Zamanda Yolculuk | Geçmişe Gidelim

Zaman hep ileri gider, neden geriye gitmiyor? Bizi durduran ne? Yoksa yanlış yerden mi bakıyoruz? Gelin, sizinle başka bir yerden bakalım.

İlk önce zamana bir isim verelim. Zaman nedir?

Saatin tiktakları mı?

Güneşin doğup batması mı?

Dün yaptığın şeyin artık geri gelmemesi mi?

Hayır, üzgünüm. Bunların hiçbiri zaman değildir.

Zaman dediğimiz şey uzayın bir parçasıdır. Tıpkı enine ve boyuna baktığımız gibi, bir de zaman ekseni vardır. Einstein bunu "Dört Boyutlu Uzay-Zaman" olarak açıkladı.

Uzay dediğimiz şey:

Yukarı-aşağı, sağ-sol, ileri-geri

Ama zaman da bunların yanına eklenmiş bir boyut:

geçmiş-gelecek

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Yani zaman aslında durağan bir şey değil, hareket edebilen bir şey. Tıpkı bir nehir gibi akar, biz de onun içinde sürükleniriz. Eğer uzayda hareket edebiliyorsak, zamanın içinde de hareket edebilmemiz gerekir. Ama neden sadece ileriye gidiyoruz?

İşte cevabı: Fizik yasaları geçmişe gitmeyi engelliyor.

Şimdi öncesinde bir düşün: Geleceğe gitmek mümkün mü?

EVET! Ve bunu kanıtlayabiliyoruz.

1. Hızlı Gidersen Zaman Senin İçin Yavaşlar!

Bu olayı en iyi açıklayan şey İkizler Paradoksu. İki ikiz düşünelim. Biri Dünya’da kalıyor, diğeri ise ışık hızına yakın bir hızda uzaya gidiyor. 20 yıl sonra uzaydan döndüğünde, uzaya giden kişi Dünya’daki ikizinden daha genç olacak! Çünkü ışık hızına yaklaştıkça zaman senin için daha yavaş işler.

Bu olayı uzay istasyonundaki astronotlarla kanıtladık! Uzayda kalan astronotların saatleri, Dünya'daki insanlardan mikrosaniyeler kadar yavaş çalışıyor.

2. Yerçekimi Güçlü Olduğunda Zaman Daha Yavaş Akar!

Bir kara deliğin etrafına gidip oldukça yakınında durursan, Dünya’daki insanlara göre zaman çok daha yavaş akar. Bir düşün: Sen kara deliğin etrafında 1 saat geçirirken, Dünya’da yıllar geçebilir! Bu, Interstellar (Yıldızlararası) filminde de anlatılmıştı ve gerçek bir fizik kuralıdır. Bu filmi izlemenizi tavsiye ederim bu kısmı en iyi size o anlatabilir. Ama yine de geçmiş konusuna gelmeden önce bu geleceğe gitmek konusuna hala "saçma" veya "mantıklı değil" diyenlere tekrardan açıklamak istiyorum.

Düşün ki bir otobüs içindesin. Otobüs hareket ediyor, sağa doğru gidiyor. Şimdi, içinde olduğun otobüste bir top var. Bu topu, otobüsün içinde yukarıya doğru atıyorsun, yani top tamamen dik bir şekilde havaya fırlıyor. Top yukarı çıkıp geri düşüyor, tam 30 metre mesafe kat ediyor ve 30 saniyede bu işlemi tamamlıyor.

Şimdi, dışarıdaki bir kişi, mesela kızın Arzu, otobüse bakıyor. Arzu, otobüsün sağa hareket ettiğini görüyor. Bu durumda, topu senin gözünden tam dik olarak yukarıya atmışsın gibi görmüyor. Arzu, topun sağa doğru da hareket ettiğini düşünüyor çünkü otobüs de sağa hareket ediyor. Bu yüzden, Arzu topu hem yukarı hem de sağa doğru gidiyormuş gibi görüyor.

Şimdi, işin önemli kısmı şu: Arzu topu 30 metre yukarı gitmiş gibi değil, çapraz olarak yani hem yukarı hem sağa doğru gidiyor gibi görüyor. Bu çapraz mesafe de 50 metre oluyor. Yani, dışarıdan bakınca, top 30 saniyede 50 metre yol alıyormuş gibi görünüyor.

Bunu neden anlatıyoruz? Çünkü Arzu için bu 50 metreyi geçmek 50 saniye alıyor. Ama senin için otobüsün içinde, yani otobüsle beraber hareket eden birisi için topun 30 saniyede yol alması gerekiyor. Bu fark, zamanın nasıl değiştiğini ve hızla hareket ettiğinde zamanın senin için nasıl yavaşladığını gösteriyor. Yani hız arttıkça, zaman senin için daha yavaş akıyor.

Agora Bilim Pazarı

Böyle mi Olacaktı?

Çok, çok, çok sevdiğiniz eski sevgilinizin ardından yanaklarınızdan süzülen yaşlarla yatağınıza uzanıyorsanız durumla bu kadar iyi başa çıktığınız için kendinizi tebrik etmelisiniz. Çok daha fenasını yapıyor olabilirdiniz. Çok daha fenasını. Eski sevgilinizin kellesini alıyor, hiç tanımadığınız tipleri hadım ediyor veya bir şişme bebekle yeni bir hayata yelken açıyor olabilirdiniz. SİZ BİR KAHRAMANSINIZ.

BÖYLE Mİ OLACAKTI?’da Jennifer Wright bizlere, kabul edilebilir rezilliğin sınırlarını aşıp tarihte iz bırakma mertebesine ermiş 13 berbat ayrılık hikâyesini sunuyor. Liste ilgi çekici; ayrılık acısından mustarip İmparator –ve sadist– Nero’dan Rus İmparatoriçesi Anna İvanovna’ya (bir çifti düğün gecelerinde çıplak olarak buzdan saraya kilitlemişliği var), Anne Boleyn’den Lord Byron’a, Norman Mailer’dan Elizabeth Taylor’a uzanıyor. Fena süründürmüş ayrılıkları gün yüzüne çıkarmak için arşivlerin derinlerine dalan Wright öğrendiklerini sohbetimsi, hayli nükteli bir üslupla bizlerle paylaşıyor. Böyle mi Olacaktı?sevmiş, kaybetmiş ve belki de eski sevgilisine gece yarısı fazla kaçırmış halde aptalca mesajlar göndermiş olanlar için. Ne kadar kötü şeyler yapmış olursak olalım, kimsenin VIII. Henry kadar kötü olamayacağını hatırlatmak gibi ulvi bir amacı var.

Devamını Göster

₺245.00

Satın Al Tüm Ürünler

Umarım şimdi daha net olmuştur!

----

Geçmişe yolculuk neden yapamıyoruz?

Burada bizi durduran üç büyük yasa var:

Entropi Yasası (Düzensizlik Artmak Zorundadır)

Nedensellik (Sebep-Sonuç İlkesi Bozulamaz)

Zamanın Oku (Fizik Kanunları Tek Yöne İzin Veriyor)

Peki gelin bunların neden engel olduğunu açıklayalım.

1- Entropi: Bardak Kırılır Ama Toparlanmaz! Bir bardak yere düşerse kırılır. Ama hiçbir zaman kırık parçalar geri toplanıp eski bardağa dönüşmez. Çünkü doğada her şey düzensizleşmek zorundadır.

Eğer geçmişe gitmek mümkün olsaydı, kırılan bardak geri toparlanabilmeliydi. Ama böyle bir şey hiçbir zaman gözlemlenmedi.

2- Nedensellik: Geçmişi Değiştiremezsin!

Büyükbaba paradoksunu hatırla: Eğer geçmişe gidip büyükbabanı öldürürsen, sen nasıl doğdun? Eğer sen doğmadıysan, geçmişe nasıl gittin? Bu tür olaylar, fizik yasalarının kendini çökertmesine yol açar.

3- Zamanın Oku: Fizik Tek Yöne Çalışıyor!

Bütün fizik yasaları zamanın ileriye akmasına izin veriyor. Ama hiçbiri zamanın geriye akmasını desteklemiyor.

Peki... bu engelleri aşabilir miyiz?

Geçmişe Gitme Yolları (Mümkün mü?)

Bu noktada üç teori var:

Solucan Delikleri (Wormholes) Kullanarak

Kuantum Zaman Döngüleri (Closed Timelike Curves - CTC)

Işık Hızını Aşan Parçacıklar (Tachyonlar)

İle geçmişe gitmek mümkün olabilir.

1- Solucan Delikleri: Solucan delikleri, uzay-zamanı bükerek iki farklı noktayı birbirine bağlayan tünellerdir. Eğer bir solucan deliğinin bir ucunu ışık hızına yakın hızda hareket ettirirsek, diğer uç geçmişe açılabilir. Yani bir kapıdan girip geçmiş bir zamana çıkabiliriz.

Problem: Şu an solucan delikleri o kadar küçük ki, içinden geçecek teknolojiye sahip değiliz. Ama eğer bir gün bunları stabilize edebilirsek, geçmişe açılan bir kapı yaratabiliriz.

2- Kuantum Zaman Döngüleri: Stephen Hawking, kapalı zaman döngüleri fikrini ortaya attı. Eğer uzay-zamanı bir halka şeklinde bükersek, kendimizi geçmişteki bir noktaya bağlayabiliriz. Eğer bu mümkünse, bir olayın hem sebebi hem sonucu aynı olabilir.

Problem: Henüz böyle bir döngü yaratabilecek enerjiye sahip değiliz.

3- Tachyonlar (Işık hızını aşan parçacıklar): Fizikte, ışık hızından daha hızlı hareket eden parçacıklar (tachyonlar) teorik olarak mümkündür. Eğer böyle parçacıklar varsa, zamanın geriye akmasını sağlayabilirler. Kuantum mekaniğinde bazı deneylerde, parçacıkların gelecekteki olaylardan etkilenmiş gibi davrandıkları gözlemlendi. Bu, belki de geçmişin değiştirilebileceğini gösteriyor!

Problem: Tachyonların varlığı hâlâ kanıtlanmadı. Ama eğer keşfedilirse, belki de geçmişe mesaj göndermek veya bir şekilde geçmişe yolculuk etmek mümkün olabilir.

SONUÇ: Geçmişe gitmek gerçekten "imkansız" mı?

Bugünkü fizik geçmişe yolculuğa izin vermiyor, ama bu tamamen imkânsız demek değil. Solucan delikleri, yeterince büyük ve kararlı hâle getirilirse geçmişe kapı açabilir. Kuantum fiziğinde geçmişin değiştirilebileceğine dair ipuçları var. Eğer ışık hızını aşan parçacıklar (tachyonlar) keşfedilirse, geçmişe bilgi gönderebiliriz.

Şu an için geçmişe gitmek teknik olarak mümkün değil, ama belki de gelecekte fizik kurallarını aşacak bir yol bulacağız.

Eğer bir gün geçmişe gidersek, belki de bu yazıyı yazmadan önce sana bir işaret gönderirim...