ŞEYTAN'IN MÜZİĞİNİ BESTELEYEN ADAM

”Şeytanın Müziği” lafını türlü türlü komplolar ile yıllardır sırasıyla Blues, Rock ve Metal müzik için duyuyoruz. Kimi zaman sanatçıların ünlü olmak için yaptığı iddia edilen satanizm temalı, cinli vb. farklı rütiellerin olduğu komplolar, kimi zaman doğrudan şeytana adanmış albüm ve şarkılar (hatta bazen gruplar)... Ama bugün sizlere bu tarz bir hikâyeden bahsetmeyeceğim, anlatacaklarım bu sefer gerçekten “Şeytan’ın Bestesi”, tamamen onun yaratıcılığı, en azından Giuseppe Tartini üstadımız, bizlere öyle söylüyor. Ancak şarkıdan önce sanatçımızın hayatına kısa bir değinelim.

TARTİNİ'NİN HAYATI

Floransalı bir ailenin 4. çocuğu olarak doğdu. Ailesinin isteği üzerine din eğitimine başladı ve Capodistria’daki papaz okulunda öğrendiği kemanla müziğe sarıldı. 15 yaşında Padova’ya gitti ve 1709’da hukuk öğrenimine başladı. Bu arada eskrim ustası olarak da ün kazandı. Edebiyat, hukuk ve teoloji okumuş, bir yandan da müzik bilgisini ilerletti. Tartini daha sonra ciddi anlamda fakir bir mahalleden bir kadına âşık oldu ve bu durum babasını oldukça kızdırdı. Tartini yine de Elisabetta ile evlendi ve çok geçmeden gelinin Padua Kardinalinin sevgilisi olduğu ortaya çıktı. Kardinal Giorgio Cornaro güçlü bir adamdı ve şiddetli tepki gösterdi ve damat hakkında kaçırma suçlaması getirdi. Yerel polis onu tutuklamak için aktif olarak arama yaparken Tartini şehirden kaçtı. Kiliseyle ciddi bir anlaşmazlığa düştü ve Assisi’de bir manastıra sığındı. Burada iki yıl süreyle ilk ciddi müzik derslerini aldı.^[2] Padre Boemo (Bohemyalı Rahip) olarak tanınan Bohuslav Cernokorsky ile kompozisyon çalıştı. 1714’te Ancona opera orkestrasında göreve başladıktan sonra, müzikte tını saflığı için bulduğu “üçüncü ses” (farklı tını) teorisini açıkladı ve birçok polemiğe neden oldu. Bu yıllarda çağın ünlü keman virtüözü Veracini’yi dinleyince daha büyük bir istekle kemana sarıldı. Tartini, Padova’daki yetkililer onu affedene kadar geçen bu sürgün yıllarında her türlü teknik sorununu çözdüğünü belirtir. Böylece tekrar eşine kavuşan Tartini’nin bu gençlik yıllarına ait bilgilerin, onun ölümü sırasında çocukluk arkadaşı ve meslektaşı, viyolonselci Antonio Vandini tarafından verildiği P. Petrobellini’nin besteci hakkındaki kitabında açıklanmıştır. 1721’de Padova’daki Il Santo adı verilen San Antonio Kilisesi’ne birinci kemancı ve orkestra yöneticisi olarak atanan Tartini eserlerinin çoğunu, orkestra için sonata ve konçertolarını burada, o yıllarda Avrupa’nın en iyi orkestrası sayılan Il Santo topluluğunun seslendirmesi için yazdı. Yaşamının çoğunu Padova’da geçiren, bir ara 1723-1726 yılları arasında Prag’ta görev yapan Tartini, 1727 ya da 1728’den sonra ders verdiği Uluslar Okulu ile tüm Avrupa’da tanındı. Çeşitli Avrupa ülkelerinden gelen keman öğrencilerini, yaşamının sonuna kadar eğitti, J.G. Graun, Nardini, J.G. Naumann, Paganelli, Pagin, Pasqualino, Lahoussaye gibi seçkin kemancılar yetiştirdi. Tartini’nin ilk konçertoları 1728’de Amsterdam’da basılmıştır. Kemanın büyük ustalarından olan, özellikle yay kullanımı hala örnek alınan bestecinin 1754’te yazdığı, ancak ölümünden sonra 1771’de Paris’te yayımlanan Trattato di Musica (Müzik Bilgisi) adlı. kitabındaki keman çalışmaları çok daha önce öğrencileri tarafından Avrupa’ya yayılmış, hatta Mozart’ın babası Leopold Mozart tarafından gizlice alınarak kendi Keman Metodu’nda (Violinschule) 1756’da yayımlanmıştır. Kemanın büyük ustalarından olan, özellikle yay kullanımı hala örnek alınan bestecinin 1754’te yazdığı, ancak ölümünden sonra 1771’de Paris’te yayımlanan Trattato di Musica (Müzik Bilgisi) adlı. kitabındaki keman çalışmaları çok daha önce öğrencileri tarafından Avrupa’ya yayılmış, hatta Mozart’ın babası Leopold Mozart tarafından gizlice alınarak kendi Keman Metodu’nda (Violinschule) 1756’da yayımlanmıştır.^{[1], [3]}

DEVİL’S TRİLL SANOTA

Gelgelelim şeytanın müziğine, Tartini en ünlü bestesini şöyle anlatır:

“Bir gece rüyamda Şeytan'la bir pazarlık yaptığımı gördüm. ruhum için....... Kemanımı ona verdim, onunla ne yapabileceğini görmek için. Onun böylesine mükemmel bir sanat ve zekayla, en cesur fantezi uçuşlarımda tasarladığım her şeyden çok daha zarif bir sonat çaldığını duymak beni ne kadar şaşırttı. Kendimi büyülenmiş, büyülenmiş, büyülenmiş hissettim. Nefesim kesildi ve uyandım. Hemen kemanımı elime alıp rüyamda duyduğum sesleri hatırlamaya çalıştım. Ama boşunaydı. O zaman bestelediğim müzik gerçekten de şimdiye kadar yazdığım en iyi müzik ve buna 'Şeytanın Sonatı' adını veriyorum, ama rüyamda duyduğum müzikten o kadar aşağı ki, enstrümanımı yok eder, müziğe sonsuza dek veda ederdim. Eğer bana verdiği keyif olmadan yaşamam mümkün olsaydı.”

Brahms'ın favorileri arasında saydığı bu sonatın itibarını artırmak için hiçbir pazarlama dehası bundan daha etkili bir kampanya tasarlayamazdı. Buradaki "şeytani" unsur hiçbir şekilde şeytani teknik zorluklarla sınırlı değildir - çift durak (aynı anda iki nota çalmak), ayrı bir cantabile dizisi icra ederken tek tel üzerinde tril yapmak - aynı zamanda bu becerilerin ürettiği büyüleyici güzelliğe de gönderme yapar.

Thomas May der ki: Parça, sürekli bas eşliğinde bir keman sonat olarak yayınlandı, ancak Michael Barenboim "sürekli bölüm olmadan önemli hiçbir şeyin eksik olmadığını" ve "sürekli bölümün bazı yönlerini solo bölüme entegre etmeye çalıştığını" açıklıyor ve bunun sonucunda şunu ekliyor: , "sonatın yoğunluğu solo bir esere göre çok daha fazladır", tercümana dizginleri daha serbest bırakır.

Hareketli bir ritimde çarpıcı bir Sol minör melodiyle başlayan açılış hareketi, "Tartini Okulu'na uygun tempoda" bir Allegro ile yanıtlanır; rüya gibi, yavaş bir müzik modeli ve ardından daha hızlı ve daha heyecanlı bir yazı kopyalanır. Tartini'nin ünlü rüyasını anlattığı son bölümde. Barenboim için Şeytanın TriliSonat, "kanonik güzellik"ten giderek "cızırtılı, sert ve sert hale gelirken ve triller sizi cehenneme gönderirken - en azından incelikli bir şekilde icra edildiklerinde" kaçınılmaz olarak şeytani olana giden bir rota izliyor.^[4]