Evrim kanıtlanmış mıdır?

Kesinlikle! Evrimin bir doğa yasası olduğuna dair bilimde bir şüphe yoktur. Tabii kanıt yerine bulgu, yasa yerine olgu denmesini önerenler de var ancak demek istenen yine aynıdır. Evrimi inancı gereği kabul edemeyenler olabilir. Ancak bu bilimsel değil, inançsal bir sorun. Bunu şurada belirtmiştim.

Doğa yasası olarak kullandığımız ifadeyi biraz daha açacağım. Türkçede yasa-teori olarak kullansak da bilimde kapsayıcı bir terim olarak "fact" yani bilimsel gerçek, olgu ifadesi kullanılıyor. Bu, Türkçede kullandığımız "doğa yasası" terimi ile aynı bilimsel değere sahip bir kavram. Örneğin Türkçede doğa yasasını "Farklı ve bağımsız gözlemciler tarafından aynı şekilde gözlenebilen, herhangi bir açıklama değeri olmayan ama doğada olan biten bir şey hakkında bize bilgi veren ifadeler bütünü" anlamında kullanıyoruz. Ama "genel olarak" bilimsel literatürde Türkçede doğa yasası olarak kullandığımız ifade fact yani "bilimsel gerçek/olgu" olarak geçiyor. "Bilimsel gerçek (ing: fact) bilim insanları tarafından genellikle ampirik verilere veya nesnel doğrulanabilir gözlemlere atıfta bulunmak için kullanılır." Örneğin Hastalıkların Mikrop Teorisi hastalık gerçeğini açıklar. Hastalık bizzat gözlemlediğimiz bir gerçek. Devre teorisi devre gerçeğini, makine teorisi makine olgusunu açıklar. Devre ve makineler de bizzat gözlemlediğimiz bir gerçek. Hücre Teorisi, Hücre gerçeğini açıklar. Hücre de bizzat gözlediğimiz bir gerçek. Evrim Teorisi ise Evrim gerçeğini/olgusunu açıklar. Evrim de bizzat gözlediğimiz bir bilimsel gerçek. Yani olgu. (ing: fact). Türkçede ise olgu yerine daha çok yasa ifadesi kullanılıyor bunun için. "Evolution as law" şeklinde arasanız pek bir şey çıkmayacaktır ama "evolution as fact" olarak ararsanız birçok sonuç çıkacaktır. Biraz ayrıntılı analizini Wikipedia'da bulabiliyorsunuz.

Ulusal Bilimler Akademisinden bakacak olursak: "Bilim insanları, bir gözlemi tanımlamak için "bilimsel gerçek/olgu" ifadesini kullanırlar. (...) Evrim bu anlamda bir bilimsel gerçek/olgudur. (ing: fact)"

Evrim; milyonlarca deneyi, gözlemi, akademik makalesi olan, matematiksel altyapısı olan, binlerce fosil ile desteklenmiş; tıp, biyoloji, jeoloji, antropoloji, entomoloji, hemotoloji, embriyoloji, psikoloji, mühendislik, paleontoloji, ekoloji, botanik, etoloji, arkeoloji gibi birçok alana ışık tutan bilimsel bir gerçek. Bunu kabul edememek demek bu kadar bilim insanın emeğine hakaret olacaktır. Gerek aşılardan antibiyotiklere, gerek şu an başımızın belası olan sars-cov-2'ye, yapay seçilim ile evrimleştirdiğimiz bitki ve hayvanlara, kendi vucüdumuzda olan evrimsel kalıntılara kadar hayatımızın içine bile bu kadar girmişken hem de.

Milyonlarca gözlem, deneyi olduğu Google Scholar gibi platformlardan teyit edilebilir. Bilim dünyasının evrimi kabulü ve evrimi kullanan ve destekleyen bilimler ile ilgili de linkler bırakacağım.

Bu sorunun cevabının kavranabilmesi için öncelikle hipotez, tez, teori(kuram), kanun tanımlarının net olarak bilinmesi gerekir.

Öncelikle bir hipotez(önerme) öne sürülür. Bu hipotezi öne sürebilmek için makul bir sebep olması gerekir. Şu şöyle olduğundan şu şöyle olabilir şeklinde bir düşünce ve öngörüdür.

Ardından bu hipotezin tez e dönüşebilmesi için geniş çaplı bir çalışma yapılır. Veri toplanır, deney yapılır ve kanıt elde edilmeye çalışılır. Sağlam kanıtlar ekseninde hipotez doğrulanıyor ise bu artık hipotezden tez e dönüşür.

Bir hipotez teze dönüştüğü andan itibaren "yanlışlanma"ya açılır. Ve bu tezi okuyan konuyla ilgili araştırmacılar bu tezi çürütmeye çalışır, kasten çalışmasa bile yapılan farklı çalışmalar sonucunda söz konusu tezle ihtilaflı sonuçlara rastlanırsa yanlışlanma yolunda adımlar atılmış olur. Bu sebeple bilim çoğu zaman neyin doğru olduğunu değil neyin yanlış olduğunu söyler aslında.

Şayet yapılan yüzlerce çalışmaya ve aradan geçen uzun yıllara rağmen söz konusu tez yanlışlanamamışsa, giderek sağlamlaşır ve teoriye(kuram) dönüşür.

Yani teori kelimesi halk içinde kullanıldığı anlamdaki gibi "sadece bir teori" şeklinde bir şey değildir. Halk içinde kullanılan teori kelimesi ekseriyetle hipotez kelimesinin anlamıyla karıştırılmaktadır.

Bir şey teori olduktan sonra çürüyemez mi? Elbette çürütülebilir. Örneğin geçtiğimiz sene karadeliklerin fotoğrafının çekildiği bir projede 20. yüzyılın en önemli bilim adamı albert einstein ın teorisi yanlışlanmaya çalışıldı. Fakat gene yanlışlanamadı. Hatta Einstein ın tespitlerinin doğruluğu bir kez daha ortaya çıktı ve teorilerini daha da güçlendirdi. Dolayısıyla teori veya kuram olarak bahsedilen bir şey henüz yanlışlanamamış ve hakkında çok sayıda araştırma yapılmış bir konudur. Bu eksende evrim teorisi günümüzde hala varoluşun ve nereden gelişin en güçlü açıklayıcısı konumunda olan bir teoridir. Hakkında yapılan çürütüldü iddiaları tamamen dini manipülasyon olup gerçeği yansıtmamaktadır.

Son olarak buraya kadar anlatmışken yasa nedire de biraz değinelim. Yasa (kanun) daha çok göz önünde apaçık olan şeylerdir. Ve evrenin kendi çalışma sistematiğinin bir parçasıdır. Örneğin termodinamik yasaları. Yasalar öylesine güçlü bir şekilde kendisini gösterir ki, yapılan herhangi bir çalışmada elde edilen sonuç herhangi bir yasaya aykırı bilgiler içeriyorsa direkt o çalışmanın veya söz konusu hipotezin yanlış olduğuna kanaat getirilip üzerinde durulmaz bile. Bu bağlamda örneğin termodinamik yasalarına muhalefet eden bir fizik hipotezi asla dikkate alınmayacaktır.

Teori pek çok durumu açıklayıp izah ederken, yasa bir durum veya olgu hakkında son derece açık, net, güçlü ve spesifik bir tanım verir.