Felsefe Hem Öznel Hem Evrensel Nasıl Olabilir?

Felsefe hem öznel hem de evrenseldir. Peki bu nasıl mümkün olabilir? Felsefe insanın merak etmesiyle başlayıp, şüphe etmesi ve sorgulaması sonucu meydana gelir. Mesela, insanlar teknoloji daha gelişmediği halde uzayı merak ettiler, bununla ilgili hipotezlerini öne sürdüler. Veya bir inanca sahip olabilmek için bir Tanrı’nın varlığını benimsediler ya da benimsemediler. Fakat bu zamana kadar gelmiş bütün insanlar için uygun bir düşünce yapısı içerir felsefe. Herkes kendine uygun bir düşünce kümesi bulabilir.

Mesela dinden ilerleyecek olursak bir “din kümesi” içerisinde herkesin söylediği veya söyleyeceği şeyler tutarlılık gösterir. Yani eğer ki o küme içerisinde bulunan A kişisi bir düşünce ileri sürerse bu düşünce B kişisi içinde aynıdır diğer kişiler içinde.

Felsefe bize aynı zamanda rasyonel düşünceler verir. Yine aynı düşüncelerden oluşan bir kümeyi ele alırsak -bu herhangi bir konu olabilir- o kümenin konusunu bir düşünür de olsanız, orta seviyede bir insanda olsanız anlarsınız.

Felsefe içerisinde bir konuyu ileri sürerseniz, farklı inanışlar içerisinde kabul edilebilir. Örnek verecek olursak; evrenin varlığını hemen hemen herkes kabul edebilir. Bu konuda karşıt bir düşünce ileri sürülemez. Fakat konu evrenin sonuyla ilgili olduğunda işler epey bir değişir. Evrenin büyük patlama ile oluştuğunu kabul edersek –ki günümüzde bu şekilde kabul görülüyor- üç hipotez ileri sürülebilir. Bu hipotezler Alexander ^[1]Friedmann tarafından ileri sürüldü. Birinci olarak evren büyük patlama ile başlayıp genişlemeye devam edecek. Bundan trilyonlarca yıl sonra genişlemeyi bırakıp havası inmeye başlayan bir balon misali küçülmeye başlayacak ve büyük çöküş ile son bulacak. İkinci olarak hızlı bir şekilde sonsuza kadar genişleyecek. Ve son olarak çok daha yavaş bir şekilde sonsuza kadar genişleyecek.

Bu örneği ele alacak olursak bu üç fikir dışında farklı bir fikir mevcut olmadığından dolayı herkes birini kabul edecektir. Çünkü insan yaşamını devam ettirebilmek için inanmak zorundadır. İşte bu konuda felsefe bir kişi tarafından ileri sürülse bile –yani öznel yargılar içerse bile- herkesin düşünce yapısına uygun fikirlerde içerir.