Astrafobi Nedir? Gök Gürültüsü ve Şimşek Korkusunun Semptomları Nelerdir?

Farklı isimlerle bilinen astrafobi, şiddetli gök gürültüsü ve şimşek korkusudur. Fobi çocuklarda daha yaygın olarak görülse de yetişkinliğe kadar sürebilir. Nadiren de olsa yetişkinlerde sonradan görülme ihtimali vardır. Astrafobi hayvanları da etkiler. Bu fobiye sahip olan kişiler bir fırtınaya hazırlanırken aşırı endişe veya zayıflatıcı korku hissederler. Takıntılı bir şekilde hava durumu raporlarını izleyebilir veya fırtına sırasında panik atak (yoğun fiziksel semptomlara neden olan anksiyete patlamaları) geçirebilirler.

Belirti ve Bulgular

Diğer fobiler gibi astrafobinin de ana semptomu aşırı korkudur. Pek çok insan, hissettikleri korkunun bir fırtınanın gerçek tehdidiyle orantılı olmadığının farkındadır. Ancak semptomları yönetmek zor olabilir.

Astrofobi ile yaşayabileceğiniz kaygı, şu gibi fiziksel belirtilere sebebiyet verebilir:

• Göğüs ağrısı
• Baş dönmesi veya bayılma (senkop)
• İshal
• Kalp atışı veya kalp çarpıntısı
• Mide bulantısı veya kusma
• Nefes darlığı (dispne)
• Terleme
• Titreme (kontrol edilemeyen sallanma)

Stock Adobe

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Amerika'da yapılan çalışmalar, 10 milyondan fazla yetişkinin astrofobiyle mücadele ettiğini gösteriyor fakat astrofobiye kesin olarak neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Diğer fobi türleri gibi genetik faktörler, aile geçmişi ve deneyimler başta olmak üzere çeşitli faktörlerin büyük rol oynadığı düşünülmektedir.

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli etken faktörler astrafobi geliştirme riskini artırabilir:

• Fırtına sırasında korkmak veya yıldırım düşmesine tanık olmak gibi gök gürültüsü ve şimşekle ilgili daha önceki travmatik deneyimler
• Ailede veya kişide bulunan anksiyete bozukluğu öyküsü
• Yüksek düzeyde stres veya kaygı
• Uyaranlara veya duyusal aşırı yüke karşı aşırı duyarlı olmak
• Anksiyete, depresyon ve endişe gibi olumsuz duygulara eğilim ile karakterize edilen içe dönüklük veya nevrotiklik gibi belirli kişilik özellikleri.

calmclinic

Teşhis Yöntemleri

Astrafobi, genellikle DSM-5'e uygun olarak uzmanlar tarafından teşhis edilen bir tür spesifik fobidir. Kitabın beşinci baskısında teşhis için belirtilen semptomlar şu şekildedir:

• Gök gürültülü fırtına oluştuğunda veya fırtına beklendiğinde ısrarcı, aşırı veya mantıksız bir korku ortaya çıkması
• Fırtınalara maruz kalındığında sürekli olarak anında kaygı tepkisinin oluşması
• Korkunun aşırı veya tehditle orantısız olduğunun bilinmesi
• Fırtınalardan kaçınılması veya fırtına meydana geldiğinde yoğun kaygı ya da sıkıntı yaşanması
• Kaçınma davranışları, kaygı beklentisi veya fırtına nedeniyle yaşanan sıkıntının günlük yaşamı önemli ölçüde etkilemesi
• Korkunun ısrarcı, yani en az altı aydır tetikleniyor olması
• Korkunun başka bir zihinsel bozuklukla açıklanamaması.

Teşhis konulurken aynı zamanda birey yalnızca belirli zamanlarda gök gürültüsü, şiddetli şimşek gibi unsurlardan korkuyorsa ve bunun tespiti yapılırsa; bu durum astrafobi olarak sınıflandırılmayabilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Psikoterapi, astrafobi dahil olmak üzere belirli fobiler için yaygın olarak kullanılan birinci basamak bir tedavi yöntemidir. Aşağıda bahsedilen terapiler en çok kullanılan terapi yöntemleri olarak bilinmektedir.

• Bilişsel Davranış Terapisi: Genellikle basitçe BDT olarak adlandırılan Bilişsel Davranışçı Terapi, düşünce yapısını vurgulayan bir tür konuşma terapisi şeklidir. Gök gürültüsü gibi belirli bir uyaran hakkında nasıl düşündüğünüzü ve bu uyarana yanıt olarak bir (tipik olarak olumsuz) düşünceden diğerine otomatik olarak nasıl geçebileceğinizi analiz eder. BDT'nin arkasındaki fikir, esasen bu döngüyü kesintiye uğratmak ve nihayetinde kırmaktır.
• Diyalektik Davranışçı Terapisi: Bu teknik, konuşma terapisini meditasyon gibi stres azaltma araçlarıyla birleştirir. Hastanın olumlu değişiklikler yapmaya çalışırken aynı zamanda olumsuz duyguları da kabul edebilmesini sağlar ve bireyin duygularını daha iyi işleyebilmesi için kaygıyı azaltmasına yardımcı olabilir.
• Maruz Bırakma Terapisi: Maruz bırakma terapisi, fobilerle başa çıkmak için daha etkili ve hedefe yönelik bir yaklaşımdır. Terapistin hastayı korkulan nesneye veya duruma kontrollü bir ortamda kademeli olarak belli bir süre boyunca maruz bırakmasını gerektirir. Hastalar korkularına tekrar tekrar ve yavaşça maruz kalarak tetikleyicilere karşı duyarsızlaşır ve kendi düşünce ve duygularını daha iyi yönetebilirler. Astrafobi için hastadan terapistinin gözetiminde gök gürültüsü ses kayıtlarını dinlemesi istenebilir. Süreç ilerledikçe ve hasta giderek duyarsızlaştıkça terapist onları daha fazla duyarsızlaştırmak için ses kayıtlarının yoğunluğunu ve sesini artırabilir.
• Sanal Gerçeklik ve Maruz Bırakma Terapisi: SGT yardımıyla birey, kendisini gök gürültülü fırtınalara ve aşırı hava koşullarına maruz bırakmak için güvenli bir sanal ortamda kalabilir. Birey, sanal gerçeklik kullanılarak tekrar tekrar korktuğu duruma maruz bırakılarak başa takılan ekran (HMD) ile daha sürükleyici ve gerçekçi bir deneyim kullanılarak duyarsızlaştırılabilir. Bunun daha etkili sonuçlara yol açma ihtimali bulunmaktadır. Ayrıca, bu teknik bireyin astrafobi ile başa çıkmak için çeşitli kendi kendine yardım stratejileri geliştirmesini de sağlar.
• Kabul ve Kararlılık Terapisi: Kabul ve kararlılık terapisi yani kısaca KKT, insanları onlardan kaçınmak veya reddetmek ya da suçlu hissetmek yerine kendi duygu ve düşüncelerini kabul etmeye teşvik eden psikolojik bir müdahaledir. Belirli farkındalık stratejileriyle birlikte kabullenme, bağlılık ve davranış değişikliği yoluyla psikolojik esneklik oluşturmaya yardımcı olabilir. Hastaların içinde bulundukları durumu ve kendilerini kabullenmelerine yardımcı olan, klinik olarak etkili bir tedavi yöntemidir.
• İlaç Tedavisi: Psikiyatrik ilaçlar astrofobi ile ilişkili anksiyete belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) tipik olarak reçete edilir. Kısa süreli rahatlama için sağlayıcı benzodiazepinler reçete edebilir ancak bunlar alışkanlık oluşturucu olabilir. Kısa bir süre için yalnızca düşük, kontrollü dozlarda alınmalıdır.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Uygun tedavi ile astrafobisi olan kişilerin çoğu semptomları yönetilebilir ve yaşam kaliteleri iyileştirebilir. Ancak fobinin şiddetine, kişinin tedaviye yanıtına ve tedaviye bağlılık düzeyine göre prognoz değişebilir. Bazı kişiler hastalığın tekrarını önlemek için uzun süreli terapiye veya idame tedavisine ihtiyaç duyabilir.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Çocuklarda daha yaygın olarak görülen Astrafobi, ayrıca kadınlarda erkeklere oranla daha fazla ortaya çıkar. Fakat bu konuda net bir ölçüm bulunmadığını belirtmek mümkündür.

Etimoloji

"Astrafobi" terimi, Yunanca yıldırım anlamına gelen "astrape" ve korku anlamına gelen "phobos" sözcüklerinden türemiştir.