Niktofobi Nedir? Çocuklar Neden Karanlıktan Korkar?
Shutter Stock
- Hastalık Kataloğu
- Klinik Psikoloji
- Psikiyatri
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Niktofobi
- İngilizce Adı Nyctophobia
- ICD F40
- Diğer İsimleri Karanlık Fobisi, Skotofobi, Ligofobi
Niktofobi, kişinin karanlıktan aşırı bir şekilde korkmasına neden olan bir spesifik fobi türüdür. "Ligofobi" veya "skotofobi" olarak da bilinir. Hemen herkes bazı durumlarda karanlıktan korkabilir; ancak niktofobi, bu tarz geçici ve normal korkuların çok ötesinde ve karmaşık bir olgudur: Niktofobi sahibi kişilerin karanlıkta yalnız kalmaktan veya karanlık bir odada uyumaktan irrasyonel biçimde korkması muhtemeldir. Yüksek düzeyde niktofobiye sahip insanlar, tedavi görmezlerse hafifçe karanlık olabilecek ortamlardan bile kaçınabilirler. Niktofobi hastaları korku sebebiyle uyuyamadıklarında insomnia riskiyle de karşılaşabilirler.
Belirti ve Bulgular
Niktofobisi olan insanlar karanlık bir ortamda bulunduklarında veya karanlık kavramını akıllarına getirdiklerinde aşırı korku hissederler. Niktofobi gözlenen çocuklar uyku saatlerini sürekli ertelemek veya uyudukları odanın ışığını açık tutmak gibi alışkanlıklar edinebilir. Niktofobi semptomları arasında şunlar yer alır:
- Yutkunmakta zorluk (Disfaji) ve ağız kuruluğu.
- Baş dönmesi veya baş ağrısı.
- Aşırı terleme (Hiperhidroz).
- Korkunç fikirler ve panik ataklar.
- Kalp atışında yükselme, göğüs ağrısı veya çarpıntı.
- Karanlıkta kalındığında yoğun duygular hissetme, ağlama veya çığlık atma.
- Karanlık veya gece kavramları düşünüldüğünde mide bulantısı veya kusma.
- Nefes darlığı (Dispne).
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
Bazı bilim insanlarına göre niktofobinin kökeni insanlığın atalarına kadar uzanmaktadır. 2 milyon yıl kadar önce, atalarımız açık havada yaşıyorlardı ve karanlıkta uyumak onlar için oldukça tehlikeliydi. Yırtıcılar geceleri avlanıyordu ve bu nedenle atalarımızın sürekli tetikte olması gerekiyordu.
Ancak niktofobi sadece karanlıktan değil, görünmeyen (ve gerçek olmayan) şeylerden de korkulmasına neden olur. Birçok çocuk karanlıkta kaldığında hayaletlerden, canavarlardan veya hırsızlardan korkar. Ayrıca çocuklar, ışıklar kapalıyken duydukları seslerden endişe duyabilirler. Niktofobisi olan kişiler, karanlıktan korktukları kadar, karanlıkta saklanan şeylerden de korkarlar.
Herhangi bir travma (gün içinde yaşanmış olsa bile) niktofobiye yol açabilir. Korkutucu bir olayın karanlıkta hatırlanması ve korkuya neden olması da muhtemeldir.
Niktofobi, Travma Sonrası Stres Bozukluğu'nun bir parçası olarak ortaya çıkabilir. Aşağıdaki mental rahatsızlıklara sahip kişilerin niktofobi geliştirme olasılığı daha yüksektir:
- Depresyon,
- Madde kullanım bozukluğu,
- Yaygın Anksiyete Bozukluğu,
- Mental rahatsızlık geçmişi,
- Obsesif Kompülsif Bozukluk,
- Diğer fobiler veya ailede fobi geçmişi,
- Panik ataklar veya Panik Bozukluk.
Teşhis Yöntemleri
Niktofobi, DSM-5'te spesifik fobiler arasında listelenir. Spesifik fobilere ait semptomlar, niktofobi için de geçerlidir. Psikiyatristiniz niktofobi teşhisi koymak için semptomlarınızın ne zaman başladığını, hangi zamanlarda ortaya çıktığını, DSM-5'teki semptomların kaçına sahip olduğunuzu öğrenmek isteyecektir.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Her spesifik fobi tedavi gerektirmez. Her gün karşılaşmadığınız koşullarla ilgili bir fobi, günlük hayatınızı çok etkilemeyeceğinden tedavi edilmese de hayatınıza devam ettirebilirsiniz. Ancak niktofobi, birçok uyku sorununa yol açabileceğinden tedavi edilmesi önerilir. Niktofobi için tedavi seçenekleri arasında şunlar yer alır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi: BDT, karanlık korkusuna verdiğiniz tepkileri düzenleyebilmenizi sağlar.
- Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapide gittikçe yükselen seviyelerde karanlığa maruz kalmanız ve bu şekilde karanlığa karşı duyarsızlaşmanız sağlanır. Ancak bu yöntemin bir profesyonel eşliğinde uygulanması gerekir.
- Hipnoterapi: Hipnoterapi, karanlığa dair korku ve kaygılarınızı tekrar düşünmenize yardımcı olur. Hipnoterapide bazı rahatlama egzersizleri de yapılabilir.
- Psikoterapi: Psikoterapi genel anlamda korkunuzu anlamanızı ve yönetebilmenizi sağlar.
- Farkındalık egzersizleri: Yoga, nefes egzersizleri ve meditasyon gibi yöntemler karanlıkta kaldığınızda yaşadığınız kaygıyı hafifletebilir.
Müddet Tahminleri (Prognoz)
Çoğu insanda çocuklukta başlayan niktofobi, ergenlikle beraber çözüme kavuşacaktır. Ancak bazı durumlarda yetişkinlerde de niktofobi görülebilir.
Bunun dışında çoğu vakada niktofobi terapiyle düzelmektedir. Ancak hangi terapinin kullanılacağı fobinin ne kadar yoğun olduğuna bağlıdır. Bazı hastalarda birden fazla terapinin birlikte kullanılması gerekli görülür.
Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)
Niktofobi, özellikle çocuklar arasında oldukça yaygındır. Bazı araştırmacılara göre çocukların %45'i karanlıktan aşırı bir şekilde korkar. 6 ila 12 yaş arasındaki çocuklarda en yaygın fobi niktofobidir. Genelde bu fobi ergenlikle beraber yenilse de ergenlikten sonra da niktofobi görülebilir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
ABD'deki yetişkinlerin yaklaşık %9'u geçen yıl içerisinde bir tür spesifik fobi deneyimlemiştir. Yine yetişkinlerin %12'sinden fazlası hayatlarında en az bir kez spesifik bir fobi yaşamıştır. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha fazla spesifik fobi yaşarlar.
Etimoloji
Niktofobi kelimesi, Yunanca "gece" anlamına gelen "nycti" ve "korku" anlamına gelen "phobia" kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
20
-
9
-
8
-
6
-
6
-
5
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
- Cleveland Clinic. Nyctophobia (Fear Of The Dark): Symptoms & Causes. Alındığı Tarih: 25 Nisan 2023. Alındığı Yer: Cleveland Clinic | Arşiv Bağlantısı
- Online Etymology Dictionary. Nyctophobia | Etymology, Origin And Meaning Of Nyctophobia By Etymonline. Alındığı Tarih: 25 Nisan 2023. Alındığı Yer: Online Etymology Dictionary | Arşiv Bağlantısı
- A. Marcin. Nyctophobia: Understanding Fear Of The Dark. (29 Eylül 2017). Alındığı Tarih: 25 Nisan 2023. Alındığı Yer: Healthline | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/05/2025 05:57:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14100
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
