BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU

BORDERLİNE NEDİR?

Borderline kişilik bozukluğu genellikle çocukluk çağı travmaları sonucunda ortaya çıkan bir ruhsal bozukluktur. Bu travmalar fiziksel, cinsel veya duygusal taciz, ihmal, terk edilme, aile içi şiddet gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Aynı zamanda biyolojik ve genetik faktörler de borderline kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Beyindeki kimyasal dengesizliklerin de bu rahatsızlığın nedenleri arasında olduğu düşünülmektedir. Özellikle serotonin eksikliği borderline kişilik bozukluğuna yol açan bir faktördür. Bunun yanı sıra kişinin yetiştiği çevre ve sosyal faktörler de bu bozukluğun ortaya çıkmasında etkilidir. Borderline kişilik bozukluğu olan bireylerde başka psikiyatrik rahatsızlıklar da görülebilir. Örneğin depresyon, anksiyete bozuklukları veya madde bağımlılığı gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Borderline kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerin en sık karşılaştığı belirtiler arasında yoğun korku, depresyon ve kaygı yer alır.

BORDERLİNE NEDEN OLUR?

Genetik etkinin BKB gelişiminde de önemli olabileceğini Aile öyküleriyle yapılan çalışmalar göstermiştir. BKB’da genetik geçiş %40’a kadar etkili olabilmektedir. TPHi genine bağlı serotonerjik fonksiyon bozukluğunun ve genetik hassasiyetin BKB riskini artırabileceği düşünülmektedir (CourtneySeidler, Klein ve Miller, 2013).

Yapılan araştırmalarda özellikle daha çok çocukluk dönemi cinsel istismarı üzerine yoğunlaşılarak bu çocukların hayat ökülerinde cinsel istismar oranının yüksekliğine dikkat çekmişlerdir (Menon ve ark., 2016).

Duygusal kırılganlık olan çocuklarda ailesinden taleplerde bulunur ve bu talepler karşılanmaz ve ebeveyn usanırcasına bir tavır sergiler ve çocuğu cezalandırır. Çocuk duygularını bastırmak zorunda kalır. Bu bastırılan duygular patlama olacak şekilde birikir ve dışa vurur. Kendine zarar verme, intihar, agresyon, madde kullanımı gibi bireyde davranışlar gelişir (Courtney- Seidler ve ark., 2013).

Son 30 yılda yapılan araştırmalar birçok kişilik bozukluğu gelişiminde çocukluk çağı travmalarının olduğu BKB’da da önemli rol oynadığını gözlemlenmiştir. Bu travmalar daha çok ebeveyn ayrılığı, ebeveyn ilgi ve korumadaki yetersizliğinin, ebeveyn kaybının yaşandığı durumlarda ortaya çıktığı gözlemlenmiştir(Bradley, 1979; Walsh, 1977; Goldberg, Mann, Wise ve Segall, 1985).

YAŞADIKLARI SORUNLAR NELERDİR?

Geçersiz bir çevrenin varlığı ve duygusal kırılganlık birbiriyle dinamik bi şekilde etkileşime geçtiği zaman borderline kişilik bozukluğunu tetiklemektedir. Bu geçersiz çevre şartlarıda bireyin duyguları saygı görmez ve dikkate alınmaz .

İş ve ilişki sorunları, madde bağımlılığı, yeme bozuklukları, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar yer alır. İlişki sorunları borderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin en sık karşılaştığı problemlerden biridir.

Kişi duygusal iniş çıkışları nedeniyle aile üyeleri ve arkadaşlarıyla sürekli olarak tartışabilir veya onlarla kavga edebilir. İlişkilerinde de istikrarsızlık yaşayarak sık sık partnerlerini değiştirme eğilimi gösterebilir. Borderline kişilik bozukluğu olan bir çalışanın duygusal kontrolünü kaybetmesi sonucu iş arkadaşlarına veya patronuna karşı saldırgan ya da düzensiz davranışlar sergileyebilir. Madde bağımlılığı da borderline kişilik bozukluğu olan bireyler için yaygın bir sorundur. Kendilerini daha iyi hissetmek için uyuşturucu, alkol veya sigara kullanımına yönelebilir. Benzer şekilde yeme bozuklukları da sık görülen bir problemdir. Çünkü kişi kendini kontrol edemeyebilir ve aşırı yeme veya aç kalma gibi davranışlar sergileyebilir.

Sınırda kişilik bozukluğu olan bireyler, duygusal aşırı uyarılma durumlarına ve sosyal ve kişilerarası stres etkenlerine karşı temel bir kırılganlığa sahiptir. Klinik olarak bu hastalarda yüksek sağlık hizmeti kullanımı, sağlığı sabote edici davranışlar, kronik veya belirsiz bedensel kaygılar, agresif patlamalar, yüksek riskli cinsel davranışlar ve madde kullanımı görülebilir. Obezite ve aşırı yeme bozuklukları borderline kişilik bozukluğu tanısı alan kişilerde sık görülen eşlik eden hastalıklardır. Sınırda kişilik bozukluğu ile artan intihar riski arasında kanıtlanmış bir ilişki vardır.

Başkalarına olan tutumlar ve duygular ise anlaşılmaz ve hızlı olup sertçe değişebilmektedir. Bu hal değişiklikleri, majör depresif bozukluktan da ani, beklenmedik ve büyük olduğu gözlemlenmişti. kişiler arası ilişkiler açısından yoğun öfke nöbetleri önemli bir sorundur.

Hassas yapıda oldukları için başkalarının ufak duygu belirtileri onlar için çok büyük önem taşır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerde dürtüsellik fazladır. Bundan dolayı aşırı yeme, madde kullanımı, kumar oynama, tehlikeli cinsel birliktelikler yaşama gibi uç noktalarda davranışlar sergileyebilirler. BKM görülen kişilerde benlik bilinci gelişmediği için kariyer seçimi ve bağlılık gibi temel konularda büyük sıkıntılar görülmektedir.

Yalnız kalmak istemeyerek terk edilme korkusu taşımaktadırlar. Terk edildikleri zaman depresyona girebilirler, öfke nöbetleri geçirebilir, kendilerine veya başkalarına zarar verebilir.

TANI KRİTERLERİ NELERDİR?

1. Gerçek ya da imgesel bir ayrılıp gidilmeden (terk edilmeden) kaçınmak için çılgınca çaba gösterme.

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan kişiler terk edilmekten, yalnız kalmaktan korkarlar. İhmal edildiklerini düşündüklerinde yoğun bir öfke hissederler.

Sevdikleri kişinin hafta sonu başkalarıyla plan yapması bile bu korkularını tetikleyebilir. Bu durumu engellemek için tartışma çıkarabilir, ağlayabilir, yalvarabilir ya da kendilerinden tamamen uzaklaştırabilirler.

2. Gözünde aşırı büyütme (göklere çıkarma) ve yerin dibine sokma uçları arasında gelip giden, tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler örüntüsü.

BKB olan kişiler, arkadaşları, aile üyeleri ve romantik partnerleriyle kaotik ve istikrarsız bir ilişki sürdürürler. İlişki içinde oldukları kişiyi idealize etmekten hızla değersizleştirmeye geçiş yapabilirler. Göklere çıkardıkları gibi yerin dibine de sokabilirler. Sonra bundan pişman olup yine aynı döngüye girebilirler. Görüşleri aniden değiştiği için sağlıklı ilişki sürdüremezler. İlişki içinde oldukları kişi hakkındaki görüşleri ya siyahtır ya da beyaz. Ortası yoktur.

3. Kimlik karmaşası: Belirgin ve sürekli, tutarsız bir benlik algısı ya da kendilik duyumu.

BKB olan kişilerin, hayattan ne istediği ve kendi hakkındaki düşünceleri net değildir. Belirsiz bir benlik imajları vardır. Kararsızdırlar. Bazen kendileri hakkında iyi, bazense kötü hissederler. Bu nedenle iş, arkadaş ortamı, romantik partner, hedef ve değerleri sık değiştirirler.

4. Kendine kötülüğü dokunabilecek en az iki alanda dürtüsellik (örn. para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araba kullanma, tıkanırcasına yeme).

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan kişilerin dürtüsel ve kendine zarar verici davranışları olabilir. Özellikle üzgün hissettiklerinde ödeyemeyecekleri bir parayı harcayabilir, aşırı yemek yiyebilir, hırsızlık yapabilir, dikkatsizce araba kullanabilir, güvensiz seks yapabilir, madde veya alkolü aşırı kullanabilir.

5. Yenileyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmaları ya da kendine kıyım davranışları.

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan kişilerde intihar ve kendine kasıtlı zarar verme davranışları yaygındır. Bu davranışları ilişkide oldukları kişileri tehdit etmek ya da intihar düşünceleri olduğu için gösterebilirler. Genellikle sevilen kişi tarafından reddedilme, terk edilme veya hayal kırıklığına uğramış olma ile tetiklenir.

Agora Bilim Pazarı

Dâhiler Sınıfı - Galileo Galilei

DÂHİLER SINIFI: OKUMASI KOLAY, UNUTMASI ZOR

O, kimselerin etkisinde kalmadan, gerçeği ama sadece gerçeği öğrenmenin peşindeydi. Gökyüzünü araştırdı, gök cisimlerini inceledi. Onu destekleyen çok az insan vardı ama teorileri Dünya ve evreni algılayışımızı değiştirdi. Huzurlarınızda göklerin kaşifi, Galileo Galilei.

Büyük ilgi gören Dâhiler Sınıfı serisi Galileo Galilei – Göklerin Kâşifi ile devam ediyor.

Dâhiler Sınıfı Serisi Hakkında:

Bunlar, her biri kendi yöntemiyle; kelimeleriyle, icatlarıyla, seçimleriyle ve hatta kaderleriyle dünyayı değiştirmiş kadınların ve erkeklerin hayat hikâyeleri; şaşkınlık ve hayranlık duymanızı sağlayacak, hayal gücü ve merak duygunuzu harekete geçirecek büyüleyici hikâyeler. Dâhiler Sınıfı serisi bu özel insanları çocuklarla (9 yaş ve üstü) tanıştırmak üzere tasarlandı. İlk olarak yayımlandığı İtalya’da büyük övgü toplayan ve ardından pek çok dile çevrilen Dâhiler Sınıfı, minik ebadı, renkli illüstrasyonları, bilgiyi heyecan ve macerayla birleştiren anlatımıyla çocukların kolay okuyacağı, zor unutacağı, onlara öğrendiklerinden daha da fazlasını merak ettirecek bir seri.

Devamını Göster

₺200.00

Satın Al Tüm Ürünler

6. Duygudurumda belirgin bir tepkiselliğin olmasına bağlı olarak duygulanımda tutarsızlık (örn. yoğun dönemsel disfori, kolay kızma ya da genellikle birkaç saat, ancak seyrek olarak birkaç günden daha uzun süren bunaltı).

Tutarsız duygular ve ruh halleri BKB olan kişilerde oldukça yaygındır. Mutlu hissederken bir anda umutsuzluğa kapılabilirler. Bu hisler oldukça yoğundur ama hızlı bir şekilde geçer.

7. Süreğen bir boşluk duygusu

BKB’si olan birçok kişi “boş”, üzgün ve hayattan tatmin olamamış hisseder.

8. Uygunsuz, yoğun bir öfke ya da öfkesini denetlemekte güçlük çekme (örn. sık sık kızgınlık gösterme, sürekli öfkeli olma, sık sık kavgaya karışma).

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan kişiler yoğun öfke hisleriyle başa çıkmakta zorluk yaşar ve bu öfkeyi dışa ya da içe yöneltirler. Sonrasında da utanç ve suçluluk duygusu gelir.

9. Zorlanmayla ilintili, gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.

Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu olan kişiler, diğerleri hakkında şüpheli düşüncelere kapılırlar. Stres altındayken gerçekle bağlantılarını koparıp kendilerini boşlukta ve bedenlerinim dışındaymış gibi hissedebilirler. Dissosiyatif dönemler, paranoid düşünceler, terk edilme korkusu ile tetiklenebilir. Bu semptomlar geçicidir ve ayrı bir bozukluk olarak değerlendirilecek kadar şiddetli değildir.

Bu semptomların şiddeti, sıklığı ve süresi kişiye göre farklılık göstermektedir.

BİPOLAR BOZUKLUK İLE ARASINDAKİ FARKLAR

Borderline kişilik bozukluğu ve bipolar bozukluk her ne kadar benzer semptomlar gösterse de iki farklı psikiyatrik rahatsızlıktır. Borderline kişilik bozukluğu genellikle kimlik bütünlüğü sorunlarıyla birlikte duygusal dengesizlikleri içerirken bipolar bozukluk daha çok duygu durum değişimlerini kapsar. Bipolar bozukluğun en belirgin semptomları arasında ani duygu durum değişimleri, yüksek enerji seviyeleri ve yoğun depresif dönemler yer alırken borderline kişilik bozukluğunda öfke patlamaları, kendine zarar verme davranışları ve terk edilme korkusu gibi semptomlar ön plandadır. Ayrıca bipolar bozuklukta manik veya hipomanik ataklar görülürken borderline kişilik bozukluğunda bu tür ataklar yoktur. Bipolar bozukluk tedavisinde genellikle ilaç kullanımı önerilirken borderline tedavisi daha çok terapi odaklıdır. Her iki rahatsızlık da ciddi bir şekilde ele alınması gereken psikiyatrik problemler olup doğru tanı ve tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir.

BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ

BPD'li ergenlerin tedavisi ebeveynlerin kararlılığını, uyumlu bir tıbbi ekibi ve tutarlı bir tedavi programını gerektirir. Kanıta dayalı tıp açısından psikofarmakolojik tedavi önerilmemektedir ve eğer sonuçta gerekliyse ikinci kuşak antipsikotiklerle sınırlandırılmalıdır. Destekleyici psikoterapi en sık kullanılan birinci basamak tedavidir. Rastgeleleştirilmiş kontrollü araştırmalar, spesifik, manuelleştirilmiş psikoterapilerin (diyalektik-davranışçı terapi, bilişsel analitik terapi ve zihinselleştirmeye dayalı terapi) kullanımı lehine kanıtlar sağlamıştır. BPD depresyonu biyolojik tedavilere daha az yanıt verir ve BPD'nin nörobiyolojisinden kaynaklanıyor olabilir. Bu bulgular, klinisyenlerin BPD depresyonunun kendine özgü özelliklerini tanımaları ve BKB'siz MDB'den farklı olabilecek bir klinik gidişatı öngörmeleri gerektiğini, BKB depresyonunun BKB iyileşene kadar iyileşme eğiliminde olmadığını akılda tutmaları gerektiğini göstermektedir.

BPD ile birlikte ortaya çıkan MDB, antidepresan ilaçlara, BPD'nin yokluğunda MDB kadar iyi yanıt vermez.

Motivasyonel görüşme ve problem çözme teknikleri gibi etkili iletişim stratejilerinin kullanılması, borderline kişilik bozukluğu olan hastalarda problemli davranışların ele alınmasına yardımcı olabilir. Çoklu davranış tedavileri faydalıdır; bunların en etkilileri diyalektik davranış terapisi ve zihinselleştirmeye dayalı terapidir.

Borderline kişilik bozukluğu için aktarım odaklı psikoterapi, bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapi ve ilaç tedavisi kullanılan yöntemler arasındadır. Tedavilerle amaçlanan kişinin duygusal kontrolünü arttırmak, sağlıklı ilişki kurmayı öğrenmek ve yaşam kalitesini arttırmaktır.

Borderline tedavi edilmezse ne olur?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

40’lı yaşlardan sonra hastalık etkisini kısmen azaltır. Genellikle arkadaş çevreleri geniş olmasına rağmen arkadaşlıkları uzun süreli değildir. Borderline kişilik bozukluğu tedavi edilmediği durumda fiziksel sorunlara yol açabilir. Bu hastalarda yaşam boyu tamamlanmış intihar girişimleri 10% olarak bildirilmektedir.