GANDHİ DÜŞÜNDÜĞÜNÜZ KADAR MASUM DEĞİL

Mahatma Gandhi, Hindistan'ın bağımsızlık mücadelesinde liderlik yapmış avukat, düşünür ve siyasetçidir. Hindistan’ın bağımsızlığı konusunda başarılı mücadeleler vermiştir. Şiddet uygulamadan direniş anlamına gelen “nonviolent resistance(sivil itaatsizlik)” akımının öncüsüdür. Her ne kadar şiddet kullanmadan da zafer kazanılabileceğinin kanıtı olarak gösterilse de aslında hem kendi karakteri hem de kurduğu Hindistan’ın görünmeyen karanlık yönleri de vardır.

Gandhi 2 Ekim 1869'da Porbandar, Hindistan'da doğdu. Tam ismi Karamchand Gandhi’dir, 1914’de “saygıdeğer ruh” anlamına gelen “Mohandas” lakabını almıştır. Doğduğu dönemlerde Hindistan İngiliz işgalindeydi ve toplum çok sert Varna (Kast) sisteminde bölünmüştü. En üstün sınıf olarak Brahmanlar, ikinci olarak en yetkili sınıf olan ve bünyesinde Askerler, prensler ve üst düzey memurların bulunduğu Kshatriyalar, 3. Olarak tüccar ve toprak sahiplerinin bulunduğu Vaişyalar, en alt tabakasında işçi ve köylüleri temsil eden Sudralar ve bu kast sistemine dâhil edilmeyecek kadar aşağılık olarak tanımlanan Paryalar olarak 5 parçaya ayrılmıştı.

İşin ilginç yanı Hindistan’ın tarihinde böyle bir sisteme rastlamıyor oluşumuz. Ne demek istiyorum? Şöyle ki İngilizlerin Hindistan’ı 1850’li yıllarda tamamen fethetmesinden sonra ortaya çıkmış bir kuramdır. Yani daha eski tarihlerde böyle bir sınıf farklılıkları görmüyoruz. Eskiden de vardı elbette ama sınıflar bu kadar acımasızca ayrılmamışlardı ve bu sınıf farklılıkları sadece büyük şehirlerde (Mumbai, Delhi, Bangalore…) görülüyordu. İngilizlerin adayı fethetmesi sonrası büyük bir titizlikle nifus sayımı yapması ve halkı katmanlara ayırmasıyla bu sistem oluşmuştur(kaynak: BBC 2019’daki araştırmaları). Gandhi’nin yaşadığı yıllarda Hindistan hiç de iyi bir vaziyette değildi ve bu sorun çözülmesi gerekiyordu.

Gandhi Vaişya sınıfının mensubu bir birey olarak dünyaya geldi. Annesi çokdindar bir kadındı ve oğlunun İngiltere’de üniversite okumasını çok istiyordu. Brahman sınıfı mensubu bir aile dostu vasıtasıyla İngiltere’de bir üniversite kazandı. University College London üniversitesine 1888 yılında gidip 3 yılda mezun oldu. Genelde sessiz ve çok göze batmayan bir tipti. Burada her ülkeden arkadaşlar edinmiş, kulüplere katılmış ve teoloji dersleri de almıştır. Üniversite bittikten sonra Londra Vejetaryenler Derneği’ni kurmuştur. Onun düşüncesine göre her canlı kutsaldır ve kimseye zarar verilemez demiştir. Ardından Hindistan’da avukatlık yapmak için gittiyse de pek tutunamadı. Bunun üzerine Güney Afrika’da bir iş buldu ve oraya yola çıktı. Güney Afrika’da 21 yıl geçirdi.

Burada ırkçılığa maruz kaldı. Mesela elinde 1. Sınıf yolcu bileti olduğu halde oturmasına izin verilmedi ve trenden atıldı. Avrupalı bir yolcuya yer vermeyince dayak yediği durumlar oldu gibi örnekler verilebilir. Ama şimdi işin ilginç kısmına geliyoruz, Gandhi de birer ırkçıydı! Mesela mektuplarında Afrika’da zencilere “kafir” gibi itamlarda bulunuyordu. Ayrıca İngilizlere “Hintliler Afrikalılardan daha medeni” gibi yazılar yazdığı da biliniyor. Gandhi Afrikalıları insandan daha aşağılık görüyordu ve bu yüzden de beyaz insanın (Avrupalıların) onlara hükmetmesinde bir sakınca da görmüyordu. İnanmıyor musunuz? Peki size İngilizlerin yanında Afrikalılara karşı savaştığını söylesem, ne dersiniz? 1879 yılında İngiltere-Zulu savaşı çıkıyor ve İngilizlerin yanında savaşıyor, yönetimin İngilizlerde kalması için. Gandhi & Churchill kitabında ise Hindistan halkına Afrika halkından daha fazla haklarının olması gerektiği isteklerini bildirdiği yazmaktadır. Bu günümüz Güney Afrika’sında neden Gandhi’nin heykellerinin yıkıldığını biraz daha aydınlatıyor.

Afrika Görevinden sonra Hindistan’a gitmiştir. Bir önceki görevinden dolayı şöhreti artmıştır. Hindistan’a gidince sivil itaatsizlik ve İngilizlere sorun çıkarmaya başlamıştır. Hindistan’ın bağımsızlığı hak ettiğine inanıyordu çünkü. İlk başta çok olumlu tepkiler alsa da gün geçtikçe yaptıklarını beğenenler kadar karşı çıkanlar da olmuştur. Çünkü Gandhi’nin çıkardığı eylemler, silahlı çatışmalara ve İngilizlerin karakollarının bombalanmasına kadar gitmişti. Sonra Gandhi’nin “savaşmayın sadece İngiliz ürünlerini satın almayın, emirlere uymayın ve açlık grevine girin” demesi üzerine çok tepki çekmiştir. Bhagat Singh silahlı direnişin sembolü olsa da Gandhi’nin desteğini alamamıştır. Hatta Gandhi vatanını seven ve onun için canını bile feda eden Bhagat Singh için yanlış yolda olduğunu, hareketlerinin hatalı olduğunu ve iş birliği yapmayacaklarını söylemiştir.

Yaptığı her başkaldırıdan sonra şöhreti daha da artmıştır, geniş kitleleri kazanmış ve Hindistan’ın tamamında direniş sağlamıştır. Zaten 2 dünya savaşından sonra hem ekonomik hem otorite anlamında zayıflamıştır. Hindistan ve birçok sömürge bölgesinden ayrılma kararları verince Hindistan özgürlüğüne kavuşmuştur.

Ülke yönetimini eline alınca ise gene ırkçı söylemler söylemiş ve Paryaların meclise sokmamıştır. Onları aşağılık bir sınıf olarak görmüştür ve mecliste onların oturma-kendilerini savunmaya layık olmadıklarını söylemiştir. Yani Gandhi sınıf farklılıklarının sonunu getirmeye çalışmamış, aksine onu körüklemiştir. Günümüzde bile hala Kast Sisteminin ayakta olmasının sebeplerinden biri Gandhi’dir.

Ayrıca Gandhi’de yoğun bir kadın düşmanlığı vardır. Eşi Kasturba Gandhi ile 13 yaşında görücü usulü evlenmiştir. Pramod Kapoor’un biyografisini yazdığı kitapta karısına vurduğu, şiddet uyguladığı ve evin içinde sürüklediğini yazmıştır. Gandhi’nin dini görüşüne göre kadınların vücuduna yabancı madde girmesini haram olduğuna inanıyordu. Bu yüzden eşi bronşit olduğunda penisilin kullanmasına izin vermemiştir. Bu yüzden 1944’de eşi vefat etmiştir. Ama aynı hastalığı kendisi kapınca penisilin kullanmakta bir sakınca görmemiştir. Ayrıca ilerleyen yıllarda 2 Hindistanlı kadın tecavüze uğradıklarını söyleyince Gandhi onların erkekleri tahrik ettiğini, erkeklerin doğasında cinsellik olduğunu ve suçun kadınlarda olduğunu iddia etmiştir. Eşi öldükten sonra, çıplak bakire kadınlarla uyumaya başlamıştır ve buna “nefsini dizginlenmesi” demiştir.

Babalığı da bir o kadar kötü yapmıştır. En büyük çocuğu olan Harilal Gandhi ile gençliğinden ölümüne kadar sürekli çatışma halinde olmuştur. Harilal Müslüman bir kadınla evlenmek istediği için Gandhi onu evden atmıştır(kendi isteğiyle ayrıldığını söyleyen kaynaklar da vardır), iletişimi sonsuza dek kesmiştir. Bu travmalardan sonra alkolik olmuştur. Gandhi’nin cenazesine bile o kadar kötü bir sağlık durumunda gitti ki orada olan insanların bir kısmı tanıyamadı bile.

Kendi görüşü olan “sivil itaatsizlik” aşırılıklar da içeriyordu. Mesela 2. Dünya Savaşı sırasında Adolf Hitler Çekoslovakya’yı işgal ederken, Çekoslovakya’ya direnmemesi gerektiğini, savaşmayı bırakmaları için çağrı yapmıştır. Hitler hayranı olduğunu iddia eden bir kesim de var ama şahsen sağlam bir kaynaktan bunu göremedim. Hitler’e mektup yollarken sürekli “Dear Friends” yani “Sevgili Dostum” gibisinden hitaplarda bulunuyor orası doğru ama dediğim gibi net bir karara bağlanacak cinsten bir delil göremedim. Hitler’e yazdığı mektupta yazanlar “yanlış yoldasın bundan vazgeç” gibisinden yazılardır, yaptıklarını desteklememiştir.

Gandhi’nin “şiddetsiz direniş” kelimesini yanlış anlamış olabiliriz, sanırım “İngilizlere karşı şiddetsiz direniş” demiş olabilir. Çünkü ülke yönetimindeyken, kendi döneminde Müslüman-Hindu çatışmaları yaşanmıştır. Bunlara karşı Hindulara çatışma emrini vermiştir. Hindu-Müslüman çatışması ve Hindistan’ın bütünlüğünü de koruyamamıştır. Sözünü her kesime dinletemediği gibi bazı bölgelerde savaşı azdırmıştır. Yani söyledikleri ile yaptıkları hayatının hiçbir döneminde uyuşmamıştır.

Sonuç olarak Gandhi melekten ziyade şeytana daha çok benziyordu. Yani hataları ve başarılarını bir yere koyunca kusurları daha baskın çıkıyor. Ölümü bile aşırı milliyetçi bir Hindistanlı tarafından yapılmıştır. Müslüman ya da İngiliz ajanları tarafından değil. Günümüzde bile heykellerine bir sürü saldırı yapılıyor çünkü görüşlerinin karanlık yanları görülüyor. Şahsi fikrim Bhagat Singh Gandhi’den en az bin kat daha değerli bir insandır. Tarihe bir de bu bakımdan bakılması ve Gandhi’nin o kadar da dürüst bir insan olmadığını söylemek isterim. Bu yazıyı da Gandhi’nin çok sevdiğim bir sözüyle bitirmek istiyorum:

Bizi yok edecekler şunlardır: İlkesiz siyaset; vicdanı sollayan eğlence; çalışmadan zenginlik; bilgili ama karaktersiz insanlar; ahlâktan yoksun bir iş dünyası; insan sevgisini alt plana itmiş bilim; özveriden yoksun bir din anlayışı. MAHATMA GANDHİ