Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Anonim
Anonim Üye
11

Evrim kanıtlanmış mıdır?

Sitedeki konu başlıklarının neredeyse tümünde evrim kesinmiş gibi yanıtlar veriliyor ki ben de evrimin gerçek olduğunu düşünenlerdenim ancak arkadaşlarımla tartıştık ve bunun teori olduğunu söylediler.Evrim hâlâ bir teori mi yoksa kanıtlanmış mı? Internet üzerinde ikisini de savunanlar var.
18,849 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
4 Cevap

Evet, evrim kanıtlanmış bir gerçektir ve dolayısıyla bir doğa yasasıdır. Evrim Teorisi ise bu doğa yasasını izah edebilmek için geliştirilen, bilimin zorlu testlerini geçebilmiş hipotezler üzerine inşa edilen açıklamalar bütünüdür. Bu bakımdan, bir doğa yasası olan evrim ile, o doğa yasasını açıklayan Evrim Teorisi farklı şeylerdir:

  • Evrim bir kanundur ve ispatlanmıştır. Evrim, popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının nesiller içinde değişmesi demektir ve bunu laboratuvarda, doğada, simülasyonlarda ve bilimin erişebildiği diğer bütün metotları kullanarak tekrar tekrar ispatladık.
  • Evrim, kütleçekimi gibidir. Yasadır, çürütülemez, gerçektir. Canlılar evrimleşirler ve evrimleşmek zorundadırlar. Serbest bırakılan cisimler yere doğru düşerler ve düşmek zorundadırlar (veya gezegenin büktüğü uzay-zaman düzlemi içinde hareket ederler).
  • Evrim Teorisi bir teoridir. Teoriler ispatlanmaz, yanlışlanırlar. Doğadaki evrim yasasının mekanizmalarını, nasılını ve nedenini açıklayan bilimsel açıklamalar bütününe Evrim Teorisi diyoruz. Evrim Teorisi, diğer bütün teoriler gibi yanlışlanmaya çalışılır ve yanlışlanamadıkça güçlendir. Evrim Teorisi, 150 yıldır yanlışlanamamıştır ve bilimin en zorlu testlerinden bile başarıyla çıkmayı başarmıştır (bir örnek burada, daha fazla örnek burada).
  • Evrim Teorisi, kütleçekiminin doğasını izah etmemizi sağlayan Görelilik Teorisi gibidir. Yanlışlanabilir; fakat yanlışlanamamıştır.
  • Evrimsel biyoloji, Evrim Teorisi'nin detaylarını araştıran bilim dalıdır. Evrimsel biyolojinin amacı "evrimi kanıtlamak" değildir; evrimin gerçek olduğunu zaten biliyoruz. Evrimsel biyolojide amaç, Evrim Teorisi'ni yeni veri ve bulgularla sınamak, mümkünse çürüterek daha doğru teorileri ortaya çıkarmaktır.
  • Evrimsel biyoloji, kütleçekim fiziği gibidir. Fiziğin amacı kütleçekimini çürütmek değil, anlamaktır. Evrimsel biyolojinin amacı evrimi çürütmek değil, anlamaktır.

Bilim camiasında evrimin gerçek olup olmadığı konusunda herhangi bir bilimsel tartışma yoktur, soru işareti bulunmamaktadır. Evrimin mekanizmalarına yönelik bilinmeyenler aydınlatılmaya çalışılmaktadır; tıpkı kütleçekiminin doğasına yönelik bilinmeyenlerin aydınlatılmaya çalışılıyor olması gibi.

Tüm Reklamları Kapat

Bu konu hakkında daha fazla bilgi almak için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

5,209 görüntülenme
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır. Ayrıca bu cevap, Kısa Sorularla Evrim soru dizisi içinde yer almaktadır.
32
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur
Orijinal Soru: Evrime kanıtlanmış bir doğa yasasıdır diyebilir miyiz? Tüm bilim camiasında bu söz doğru kabul edilir mi?

Kesinlikle! Evrimin bir doğa yasası olduğuna dair bilimde bir şüphe yoktur. Tabii kanıt yerine bulgu, yasa yerine olgu denmesini önerenler de var ancak demek istenen yine aynıdır. Evrimi inancı gereği kabul edemeyenler olabilir. Ancak bu bilimsel değil, inançsal bir sorun. Bunu şurada belirtmiştim.

Doğa yasası olarak kullandığımız ifadeyi biraz daha açacağım. Türkçede yasa-teori olarak kullansak da bilimde kapsayıcı bir terim olarak "fact" yani bilimsel gerçek, olgu ifadesi kullanılıyor. Bu, Türkçede kullandığımız "doğa yasası" terimi ile aynı bilimsel değere sahip bir kavram. Örneğin Türkçede doğa yasasını "Farklı ve bağımsız gözlemciler tarafından aynı şekilde gözlenebilen, herhangi bir açıklama değeri olmayan ama doğada olan biten bir şey hakkında bize bilgi veren ifadeler bütünü" anlamında kullanıyoruz. Ama "genel olarak" bilimsel literatürde Türkçede doğa yasası olarak kullandığımız ifade fact yani "bilimsel gerçek/olgu" olarak geçiyor. "Bilimsel gerçek (ing: fact) bilim insanları tarafından genellikle ampirik verilere veya nesnel doğrulanabilir gözlemlere atıfta bulunmak için kullanılır." Örneğin Hastalıkların Mikrop Teorisi hastalık gerçeğini açıklar. Hastalık bizzat gözlemlediğimiz bir gerçek. Devre teorisi devre gerçeğini, makine teorisi makine olgusunu açıklar. Devre ve makineler de bizzat gözlemlediğimiz bir gerçek. Hücre Teorisi, Hücre gerçeğini açıklar. Hücre de bizzat gözlediğimiz bir gerçek. Evrim Teorisi ise Evrim gerçeğini/olgusunu açıklar. Evrim de bizzat gözlediğimiz bir bilimsel gerçek. Yani olgu. (ing: fact). Türkçede ise olgu yerine daha çok yasa ifadesi kullanılıyor bunun için. "Evolution as law" şeklinde arasanız pek bir şey çıkmayacaktır ama "evolution as fact" olarak ararsanız birçok sonuç çıkacaktır. Biraz ayrıntılı analizini Wikipedia'da bulabiliyorsunuz.

Tüm Reklamları Kapat

Ulusal Bilimler Akademisinden bakacak olursak: "Bilim insanları, bir gözlemi tanımlamak için "bilimsel gerçek/olgu" ifadesini kullanırlar. (...) Evrim bu anlamda bir bilimsel gerçek/olgudur. (ing: fact)"

Evrim; milyonlarca deneyi, gözlemi, akademik makalesi olan, matematiksel altyapısı olan, binlerce fosil ile desteklenmiş; tıp, biyoloji, jeoloji, antropoloji, entomoloji, hemotoloji, embriyoloji, psikoloji, mühendislik, paleontoloji, ekoloji, botanik, etoloji, arkeoloji gibi birçok alana ışık tutan bilimsel bir gerçek. Bunu kabul edememek demek bu kadar bilim insanın emeğine hakaret olacaktır. Gerek aşılardan antibiyotiklere, gerek şu an başımızın belası olan sars-cov-2'ye, yapay seçilim ile evrimleştirdiğimiz bitki ve hayvanlara, kendi vucüdumuzda olan evrimsel kalıntılara kadar hayatımızın içine bile bu kadar girmişken hem de.

Milyonlarca gözlem, deneyi olduğu Google Scholar gibi platformlardan teyit edilebilir. Bilim dünyasının evrimi kabulü ve evrimi kullanan ve destekleyen bilimler ile ilgili de linkler bırakacağım.

1,146 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Kaynak 1. (8 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 8 Haziran 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
14
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Hasan Dağtekin
Sosyal Bilimler Uzmanı

Bu sorunun cevabının kavranabilmesi için öncelikle hipotez, tez, teori(kuram), kanun tanımlarının net olarak bilinmesi gerekir.

Öncelikle bir hipotez(önerme) öne sürülür. Bu hipotezi öne sürebilmek için makul bir sebep olması gerekir. Şu şöyle olduğundan şu şöyle olabilir şeklinde bir düşünce ve öngörüdür.

Tüm Reklamları Kapat

Ardından bu hipotezin tez e dönüşebilmesi için geniş çaplı bir çalışma yapılır. Veri toplanır, deney yapılır ve kanıt elde edilmeye çalışılır. Sağlam kanıtlar ekseninde hipotez doğrulanıyor ise bu artık hipotezden tez e dönüşür.

Bir hipotez teze dönüştüğü andan itibaren "yanlışlanma"ya açılır. Ve bu tezi okuyan konuyla ilgili araştırmacılar bu tezi çürütmeye çalışır, kasten çalışmasa bile yapılan farklı çalışmalar sonucunda söz konusu tezle ihtilaflı sonuçlara rastlanırsa yanlışlanma yolunda adımlar atılmış olur. Bu sebeple bilim çoğu zaman neyin doğru olduğunu değil neyin yanlış olduğunu söyler aslında.

Tüm Reklamları Kapat

Şayet yapılan yüzlerce çalışmaya ve aradan geçen uzun yıllara rağmen söz konusu tez yanlışlanamamışsa, giderek sağlamlaşır ve teoriye(kuram) dönüşür.

Yani teori kelimesi halk içinde kullanıldığı anlamdaki gibi "sadece bir teori" şeklinde bir şey değildir. Halk içinde kullanılan teori kelimesi ekseriyetle hipotez kelimesinin anlamıyla karıştırılmaktadır.

Bir şey teori olduktan sonra çürüyemez mi? Elbette çürütülebilir. Örneğin geçtiğimiz sene karadeliklerin fotoğrafının çekildiği bir projede 20. yüzyılın en önemli bilim adamı albert einstein ın teorisi yanlışlanmaya çalışıldı. Fakat gene yanlışlanamadı. Hatta Einstein ın tespitlerinin doğruluğu bir kez daha ortaya çıktı ve teorilerini daha da güçlendirdi. Dolayısıyla teori veya kuram olarak bahsedilen bir şey henüz yanlışlanamamış ve hakkında çok sayıda araştırma yapılmış bir konudur. Bu eksende evrim teorisi günümüzde hala varoluşun ve nereden gelişin en güçlü açıklayıcısı konumunda olan bir teoridir. Hakkında yapılan çürütüldü iddiaları tamamen dini manipülasyon olup gerçeği yansıtmamaktadır.

Son olarak buraya kadar anlatmışken yasa nedire de biraz değinelim. Yasa (kanun) daha çok göz önünde apaçık olan şeylerdir. Ve evrenin kendi çalışma sistematiğinin bir parçasıdır. Örneğin termodinamik yasaları. Yasalar öylesine güçlü bir şekilde kendisini gösterir ki, yapılan herhangi bir çalışmada elde edilen sonuç herhangi bir yasaya aykırı bilgiler içeriyorsa direkt o çalışmanın veya söz konusu hipotezin yanlış olduğuna kanaat getirilip üzerinde durulmaz bile. Bu bağlamda örneğin termodinamik yasalarına muhalefet eden bir fizik hipotezi asla dikkate alınmayacaktır.

Teori pek çok durumu açıklayıp izah ederken, yasa bir durum veya olgu hakkında son derece açık, net, güçlü ve spesifik bir tanım verir.

1,192 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Almira Özay
Düşünür/Üye
Orijinal Soru: Evrim teorisi doğru mu?

Öncelikle şunu yerine oturtalım Evrim hem bir Doğa Yasasıdır hem Teoridir. Hem teori hem nasıl doğa yasası olabilir diye merak edersen Çağrı Mert Bakırcı ve birçok Evrim Ağacı üyesi bu konu hakkında açıklama yapmış bakmanı tavsiye ederim :) Bu konu hakkında Çağrı Mert Bakırcının kısa bir yazısını paylaşacağım: Evrim hem bir yasadır hem de bir teoridir. Yasaya "evrim", teoriye "Evrim Teorisi" denmektedir. Bu ikisi birbiriyle karıştırılmamalıdır. Bu, evrime özgü bir durum değildir; bilimsel teorilerin hepsi için geçerlidir.

Ayrıca bilimde teoriler ispatlanınca kanun olmazlar; bu yaygın bir yanlış inançtır (ve ne yazık ki okullarda da bir dönem bu şekilde, hatalı bir biçimde okutulmuştur).

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Teorisi Doğru mu?

Bu sorunun cevabı evet doğru Çağrı Mert Bakırcı bu konu hakkında detaylı şekilde açıklama yapmış ve kitaplarında da anlattı "Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı" kitabında bahsettiği Kettlewell biber güvesi deneyi birçok evrim karşıtı kişiler tarafından çürütülmeye çalışsa da başarısız olmuşlardır. Kitap okumayı sevmiyorsan Evrim ağacının paylaştığı Çağrı Mert Bakırcı'nın detaylıca açıkladığı "Evrimi neden çürütemiyorlar" başlıklı videonun linkini koyuyorum.[1][2][3]

Kaynaklar

  1. Evrim Ağacı. Evrimi Neden Çürütemiyorlar? Çünkü Yalan Söylüyorlar!. (3 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 3 Kasım 2019. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
  2. Evrim Ağacı. Evrimi Neden Çürütemiyorlar? Çünkü Bilimin Metodolojisini Bilmiyorlar!. (27 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 27 Ekim 2019. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
  3. Evrim Ağacı. Acelesi Olanlar İçin Evrim. (21 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 21 Temmuz 2020. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close