Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Hava Tahmin Fabrikası: Lewis Fry Richardson, Hava Durumu Tahminlerini Nasıl Mümkün Kıldı?

Hava Tahmin Fabrikası: Lewis Fry Richardson, Hava Durumu Tahminlerini Nasıl Mümkün Kıldı? Altaplana
4 dakika
1,992
Tüm Reklamları Kapat

Önümüzdeki altı saat için hava tahminlerine ulaşabilmek kaç saniyemizi alıyor? Cep telefonlarımızı kullanarak, en fazla 10 saniyede ulaşmamız mümkün. Bundan yaklaşık 100 yıl önce cevap, 6 hafta olarak veriliyordu ve elde edilen tahminin doğruluğu ise kesin değildi. Hele ki şu anki isabetlilik oranlarına nazaran...

Matematik, fizik, kimya, çevre bilim ve psikoloji alanlarında çalışmaları bulunan Lewis Fry Richardson, Eskdalemuir Gözlemevi'nde çalışırken, hava olaylarına merak duymaya başladı. Bu durumdan dolayı küçük çaplı gözlemler yapıyordu. Bu gözlemler, yazacağı kitabın ilk emareleriydi. Richardson sık sık zor koşullar altında çalışmasını sürdürse de bazı durumlar onu haddinden fazla zorlamıştı, keza ailesinden ve okuduğu okulun etkisinden dolayı savaşa karşıydı; yani vicdani retçiydi. Lakin bu sırada 1. Dünya savaşı patlak verdi ve Richardson savaşa katılmayacağını Eskdalemuir Gözlemevi'ne söylemişti. Ancak bu tavır pek de hoş karşılanmasa gerek ki Richardson, eğer savaşa dahil olmazsa daha sonraki hayatında herhangi bir üniversitede çalışamayacağını öğrendi. Richardson, savaşa zorla katılmayı kabul etti ancak vicdani retçi tavrından vazgeçmemişti.

Tüm Reklamları Kapat

Fransa'da silahsız bir şekilde ambulans şoförü olarak görev yapmıştı. Savaş döneminde boş zamanlarında hava tahmini ile ilgili çalışmalarına devam ediyordu; ancak Richardson'un başına ender rastlanan bir olay geldi: Hava tahminlerini yazdığı el yazmaları kaybolmuştu. Ancak şansı yaver gitmişti ve birkaç ay sonra kömürlüğün altında bulundu. Richardson'un çalışmaları da aslında bu kitabın kayboluşuna benziyordu çünkü çalışmalarını genellikle asistan olmadan yürüttü ve çoğu çalışması tek yazarlıydı.

Lewis Fry Richardson'un Eskdalemuir Gözlemevi'ndeki çalışma odası
Lewis Fry Richardson'un Eskdalemuir Gözlemevi'ndeki çalışma odası
UCD

Savaş bittikten sonra tekrar Eskdalemuir Gözlemevi'nde çalışmalarına devam etti. Richardson, hava tahminleriyle uğraşan ilk kişi değildi; ancak sayısal işlemlerle açıklamaya çalışan ilk kişiydi. Daha önceki hava tahminleri ile ilgili çalışmalardan yararlandığı gibi, Vilhelm Bjerknes ve çalışma arkadaşlarının yaptığı hava tahminlerinden de yararlandı. Bjerknes ve arkadaşlarının hava tahminleri karmaşık ve uğraştırıcı buluyordu ve karmaşık denklemleri basit aritmetik işlemlerine indirgeyebileceğine inanıyordu.

Tüm Reklamları Kapat

Bu bağlamda dokuz sene üzerinde çalıştığı hava tahminleriyle ilgili Sayısal İşlemlerle Hava Tahmini adlı kitabını 1922'de yayımladı. Kitabında bahsi geçen "hava tahmini", o dönemin şartlarına göre çok zor ve karışık olmakla birlikte, birçokları tarafından bir "fantezi" olarak görülüyordu ancak Richardson tarafından başarılmıştı!

Hava Tahmin Fabrikası Nasıl Çalışıyor?

Fantezi olarak düşünülen bu "hava tahmin fabrikası"; futbol sahası büyüklüğünde ve dünyaya benzeyen küresel formda, geniş bir merkezi odaya sahip, yaklaşık yirmi kat yüksekliğinde devasa bir bina olarak tasvir ediliyordu. Bu bina, henüz inşa edilmiş bir yapı değildi, bir modeldi ve kabaca, aşağıdaki gibi gözüküyordu:

Hava tahmin fabrikasının görselleştirilmiş hali
Hava tahmin fabrikasının görselleştirilmiş hali
EMS

Richardson, okurlarının, her biri mekanik bir hesap makinesiyle donatılmış 64.000 insan "bilgisayar"ı içeren bir "Tahmin Fabrikası"nı kafalarında canlandırmalarını istiyordu. Bu dönemde bilgisayarlar, henüz makina değillerdi ve bir insan mesleğiydi. Bilgisayarların işi, hesap yapmaktı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu hava tahmin fabrikasının duvarlarında, kırmızı ve beyaz damalara bölünmüş, dünyanın yaklaşık yarısının görülebildiği bir harita vardı. Kırmızı hücrelerdeki sayılar, model seviyelerindeki basıncı temsil ederken beyaz hücrelerdekiler ise moment veya rüzgarları temsil ediyordu. Her bir "insan bilgisayar" (veya hesap makinesi), dünyanın kendi çeyreğindeki hava durumuna ilişkin diferansiyel denklemleri çözmekten sorumlu olacaktı.

Odanın ortasında bulunan kuledeki kişi bu operasyonu yönetiyor ve yanıp sönen ışıklar veya hava basıncıyla çalışan borular vasıtasıyla gönderilen mesajlarla iletişime geçiyordu. Bu mesajlar sessiz bir odada kodlanarak radyo yayın istasyonuna gönderiliyordu. Böylelikle koordineli bir çalışmayla gelecekteki hava tahmini yapılabiliyor olacaktı. Hava tahminini bu şekilde gerçekleştirmek, minimum yedi saat olmakla birlikte, aylarca sürebilirdi.

Ne yazık ki dönemin şartlarında bu tür bir yapıyı inşa edip, böylesi bir operasyonu sistemli bir şekilde yönetmek mümkün gözükmüyordu. Bu nedenle Richardson, umudunu şöyle anlatıyordu:

Belki de gelecekte bir gün, bu hesaplamaları havadaki gelişmelerden hızlı hale getirmenin maliyeti, bu bilginin elde edilmesiyle insanlığın sağlayacağı tasarruftan az olacak. O zamana kadar bu yöntem, bir hayalden öteye gidemiyor.

Ancak daha sonraki yıllarda 2. Dünya Savaşı için geliştirilen bilgisayarlar aracılığıyla 24 saatlik hava tahmini yapmak sadece 24 saat almaya başlamıştı bile! Yani Richardson'un "fantezi" olarak adlandırdığı hava tahmini, çoktan gerçekleşmeye başlamıştı. Böylelikle bu çalışma, günümüz hava tahminlerinin temellerini atmış oldu.

Richardson, 1922'deki kitabına ek olarak, sayısal hava tahminleri üzerine yaklaşık 30 makale yayınladı ve bu makalelerde, kalkülüs ve difüzyon teorisine, özellikle atmosferdeki girdap difüzyonuna katkıda bulundu.

Richardson, Eylül 1953'te evinde öldükten bir yıl sonra, BBC televizyon kanalında ilk hava durumu haberleri verilmeye başlandı.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 12
  • Tebrikler! 5
  • Bilim Budur! 3
  • İnanılmaz 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • L. F. Richardson. (2007). Weather Prediction By Numerical Process. ISBN: 9780521680448. Yayınevi: Cambridge University Press. sf: 219-220.
  • N. P. Gleditsch. (2019). Lewis Fry Richardson: His Intellectual Legacy And Influence In The Social Sciences. ISBN: 9783030315894. Yayınevi: Springer Nature. sf: 1-12.
  • A. Vulpiani. (2014). Lewis Fry Richardson: Scientist, Visionary And Pacifist. Lettera Matematica, sf: 121-128. doi: 10.1007/s40329-014-0063-z. | Arşiv Bağlantısı
  • J. Gribbin, et al. (2013). Derin Basitlik (Kaos, Karmaşa Ve Yaşamın Ortaya Çıkışı). ISBN: 9786051067780. Yayınevi: Alfa Yayınları. sf: 76-77.
  • Maths History. Weather Forecasting. Alındığı Tarih: 6 Ocak 2021. Alındığı Yer: Maths History | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 06:03:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9858

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Hava Tahmin Fabrikası: Lewis Fry Richardson, Hava Durumu Tahminlerini Nasıl Mümkün Kıldı?. (14 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9858
Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2021, January 14). Hava Tahmin Fabrikası: Lewis Fry Richardson, Hava Durumu Tahminlerini Nasıl Mümkün Kıldı?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9858
E. Ağacı, et al. “Hava Tahmin Fabrikası: Lewis Fry Richardson, Hava Durumu Tahminlerini Nasıl Mümkün Kıldı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Jan. 2021, https://evrimagaci.org/s/9858.
Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Hava Tahmin Fabrikası: Lewis Fry Richardson, Hava Durumu Tahminlerini Nasıl Mümkün Kıldı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 14, 2021. https://evrimagaci.org/s/9858.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close