Dünya Üzerindeki Tüm Buzlar Eriseydi Ne Olurdu?

Evet, iklim değişimi gerçektir. Hiç şüphe yok ki biz atmosfere yüksek miktarda karbondioksit salıyoruz ve bu karbondioksit iklimleri değiştiriyor. İşler iyice kötüye gitmeye başladı gibi gözüküyor, ciddi manada kötüye.

Peki ya küresel sıcaklık Antarktika'daki buz örtüsünü eritmeye yetecek kadar yükselseydi, ne olurdu? Oradaki su miktarı ne kadar, deniz seviyesi ne kadar yükselirdi? Peki ya Arktik kutup bölgesine ne olurdu? Neden Kuzey Kutbunda eriyen buzların yarattığı sorunlarla ilgili haber duymuyoruz; çünkü her yaz daha fazla buz eriyor?^[1] Gelin sadece sözel anlatımların ötesine geçelim ve işin matematiğine bir bakış atalım. Böylece iklim değişimini durdurmayı beceremezsek ve tüm buzullar eriyecek olursa, ne tür bir felaketle yüzleşeceğimizi hep birlikte görelim.

Antarktik Buzul Bölgesi'ndeki Tüm Buzullar Erirse...

Güney Kutbu'ndaki buzlarla başlayalım. Normalde geleneksel bir "zarf-arkası" tahmini ile sadece yaklaşık değerleri hesaplarız; ancak bu sefer bunu yapamıyoruz, çünkü Antarktika'nın büyüklüğü hakkında hiçbir fikrimiz yok.^[2] Alanı ya da buz derinliği ile ilgili hiçbir bilgiye sahip değiliz. Açıkçası bu bizim hatamız değil çünkü Mercator izdüşüm haritasına alışığız ve yapacak bir şeyimiz yok. Bu tarz haritalar, Antarktika'yı gerçekte olduğundan çok daha büyük gösteriyor.^[3]

Antarktika'nın boyutu hakkında kaba bir tahmin yapabilmek için onu, çapı Amerika Birleşik Devletleri'nin genişliğine eşit bir daire olarak düşünebiliriz. Evet, hiç fikrimiz olmayan bir şeyle, kısmen tanıdık bir şey arasında bağlantı kurduk. Antarktika'nın yaklaşık genişliğine 4.800 km (3.000 mil) dedik. Eğer bunu Antarktika'nın çapı olarak alırsak, alanı şöyle olacaktır:

Wired

Burada biraz hile yapıyoruz. Değer gerçek mi, yoksa çılgınlıktan ibaret mi kontrol etmek için CIA tarafından hazırlanan World Factbook'a bir göz atarak doğruluğunu kontrol ediyoruz. Yeterince yakın... Tahmin etmesi zor olan bir şey daha var: Güney kutbunda buzun yaklaşık kalınlığı. İnternette çoğu kaynağa göre ortalama buz kalınlığı 1,9 km, bu yüzden bu değeri esas alacağız. Bu kalınlığı tahmin etmek imkânsız olmalı, çok fazla buz var!

Artık buz tabakasını dev bir silindir (belki daha çok hokey diski) olarak düşünebiliriz. Taban alanı (daire) ile yüksekliğini çarparak hacmini hesaplayabiliriz. Tüm birimleri metreye çevirmek işimizi kolaylaştıracaktır.

Wired

Hesapladığımız bu hacim eridiğinde, doğrudan deniz seviyesindeki yükselmeye eşit olmuyor. Bunun sebebi ise, oldukça sıradışı bir molekül olan su (H₂O) donduğunda özkütlesi azalıyor: Buzun özkütlesi 920 kg/m³ iken, suyun özkütlesinin 1.000 kg/m³. Buz erdiğinde sabit kalması gereken bir şey var ise, o da kütlesi. Bunu kullanarak erimiş buzun hacmini hesaplayabiliriz (yoğunluk = kütle/hacim). Not: Fizikçiler, yoğunluğu göstermek için bir Yunan harfi olan $\rho$'yu kullanırlar.

wired

Bu denklem bize yaklaşık 3,14x10¹⁶ m³ erimiş buzdan daha küçük hacimde su verir. Kötü kısım, şimdi geliyor. Şimdi bu ekstra suyu Dünya’nın tüm yüzeyine yayalım. Aslında sadece okyanuslara... Aslında ekvatorda şişik olsa da, Dünyayı çapı 6,37 milyon metre olan bir küre olarak kabul edelim. Bu kürenin yüzey alanını hesaplayabiliriz. Bu yüzey alanının da %70’i okyanuslarla kaplı. Okyanusların toplam yüzey alanı şu şekilde hesaplanabilir:

wired

Tüm bu erimiş buzun ("su" olarak da bilinir) tüm okyanuslara yayıldığını düşünelim. Eğer okyanuslar kusursuz bir küp olsaydı; bu erimiş buzun alanı okyanuslara ve derinliği (yüksekliği) deniz suyu artış seviyesine eşit bir düz dikdörtgen kutu olurdu. Sudaki bu yükselişi bulmak için yapmamız gereken tek şey erimiş buzun hacmini okyanusun tüm alanına bölmek. Tüm işlemleri m² ve m³ cinsinde yapmamızın sebebi bu.

Şimdi hesaplamaya gelelim. Bu hesaplamayı çok basit bir şekilde birazcık python kodu yazarak yapabiliriz.

#diameter of antartica
  d=4.8e6
  A=pi*(d/2)**2
  #print("A = ",A, " m^2")
  
  #thickness of ice sheet (average)
  t=1.9e3
  V=A*t
  #print("V ice = ",V," m^3")
  rhoice=920
  rhowater=1000
  Vwater=rhoice*V/rhowater
  print("V water = ",Vwater," cubic meters")
  #percent of earth covered by ocean
  opercent=.7
  #radius of Earth
  Re=6.37e6
  Aocean=opercent*4*pi*Re**2
  print("Area of ocean = ",Aocean," square meters")
  rise=Vwater/Aocean
  print("############################")
  print("Sea Level Rise = ",rise," m = ",rise*3.28084," feet")
  

Bu kodu çalıştıracak olursanız, sadece Antarktika'daki bütün buzların erimesi sonucu deniz seviyesindeki yükselmenin 88.6 metre olacağını görebilirsiniz.

Sonucun ne kadar kötü olabileceğini görüyoruz. Bizim tahminlerimiz biraz yanlış bile olsa, görünüşe göre her türlü çok ciddi bir su yükselmesiyle karşı karşıyayız. Bu gerçekten çok kötü.

62 Metre Su Altına Gömülmek...

Not olarak şunu da ekleyelim: Bu hesaplama sadece bir tahmin. Karaların su altında kalmasıyla beraber okyanusların kazanacağı yayılma alanını hesaba katmadık - ki bu su seviyesi yükselmesini azaltacaktır. Tüm Dünya’nın sular altında kaldığını düşünürsek (karalar ve suyun kazanacağı yayılma alanları da dahil) su seviyesi yükselmesi "sadece" 62 metre olacaktır. Ayrıca Dünya’nın yuvarlak şeklini de hesaba katmadığımızı, Dünya’yı düz varsaydığımızı hatırlamalıyız (Düz Dünya’cılar sevinebilir, sevinmesin; Dünya küreseldir). Ancak su seviyesindeki yükselme, Dünya’nın çapı yanında çok düşük kaldığı için bu işlemde dikkate alınmayabilir. Tahminen iyi bir işlem yaptık, neden olacağı felaket hiç iyi olmasa bile...

National Geographic tarafından yapılan bir analize göre, eğer deniz seviyesi 62 metre civarında yükselecek olursa, kıyı şeridi şöyle değişirdi (eski kıyı şeridinin silüetini görebilirsiniz). Ancak burada bir anlığına durup, bu olayın bizler için önemini irdeleyelim.

Türkiye'nin Değerli Toprakları Yok Olacak!

Çoğu zaman Küresel İklim Değişimi ile ilgili veriler ABD için hazırlandığı için (örneğin "Kaliforniya'nın nasıl etkileneceği" üzerinde durulduğu için), Türkiye insanı bunun ne kadar tehlikeli olduğunu anlamakta güçlük çekmektedir.

Bunu şöyle izah edelim: Eğer ki iklim değişiminin etkileri bilimin ve simülasyonların gösterdiği kadar şiddetli olursa, başta İstanbul olmak üzere kıyı şehirlerimizin birçoğu kısmen ya da tamamen haritadan silinecektir! Adana'nın güneyinin büyük bir kısmı, Antalya'nın güney şeridi; İzmir, Aydın ve Muğla'nın kıyı şeridinin önemli bir bölümü, Samsun'un doğusu ve Ordu'nun batısındaki kıyılar, Edirne ve Tekirdağ'ın güneyi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kuzey burnunun neredeyse tamamı yok olacaktır! 

National Geographic

National Geographic

National Geographic

National Geographic

National Geographic

National Geographic

National Geographic

National Geographic

Bu haritalar yıkımın boyutunu çok net göstermektedir. Ancak ilk etapta bu netlik gözünüze çarpmayabilir, çünkü Dünya'nın büyüklüğü yanında 60 metre gözle görmekte zorlanabileceğiniz kadar ufak değişimlere de karşılık gelebilir. Bu nedenle haritaları çok daha yakından incelemenizi ve 60 metrelik su yükselişinin ne kadar yıkıcı olacağını dikkatlice gözlemenizi öneriyoruz.

Kuzey Kutup Bölgesi'ndeki'ndeki Tüm Buzullar Erirse...

Peki Kuzey Kutbu’nda eriyen buzlara ne oluyor? Önemli derecede bir erime yaşanmasına rağmen su seviyesi yükselmiyor. Aralarındaki büyük fark; Arktik buz (Kuzey Kutbu) yüzerken, Antarktika karada bulunuyor. Bu nedenle Antarktika bir "kıta" sayılırken, Arktik Buzulları bir kıta sayılmıyor.

Peki bunun etkisi ne? Bunu basit bir fizik deneyi ile açıklayabiliriz. İçinde bir parça buz olan bir bardak su hayal edelim. Buzun özkütlesi suyun özkütlesinden az olduğu için buz yüzecektir. Yaklaşık şöyle bir şekil olacaktır:

wired

Nesneler neden yüzer? Çılgınca olabilir; ama yerçekimi sebebiyle yüzüyorlar.

İçinde durgun su olan bir bardak düşünün. Suda ufak bir bölge seçip oraya etki eden kuvvetlere bakabiliriz. Bu ufak su bölgesi her kenarı $s$ birim uzunlukta olan bir küp olsun. Su bloğu sabit olduğu için, ona etki eden toplam kuvvet sıfır olmalıdır; bu durum, statik dengedeki herhangi bir obje için geçerlidir. Su bloğuna etki eden kuvvetlerden biri kesinlikle onu aşağıya çeken yerçekimi kuvvetidir. Bu kuvvetin büyüklüğü su bloğun kütlesinin yerçekimi ivmesiyle çarpımıdır (Dünya yüzeyinde kg başına $g=9.8$ Newton).

wired

Ama su bloğu yukarıya iten kuvvet ne? Cevap: Daha fazla su!

Evet, bloğun altındaki su, üstündeki suyu (su bloğu) yukarıya itiyor. Bu, su için dengede kalmanın tek koşulu; bu yüzden doğru olmak zorunda. Sudan kaynaklanan bu itme kuvvetine kaldırma kuvveti diyoruz. Su bloğuna etki eden kaldırma kuvveti, aynı bloğa etkiyen yerçekimi kuvvetine eşit olmak zorunda.

Şimdi, bu su bloğu aynı boyutlarda bir metal blokla değiştirseydik ne olurdu? Metal bloğun etrafında hala su olurdu. Yani su, metal bloğu su bloğuymuş gibi itmeye devam edecekti. Bu da demek oluyor ki su bloğunun (metal bloğun değil) ağırlığına eşit kaldırma kuvvetini elde edeceğiz. Metal bloğun açısından kaldırma kuvveti onu yüzeyde tutmaya yetmeyecek ve metal blok batacaktır (kaldırma kuvveti etki etmeye devam edecek).

Agora Bilim Pazarı

Celestron Mikroskop Slayt Seti - 100 parça

Celestron Türkiye distribütöründen direkt ve ücretsiz kargo

100 parçadan oluşan hazır slayt setidir. Ahşap taşıma kutusu ile birlikte satılmaktadır. Eğitim amaçlı kullanılabilecek nitelikte örneklerden oluşmaktadır. Kutusunda örnek slaytlar kapsayan böcek parçaları, bitki parçaları, hayvan parçaları, geniş bir ürün yelpazesine yüksek güç mikroskoplar 40x ve üstü için tasarlanmıştır. Elde edeceğiniz slayt örnekleri şöyledir:

1. Üç çeşit bakteri (cam üstüne yayılmış simir şeklinde)
2. Penisilin
3. Aspergillus, toprakta,gübrede ve çeşitli hububatta bulunan bir mantar türü
4. Rhizopus Sporangia; çeşitli çürümelere sebep olan bir mantar
5. Actinomyces bakterisi: ağızda şidetli yanmalara sebep olan çubuk şeklinde bir bakteri
6. Chlamydomonos; yeşil deniz yosunu
7. Diatom: tek hücreli deniz otu
8. Closterium, deniz yosununun, tatlı sularda olan türü
9. Spirogyra; yeşil deniz yosunu türü
10. Spirogyra Conjugation: yeşil deniz yosunu türünün çiftleşmiş şekli
11. Liken,misk sığırı karayosunu kesiti
12. Eğreltiotu yaprağı
13. Eğreltiotu protalı (eğreltilerde sproun çimlenmesiyle gelişen ve gametofitler taşıyan organ)
14. Sarı yasemin yaprağı enine kesiti
15. Elodea: Suda yaşayan zararlı otlardan oluşan bir bitkinin sapının enine kesiti
16. Elodea bitkisinin yaprak enine kesiti
17. Çam ağacı yaprağının enine kesiti
18. Çam ağacının erkek kozalağının boyuna kesiti
19. Çam ağacının dişi kozalağının boyuna kesiti
20. Gingko ağacının yaprağının enine kesiti
21. Mısırın kök ucu
22. Genç bakla kökü enine kesiti
23. Mısır sapının enine kesiti
24. Mısır sapının boyuna kesiti
25. Kabak sapının enine kesiti
26. Kabak sapının boyuna kesiti
27. Ayçiçeği sapının enine kesiti
28. Karayosunu erkek üreme hücresi boyuna kesiti
29. Karayosunu dişi üreme hücresi boyuna kesiti
30. Karayosunu sporlarının çimlenmesinden oluşan iplik biçimindeki organ
31. Ihlamur ağacı gövdesinin enine kesiti
32. Ihlamur ağacı gövdesinin boyuna kesiti
33. Sardunya çiçeği sapının enine kesiti
34. Bakla yaprağı
35. Polen çimlendirilmesi
36. Polen
37. Domatesin enine kesiti
38. Orkidenin toprak üstünde kalan kökünün enine kesiti
39. Soğan kökünün ucundaki hücrelerin mitoz bölünmesi
40. Besi dokulu mısır tohumunun boyuna kesiti
41. Bitki kanalları bölümü
42. Lilyum ve zambak yumurta hücreleri enine kesiti
43. Lilyum ve zambakta erkek üreme organı enine kesiti
44. Lilyum ve zambakta yaprak enine kesiti
45. Capsella bitkisinin olgun embriyonu
46. Capsella bitkisinin genç embriyonu
47. Soğanın epitel dokusu
48. Öglena; Tatlı sularda yaşayan bir hücreli canlı
49. Paramesyum (Tek hücreli canlı Terliksi hayvanın)
50. Hidra
51. Hidranın boyuna kesiti
52. Yassı bağırsak parazitinin boyuna kesiti
53. Kan paraziti erkeği
54. Kan paraziti dişisi
55. Bağırsak solucanı (erkek) enine kesiti
56. Solucanın boyuna kesiti
57. Yılan derisi enine kesiti
58. Supiresi
59. Rotifer (çok hücreli en küçük su hayvanı)
60. Dişi sivrisinek ağız kısmı
61. Balarısı ağız kısmı
62. Balarısı ayakları
63. Kelebeğin ağız kısımları
64. Sineğin ağız kısımları
65. Ağustos böceği ağız kısımları
66. Karınca 2.5 mm uzunluğunda
67. Sağlıklı bir balık pulu
68. Balarısının gözü
69. Ağustos böceği trakesi
70. Sağlıklı bir midye solungaç enine kesiti
71. İnsan kanı simiri
72. Balık kanı simiri
73. Tek hücreli kirpikli hayvan epitel dokusu
74. Basit epitel doku
75. Katmanlar halinde epitel doku
76. At solucanı yumurtalarının mitoz hücre bölünmesi
77. İnce bağırsak enine kesiti
78. Yoğun kemik kısmı
79. Köpek tendonu
80. Serbest bağ dokusu
81. İskelet kası enine kesiti
82. Kalp kası
83. Sağlıklı bir omirilik enine kesiti
84. Sinir hücreleri
85. Düzgün bir kas yapısı
86. Sağlıklı bir akciğer kesiti
87. Sağılıklı bir mide kesiti
88. Sağlıklı bir karaciğer kesiti
89. Sağlıklı bir lenf düğümü kesiti
90. Fare akciğerinin kan damarları enjekte edilmiş şekliyle kesiti
91. Fare böbreğinin kan damarları enjekte edilmiş şekliyle kesiti
92. Fare böbreği boyuna kesiti
93. Sağlıklı bir testis kesiti
94. Kedi yumurtalığı kesiti
95. İnsan epitel dokusu
96. DNA, RNA, çözülmemiş spiral şeklinde Azure-B mavi biyolojik lekeli burun hücreleri RNA ve DNA sıyla.
97. Sağlıklı bir pankreas salgı bezi
98. Golgi aygıtı örneği: Çok sayıda, birbirine paralel endoplazmik retikulumun borucuğu hücre çekirdeğine yakın bir bölgede bir araya gelerek Golgi aygıtını kurar.
99. İnsan kromozomu, erkek
100. İnsan kromozomu, dişi

Devamını Göster

₺5,500.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Peki Arktik buzla bunun ne alakası var? Eğer suda yüzen bir parça buzunuz varsa, o buz biraz sıvı suyla yer değiştirir. Ancak, yüzdüğü için buzun kütlesiyle eşit miktarda suyla yer değiştirecektir.

Şimdi buzun eridiğini düşünelim. Buz eriyip suya dönüşürken buzun hacmi değişse bile toplam kütle sabit kalacaktır. Şimdi ise erimiş buz (artık su), buzun kapladığı hacimdeki suyun yerini almış oldu. Hiçbir şey değişmedi.

Bir bardak suda eriyen buza geri dönelim. Bardaktaki su seviyesi, buz eridiğinde de sabit kalacaktır (herhangi bir buharlaşma olmadığını varsayarsak). Bu yüzden Arktik buz hakkında endişelenmemize gerek yok. Aslında endişelenmeliyiz; çünkü Arktik buz erimesi bir küresel ısınma belirtisi, sadece su seviyesine takılmayabiliriz. Özellikle de Arktik buzullarının Güneş ışınlarını yansıtarak küresel ısınmayı yavaşlattığını düşünecek olursak... Ama bu, apayrı bir yazının konusu.

Burada hesaba katmadığımız karasal buzullar, Grönland ve Kanada'daki buzullardır. Bunlar, Antarktika'ya göre biraz daha küçük olduğu için, etkisi kısmen daha az olacaktır; ancak sonuçta Antarktika ile ilgili yükseliş hesabımıza bunları da dahil etmeliyiz.^[4]

Sonuç

Peki bu olacak mı? Bilmiyoruz. Tüm buzulların erimesi için daha epey bir vaktimiz var ve o süreçte nelerin değişebileceğini öngörmek zor; çünkü bu kadar uzun zamanlı modellemeler yapmakta zorlanıyoruz.

Ayrıca bilim camiasında 2100 yılına kadar ne kadarlık bir buzul erimesi ve su yükselmesi olacağı konusunda da tartışmalar var. Bazıları, su seviyesinde birkaç on santimetrelik yükselme hesaplarken, bazı modeller en kötü senaryoda bile önümüzdeki 80 yılda 7.5 - 40 santimetrelik bir artış öngörüyor; ama su seviyesine etki eden diğer faktörler de hesaba katıldığında, bu aralığa 28.5 santimetrelik bir ekleme yapılması da olası.^[5] Yani tüm faktörler hesaba katıldığında, sadece 2100 yılına kadar bile 60 santimetre ila 1 metre arasında bir artış görmeyi bekliyoruz.

Ayrıca bu "iyimser" araştırmalar bile, 22. yüzyılın başlangıcı ile birlikte su seviyelerindeki artışın olumsuz etkilerinin giderek daha fazla hissedileceğini öngörüyor.^[6] Dahası 2100, bir sınır değil. Önlem alınmazsa, onun ötesinde de küresel ısınma yoluna devam edebilir ve buzullar erimeye devam edebilir.

Yani burada yaptığımız analiz, hipotetik bir senaryoya dayanıyor; ancak sonuç olarak, küresel ısınma devam edip, buzullar eridikçe, özellikle de Antarktika'daki karasal buzların suya dönüşüp okyanuslara katılmasıyla Dünya genelindeki kıyılarda gözlenen deniz seviyeleri asırlar içerisinde metrelerce, belki de onlarca metre artacak! Bu, insanların çoğunun su kenarlarında yaşadığı gerçeğini düşünecek olursak, popülasyon için inanılmaz bir yıkım getirecek ve bizleri zorunlu göçlere zorlayacak. Ekolojik sistemler çöktükçe, besin zincirleri dağılacak ve sayısız tür yeryüzünden silinecek. Kim bilir, belki insan da dahil... Bu süreç çoktan başladı ve biz bir şeyler yapmazsak, önüne çıkan her şeyi yok edene kadar durması pek mümkün gözükmüyor.