Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yeni İklim Raporunun Ortaya Koydukları: İnsan Kaynaklı İklim Değişiminde Neredeyse Tüm Kırmızı Çizgiler Aşıldı!

İklim Kriziyle Mücadelede Her Şey Yitirilmiş Değil; ancak Gidişatı Dizginlemek İçin Yapılması Gerekenler, Gecikilen Her Gün Daha da Artıyor!

Yeni İklim Raporunun Ortaya Koydukları: İnsan Kaynaklı İklim Değişiminde Neredeyse Tüm Kırmızı Çizgiler Aşıldı! Bloomber
8 Ağustos 2021'de Yunanistan'ın Evia Adası'ndaki yangınlarda bölge halkı tahliye edilirken çekilmiş bir fotoğraf.
19 dakika
3,936
Tüm Reklamları Kapat

Hükümetlerarası İklim Değişimi Paneli (İng: "Intergovernmental Panel on Climate Change" veya kısaca "IPCC" tarafından 2021 için hazırlanmakta olan 6. Değerlendirme Raporu yayınlandı.[1] Önümüzdeki aylar ve yıllar boyunca çok önemli politika değişimlerine ve tartışmalara yol açacak bu bilimsel raporla ilgili bilmeniz gereken her şeyi, olabildiğince sade bir dille anlatmaya çalışacağız.

Altıncı Değerlendirme Raporu Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Nasıl Hazırlandı?

1990'lardan beri aralıklarla yayınlanan bu raporun, bütün ekleriyle ve verileriyle birlikte 4.000 sayfayı bulan yeni versiyonu da, hakemli ve saygın akademik dergilerde iklim değişimi konusunda yayınlanmış toplamda 14.000'den fazla akademik makale, Dünya'nın dört bir yanındaki iklimbilim, kamu politikaları, istatistik, atmosfer fiziği gibi interdisipliner dallardan gelen uzmanlarca değerlendirilerek hazırlandı.

Tüm Reklamları Kapat

Ana Bulguları Neler?

Rapor, özetle, şu gerçekleri bir kez daha, ama daha da yüksek bilimsel kesinlik ile ortaya koyuyor:

  1. İklim değişimi, küresel ısınma yönünde hızla yaşanmaya devam etmektedir.
  2. İklim değişiminin nedeni, insanlar tarafından saçılan sera gazlarıdır.
  3. İklim değişiminin etkileri "çok kötü" olarak nitelendirilebilir - ki bazı durumlarda "yıkıcı"dır.
  4. Küresel ısınma artışında, azaltabileceğimiz her 1°C, alacağımız hasarı ciddi anlamda azaltacaktır.
İnsan aktivitesine bağlı olarak (a) güresel yüzey sıcaklığının 1850-1900 arasına göre değişimi, (b) Eylül ayında Arktik deniz buzu alanının değişimi, (c) küresel okyanus asiditesinin (pH değerinin) değişimi, (d) küresel ortalama okyanus seviyesinin 1900 yılına göre değişimi, (e) küresel ortalama deniz seviyesinin 2300 yılına kadar 2 ayrı model altında değişimi.
İnsan aktivitesine bağlı olarak (a) güresel yüzey sıcaklığının 1850-1900 arasına göre değişimi, (b) Eylül ayında Arktik deniz buzu alanının değişimi, (c) küresel okyanus asiditesinin (pH değerinin) değişimi, (d) küresel ortalama okyanus seviyesinin 1900 yılına göre değişimi, (e) küresel ortalama deniz seviyesinin 2300 yılına kadar 2 ayrı model altında değişimi.
IPCC

Raporun Dili Nasıl?

Bilimsel bir rapor olmasından ötürü oldukça bilimsel bir dile sahip olan bu raporun, politika yapıcılar ve genel halka yönelik olarak hazırlanmış bir özeti de mevcuttur.

Tüm Reklamları Kapat

On yıllardır hazırlanan bu raporlarda en dikkat çekici ve bilimsel disipline saygı gösteren uygulama, bilim insanlarının her bir iddiasını belli bir güven aralığıyla destekliyor olmalarıdır. Bu "doğru olma ihtimali" aralıkları şöyle dağılmaktadır:

  • Çok yüksek güven: Gerçekleşme ihtimali en az %90.
  • Yüksek güven: Gerçekleşme ihtimali %80 civarında.
  • Orta güven: Gerçekleşme ihtimali %50 civarında.
  • Düşük güven: Gerçekleşme ihtimali %20 civarında.
  • Çok düşük güven: Gerçekleşme ihtimali en fazla %10.

Ayrıca raporun (veya eski raporların) bazı kısımlarında belli bir sonucun gerçekleşme veya elde edilme ihtimaline yönelik bir olasılık dili de kullanılmaktadır. Üstteki dağılımın daha granüler bir versiyonu olan bu tablo, şöyledir:

  • Neredeyse kesin: %99'dan yüksek olasılık
  • Ekstrem kesinlikte: %95-99 olasılık
  • Çok yüksek kesinlikte: %90-95 olasılık
  • Yüksek kesinlikte: %66'dan yüksek olasılık
  • Çok olası: %50'den yüksek olasılık
  • Belirsiz: %33-66 olasılık
  • Pek olası değil: %33'ten düşük olasılık
  • Çok düşük olasılıkta: %10'dan düşük olasılık
  • Ekstrem düşük olasılıkta: %5'ten düşük olasılık
  • Neredeyse olanaksız: %1'den düşük olasılık

Bölümler ve Bulgular

Bölüm 1: Çerçeve, Bağlam, Yöntemler

Rapor, daha ilk bölümden güçlü bir politik ifadeyle başlıyor: Paris Antlaşması ile belirlenen ve küresel ısınmayı 2°C seviyesinin altında tutmak amacıyla şu ana kadar ülkeler tarafından ilan edilen veya geliştirilen planların bu hedefe ulaşmak konusunda yetersiz kalacağını yüksek güven ile söylemek mümkündür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Her ne kadar bilimsel gerçekleri takip edenler için bu şaşırtıcı olmasa da raporun bu cümlenin hedef aldığı hükümetler tarafından imzalanarak yayınlandığı düşünülecek olursa, bunun açık bir başarısızlık ilanı olduğu söylenebilir.

Raporun bu bölümünde 5. Değerlendirme Raporu'ndan beri iklimbilim sahasında yapılan atılımlar anlatılıyor - ki bu atılımlar, geçmişte yapılan gözlemlerin ve özellikle de güncel iklim değişiminin sebebinin insanlar olduğu gerçeğinin tartışmasız olduğu sonucunun destekleyen bilimsel verileri ve görüş birliğinin standardını ortaya koyuyor.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • Son birkaç yılda bilim insanlarının fiziksel iklim sistemlerini gözleme kapasitesi hızla gelişmeye devam etti.
  • Son IPCC raporundan beri geliştirilen yeni teknikler, ekstrem doğa olaylarında yaşanan değişimlerinin nedenini insan kaynaklı iklim değişimine bağlama konusundaki güven seviyesini arttırdı.
  • Güncel iklim modelleri, doğal süreçleri temsil etmek konusunda artık çok daha iyi. Yüksek çözünürlüklü modeller, küçük ölçekteki süreçleri ve ekstrem doğa olaylarını öngörmek konusunda daha başarılı.
Sağ üst köşedeki iki görselden soldaki gözlediğimiz 1°C artış altında gezegenin nasıl ısındığı, sağ taraftaki ise modellerimizin bu sıcaklık artışı sonucunda ne beklediğidir. Alttakiler ise 1.5°C, 2°C ve 4°C sıcaklık artışı halinde modellerin beklediği sonuçlardır. (c) panelinde aynı şekilde simüle edilmiş yağış değişimleri, (d) panelinde ise aynı şekilde simüle edilmiş toprak nemi değişimleri gösterilmektedir.
Sağ üst köşedeki iki görselden soldaki gözlediğimiz 1°C artış altında gezegenin nasıl ısındığı, sağ taraftaki ise modellerimizin bu sıcaklık artışı sonucunda ne beklediğidir. Alttakiler ise 1.5°C, 2°C ve 4°C sıcaklık artışı halinde modellerin beklediği sonuçlardır. (c) panelinde aynı şekilde simüle edilmiş yağış değişimleri, (d) panelinde ise aynı şekilde simüle edilmiş toprak nemi değişimleri gösterilmektedir.
IPCC

Bölüm 2: Değişen İklim Sisteminin Durumu

Bu bölümde rapor, geçmişte yaşanan iklim değişimlerine bakarak, günümüzdeki değişimi bunlarla kıyaslıyor. Bu kıyaslama, iklim sistemi üzerinde insanların parmağı olduğunu çok net bir şekilde ortaya koyuyor. İklim sisteminin günümüzdekiyle kıyaslanabilir olduğu son dönem, günümüzden 125.000 yıl kadar önce atmosferik karbon seviyesinin son 2 milyon yıldaki en üst seviyesine çıktığı dönemdi. Bu dönemde sera gazları, son 800.000 yıldaki en hızlı artışını yaşadı.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

Tüm Reklamları Kapat

  • Atmosfer, okyanuslar, kriyosfer ve biyosferde gözlenen değişimler, Dünya'nın giderek ısındığını tartışmasız bir şekilde ortaya koymaktadır. Son birkaç on yılda, iklim sistemine yönelik anahtar göstergelerin birçoğu, en azından birkaç yüzyıl ilâ binyılda görülmemiş seviyelere çıkmıştır. Bunların değişim hızı, en azından son 2000 yıldır görülmemiş düzeydedir.
  • Arktik Buz Denizi'nin yıllık ortalama buz miktarı, 1850'den beri olan en düşük seviyededir. Yaz sonlarındaki seviyesi ise son 1000 yılın en düşük seviyesindedir.
  • Küresel ortalama deniz seviyeleri artmaktadır. Bu artışın 20. yüzyılın başından beri olan hızı, bundan önceki 3.000 yıldaki herhangi bir asırda olandan çok daha yüksektir. 1901 yılından beri ortalama deniz seviyesi 0.20 metre (0.15-0.25 metre) artmıştır ve artış hızı artmaktadır.

Bölüm 3: İklim Sistemi Üzerinde İnsan Etkisi

Bu bölüm, IPCC tarafından bugüne kadar bu konudaki en keskin ve net görüşü sunmaktadır:

Küresel iklim sistemi, endüstri-öncesi dönemden beri hiçbir tartışmaya yer bırakmayan bir şekilde, insan etkisi nedeniyle ısınmıştır.

Önceki raporda benzer bir ifade, iklim değişiminin insan kaynaklı olduğunun "açık" olduğunu belirtmekteydi. Daha spesifik olaraksa yeni rapor, Endüstri Devrimi'nden beri görülen 1.1°C'lik artışın, deniz buzu seviyesindeki azalmanın ve okyanus asitlenmesindeki artışın nedenlerinin neredeyse tamamının insan-kaynaklı olduğunu söylemektedir (ufacık bir kısmında doğal süreçlerin de etkisi vardır).

1850-1900 yılları arasına kıyasla küresel yüzey sıcaklıklarındaki artış
1850-1900 yılları arasına kıyasla küresel yüzey sıcaklıklarındaki artış
IPCC

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • İnsan-kaynaklı sera gazı saçımı, ekstrem sıcak ve ekstrem soğuk hava olaylarında gözlediğimiz değişimlerin ana iticisidir.
  • Küresel ortalama yüzey hava sıcaklığının 2010-2019 yılları arasındaki değeri, 1850-1900 yılları arasında olandan 0.9-1.2°C yüksektir. Bu artışın 0.8-1.3°C kadarı insan aktivitesiyle ilişkilendirilebilir. Doğal kaynakların sıcaklık üzerindeki etkisi -0.1 ilâ 0.1°C arasındadır.
  • Eriyen buzulların artışı ve daha sıcak suların daha geniş bir alanda görülmesinin etkileri birleştirildiğinde, 1970 yılından beri gözlenen küresel ortalama deniz seviyesi artışının insan kaynaklı olması yüksek kesinliktedir.
İklim değişiminin insan kaynaklı olduğunu gösteren bulgular
İklim değişiminin insan kaynaklı olduğunu gösteren bulgular
IPCC

Bölüm 4: Küresel İklimin Geleceği ve Olası Senaryolar

Raporun bu bölümü, en önemli 2 sonucu bünyesinde barındırmaktadır: İklim değişimi, bugüne kadar zannedilenden daha da hızlı yaşanmaktadır ve Paris Anlaşması ile belirlenen maksimum 1.5°C'lik sıcaklık artışı sınırını tutturma ihtimali ekstrem düşük olasılıktadır.

Tüm Reklamları Kapat

2013 IPCC raporu, 1.5°C'lik sıcaklık artışının 2040 yılına kadar yaşanacağını öngörüyordu. Yeni raporda aynı sıcaklık aşımının 2030'lu yılların başında yaşanmasının çok olası olduğu belirtiliyor. En düşük emisyon senaryosu altında bile 2040 yılından önce 1.5°C'lik sıcaklık aşımının yaşanması çok olası görülmektedir.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • Eldeki bütün ısınma senaryoları, 2030 yılına kadar küresel ortalama yüzey sıcaklığının 1850-1900 yılları arasındaki herhangi bir yıldan 1.5°C yüksek olacağını öngörmektedir.
  • Hangi senaryoyu kullanırsanız kullanın, küresel ortalama deniz seviyesinin 21. yüzyıl boyunca yükselmeye devam edeceği neredeyse kesindir.
  • Küresel saçım oranları net negatife düşerek atmosferden yeterince karbon tutulabilecek noktaya gelinse bile, deniz seviyelerinin yükselmesi gibi olumsuz iklim değişimi etkileri en azından birkaç yüzyıl boyunca tersine dönmeyecektir.
5 farklı senaryo altında gelecekteki sera gazı emisyonları ve bunların küresel sıcaklık ortalamalarına etkisi
5 farklı senaryo altında gelecekteki sera gazı emisyonları ve bunların küresel sıcaklık ortalamalarına etkisi
IPCC

Bölüm 5: Küresel Karbon ve Diğer Biyokimya Döngüleri ve Geribildirimleri

Bu bölüm, atmosferik karbondioksit ve metan konsantrasyonlarının 1750 yılından beri sırasıyla %47 ve %156 oranında arttığını ortaya koymaktadır. Ayrıca bölüm, okyanus ve diğer doğal sistemlerin bu gazları emebilme oranlarını incelemektedir. Emisyonlar daha da arttıkça, doğal emicilerin bunları emebilme yeteneği azalmaktadır ve yüksek-emisyon senaryoları altında yaşanacak kontrolsüz orman yangınları dolayısıyla orman yitimi öyle bir boyuta gelecektir ki, kara temelli doğal ekosistemler karbon emici değil, karbon yayıcı bir role dönecektir. Bu, bir dereceye kadar Amazon Ormanları'nda yaşanmaya başlamıştır bile.[2]

Karbondioksit oranlarındaki artış ile ortalama sıcaklık artışı arasındaki neredeyse lineer ilişkiyi gösteren veriler ve gelecek tahminleri
Karbondioksit oranlarındaki artış ile ortalama sıcaklık artışı arasındaki neredeyse lineer ilişkiyi gösteren veriler ve gelecek tahminleri
IPCC

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
İnsan Vücudu Tiyatrosu

İnsan biyolojisine yapacağınız bu büyüleyici yolculuğun her aşamasında size ben eşlik edeceğim. Önce sahneye bir iskelet olarak çıkacağım ve her bölümde kostümüme yeni bir katman eklenecek, ta ki vücudum tamamen oluşana kadar. Bu anatomik yolculukta konunun kalbine (hatta midesine, damarlarına, hücrelerine, kemiklerine, beynine) kadar ineceğiz. Oyunumuz eğlenceli, hatta o kadar eğlenceli ki bedenimiz hakkında bunca şeyi ne ara öğrendiğinize şaşıracaksınız. İnsan Vücudu Tiyatrosu, çocukların (ve yetişkinlerin) vücudumuzun işleyişini derinlemesine ve keyif alarak öğrenebilmesi için harika bir kaynak.

Devamını Göster
₺200.00
İnsan Vücudu Tiyatrosu
  • Dış Sitelerde Paylaş

  • İnsan aktivitesi dolayısıyla saçılan karbondioksit, 2010-2019 arasında 3 temel Dünya sistemi arasında bölüşülmüştür: %46'sı atmosferde birikmiştir; %23'ü okyanus tarafından, %31'i ise vejetasyon tarafından emilmiştir.
  • Karbondioksit seviyeleri arttıkça, kara ve okyanuslar tarafından emilen emisyonların oranının azalması beklenmektedir.
  • Küresel sıcaklık artışı, karbondioksit emisyonları ile neredeyse doğrusal bir ilişki içindedir. Bir diğer deyişle, küresel ısınmayı durdurmak istiyorsak, net emisyon oranı sıfıra düşmelidir.
Karbondioksit emisyonlarının 5 farklı model altında kara ve okyanuslar tarafından ne kadar emildiğini gösteren oranlar
Karbondioksit emisyonlarının 5 farklı model altında kara ve okyanuslar tarafından ne kadar emildiğini gösteren oranlar
IPCC

Bölüm 6: Kısa Ömürlü İklim Zorlayıcılar

Raporun 6. bölümü, karbondioksit haricinde kalan metan, partiküller, aerosoller, hidroflorokarbonlar ve diğer gazların iklim değişimindeki etkisini ele almaktadır. Bunların önemli bir bölümü atmosferde çok kısa bir süreliğine (kimi sadece birkaç saatliğine) kalabilmektedir. Buna rağmen bunlar, atmosferde kaldıkları kısa süre boyunca iklime büyük bir kuvvet bindirmektedirler. Bazı durumlarda bu etki soğuma yönündedir; ancak hepsinin toplam net etkisi ısınmayı hızlandırıcı yöndedir.

Bunlar kısa ömürlü oldukları için, bunların gelecekteki sıklığı ve etkisi sosyoekonomik süreçlere bağlı olarak dikkate değer miktarda değişmektedir. Bu olasılıklar, raporda ayrı ayrı ele alınmaktadır. Ancak sonuç olarak bu gazlar, Dünya'nın dört bir yanında insanların solunum sağlığı üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • Kısa ömürlü iklim zorlayıcıları, metan-saçıcı sektörler tarafından domine edilmiş haldedir: fosil yakıt üreticileri, dağıtıcıları, tarım ve atık yönetimi.
  • Önümüzdeki 20 yılda bu kısa ömürlü iklim zorlayıcıların, 2019 yılına kıyasla ısınmaya neden olma ihtimali çok olasıdır. Bu ısınma etkisi, karbondioksit gibi uzun ömürlü sera gazlarının sebep olduğu ısınma etkisine eklenecektir.
  • Hızlı karbonsuzlaşma hava kalitesini artırmaktadır; ancak kısa vadede Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen hava kalitesi yönergelerini sağlamak konusunda tek başına yeterli değildir (özellikle de Asya'nın bazı kısımlarında ve diğer çok kirlenmiş bölgelerde).
İklim değişimine bağlı olarak yaşanacak felaketlerin kaç bölgeyi nasıl etkileyeceğini gösteren bir histogram.
İklim değişimine bağlı olarak yaşanacak felaketlerin kaç bölgeyi nasıl etkileyeceğini gösteren bir histogram.
IPCC

Bölüm 7: Dünya'nın Enerji Bütçesi, İklim Geribildirimleri ve İklim Hassasiyeti

İklim hassasiyeti, Dünya'nın sera gazlarının değişimine ne düzeyde tepki verdiğinin bir ölçüsüdür. Atmosferik karbondioksit oranlarının her çiftlenmesi (2'ye katlanması), sıcaklıkların yaklaşık 3°C artmasına neden olmaktadır. Bu oran, iklimbilimciler tarafından onlarca yıldır hesaplanan ve öngörülen oranlarla aynıdır; ancak zaman geçip de yöntemler daha da hassaslaştıkça, bu artış ilişkisi üzerindeki belirsizlik de azalmıştır.

Enerji bütçesi, Güneş'ten Dünya sistemlerine akan enerji miktarıyla ilgilidir. Bu metrikler bir arada değerlendirildiğinde, gözlenen iklim değişimi üzerinde insanların ne kadar etkisi olduğunu tespit etmek mümkün olmaktadır.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • Artktik bölgeler, Antartktik bölgelerden daha hızlı ısınmaktadır. Isınma hızındaki bu fark, iki kutup arasındaki radyatif geribildirim ve okyanus ısı tutumu arasındaki farktan kaynaklanmaktadır.
  • Şu anda var olan sera gazı konsantrasyonlarından ötürü, en katı emisyon azaltımı senaryoları ışığında bile, Dünya sistemlerinde enerji birikimi en azından 21. yüzyılın sonuna kadar devam edecektir.
  • İklim değişimine bağlı olarak bulut oluşumunda yaşanan net değişim, insan-kaynaklı ısınmayı arttırıcı bir etkiye sahiptir. Son IPCC raporuna kıyasla bulut süreçlerine yönelik anlayışımızdaki müthiş atılımlar, bulutların sebep olduğu geribildirim döngülerini çok daha iyi anlamamızı sağlamıştır.
5 farklı senaryo altında, farklı yıl aralıklarında ne kadar sıcaklık artışı görüleceğine yönelik beklentiler.
5 farklı senaryo altında, farklı yıl aralıklarında ne kadar sıcaklık artışı görüleceğine yönelik beklentiler.
IPCC

Bölüm 8: Su Döngüsü Değişimleri

Bu bölüm, ısınan bir Dünya'da suya neler olduğunu ortaya koymaktadır. Her ne kadar kuraklıkların her geçen sene daha da sıklaşması ve sertleşmesi beklense de, Dünya'nın halihazırda ıslak olan bölgelerinin daha da ıslak olması beklenmektedir. Çünkü sıcak bir atmosfer, daha fazla su taşıyabilmektedir.

Toplam yağış miktarı artacaktır; ancak daha da suya aç hale gelen atmosfer, kuru bölgeleri daha da kurutacaktır. Dünya üzerinde herhangi bir noktada, en kurak ve en yağışlı ay arasındaki yağış farkı yüksek olasılıkla artacaktır.

Ancak yağmur fırtınaları karmaşık olgulardır ve birçok iklim modelinin çözünürlüğünün altında kalan süreçlerle belirlenmektedir, dolayısıyla muson yağmurları gibi lokal yağış örüntülerinin nasıl değişeceği şimdilik yüksek belirsizliğe sahiptir.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

Tüm Reklamları Kapat

  • Terleme yoluyla buharlaşma arttıkça, Akdeniz, Kuzey Amerika'nın güneybatısı, Afrika'nın güneyi, Doğu Amerika'nın güneybatısı ve Avustralya'nın güneybatısındaki toprak nemliliği azalacaktır.
  • Yaz muson yağışları, Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya'da artacaktır. Ancak Kuzey Amerika muson yağışları azalacaktır. Batı Afrika muson yağışları Orta Sahel'de artacak, uzak Batı Sahel'de azalacaktır.
  • Büyük ölçekli ormansızlaşma, terleme yoluyla buharlaşmayı ve yağışları olasılıkla azaltmıştır. Şehirleşme, yerel yağışları artırmıştır.

Bölüm 9: Okyanus, Buzküre ve Deniz Seviyesi Değişimi

Sera gazları tarafından tutulan ısının büyük bir kısmı nihayetinde okyanuslar tarafından emilmektedir. Isınan sular genleştikçe, bunların deniz seviyesi artışına katkısı da yükselmektedir. Ayrıca yavaş ve derin okyanus suyu akıntıları, küresel sıcaklıkların atmosferik karbondioksit seviyelerine bağlı olarak birdenbire değişmemesinin nedenidir. Deniz hayvanları artan sıcaklıkları hissetmektedir ve bilim insanları, 1980'lerden bu yana denizel ısı dalgalarının sıklığının 2 katına çıktığını ölçmüştür.

Bu sırada buzullar, kutup buz denizleri, Grönland buz tabakası ve global permafrost hızla erimektedir. Genel ortalamada su seviyeleri 1900'lerden bu yana 20 santimetre yükselmiştir ve bu suların yükselme hızı artmaktadır.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • 20. yüzyılda küresel ortalama deniz seviyesi, son 3000 yıldaki herhangi bir yüzyıldan daha hızlı yükselmiştir.
  • Küresel okyanusların ısı içeriği, 1970'lerden beri yükselmektedir ve 21. yüzyıl boyunca yükselmeye devam etmesi beklenmektedir. Buna bağlı olarak gelen ısınma, en düşük emisyon senaryoları altında bile en azından 2300 yılına kadar devam edecektir. Bunun nedeni, derin okyanus sirkülasyonunun yavaşlığıdır.
  • Eldeki bütün senaryolarda, Arktik Okyanusu'nda minimum buz seviyesi döneminde hiç deniz buzunun kalmadığı bir yılın 2050 yılına kadar ilk kez görülmesi olasıdır.

Bölüm 10: Küresel İklim Değişimini, Yerel İklim Değişimine Bağlamak

1950'lerden beri bilim insanları, insan aktivitesinden kaynaklanan sera gazlarının yerel sıcaklıkları nasıl arttırdığını ortaya koymayı başarmışlardır. İklim modelleri, bölgesel iklim etkilerini ölçebilir. Verinin kısıtlı olduğu yerlerde (özellikle de dağlar gibi zorlu bölgelerde), istatistiki yöntemler yerel etkiyi tahmin etmekte kullanılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Özellikle de şehirler, şehirleşmeye bağlı olarak giderek daha hızlı ısınacaktırlar. Küresel ısınma ekstremleri, şehirlerin olduğu bölgelerde, özellikle de ısı dalgalarının yaşandığı dönemlerde daha da şiddetli hissedilecektir. Her ne kadar küresel modeller büyük oranda anlaşsa da, spesifik coğrafyalardaki yerel iklim etkileri farklı modellerde farklı sonuçlar verebilmektedir.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • Deniz meltemleri ve dağ rüzgar sistemleri gibi bazı yerel ölçekli olgular, birçok iklim modelinin çözünürlüğü dolayısıyla yeterince iyi tespit edilememektedir.
  • Şehirler ve civarındaki bölgeler arasındaki ısınma trendlerindeki farkın bir kısmı şehirleşme ile izah edilebilmektedir. Gelecekteki şehirleşme, arka planda değişen iklim karakteristiklerinden bağımsız olarak, şehirlerde öngörülen hava sıcaklığı değişimlerini arttıracaktır.
  • İstatistiki yöntemler, daha düşük ölçekli iklim modellerinin daha isabetli yerel veya bölgesel tahminlerde bulunabilmelerini sağlamaktadır.

Bölüm 11: Değişen İklimde Ekstrem Hava ve İklim Olayları

Veri toplama, modelleme ve analiz sahasında yaşanan olumlu gelişmeler, artan sera gaz konsantrasyonlarının ekstrem hava ve iklim olayları üzerindeki etkisi konusunda bilim insanlarının kendilerinden daha da emin olmalarını sağlamaktadır. Gözlenen sıcaklık ekstremlerinin ardında insanların olduğu neredeyse kesindir.

İnsan aktivitesi, ekstrem hava olaylarını sıklaştırmakta, ekstrem sıcaklıkları daha da artırmakta ve sıklaştırmakta, özellikle de yağmur, kuraklık ve tropik siklonları daha da kuvvetlendirmektedir. Sadece 1.5°C sıcaklık artışı bile bu olayları daha şiddetli hale getirse de, bu esktrem olayların şiddetinin 2°C'lik sıcaklık artışıyla bugüne kıyasla neredeyse 2 katına çıkması beklenmektedir. 3°C'lik sıcaklık artışıyla ise bu olayların bugüne kıyasla 4 katına çıkması beklenmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Küresel ısınma hız kazandıkça, tarihsel olarak emsali görülmemiş iklim olaylarının oluşması olasıdır.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • İnsan-kaynaklı sera gazı saçımının, endüstri-öncesi dönemden bu yana özellikle de hava sıcaklığı ekstremleri gibi belli hava ve iklim ekstremlerinin sıklığı ve/veya şiddetini arttırdığı bilim camiasında kesin olarak ortaya konmuş bir gerçektir.
  • Küresel ısınmadaki en ufak artışlar bile, ekstremlerde dikkate değer değişimler yaratmaktadır.
  • Ekstrem olayların gözlenen kayıtlardaki sıklığı, bugüne kadar emsali görülmemiş düzeydedir ve iklim değişimine bağlı olarak daha da artması beklenmektedir.
  • Günümüzdeki koşullara kıyasla ekstrem olayların gücü 2°C'lik artışla en az 2 kat, 3°C'lik artışla en az 4 kat artacaktır.
Sıcaklık artışına bağlı olarak, 10 yılda ve 50 yılda bir olan ekstrem sıcaklık olayların sıklığının artışını kırmızı panellerde görebilirsiniz. Örneğin 1850-1900 yılları arasında 10 yılda bir meydana gelen bir olay, günümüzde 1°C'lik ortalama sıcaklık artışı nedeniyle 2.8 kat daha sık meydana gelmektedir. 4°C sıcaklık artışında 9.4 kat daha sık meydana gelecektir. Mavi panelde 10 yılda bir olan ekstrem yağış olaylarının sıklık değişimi, kahverengi panelde ise 10 yılda bir olan ekstrem kuraklık olaylarının sıcaklığa bağlı artışı görülmektedir.
Sıcaklık artışına bağlı olarak, 10 yılda ve 50 yılda bir olan ekstrem sıcaklık olayların sıklığının artışını kırmızı panellerde görebilirsiniz. Örneğin 1850-1900 yılları arasında 10 yılda bir meydana gelen bir olay, günümüzde 1°C'lik ortalama sıcaklık artışı nedeniyle 2.8 kat daha sık meydana gelmektedir. 4°C sıcaklık artışında 9.4 kat daha sık meydana gelecektir. Mavi panelde 10 yılda bir olan ekstrem yağış olaylarının sıklık değişimi, kahverengi panelde ise 10 yılda bir olan ekstrem kuraklık olaylarının sıcaklığa bağlı artışı görülmektedir.
IPCC

Bölüm 12: Bölgesel Etki ve Risk Değerlendirmesi İçin İklim Değişimi Bilgisi

İklim modelleri giderek daha da iyileşmekte, iklim değişiminin yerel etkileri konusunda giderek daha da keskin ve isabetli sonuçlar vermektedirler. 2014 yılında yayınlanan 5. Değerlendirme Raporu'na kıyasla çok daha fazla şey bilmekteyiz. İklimimiz, 20. yüzyılın ortası veya başına kıyasla çoktan çok daha farklı bir yapıya dönüştü ve özellikle de ortalama sıcaklıklar, mevsimler, ekstrem sıcaklıklar, okyanus asitlenmesi, okyanus oksijensizleşmesi ve Arktik deniz buzu yitimi konularında çok büyük değişimler görmekteyiz.

Bu yüzyılın ortasına kadar çok daha büyük değişimler beklemekteyiz: Kuzey Yarımküre'de daha fazla yağış, özellikle Akdeniz ve Güney Afrika'da da az yağış, tüm sahillerde daha yüksek deniz seviyesi.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç olarak, hem denizde hem karalarda ortalama ve ekstrem sıcaklıklar artacağını yüksek güvenle söyleyebiliriz. Büyük ölçekli hasarlar beklenmektedir ama bazı alanlarda fırsatlar da kendini gösterebilir.

Bu bölümdeki önemli bulgular şu şekilde:

  • Bu yüzyılın ortasına kadar Dünya'nın her bölgesi, iklim etkisine sebep olan faktörlerde eş zamanlı değişimler görecek.
  • İklim değişimi şu anda bile ciddi toplumsal ve çevresel hasarlara neden oluyor ve gelecekte de çok ciddi sosyoekonomik zararlara neden olacak. Bazı durumlarda iklim değişimi, fırsat olarak görülebilecek durumlar da yaratabilir ve bunlar doğru adaptasyon stratejilerinin uygulanmasında gözetilebilir.
  • İklim değişim etkileri, sadece iklimdeki fiziksel değişimlerle ilgili değildir; aynı zamanda insanların iklim değişimine maruziyet ve zaafiyetlerini kısıtlamak için atacakları adımlarla da ilgilidir.

Raporun Türkiye Üzerindeki Etkileri

Raporda ülke-bazlı bir analiz yapılmıyor olsa da Akdeniz iklimi, Doğu Avrupa ve Orta Doğu'da yaşanması beklenen değişimlerden yola çıkarak, Türkiye'nin bu yüzyılda iklim değişiminden nasıl etkileneceğini kestirmek mümkündür.

Dünya'nın farklı bölgelerindeki sıcaklık ekstremlerindeki artış (kırmızı), ağır yağışlarda artış (yeşil), tarımsal ve ekolojik kuraklıklarda artış (sarı) gösterilmektedir. Türkiye, Akdeniz Bölgesi altındadır ve bu MED olarak kısaltılmıştır. Bu bölgede sıcaklıklar ve kuraklığın artması konusunda modeller hemfikirdir. Yağış miktarı artışında ise modeller anlaşmaya varabilmiş değildir.
Dünya'nın farklı bölgelerindeki sıcaklık ekstremlerindeki artış (kırmızı), ağır yağışlarda artış (yeşil), tarımsal ve ekolojik kuraklıklarda artış (sarı) gösterilmektedir. Türkiye, Akdeniz Bölgesi altındadır ve bu MED olarak kısaltılmıştır. Bu bölgede sıcaklıklar ve kuraklığın artması konusunda modeller hemfikirdir. Yağış miktarı artışında ise modeller anlaşmaya varabilmiş değildir.
IPCC

Bu değişimlerin başında, muazzam bir ısınma ve kuraklaşma gelmektedir. Buna bağlı olarak mevsimler orman yangınlarının şiddeti ve sıklığı artacaktır. Ayrıca yağış rejimlerinin değişmesine bağlı olarak Karadeniz gibi çok yağışlı bölgelerimiz kendi normallerine göre kuraklaşacaktır. Spesifik bir bölgeye düşen yağışlar ekstrem seviyelere ulaşabilecek, su baskınları ve seller daha sıradan olaylar haline gelecektir. Ayrıca Akdeniz ve Karadeniz'de daha güçlü fırtına, hatta yarı-kasırga oluşumları beklemek mümkündür.

Tüm Reklamları Kapat

ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Su Kaynakları Mühendisliği Labaratuvarı'nda iklim değişikliği çalışmaları yürüten Prof. Dr. İsmail Yücel, raporun Türkiye'yi doğrudan ilgilendiren kısımlarıyla ilgili şöyle söylüyor:

Karadeniz Bölgesi'nin "tüm yıl ıslak" olarak bilinen yağış rejimi, yaz ve sonbahardaki yağış azalması ile beraber güçlü mevsimsellik gösterecek. Karadeniz Bölgesi'nin doğusu ve Anadolu'nun kuzeydoğusu, kış ve ilkbahar mevsimlerinde gelecek dönemde artan yağış özelliği ile Türkiye'nin güneyinden pozitif yönde ayrılmaktadır.

Yaz aylarında görülecek ısınma miktarı orta ve kötümser senaryolara göre Batı Akdeniz, iç Ege ve güney bölgelerde yüzyıl sonunda 3,5 - 6,5 derece arasında değişim göstererek rekor seviyelere ulaşacak. Bu durum da beraberinde kuraklık riskini artırarak, sıcak hava dalgalarının daha sık görülmesine sebep olacaktır.

Aşırı sıcakların ardışık olarak en az 3 gün sürmesini anlatan 'sıcak hava dalgaları', dünyada ve ülkemizde meydana gelen yangın riskini de artıracak.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
18
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Korkutucu! 8
  • Bilim Budur! 4
  • Üzücü! 3
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Muhteşem! 1
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Quartz | Arşiv Bağlantısı
  • ^ IPCC. Sixth Assessment Report. (9 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 11 Ağustos 2021. Alındığı Yer: IPCC | Arşiv Bağlantısı
  • ^ R. Pannett. The Amazon Rainforest Is The World’s Carbon Sink. Parts Of It Now Release More Carbon Than Can Be Absorbed.. (16 Temmuz 2021). Alındığı Tarih: 11 Ağustos 2021. Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 12:45:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10842

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Shendruk, et al. Yeni İklim Raporunun Ortaya Koydukları: İnsan Kaynaklı İklim Değişiminde Neredeyse Tüm Kırmızı Çizgiler Aşıldı!. (11 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10842
Shendruk, A., Bakırcı, Ç. M. (2021, August 11). Yeni İklim Raporunun Ortaya Koydukları: İnsan Kaynaklı İklim Değişiminde Neredeyse Tüm Kırmızı Çizgiler Aşıldı!. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10842
A. Shendruk, et al. “Yeni İklim Raporunun Ortaya Koydukları: İnsan Kaynaklı İklim Değişiminde Neredeyse Tüm Kırmızı Çizgiler Aşıldı!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Aug. 2021, https://evrimagaci.org/s/10842.
Shendruk, Amanda. Bakırcı, Çağrı Mert. “Yeni İklim Raporunun Ortaya Koydukları: İnsan Kaynaklı İklim Değişiminde Neredeyse Tüm Kırmızı Çizgiler Aşıldı!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 11, 2021. https://evrimagaci.org/s/10842.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close