyonel oyunların çoğu "oyundan çekilme" veya "beraberlik" ile biter). Bu yazıda göreceğimiz gibi, satranç tarih boyunca memetik bir evrimsel süreçten geçmiş ve değişmiştir; dolayısıyla coğrafyaya ve zamana bağlı olarak bambaşka görünümlü ama günümüzedeki oyunu da andıran satranç türleri görmek mümkündür.

Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz Netflix yapımı The Queen’s Gambit sayesinde belki de Yapay Zeka'ya sahip Deep Blue'nun Gary Kasparov'u yenmesinden yıllar sonra yeniden popüler gündemde yer edinen satranç oyununun, sinirbilim ile yakından ilişkisi vardır. Bu yazımızda, satrancın kökenine dair elde edilen bilgilere, "dahilerin oyunu" olarak bilinen satranç ile nöropsikiyatrik bozukluklar arasındaki olası ilişkilere, satrancın bilişsel kabiliyetler üzerinde etkilerine ve satranca yönelik modern bilimdeki görüşler ile satrancın sinirbilim ile ilişkisine bir bakış atacağız. O halde başlayalım…

Elektromanyetizma, elektriksel yükleri ve onlarla ilişkili alan ve kuvvetleri inceleyen bilim dalıdır. Elektrik ve manyetizma, elektromanyetizmanın iki yönüdür.

Elektrik ve manyetizma, uzun bir süre boyunca ayrı kuvvetler olarak düşünülmüştü. Ancak 19. yüzyılda birbirleriyle ilişkili olgular olarak görülmeye başladı ve nihayetinde bunların gerçekten de aynı kuvvetin farklı parçaları olduğu keşfedildi.

İndiyum, atom numarası 49 olan ve sembolü "In" ile gösterilen kimyasal bir elementtir. İndiyum, alkali metal olmayan en yumuşak metaldir. Görünüş olarak kalay benzeri gümüşi beyaz bir metaldir. Yer kabuğunun milyonda 0.21 parçasını oluşturan bir geçiş metalidir. İndiyum, sodyum ve galyumdan daha yüksek, ancak lityum ve kalaydan daha düşük bir erime noktasına sahiptir. Kimyasal olarak indiyum galyum ve talyuma benzer ve özellikleri bakımından ikisinin ortasında yer alır.

İndiyum nispeten nadir bir elementtir. Yerkabuğundaki miktarı milyonda yaklaşık 0.1 parça olduğu tahmin edilmektedir. İndiyum genellikle çinko cevherlerinde bulunur. Kanada, Çin ve Rusya'dan ithal edilmektedir. 1996'da Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 45 ton metal kullanıldığı bildirilmiştir.

Aşağıda göreceğiniz, evrimin nasıl işlediğini öğretmek amacıyla hazırladığımız bir metindir. Lütfen üşenmeden, baştan sona kadar okuyunuz. Ayrıca lütfen bu yazıyı okurken sitemizi Gece Modu'nda kullanmadığınızdan, yani sadece bu yazıya mahsus olmak üzere içeriği Gündüz Modu'nda okuduğunuzdan emin olunuz. Yan veya alt menülerimizi kullanarak gece/gündüz modunu değiştirebilirsiniz.

Eğer başta kıpkırmızı renkte bir metne sahipsek ve metnin rengini her harfte azıcık değiştirmeye karar verirsek, bu renk değişimi çok çok az fark edilebilir olabilir; ama bu, yine de ölçülebilir bir değişimdir! Örneğin, metindeki harflerin HEX kodlarına veya RGB değerlerine bakarak, istediğiniz iki harf arasındaki farkın ne kadar olduğunu tam olarak ölçebilirsiniz. Yazı renginin bu noktaya kadar halen kırmızı olduğunu düşünebiliriz; ancak ortada bir renk değişimi olduğu bellidir. Eğer yazmayı yeterli uzunlukta sürdürürsek, bu yazıya dışarıdan bakan biri tam olarak hangi harfte rengin kırmızı olmayı bırakıp, kahverengi olduğunu tespit edebilir miydi? Metin devam ettikçe, harf rengi de "mikroevrimleşmeye" devam ediyor; ancak göreceğiniz üzere, kırmızıyla tamamen alakasız bir renge ulaşacağız!

Üretken yapay zeka (İng: "generative AI") teknolojileri, şiir ve bilgisayar programları yazabiliyor ya da Hollywood filmlerinden fırlamış gibi görünen oyuncak ayı resimleri ve çizgi film karakterlerinin videolarını yaratabiliyor.

Şimdi ise yeni yapay zeka teknolojisi, DNA'nızı düzenleyebilecek mikroskobik biyolojik mekanizmalar için planlar üreterek bilim insanlarının hastalıklarla bugünkünden çok daha hassas ve hızlı bir şekilde mücadele edebilecekleri bir geleceğe işaret ediyor.

Bilim dünyasının içerisinde olan birisi için dahi, bir bilginin doğruluğundan emin olmak bazen gerçekten çok zaman alıcı olabiliyor. Gerçek hayatta öyle tuhaf bilgilerle karşılaşıyoruz ki, bu bilgiden emin olmak için harcanacak efor, onu uyduranların beş saniyelik çabasının yanında manasız bir arayışa dönüşebiliyor. Bu nedenle birçok sahte bilimci, sırf iddialarını güçlü göstermek için peşi sıra bir sürü iddiada bulunur. Amaç basittir; hangi birine odaklanacağınızı, hangi birini doğrulayacağınızı şaşırır, bu mücadeleden kaçınırsınız.

Halbuki iddiayı çürütmeniz gerekmez, iddialarını doğrulaması gerekenler onlardır. Fakat birçok kişi bu iddialara doğrudan inandığı için, bunun önüne geçmek adına bizlerin bu tür dezenformasyonları çürütmesi gerekebiliyor. Lakin, doğru şekilde analiz yapmak, bilgi olmasa dahi, bunların önüne geçebilir.

Hayvanların ölüme nasıl tepki verdikleri uzun bir süredir insanların ilgisini çekmektedir.^[9] Ancak bu konudaki sistematik çalışmalar oldukça yenidir; öyle ki, bu alandaki bilimsel sahaların tanımlanması bile sadece birkaç sene öncesine dayanmaktadır.^[10] Buna rağmen, özellikle de yas tutma, matem tutma, keder sergileme gibi davranışlar, hayvan davranış bilimcilerin (etologların) giderek yükselen ilgi alanları arasında bulunmaktadır.^[11]

Bu yazımızda, hayvanların ölüm sonrasında sergiledikleri bazı tepkilerden yola çıkarak, bilimsel araştırmaların bu konuda neler söylediğine bakış atacağız. Bunu yapmadan önce, bazı kavramları netleştirmekte fayda görüyoruz:

M.Ö. 399 ile 469 yılları arasında yaşamış olan Sokrates, Antik Yunan felsefesinin belirleyici figürlerinden biridir ve düşünsel mirası, özellikle öğretim metodu ve etik düşüncesi ile akademik çevrelerde derinlemesine incelenmiştir.

Sokrates'ın öğretim metodu, kendisini diğer Antik Yunan filozoflarından ayıran temel unsurlardan biridir. Elenkhos veya sorgulama metodunu benimseyen Sokrates, öğrencileriyle gerçekleştirdiği diyaloglar aracılığıyla, onları kendi düşünsel süreçlerine katkıda bulunmaya teşvik etmiştir. Bu metodoloji, öğrencilerin pasif öğrenenler olmaktan çıkarak aktif düşünürler haline gelmelerini amaçlar.