Perseid meteor yağmuru (ya da gök taşı yağmuru) her yıl Ağustos ayında gerçekleşen, gözlem şartlarının olumlu olması nedeniyle en belirgin ve en popüler olan meteor yağmurudur. Perseid meteor yağmuru, Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının parçaları olan Parlak Perseidler'den kaynaklanan bir göktaşı yağmurudur. Bunları bir yıldız kayması şeklinde görebileceğiniz gibi zaman zaman ateş topları şeklinde de görebilirsiniz. Bu olay, atmosfere girerek yanan gök taşları tarafından oluşturulur.

2023 yılındaki Perseid Meteor Yağmuru, 12-13 Ağustos 2023'te yaşanacaktır. Saatte ortalama 50-75 meteorun gözlemlenebileceği bu dönemde, boyutları kum tanesiyle küçük bir çakıl arasında değişen pek çok gök taşı, Dünya'nın atmosferine girerek yanar ve meteor yağmurunu oluşturur. Aşağıdaki tablodan, her bir gün ve saatte bakmanız gereken yönü ve yüksekliği görebilirsiniz:

Makroevrim nedir? Neden önemlidir? Makroevrimsel düşünce, primat evriminin modellerini yorumlamaya nasıl yardım eder?

Yaşam ağacında, hepsinin ortak bir ataya bağlandığı birçok dal vardır ve ağaç üzerindeki yaşam çeşitliliği evrimsel süreçlerden kaynaklanmaktadır. Yeryüzündeki yaşamı hiyerarşilere ayırarak düzenlediğimiz gibi, evrimsel süreçler ve modelleri için de aynısını yapmak istiyoruz. Bu nedenle, birçok bilim insanı, aralarındaki ayrım biraz yapay olsa da, evrimin mikroevrim ve makroevrim olarak iki ayrı hiyerarşik sürece ayrılabileceğini önermektedir. Mikroevrim, türlerin gen havuzlarındaki alellerin frekanslarını değiştiren mekanizmaları tanımlar (Rexnick & Ricklefs 2009). Bu mekanizmalar mutasyon, göç, genetik sürüklenme ve doğal seçilimi kapsar. Teori, bu süreçlerin etkilerinin zaman içinde biriktiğini ve bazen de popülasyonların ayrışmasına ve yeni türlerin doğmasına neden olabildiğini ileri sürmektedir. Buna karşılık, makroevrim geniş zaman dilimleri boyunca yaşam ağacı üzerindeki modelleri büyük bir ölçekte tanımlar. Denge, kademeli değişim, hızlı değişim, adaptif radyasyonlar, nesil tükenmeleri, iki veya daha fazla türün birlikte evrimi ve türler arasındaki genetik özelliklerde yakınsak evrim (convergent evolution) sadece birkaçı olmak üzere, yaşam ağacında büyük ölçekte birçok farklı model gözlemlenebilir (Görsel 1). Makroevrimsel çalışmalar, sonuçlarını çoğunlukla fosil buluntularından elde eder. Fosiller yeni yaşam formlarının ortaya çıkışını, coğrafi dağılımlarının zaman içinde nasıl değiştiğini ve sonunda nesillerinin ne zaman tükendiğini belgelemektedir. Buna karşılık, mikroevrimsel değişimler genelde fosil buluntularından gözlenemez, çünkü türlerin kendi içindeki evrimsel değişimleri yöneten süreçlerin çok daha kısa zaman ölçeklerinde gerçekleştiği düşünülmektedir. Bu nedenle, makroevrim, tür seviyesinin üzerindeki evrimsel modelleri açıklamaya odaklanmıştır (Rexnick & Ricklefs 2009) ve bu konuda çalışan araştırmacılar, bu modelleri açıklayan temel ilkeleri araştırmaktadırlar.

Çok sayıda evrenden birinin içinde yaşıyor olabilir miyiz? Bilim insanları, içinde bulunduğumuz Evren'imizi daha iyi tanımlamaya başladığından beri filozoflar, hayalperestler ve bilimkurgu yazarları paralel evrenler üzerinde kafa yormaktalar. "Evren" dediğimiz yapı, bildiğimiz her şeyi; gezegenleri, yıldızları ve galaksileri, uzayı ve zamanın kendisini içerir - hiçbir şeyi dışlamaz. Astronomların ölçümlerine göre bizim Evren'imiz yaklaşık 93 milyar ışık yılı genişliğindedir.

Peki ya evrenimiz tek değilse? Ya Evren'imizin etrafı, bizim fark etmediğimiz alternatif evrenlerle kaynıyorsa? Çünkü "evren" dediğimiz şey, aynı zamanda, içerisinde bulunduğumuz spesifik yasalara sahip, kendi içinde tutarlı ve kapalı bir sistemi tarif etmekte de kullanılabilir. Yani farklı yasaları, farklı özellikleri ve farklı görünümü olan evrenlerden de söz edebiliriz. Tanımsal bir ayrım yaratmak için, Sicim Teorisi'ndeki "brane" veya "membran" gibi sözcükleri ödünç alıp, "Çoklu Evrenler üstü yapıyı" tanımlamakta kullanabiliriz. Bu durumda çok sayıda, belki de sonsuz miktarda evren, kendilerini içerisinde barındıran bir tabakanın içerisinde yan yana, üst üste, iç içe bulunuyor olabilir. Tıpkı sabun köpükleri gibi...

Birlikte yaşayan ya da birbirleriyle çok fazla zaman geçiren kadınların adet döngülerinin senkronize olduğu iddiasını destekleyen bazı bilimsel kanıtlar üretilmişse de bunların sonradan bağımsız olarak incelenmesi sonucunda metodolojik hatalar bulunmuş ve daha dikkatli istatistiki analizler, insanlarda bu tip bir senkronizasyonun bulunmadığını göstererek ileri sürülen kanıtları çürütmüştür.^[1]

Kadınların adet döngülerinin senkronize olabileceği fikri, ilk olarak 1971 yılında Nature dergisinde yayımlanan Menstrüal Senkronizasyon ve Baskılama başlıklı makalede, Martha K. McClintock tarafından tespit ve tarif edilmiştir.^[2] Bu sebeple, buna "McClintock Etkisi" adı da verilmektedir. 

145 milyon yıl önce bir sauropod, muhtemelen epey sefil bir durumdaydı: Burnundan bol miktarda mukus salgısı akıyordu. Bu Jura devinin vücut sıcaklığı artmıştı; yani ateşi çıkmıştı! Büyük ihtimalle de uzun ve kaslı boynunu titreten öksürükler ile boğuşuyordu. Hastalığı o kadar ilerledi ki ölümüne bile neden olmuş olabilir! Öyle ki milyonlarca yıl sonra keşfedilen fosillerinde bile hastalığının izlerine rastlamak mümkündü!

Söz konusu sauropodun lakabı Dolly olarak kayıtlara geçti. Cary Woodruff, 2018 yılında Montana'daki Doğa Tarihi Müzesi’nde bu Diplodocus-benzeri otçulu incelerken boyun omurlarında bir tuhaflık sezdi! Omurları adeta bir brokoli gibi "şişmiş" pürüzlere sahipti. Yani hücrelerin çoğalması ve farklılaşması (proliferasyon) mevcuttu. Woodruff, şöyle diyor:

Washington Üniversitesi'nden araştırmacılar, iddialarına göre ilk başarılı insanlar arası beyin-beyin etkileşimi olan arayüzü sağladıklarını açıkladılar. Araştırmada, bir araştırmacı internet üzerinden beyin dalgalarını bir diğer arkadaşına iletti ve onun el hareketlerini kendi beyin dalgalarıyla kontrol etti!

Elektriksel beyin kayıtları ve bir çeşit manyetik uyarımlama yöntemi kullanılarak, Rajesh Rao, Washington Üniversitesi kampüsünün diğer ucundaki arkadaşı Andrea Stocco'nun parmaklarını klavye üzerinde hareket ettirmeyi başardı.

Çamların neden hem "yeni yıl" hem "Noel ağacı" olarak kullanıldığını hiç düşündünüz mü? Veya Noel Bayramı ile yılbaşının neden bu kadar yakından ilişkilendirildiğini? Birçokları bunun "Hristiyanlara özenme" olduğunu iddia etse de, yeni yılın da, bir kutlama ağacı olarak çam ağaçlarının da tarihi, Hristiyanlık'ın icadından çok daha önceye uzanmaktadır. Dahası, yeni yıl kutlamalarının ve Noel Baba gibi figürlerin kökeni de Hristiyanlık'tan çok daha antiktir.

Bu yazımızda bu konuyu işleyip, her yıl tekrar eden bir döngüyü sonlandırmak istiyoruz. Çünkü bildiğiniz üzere Türkiye'de her sene birileri çıkıp "Noel Hristiyan bayramıdır, kutlanmamalıdır!" diyor, sonra hemen bir grup diğer insan türeyip, "Noel'i ve yılbaşını Türkler icat etmiştir, Hristiyanlar bizden çalmıştır." diyerek yerli ve millileştiriyor, herkes duymak istediğini duyduğu ve karşı tarafı "kitlediği" için mutlu oluyor ve zaten en başından kutlayacaksa kutluyor, kutlamayacaksa kutlamıyor; yani hiçbir şey değişmiyor. Ta ki ertesi sene aynı anlamsız döngü yaşanana kadar...

HMC Group Marketing Inc. firması, 17 Kasım 2023 tarihinde Listeria kontaminasyonu sebebiyle yaşanan salgın sonrası ürünlerini sahadan geri çektiğini duyurdu. Soruşturmayı CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) ile FDA (ABD Gıda ve İlaç Kurumu) birlikte yürüttü.

CDC'in duyurusunda, 17 Kasım itibariyle ABD'de California, Colarado, Kansas, Illinois, Michigan, Ohio ve Florida eyaletlerinde 11 vakanın etkilendiği bir Listeria salgını raporlandı. Salgından, tespit edilenden daha fazla sayıda eyaletin ve kişinin etkilendiği düşünülüyor. Çünkü birçok salgında olduğu gibi, bazı vakalar tıbbi yardıma gereksinim duymadan iyileşmiş olabilir veya başvurdukları sağlık merkezlerinde Listeria testi yapılmamış olabilir.